Κατερίνα Μπρέγιαννη Ο πλανήτης φλέγεται και το μέλλον της ανθρωπότητας μοιάζει εφιαλτικό. Ενδεικτικό της κρισιμότητας της κατάστασης είναι ότι, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Guardian, περισσότεροι από 5 εκατ. άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο παγκοσμίως λόγω των ακραίων καιρικών συνθηκών. Η κλιματική αλλαγή έγινε κρίση πριν καν το καταλάβουμε και η ΑΥΓΗ ζήτησε τη γνώμη των δύο μεγαλύτερων περιβαλλοντικών οργανώσεων στη χώρα μας, του WWF και της Greenpeace, για την οριακή κατάσταση που βρισκόμαστε. Η καταστροφή άραγε είναι αναπόδραστη;
Δημήτρης Ιμπραήμ, WWF Ελλάδας, υπεύθυνος Πολιτικής για το Κλίμα και την Ενέργεια
Πρώτα θύματα οι ευάλωτοι
Γιατί επιλέγεται ο όρος κλιματική κρίση αντί για κλιματική αλλαγή, ρώτησα τον υπεύθυνο Κλίματος και Ενέργειας WWF Δημήτρη Ιμπραήμ. Σημειολογικά η αλλαγή έχει μια θετική χροιά, μου εξηγεί, όμως θέλουμε να μεταδώσουμε με έναν πιο ακριβή τρόπο τον χαρακτήρα του επείγοντος. Γι' αυτό η κλιματική κρίση είναι ένας πιο ακριβής όρος, που χρησιμοποιείται και από την επιστημονική κοινότητα.
Η κλιματική κρίση είναι ανεξέλεγκτη, αυτή τη στιγμή είμαστε πολύ κοντά να φτάσουμε σε κάποια κρίσιμα σημεία καμπής, αυτά που λέμε tipping points, τα οποία από μόνα τους θα πυροδοτήσουν εντονότερη αύξηση της θερμοκρασίας. Αυτό που ζούμε σήμερα είναι το αποτέλεσμα της αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1ο C σε σύγκριση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής περιόδου. Το μήνυμα που στέλνει η επιστημονική κοινότητα, υπογραμμίζει ο κ. Ιμπραήμ, είναι ότι αν συνεχίσουμε με τους σημερινούς ρυθμούς, θα φτάσουμε ώς τα τέλη του αιώνα σε μια αύξηση θερμοκρασίας κατά περίπου 3ο C (από 2,7 στους 3,2), άρα μιλάμε για ένα μέλλον όπου τα παιδιά μας δεν θα συζητάμε αν θα μπορούν να ζουν με αξιοπρέπεια αλλά θα τίθεται καθαρά θέμα επιβίωσης.
Ειδικότερα, τονίζει ότι το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής θα εντείνει το πρόβλημα της ανισότητας, κοινωνικής και οικονομικής, με τις χώρες του αναπτυσσόμενου Νότου και τις κοινωνικά ευπαθείς ομάδες των αναπτυγμένων οικονομιών να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του προβλήματος, κάτι άλλωστε που έγινε αντιληπτό και με την πανδημία.
Σε αυτό το δυστοπικό τοπίο μπορούμε άραγε να βρούμε κάποια ικμάδα αισιοδοξίας; είναι το επόμενο ερώτημά μου. «Η επιστήμη μάς δείχνει τον δρόμο και αυτό είναι το αισιόδοξο στοιχείο» μου απαντά ο κ. Ιμπραήμ διευκρινίζοντας ότι το απώτατο ασφαλές όριο που θέτει η Επιστήμη για να περιορίσουμε τις επιπτώσεις είναι να περιορίσουμε την αύξηση της θερμοκρασίας στον 1,5ο C. Αυτό είναι το απώτατο ασφαλές όριο, πέρα από αυτό βιώνουμε πλέον καταστροφικές αλλαγές, ενώ σήμερα είμαστε στον 1ο C.
Για να περιορίσουμε αυτό τον στόχο, χρειάζεται να κάνουμε κολοσσιαίες αλλαγές, μου εξηγεί. Χρειάζεται να μετασχηματίσουμε ολόκληρο το οικονομικό σύστημα, να αλλάξουμε τον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας, να αλλάξουμε τα παραγωγικά μας πρότυπα και το παραγωγικό μοντέλο - και καταλήγει: «Δεν υπάρχει τίποτα που να μην πρέπει να αλλάξει στον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η οικονομική δραστηριότητα και η κοινωνική ζωή και αυτό πάνω απ’ όλα είναι μια πολιτική απόφαση».
Επίσης αισιοδοξία μπορούμε να αντλήσουμε, συμπληρώνει, από τη δύναμη των πολιτών, το μαθητικό κίνημα, την Γκρέτα, το κίνημα Occupy, το Fridays for Future, τα κινήματα αυτόχθονων πληθυσμών σε ολόκληρο τον κόσμο, που έχουν σημειώσει τεράστιες επιτυχίες και νίκες. Επιπλέον, η επιστήμη και η τεχνολογία μάς δείχνουν ότι υπάρχουν οι διαθέσιμες λύσεις, οι οποίες είναι και οικονομικά αποδοτικές. Αν εφαρμοστούν με τρόπο δίκαιο, τότε έχουμε ένα αποτέλεσμα που μόνο λύσεις και κέρδος μπορεί να δώσει σε όλους. Το θέμα είναι η πολιτική απόφαση και αυτή λείπει, επαναλαμβάνει.
Επιτακτική η μείωση των εκπομπών αερίων
Στο σημείο λοιπόν καμπής που βρισκόμαστε, οι κυβερνήσεις και οι πολιτικές ηγεσίες δείχνουν αντίστοιχη βούληση και αποφασιστικότητα; ρωτάω. «Δυστυχώς, βλέπουμε πολλά λόγια, πολλές εξαγγελίες, βλέπουμε κάποια μέτρα και αποφάσεις, αλλά στο τέλος της ημέρας πολλές αποφάσεις παραπέμπονται στις ελληνικές καλένδες και πολλά μέτρα είναι τελικά ημίμετρα» απαντά ο κ. Ιμπραήμ φέρνοντας ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
«Δείτε την πρόσφατη απόφαση της Ε.Ε., η οποία αρχικά είχε θέσει στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 40% μέχρι το 2030. Ακριβώς επειδή η επιστημονική κοινότητα είπε ότι αυτό είναι τελείως ανεπαρκές και πρέπει να αναβαθμιστεί σε τουλάχιστον 65% ώς το 2030, η απόφαση της Ε.Ε. ήταν τελικά να το αναβαθμίσει σε 55%, το οποίο δεν είναι καν 55%, γιατίη αν μετρήσουμε κάποια τεχνάσματα λογιστικά που χρησιμοποιούνη είναι κάτι σαν 52% - 53%η ενδεχομένως και χαμηλότερα. Αυτό είναι ένα κλασικό παράδειγμα πώς τελικά τα λόγια και οι πράξεις έχουν ένα πολύ μεγάλο χάσμα».
Σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα, χρειάζεται από τώρα ώς το 2030 να μειώνουμε τις εκπομπές αερίου του θερμοκηπίου περίπου κατά 7,6%. Η μοναδική χρονιά στην οποία πέτυχε τον στόχο αυτό η ανθρωπότητα ήταν πέρσι, το 2020, λόγω της πανδημίας, όχι εξαιτίας κάποιων στοχευμένων πρακτικών και μέτρων. Αυτό είναι ενδεικτικό του μεγέθους της πρόκλησης που έχουμε μπροστά μας.
«Η πανδημία που βιώνουμε αυτή τη στιγμή είναι ένα σύμπτωμα της σχέσης μας με τη φύση, η οποία έχει σπάσει. Έχει διαρραγεί. Όσο δεν αποκαθιστούμε και δεν επουλώνουμε αυτή την πληγή στη σχέση μας με τη φύση, όσο δεν αναδεικνύουμε τελικά την προστασία της φύσης ως αυταξία, τόσο περισσότερους κινδύνους δημιουργούμε για το μέλλον μας» υποστηρίζει.
Σάντυ Φαμελιάρη, Greenpeace, υπεύθυνη Προγραμμάτων για την Κλιματική Αλλαγή
Να απαιτήσουμε ένα βιώσιμο αύριο με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης
«Πλέον δεν είναι θέμα αισιοδοξίας ή απαισιοδοξίας, αλλά κρατικής δράσης ή αδράνειας στα επόμενα περίπου εννέα χρόνια. Αυτό είναι εξάλλου το όριο που μας έχει δώσει η επιστήμη, μαζί με τις λύσεις απέναντι στην κλιματική κρίση, οι οποίες αρκεί να γίνουν πράξεις άμεσα για να αναγεννηθεί η ελπίδα» υπογραμμίζει η υπεύθυνη Προγραμμάτων για την Κλιματική Αλλαγή στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace Σάντυ Φαμελιάρη.
Τα παραπάνω φαινόμενα, μου εξηγεί, είναι αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης. Η αύξηση της μέσης παγκόσμιας πλανητικής θερμοκρασίας αγγίζει τον 1,2ο C τη δεδομένη στιγμή και ήδη παρατηρούμε εύκολα ότι οι καύσωνες έχουν γίνει πιο επιθετικοί, συχνοί και μεγαλύτεροι σε διάρκεια. Όπως και οι πυρκαγιές που τα τελευταία χρόνια έχουν πλήξει τους φυσικούς πνεύμονες της γης και δεκάδες τόπους για μέρες. Πρέπει λοιπόν να συνειδητοποιήσουμε ότι ακόμα και αν καταφέρουμε να παραμείνουμε στο όριο του 1,5ο C, το κλίμα θα έχει επηρεαστεί, απλώς θα είναι σε βιώσιμο σχετικά επίπεδο. Το σενάριο περαιτέρω αύξησης αποτελεί σπουδαίο κίνδυνο για τον πλανήτη, τη βιοποικιλότητα και εμάς τους ίδιους.
Ποια είναι η λύση; «Για τον περιορισμό της κλιματικής καταστροφής πρέπει να πάμε σε κοινωνίες μηδενικών εκπομπών ρύπων. Αυτό απαιτεί κεντρική μεθοδευμένη δράση. Η θέσπιση κλιματικών νόμων από τα κράτη είναι ένα πρώτο σημαντικό βήμα για να δοθούν κατευθύνσεις στην απανθρακοποίηση των οικονομιών: Τέρμα τα ορυκτά καύσιμα, εξηλεκτρισμός μεταφορών, προστασία βιοποικιλότητας, σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα, εξοικονόμηση ενέργειας» υπογραμμίζει η κ. Φαμελιάρη.
Ειδικότερα στην ερώτησή μου για το αν συνδέεται η πανδημία του κορωνοϊού με την κλιματική κρίση, όπως υποστηρίζουν επιστήμονες, σημειώνει: «Η επιστημονική κοινότητα ισχυρίζεται πως πράγματι οι περιβαλλοντικές καταστροφές σε συνδυασμό με την κλιματική κρίση ευνοούν την ανάπτυξη νέων λοιμωδών ιών. Τώρα που, δυστυχώς, έχουμε αποκτήσει εμπειρία από εμφάνιση πανδημίας, οφείλουμε να αφυπνιστούμε και να απαιτήσουμε από τους ηγέτες να εξασφαλίσουν ένα βιώσιμο αύριο με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης. Ας είναι η ανάκαμψη από τον κορωνοϊό η αφορμή για τη θωράκιση των κοινωνιών και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης».
Η επιχείρηση δυσφήμησης της επιστήμης
Δεν μπορούσα όμως να μην θέσω το ερώτημα για τις μεγάλες ευθύνες της πετρελαϊκής βιομηχανίας. Όπως εξηγεί ο Δ. Ιμπραήμ, «η πετρελαϊκή βιομηχανία όχι απλώς ήξερε αλλά έκανε και ό,τι μπορούσε για να δυσφημήσει την επιστήμη που έλεγε ότι υπάρχει πρόβλημα ήδη από τη δεκαετία του 1960. Η Exxon, ο αμερικανικός πετρελαϊκός κολοσσός, χρησιμοποίησε τα τεχνάσματα που χρησιμοποιούσε και η βιομηχανία καπνού για να σπείρει την αμφιβολία για το αν υπάρχει τελικά κλιματική αλλαγή ή όχι. Αυτό το έκανε μεθοδικά και συστηματικά, για πάρα πολλές δεκαετίες».
«Ακόμα και πριν λίγες μέρες, στέλεχος της Exxon (η οποία έχει έρθει στην Ελλάδα για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων στα δύο οικόπεδα της Κρήτης) έλεγε ότι εμείς πληρώνουμε κανονικά προεκλογικές καμπάνιες και πολιτικά πρόσωπα για να επηρεάζουμε τις πολιτικές, ώστε να μην πλήττεται η δική μας επενδυτική δραστηριότητα και το κέρδος. Αυτό το είπε σε κάμερα και δεν ήξερε ότι καταγραφόταν». Συμπερασματικά, καταλήγει ότι «η πετρελαϊκή βιομηχανία είναι ό,τι ήταν η βιομηχανία καπνού πριν από κάποια χρόνια».
Πέτρος Κόκκαλης: Δεν αρκούν οι πρωτοβουλίες
«Ο πλανήτης δεν χρειάζεται τον άνθρωπο για τη σωτηρία του. Ο άνθρωπος χρειάζεται τον πλανήτη, για τη δική του επιβίωση και σωτηρία» απαντά ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία Πέτρος Κόκκαλης, προσθέτοντας πως «αν συνεχίσουμε στον σημερινό δρόμο, ο άνθρωπος θα αφανιστεί, ενώ ο πλανήτης θα επανέλθει σε μια νέα ισορροπία, όπως έχει κάνει πολλές φορές στο παρελθόν. Ο άνθρωπος απειλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, όχι ο πλανήτης».
Κινδυνεύουμε ως είδος
Ποιος φταίει για την κλιματική κρίση; «Η ανθρώπινη δραστηριότητα και απορρύθμιση δεκαετιών, ο κανιβαλιστικός καπιταλισμός που δεν μετράει το πραγματικό κόστος κάθε δραστηριότητας, αλλά μόνο βολικούς δείκτες και ισολογισμούς, έχουν αποσταθεροποιήσει το οικοσύστημα που επέτρεψε τη γέννηση και την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους στον πλανήτη. Τα σημάδια είναι εδώ. Στο χέρι μας είναι να συνεχίσουμε να τα αγνοούμε μέχρι να αφανιστούμε σαν είδος. Δεν θα είμαστε ούτε οι πρώτοι ούτε οι τελευταίοι στην ιστορία του πλανήτη».
«Η υπερθέρμανση και το λιώσιμο των πάγων είναι μόνο το ‘θερμόμετρο’, όχι η αιτία, που δεν είναι άλλη από την αλόγιστη ανθρώπινη δραστηριότητα» εξηγεί ο Πέτρος Κόκκαλης τον λόγο που φτάσαμε «στον καιρό των πανδημιών», σύμφωνα με τον επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. "Ο SARS-CoV-2 μπορεί να είναι ο πιο απειλητικός ιός στην πρόσφατη ιστορία λόγω της ευκολίας μετάδοσης, αλλά δεν είναι η πρώτη πανδημία, δεν θα είναι η τελευταία, ούτε θα είναι η φονικότερη".
Ένα παγόβουνο που μεγαλώνει
«Οι ηγεσίες κάθε βαθμίδας, τοπικές, εθνικές, υπερεθνικές, δεν μπορούν να συνεχίσουν σαν να μην συμβαίνει τίποτα» υπογραμμίζει. Για παράδειγμα, είναι φονικά μυωπικό να μην απελευθερώνονται οι πατέντες των εμβολίων και να δίνεται έτσι χρόνος στον SARS-CoV-2 να μεταλλάσσεται ανά την υφήλιο, για να προστατευθούν τα κέρδη της φαρμακοβιομηχανίας σε ένα από τα πολλά προϊόντα της.
"Μπορεί να υπάρχουν πολλές και σημαντικές πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό και αμερικανικό επίπεδο αυτή την ώρα, αλλά απέχουν μακράν από το να στρίψουν το πλοίο μακριά από το 'παγόβουνο' της κλιματικής αλλαγής, που δεν λιώνει αλλά μεγαλώνει, όσο δεν επαναφέρουμε την ισορροπία στον πλανήτη και μαζί τη δυνατότητα συνέχισης του ανθρώπινου είδους" καταλήγει ο Πέτρος Κόκκαλης.
πηγη: https://www.avgi.gr