Loading...

Κατηγορίες

Κυριακή 29 Αύγ 2021
Η ανταρτομάνα Καισαριανή
Κλίκ για μεγέθυνση

Καισαριανή 1945-46

Β.Παπαιωάννου
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 29.08.2021, 19:46

 

 
 
Μέσα από την ιστορική αυτή έρευνα του Νίκου Σάμιου, μπορεί να κατανοήσει κανείς το χθες και να σχεδιάσει το σήμερα, να απανθίσει τα ιστορικά εργαλεία.

«Είμαι υποχρεωμένος να θέλω με τη δική μου ελευθερία και την ελευθερία των άλλων. Δεν μπορώ να πάρω την ελευθερία σαν σκοπό μου, παρά μόνο αν πάρω και την ελευθερία των άλλων επίσης σαν σκοπό μου»

(«Περί ελευθερίας», Ζαν-Πολ Σαρτρ).

Η ιστορία του Δήμου Καισαριανής (μέσα από τα πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου) από το 1934 έως το 1990, του ερευνητή και συγγραφέα Νίκου Σάμιου, είναι ντοκουμέντο. Δεν αφορά μόνο τη «μικροϊστορία», αλλά ένα κομμάτι της σύγχρονης Ιστορίας (Ιστορία σημαίνει ακριβής έρευνα). Γιατί η Καισαριανή ήταν κέντρο της δρώσας ταραγμένης Ιστορίας, καθώς εμπλέκονται πολλαπλοί πρωταγωνιστές:

«Μέσα στις φλέβες αίμα κυλά
κι όχι νεράκι.
Κι ως προχωράμε, μας γαυγίζουν πιστολιές.
Ετσι πεθαίνοντας θα μετενσαρκωθούμε, σε στίχους, σε καράβια,
σ’ έργα τρανά και μεγαλόπνοα…»

όπως ανέφερε ο ποιητής Μαγιακόφσκι για την καταγραφή των γεγονότων. Σ’ αυτό το ιστορικό ταξίδι του Δήμου Καισαριανής ο ερευνητής Νίκος Σάμιος με μεθοδικό τρόπο, της μαθηματικής του σκέψης, τακτοποιεί τα αρχεία παράλληλα με τα ιστορικά, εργατικά, πολιτικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, επιστημονικά δρώμενα στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο.

Η ουσία των καταγραφών του Νίκου Σάμιου προσδιορίζεται με πολλή ακρίβεια, καθώς λέει: «Ωρες ατέλειωτες περνούσα τις σελίδες των πρακτικών, παλιές φθαρμένες κάπου σύρριζα κομμένες, δείγμα έντασης και κάλυψης, με κάτι καλλιγραφίες, που δεν ξεχώριζες τα γράμματα, μα και η σκόνη του παλιού χαρτιού σού ’μπαινε στα ρουθούνια και σου προκαλούσε μια βασανιστική αλλεργία. Κάποτε άρχισα τη σύνταξη, δρόμος ατέλειωτος, μα το αποτέλεσμα ωραίο, το βλέπεις, το χαίρεσαι, όπως ο αρχαιολόγος ανακαλύπτει με πολύ κόπο και αμφιβολία το άγαλμα ενός θεού…».

Δημαρχείο Καισαριανής

Συλλογή Παναγιώτη Μακρή

Κάθε στοιχείο, απλό ή σύνθετο, είναι αυτό που συγκροτεί την πληροφορία. Αυτό ονομάζεται αρχείο πληροφοριακό. Σκάβει αρκετά βαθιά στα χώματα της Καισαριανής και από το μετάλλευμα κοσκινίζει για να βρει ό,τι χρήσιμο.

Ολομόναχος οργανώνει και κατευθύνει το γιγάντιο έργο της καταλογογράφησης του μεγάλου αρχείου των πρακτικών τού Δήμου Καισαριανής. Ανεξάρτητα από «προθέσεις», αν είναι επιτυχές ή όχι, αντικειμενικά αποτελεί μια ανυπολόγιστης αξίας συνεισφορά στη μελέτη της ιστορίας της Καισαριανής γενικά και στη μελέτη του ρόλου των προσώπων, κυρίως όταν εμφορούνται από ιδέες, όταν συγκροτούνται οι πολιτικές απόψεις. Αναδεικνύεται η αυθεντικότητα των χαρακτήρων.

Ο ερευνητής και συγγραφέας Νίκος Σάμιος, πάντα ως «αρχειοθέτης», διακατέχεται απ’ αυτό που έλεγε ο Jacques Derrida «Mal d'Archive», δηλαδή το «άλγος του αρχείου». Οταν ταξινομείς εγείρεται η απόλυτη ανυπομονησία μιας λαχτάρας για μνήμη… Σίγουρα η μαθηματική λογική του προφανώς είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός κλάδος της γνώσης και βέβαια δεν συγκρούεται ούτε υποκαθιστά τη διαλεκτική.

Σαν «Ορκωτός Λογιστής…» καταγράφει/απογράφει τη «Σκόνη του Χρόνου…» όπως έκανε και ο αείμνηστος σκηνοθέτης Θεόδωρος Αγγελόπουλος στην κινηματογραφική ταινία με τον «φακό» και τη μεθοδολογία της λογικής. Αφού η λογική είναι επιστήμη όχι των εξωτερικών μορφών της σκέψης, αλλά των νόμων της ανάπτυξης «όλων των υλικών, φυσικών και πνευματικών πραγμάτων». Δηλαδή της εξέλιξης ολόκληρου του περιεχομένου του αρχείου και της γνώσης του.

Το τελικό σύνολο, αυτό που γεύεται ο αναγνώστης, είναι το συμπέρασμα της Ιστορίας που ανήκει η μικροϊστορία, «είναι το συμπέρασμα της Ιστορίας και της γνώσης του κόσμου…» (Β. Ι. Λένιν, «Φιλοσοφικά τετράδια»). Οι πιο σκληροί αντίπαλοι, ΚΚΕ, Αριστερά, Δεξιά/Ακροδεξιά συγκρούονται.

Η ουσία για την αριστερή σκέψη είναι ότι οι δρώντες της εργατικής τάξης αντιπαρατίθενται. Είναι απλοί. Ο ιστορικός τους λόγος έγκειται μόνο στο όταν δρουν, είναι όλα όσα πρέπει να κάνουν για να έρθει η αποφασιστική ώρα της ανατροπής του συστήματος της αδικίας. Ιστορικά φαίνεται η πολιτική δομή του ΚΚΕ.

Οι ιδεολογικά στρατευμένοι είναι απλοί στρατιώτες των λαϊκών αγώνων, της ελευθερίας. Είναι η ανάμνηση του Εμφυλίου του 1944. Σχεδιάστηκε από την αμερικανο-αγγλική παρέμβαση. Από την άλλη μεριά καταγράφεται μέσα από το πόνημα τόσο ετών η εικόνα της δεξιάς πολιτικής, των κυβερνητικών απόψεων και κύκλων της. Ολες οι οικονομικές, στρατιωτικές και κοινωνικές πλευρές, ώστε ο αναγνώστης να είναι ικανός να κατανοήσει τις συγκρούσεις δύο κόσμων (των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ).

Σκηνές Καισαριανής

Οι αποκρυπτογραφήσεις φαίνονται από τους διαλόγους των πρακτικών, του Δημοτικού Συμβουλίου. Τα πλούσια φωτογραφικά υλικά φανερώνουν τους χαρακτήρες της Καισαριανής.

Ο διεθνισμός τους καταγράφεται στην Γκερνίκα. Στη σύγκρουση του φασισμού με τη δημοκρατία. Μια μικρή πόλη 7.000 κατοίκων, όπου από τον βομβαρδισμό των γερμανικών αεροπλάνων σε μία μέρα σκοτώθηκαν 1.600 άτομα και 900 τραυματίστηκαν, σχεδόν όλα γυναικόπαιδα. Η φρίκη του φασισμού! (26 Απριλίου 1937). Ο Πάμπλο Πικάσο ζωγράφισε την «Γκερνίκα», εκεί «όπου μια κλίκα φασιστική βούλιαξε την Ισπανία σε έναν ωκεανό θανάτου - πόνου».

Οι καταγραφές/αποτυπώσεις της εργασίας του Νίκου Σάμιου μιας μεγάλης περιόδου (1934-1990) αποκαλύπτουν πολλαπλά γεγονότα: από τη μεταξική δικτατορία – το αλβανικό έπος του 1940, την τριπλή Κατοχή (γερμανική/ιταλική/ βουλγαρική) – την απελευθέρωση και την έναρξη του Εμφυλίου, την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, τις διώξεις των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης (ΕΑΜ, ΕΛΑΣ) – τη χούντα των συνταγματαρχών (1967) – τη μεταπολίτευση (1974). Ενώνει με τρόπους περίτεχνους τα νήματα της Ιστορίας. Διευρύνει τις γνώσεις μας αρκούντως. Αναλογιζόμενος τα πρόσωπα, τα γεγονότα, τις σκέψεις και τις δράσεις των προσώπων της Καισαριανής μέσα από την ιστορία του δήμου αποδεικνύεται σε τελική ανάλυση ότι η Ιστορία φτιάχνεται από ανδραγαθήματα.

Ο εμβληματικός δήμαρχος Καισαρινής Παναγιώτης Μακρής

Οι εμβληματικές φυσιογνωμίες των δημάρχων Λ. Μανωλίδη, και Παναγιώτη Μακρή έδωσαν μια ξεχωριστή πνοή στην Καισαριανή. Ιδίως ο Παναγιώτης Μακρής υπήρξε ο πρύτανης των λαϊκών επιθυμιών και κατακτήσεων. Χτύπαγε το χέρι του όπου βρισκόταν για διεκδικήσεις από τη δεξιά -και όχι μόνο- γραφειοκρατία της εξουσίας. Ηταν δίκαιος, τακτικός, πειθαρχικός, ένας πραγματικός κομμουνιστής – του λαού στρατιώτης διά βίου. Οι πράξεις τους από την πλευρά της μαχόμενης Αριστεράς και του ΚΚΕ είχαν δύναμη και πάθος.

Με το σύνθημα «καμιά εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο», όπως το θεμελίωσαν οι θεωρητικοί του σοσιαλισμού Μαρξ, Ενγκελς, Λένιν, οι αγώνες του ΚΚΕ, της σύγχρονης Ιστορίας της Ελλάδας. Οι πιο τίμιοι, δίχως επιταγές όψεως και ανταλλάγματα. Τα καλύτερα παιδιά της. Εγιναν αγγελιοφόροι της ελευθερίας με την ανθοφορία των ιδεών τους για μια πλατιά δημοκρατία. Αντιστάθηκαν στους νικητές, που είχαν την αλαζονεία μιας αιματοβαμμένης εξουσίας, με τον λόγο και τις γροθιές. Το έργο του Νίκου Σάμιου χρειαζόταν ίσως δεκάδες φοιτητές για διδακτορικές σπουδές. Και το έκανε ένας άνθρωπος με τρόπο συστηματικό. Τον βλέπω ώρες ατελείωτες στους διαδρόμους των αρχείων του Δήμου Καισαριανής μέχρι να βγει το αποτέλεσμα.

Τη συρραφή των αρμών της Ιστορίας μέσα από τη ζωή της δημοτικής αρχής. Μπορεί να κατανοήσει κανείς το χθες και να σχεδιάσει το σήμερα. Να απανθίσει τα ιστορικά εργαλεία. Κατά της αντι-ιστορίας που σχεδιάζεται από την Ε.Ε. Κάτω από τις σιδερόφρακτες οικονομικές ζώνες – των αποκλειόμενων ζωνών και της διευρυνόμενης προϊστορικής βαρβαρότητας του καπιταλισμού. Μας δίνει πολλαπλές πληροφορίες ο Νίκος Σάμιος. Μπορεί να ανατρέξουν πολλοί ιστορικοί στην ανταρτομάνα Καισαριανή -στη «μικρή Μόσχα»- για να κατανοήσουν τις θυσίες, το Σκοπευτήριο της Καισαριανής, τη θυσία του Σουκατζίδη…

Γιατί οι πρόσφυγες οργανώθηκαν στο ΚΚΕ, στην πρωτοπορία του ΚΚΕ, και επηρέασαν τόσο πολύ το εργατικό κίνημα. Το έργο του Νίκου Σάμιου, σε πέντε τόμους, ίσως να αποτελέσει εργαλείο κατανόησης, για έρευνα, της Σχολής Δημόσιας Διοίκησης. Αξίζουν στον ερευνητή και συγγραφέα Νίκο Σάμιο πολλά «λαϊκά διδακτορικά» και όχι μόνο. (Λαϊκά διπλώματα από καρδιάς, με τη λαϊκή καταξίωση και αριστεία ήθους.) Γιατί, εκτός από τον Θόδωρο Κατριβάνο (κυρίως σε νομικές κατευθύνσεις), δεν υπάρχει σχετική ιστοριογραφία πρόσφατη.

Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στον Νίκο Σάμιο, γιατί υπήρξε μετριόφρων, επίμονος, αδιάλλακτος και ακριβής. Εβαλε τη σφραγίδα του στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Από το πνεύμα της νέας εποχής πρέπει να δικαιολογήσουμε την έκδοση των πέντε τόμων «Η ιστορία του Δήμου Καισαριανής», με τον υπότιτλο «Μέσα απ’ τα πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου». Και απορώ γιατί ο Δήμος Καισαριανής δεν το έχει προβάλει ή διακινήσει. Μου έρχονται μόνα τους τα λόγια τού Γερμανού ποιητή Γκέτε: «Φίλε μου, τα περασμένα / είναι για μας βιβλίο με εφτά σφραγίδες. / Ο,τι λέτε πνεύμα της εποχής, / είναι το πνεύμα των αρχόντων / που ντύνεται η εποχή…». Ο Νίκος Σάμιος κατορθώνει να στήσει γέφυρες από μια τοπική μελέτη, και της σημειολογίας συνολικά, σε μια σφαιρική κατανόηση του παρόντος επιτυχώς.

Με την αντιπαροχή αρχίζει η αστικοποίηση και η αλλοίωση του χαρακτήρα της Καισαριανής, του πληθυσμού.

Συνεχίζει την παράδοση του Δήμου Καισαριανής, επιτελώντας μια καταγραφή της ιστορίας της υπακούοντας στο αυτονόητο καθήκον: «Το πρώτο σου χρέος είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους. Το δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Το τρίτο σου χρέος να παραδώσεις στο γιο, τη μεγάλη εντολή να σε ξεπεράσει» έλεγε ο Νίκος Καζαντζάκης στην «Ασκητική». Και αυτό ο Νίκος Σάμιος το πράττει με ευλάβεια.

Μέχρι να θέσει τον «αρουραίο λίθο» του ιστορικού οικοδομήματος… Είναι αδιανόητο στη διανόηση να σκέφτεται τις «επιπτώσεις». Αφού ο όρος διανόηση έχει τον όρο: όταν υπάρχει κάποια αλήθεια, αυτό είναι πρόκριμα να λέγεται χωρίς συνθήκες.

Ταυτίζεται με τον εθνικό ποιητή Διονύσιο Σολωμό: «Είναι εθνικό ό,τι είναι αληθινό». Αφού ως πνευματικός άνθρωπος, ως παλμογράφος μιας ιστορικής περιόδου, μας δίνει όλη τη «διπλωματική ιστορία» μιας οδυνηρής περιόδου. Σαν να είναι ο πρώτος γραμματικός που διαβάζει κείμενο, κάνοντας μια «μαγνητική τομογραφία» στα περασμένα, σε φωτογραφίες της ιστορίας στην Καισαριανή – όπου έπεσε σ’ αυτές πολύ μελάνι…

Γιατί νομίζω ότι η ιστορική εξέλιξη είναι το προϊόν όλου του λαού, όλων των ανθρώπων που λαμβάνουν μέρος σ’ αυτή. Στους αναγνώστες έγκειται να βρουν τι σημαίνει αυτό. «Τότε τας πόλεις απόλλυσθαι, όταν μη δύνωνται τους φαύλους από των σπουδαίων διακρίνειν» (οι πόλεις χάνονται, όταν δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τους φαύλους από τους έντιμους, Αντισθένης ο κυνικός φιλόσοφος).

*Ποιητής και αναλυτής συστημάτων πληροφορικής


πηγη: https://www.efsyn.gr
 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου