Η φετινή άνοιξη είναι διαφορετική. Για την ακρίβεια, είναι σαν να ζούμε ένα δεύτερο φθινόπωρο. Είναι δύσκολο να θυμηθούμε πολλά πρωινά που ανοίξαμε τα παντζούρια κι αντικρίσαμε απ' έξω έναν καθαρό ουρανό. «Έξω έχει πάλι συννεφιά», μονολογήσαμε και συνεχίσαμε τη μέρα μ’ ένα ζεστό καφέ καταμεσής του Απριλίου. Του μήνα που χαρακτηρίστηκε από σημαντικά χαμηλές θερμοκρασίες για την εποχή, αλλά και αρκετές βροχοπτώσεις.
Σύμφωνα με τις μετρήσεις του Εθνικού Αστεροσκοπείου, η θερμοκρασία στην Ήπειρο ήταν χαμηλότερη κατά 2,4 βαθμούς Κελσίου από τη συνηθισμένη μέση τιμή της δεκαετίας 2010-2019. Στη Μακεδονία κατά 2,1 βαθμούς Κελσίου, στην Πελοπόννησο το ίδιο, στη Στερεά Ελλάδα η διαφορά κυμαινόταν στους 2,.0 βαθμούς Κελσίου, ενώ στα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη η θερμοκρασία ήταν πεσμένη κατά 0,9 βαθμούς Κελσίου.
Πριν προλάβουμε να ανησυχήσουμε, ο Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής Ερευνών στο Αστεροσκοπείο Αθηνών, μας επισημαίνει ότι «η άνοιξη στην Ελλάδα δεν είναι μόνο καλοκαιρία». Αντίθετα, «η άνοιξη στην Ελλάδα είναι κι οι καταιγίδες, ειδικά στα ηπειρωτικά όσο πάμε πιο βόρεια και δυτικά». Μάλιστα, «τον Μάιο και τον Ιούνιο έχουμε κι έντονη κεραυνική δραστηριότητα, η οποία έχει προκαλέσει κι αρκετούς θανάτους στο παρελθόν».
Επιπλέον, αν ανατρέξει κανείς στον περυσινό Μάρτιο, θα συναντήσει χιόνια στο κέντρο της Αθήνας, ακόμη και μετά τα μέσα του μήνα, και τη θερμοκρασία στη Στερεά Ελλάδα να βρίσκεται στους 4,1 βαθμούς Κελσίου κάτω από το σύνηθες. «Οι αρνητικές αποκλίσεις στη θερμοκρασία είναι κάτι που συμβαίνει. Απλώς, όσο περνάνε τα χρόνια, συμβαίνει όλο και λιγότερους μήνες».
Οι αυξημένες βροχές που παρατηρούνται θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ενδεχομένως και καταπραϋντικά για το έδαφος, δεδομένου ότι προηγήθηκε ένας χειμώνας με ανομβρία. Τα πράγματα είναι όμως πιο περίπλοκα, μας επισημαίνουν άνθρωποι που ζούνε τη γη καθημερινά. Ενώ η συνολική εξέλιξη του καιρού συνδέεται όλο και πιο ξεκάθαρα, από τους επιστήμονες, με την κλιματική μεταβολή.
Η σχέση με τον ιστορικό καύσωνα στην Ισπανία
Πριν λίγες εβδομάδες κι ενώ ακόμη το ημερολόγιο ήταν σταματημένο στον Απρίλιο, ο ποταμός Onyar στη Χιρόνα της Ισπανίας άρχισε να στερεύει επικίνδυνα εξαιτίας της ξηρασίας και των υψηλών θερμοκρασιών. Σε μια προσπάθεια να διασωθούν τα αυτόχθονα ψάρια, τα μετάφεραν υπάλληλοι των τοπικών Αρχών στον ποταμό Ter, 10 χλμ. μακριά, ο οποίος βρισκόταν σε καλύτερη κατάσταση. Συνολικά η Ισπανία έφτανε τους 36 συνεχόμενους μήνες βροχοπτώσεων κάτω του μέσου όρου. Ενώ οι θερμοκρασίες, σε ορισμένες περιοχές της χώρας, άγγιζαν τιμές έως και 10 βαθμούς πάνω από το κανονικό για την εποχή. Στην Ελλάδα, πάλι, επικρατούσε ψύχρα και φορούσαμε ζακέτα. «Ένα γενικό πρότυπο είναι, αλλά δεν ισχύει πάντα, ότι όταν έχουμε υψηλές πιέσεις, άρα καλές καιρικές συνθήκες και υψηλές θερμοκρασίες στη Δυτική Ευρώπη, συνήθως έχουμε το αντίστροφο φαινόμενο στην Ανατολική και το ανάποδο», εξηγεί ο κ. Λαγουβάρδος.
Οι παρατεταμένες βροχοπτώσεις δεν αναχαιτίζουν την ξηρασία
«Από τον Απρίλιο και κυρίως από τις ημέρες του Πάσχα και μετά, ο καιρός στη χώρα μας χαρακτηρίζεται από πολλές και κατά τόπους έντονες βροχές, κυρίως στη Δυτική Ελλάδα, στη Βόρεια χώρα και στη Θεσσαλία. Ας πούμε, στην Κέρκυρα, η βροχή που έπεσε τον Απρίλιο ήταν μιάμιση φορά παραπάνω απ’ ό,τι καταγράφεται συνήθως. Το ίδιο περίπου συνέβη και στις περιοχές της Ηπείρου. Στη Β. Ελλάδα και στη Θεσσαλία μπορεί να ήταν και περισσότερο. Μπορεί να ήταν διπλάσια ή και τριπλάσια η ποσότητα βροχής», μας ενημερώνει η μετεωρολόγος Αντωνία Τασσοπούλου και προϊσταμένη πρόγνωσης στην ΕΜΥ.
Μετά από ένα χειμώνα με λίγα χιόνια και βροχές, είναι «σαν ν’ αναπληρώνει λίγο τα νερά η φύση στη χώρα μας». Επιπλέον όλα τα στοιχεία δείχνουν «ότι ο άστατος καιρός θα συνεχιστεί και την εβδομάδα μετά τις εκλογές. Δεν θα τελειώσει η κατάσταση και θα έχουμε αρκετές βροχές και στην πρωτεύουσα».
Σ’ επίπεδο αποθεμάτων φαίνεται ότι πράγματι επιτυγχάνεται διαφορά. Σ’ επίπεδο όμως καλλιεργειών τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά, σύμφωνα με τον Καθηγητή Γεωργίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Δημήτρη Μπιλάλη.
«Αυτή η παρατεταμένη διάρκεια βροχοπτώσεων που έχουμε δεν μας άφησε στεγνό το έδαφος προκειμένου να μπούμε εγκαίρως και τη σωστή χρονική στιγμή για τις σπορές βασικών καλλιεργειών όπως είναι ο αραβόσιτος, το βαμβάκι κι η βιομηχανική ντομάτα. Με αποτέλεσμα να γίνονται οι σπορές όψιμα, αργά δηλαδή, που αυτό θα βάλει σε ρίσκο τις καλλιέργειες την εποχή συγκομιδής, η οποία θα συμπέσει με πιθανές βροχοπτώσεις στα τέλη Σεπτέμβρη, ίσως και Οκτώβρη. Γιατί όταν αργεί μια καλλιέργεια να μπει, αργεί και η συγκομιδή της μετά. Και άργησε να μπει, γιατί τα χωράφια ήταν βρεγμένα και δεν μπορούσε να γίνει κατεργασία. Από την άλλη, σε περιπτώσεις που οι καλλιέργειες είχαν ήδη σπαρθεί ή φυτευθεί, το πολύ νερό κι ειδικά στη βιομηχανική ντομάτα αρχίζει να δημιουργεί προβλήματα με σηψιρριζίες. Σαπίζουν δηλαδή οι ρίζες, γιατί είναι συνεχώς μέσα στο νερό στα χωράφια».
Κατά τον Δ. Μπιλάλη, η παρατεταμένη περίοδος βροχοπτώσεων καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια της άνοιξης δεν είναι κάτι που είχαμε συνηθίσει τα τελευταία 20 χρόνια. «Το φαινόμενο προβληματίζει και σίγουρα οφείλεται στην κλιματική μεταβολή», ενώ «σε καμία των περιπτώσεων δεν αναχαιτίζει την ξηρασία». Όπως εξηγεί, το πιθανότερο είναι ότι οι επόμενοι μήνες θα είναι πάρα πολύ ξηροί «κι ενώ τα φυτά ξεκινούν να έχουν μια καλή βλάστηση, θα κληθούν ν’ αντιμετωπίσουν μεγάλο στρες, χωρίς να έχουν προλάβει να προσαρμοστούν κιόλας».
«Δεν είναι εύκολο να δέσει έτσι η ελιά»
Τ α προβλήματα από την παρατεταμένη βροχόπτωση ποικίλλουν ανάλογα με την καλλιέργεια. Ο κ. Βασίλης, παραγωγός ελιάς και σταφίδας στη Μεσσηνία, φροντίζει κάθε φορά που συννεφιάζει να σκεπάζει τα αμπέλια του. Μετά την πτώση του νερού στα φύλλα ευνοείται η ανάπτυξη ασθενειών όπως είναι ο περονόσπορος (η σοβαρότερη μυκητολογική ασθένεια του αμπελιού) και το ωίδιο (η αμέσως επόμενη πιο σοβαρή).
Τις φετινές βροχές δεν τις θεωρεί πρωτόγνωρες. Μπορεί όμως να καταλάβει γιατί σε κάποιον, ακόμη και αγρότη, μπορεί να φαίνονται περισσότερες. «Όποιος δεν σκεπάζει την καλλιέργεια, δεν μπορεί να θυμηθεί πώς ήταν οι προηγούμενες χρονιές. Είχαμε και χρονιές που ήταν χειρότερες, έβρεχε κάθε δύο ημέρες». Από την άλλη, είμαστε στην εποχή που «δένει» η ελιά. «Η γονιμοποίηση στην ελιά γίνεται με τη μεταφορά της γύρης, η οποία μπορεί να γίνει με λίγο αεράκι ή με το κούνημα μιας κλάρας. Από τη στιγμή όμως που η γύρη έχει γίνει πολτός από τη βροχή, γιατί τη μουσκεύει, δεν θα μπορεί να μεταφερθεί. Καμιά φορά παθαίνουμε ζημιά κι από την αφρικανική σκόνη. Γιατί έχει πολλή μεταφορά σκόνης και μπορεί να πέσει πάνω στα δέντρα και να καλύψει τη γύρη. Σε 15-20 μέρες θα φανούν τα αποτελέσματα. Και στις ασθένειες, και στις ελιές αν έχουν δέσει καλά».
Μ’ ένα πηγάδι στην Αμοργό, όλο και πιο αδειανό
Ο Νώντας Γ. αποφάσισε πριν 25 χρόνια ν’ ασχοληθεί με τη βιολογική καλλιέργεια, στο νησί από το οποίο καταγόταν. Έχει σπουδάσει νομική αλλά αποφάσισε να μην ασκήσει το επάγγελμα και να ζει κοντά στη φύση. Το περβόλι το βρήκε από τον παππού του και ζει ως μόνιμος κάτοικος εδώ και αρκετές δεκαετίες στην Αμοργό με την οικογένειά του.
Επιβεβαιώνει κάτι που λίγο - πολύ είναι ήδη γνωστό τοις πάσι. Τα τελευταία χρόνια τα νησιά των Κυκλάδων διανύουν περίοδο ανομβρίας. Εξαίρεση δεν αποτέλεσε ούτε η φετινή. «Είχαμε ελάχιστες βροχοπτώσεις και μικρής διάρκειας, που σημαίνει ότι ακόμη κι αυτές οι λίγες δεν πέρασαν στον υδροφόρο ορίζοντα για να εμπλουτίσουν τα πηγάδια και τις πηγές».
Στο κτήμα του θα βρούμε ελιές, αμπέλια, ξινόδεντρα, μερικές συκιές και λαχανικά εποχής. Εντύπωση του έχει προκαλέσει η κατάσταση της φάβας. «Αν θα βγάλουμε κάτι φέτος, είναι ο σπόρος που ρίξαμε. Δεν θα μαζέψουμε για να φάμε και να πουλήσουμε. Που η φάβα είναι μια καλλιέργεια που δεν θέλει πολλά νερά. Κι όπως μαθαίνω, και σε όλο το νησί- το δικό μας, αλλά και στα γειτονικά, Σχοινούσα, Ηρακλειά- επικρατεί η ίδια κατάσταση».
Πριν κάποια χρόνια, δεν περίμενε να φτάσουν τα πράγματα εδώ. Τα χωράφια τους βρίσκονται στην περιοχή του Σακά, στους πρόποδες της Μινώας. «Ήταν η περιοχή της Αμοργού με τα περισσότερα και τα πιο καλά νερά». Πλέον αυτά τα πηγάδια έχουν ελάχιστο νερό και υφάλμυρο. «Επειδή είμαστε κοντά στη θάλασσα και τα πετρώματα είναι αμμώδη, είναι διαπερατά. Δεν εμπλουτίζονται από τη βροχή και μπαίνει σιγά-σιγά η θάλασσα. Αν δεν γίνουν κάποια έργα αφαλάτωσης ή κάποια φράγματα μικρά, που προϋποθέτουν, βέβαια, βροχοπτώσεις, σε λίγο δεν θα μπορούμε να δουλέψουμε».
πηγη: https://www.avgi.gr