“Συνάντησα μια Ρουμελιώτισσα γερόντισσα, που κουβαλούσε εφόδια για τους αντάρτες. Οταν τη ρώτησα, πώς μπορεί στην ηλικία της να είναι ζαλωμένη με ένα τόσο βαρύ φορτίο, πήρα μια απάντηση: “Αγώνας είναι αυτός συναγωνιστή, άμα κερδίσουμε, τα κερδίζουμε όλα. Αμα χάσουμε τα χάνουμε όλα. Είδα αυτήν τη γερόντισσα, σαν γίγαντα μπροστά μου και άρχισα να σκέφτομαι ότι οι φωτογραφίες που έπρεπε να τραβήξω, έπρεπε να έχουν την αγωνία, την πίστη, την ελπίδα και τη λεβεντιά αυτού του λαού”.
Σπύρος Μελετζής
Σαν σήμερα το 1906 γεννιέται ο Σπύρος Μελετζής, ο φωτογράφος της Εθνικής Αντίστασης. «Ο Μελετζής δεν ήξερε τα αισθητικά ρεύματα, αλλά η ιδεολογία του τον ώθησε να επιλέξει αυτόν τον τρόπο απεικόνισης των απλών λαϊκών ανθρώπων, είτε βοσκών είτε ανταρτών … Ο Μελετζής “σκηνοθετούσε” τις φωτογραφικές συνθέσεις ανθρώπων. Επικός και λυρικός μαζί, εμποτισμένος με αισιοδοξία, “διαπραγματευόταν” με την ανέχεια και τον πόνο των ανθρώπων για να δώσει μια ελπιδοφόρα, αισιόδοξη προοπτική της ζωής. Οι φωτογραφίες του Μελετζή ήταν πάθος, μαχητικότητα, ζωντάνια, υπεράσπιση της ιδεολογίας του, ως “πλούτου της ζωής”», είχε πει η ιστορικός της Φωτογραφίας, η οποία έχει μελετήσει το έργο του Μελετζή, Νίνα Κασσιανού. Και γι’ αυτό το Γενάρη του 1994, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Φωτογράφων ανακήρυξε τον Σπύρο Μελετζή επίτιμο πρόεδρό της.
Ο φωτογράφος της Εθνικής Αντίστασης, ο εικονογράφος του μεγάλου λαϊκού αγώνα, Σπύρος Μελετζής, έφυγε από την ζωή στις 13 Νοέμβρη 2003.
Μας κληρονόμησε όμως ένα μεγάλο θησαυρό. Φωτογραφίες – ντοκουμέντα από τους αγώνες και τις θυσίες του ελληνικού λαού κατά την περίοδο 1940 – 1945.
Μέλος του ΚΚΕ, του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ, του ΕΛΑΣ, το “σαϊνι” όπως ήταν το παρατσούκλι του κατανάλωσε πολλά ζευγάρια αρβύλες οργώνοντας τις περιοχές που δρούσε και αγωνιζόταν ο ΕΛΑΣ.
Τις περισσότερες φορές μόνος του και κουβαλώντας τον βαρύ εξοπλισμό του (πλάκες, μηχανή, τρίποδα) μας άφησε μοναδικές φωτογραφίες – μαρτυρίες της αντίστασης του λαού μας ενάντια στον κατακτητή.
Αναφερόμενος ο ίδιος για την πορεία της ζωής του, είχε πει, σε εκδήλωση που οργάνωσε προς τιμήν του ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Δημοσιογράφων Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης 1941 – ’44, το 1992: «Το 1942 βρέθηκα στον κάτω Ολυμπο και ήρθα σε άμεση επαφή κοντά στο χωριό Καρυά με τους αρχηγούς των πρώτων αντάρτικων ομάδων του ΕΛΑΣ. Τόση ήταν η συγκίνηση που ένιωσα και τόσο γοητεύτηκα που πήρα την απόφαση, αν θα μπορούσα, και εγώ να ανέβαινα στο βουνό και να ζούσα αυτή την αντάρτικη ζωή που ήταν γεμάτη λεβεντιά και αντρειοσύνη. Στις αρχές του 1944 πήρα μια ειδοποίηση από την Κεντρική Επιτροπή, που μου έλεγε να ετοιμαστώ όσο μπορούσα πιο γρήγορα γιατί θα ανέβαινα στο βουνό, στην Ελεύθερη Ελλάδα, ως ο επίσημος φωτογράφος της Εθνικής μας Αντίστασης… Σήμερα έχω βεβαιωθεί πως ήταν σωστές οι ενέργειές μου στα βουνά της Ελεύθερης Ελλάδας, αλλά και όλη η μετέπειτα πορεία της ζωής μου, που μπόρεσα να φυλάξω και να διασώσω όλο αυτό το μοναδικό, ιστορικό και ανεπανάληπτο υλικό της Εθνικής μας Αντίστασης, το οποίο θα μείνει παντοτινή κληρονομιά στο λαό μας και δίδαγμα μεγάλο στις μελλοντικές γενιές μας».
Ο Σπύρος Μελετζής ήταν ένας αληθινός λαϊκός δημιουργός που αποτύπωσε με περισσή ευαισθησία εικόνες της καθημερινής ζωής, του μόχθου, της ελπίδας, της περηφάνιας και του επικού κοινωνικού και απελευθερωτικού αγώνα της Αντίστασης στα βουνά.
Τιμώντας την μνήμη αυτού του μεγάλου αγωνιστή παραθέτουμε κάποιες απ’ φωτογραφίες του οι οποίες υπάρχουν στο λεύκωμα που έκδωσε το 1974 “Με τους αντάρτες στα βουνά”.