Η ιστορία ήταν ανέκαθεν ένα πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης. Όχι επειδή μπορεί στην ολότητα της να αμφισβητούνται τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται αλλά για τις ερμηνείες που δίνει ο καθένας σε αυτά· γεγονότα τα οποία μπορούν μέσα σε μία μέρα να ανατραπούν και να εμπλουτιστούν από μία απλή ανακάλυψη, από ένα σκάψιμο σε μία αυλή, από την αποκάλυψη μερικών αράδων σε ένα κείμενο κ.α. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο βρίσκεται και η έρευνα του καθηγητή Σεργκέι Ρατσένκο του πανεπιστημίου του John Hopkins, ο οποίος ασχολείται με την έρευνα της σύγχρονης ιστορίας και δη των Σινο-σοβιετικών σχέσεων. Ο Ρατσένκο λοιπόν ως κομμάτι της έρευνας αυτής πήγε, έψαξε, ανακάλυψε και δημοσίευσε μια σειρά αποχαρακτηρισμένων εγγράφων που βρίσκονταν στα Ρώσικα Κρατικά Αρχεία. Έγγραφα που έδειχναν από την μία την υλική βοήθεια που προσέφερε η Σοβιετική Ένωση και οι Λαϊκές Δημοκρατίες κατά την διάρκεια του εμφυλίου στο ΚΚΕ, όπως επίσης και επιστολές με αρκετό παρασκήνιο και ίντριγκα.
Από μεριάς του το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, γνωρίζοντας ότι στην ουσία τους δεν μπορεί να αμφισβητήσει την γνησιότητα των παραπάνω εγγράφων, επέλεξε από την μία να μειώσει τον εν λόγο ερευνητή και από την άλλη να δηλώσει ότι αυτές τις ανακαλύψεις τις γνωρίζουμε προ αμνημονεύτων χρόνων. Και όντως, ποιος δεν ήξερε την “κόντρα” Ζαχαριάδη- Βαφειάδη στην διάρκεια του δεύτερου αντάρτικου; Ποιος δεν γνώριζε ότι το ΚΚΕ ενισχύθηκε από την ΕΣΣΔ με όπλα και χρήματα, όχι στον βαθμό που τους είχαν υποσχεθεί όπως δηλώνει στην πολιτική του διαθήκη ο Ζαχαριάδης αλλά σε ένα σημαντικό βαθμό. Όλοι και όλες που ασχολούνται λίγο παραπάνω με την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο γνωρίζουν ψιλοχοντρικά αυτά τα πράγματα. Αυτό σημαίνει ότι η δουλειά του Ρατσένκο είναι άχρηστη;
Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα θα τεθούν δύο ιστορικά παραδείγματα. Το πρώτο είναι η περίπτωση του Φιντέλ Κάστρο, του ανθρώπου με τις 634+ απόπειρες δολοφονίας που πραγματοποίησαν οι ΗΠΑ και οι φιλοαμερικανοί Κουβανοί. Μία άνευ προηγούμενου εφευρετικότητα από μεριάς της CIA (από δηλητήριο στο ποτό του μέχρι εκρηκτικά στα πούρα του), που ωστόσο δεν υπήρξε ικανή για να σκοτώσει τον Κουβανό ηγέτη. Έστω λοιπόν ότι κάποια στιγμή αποχαρακτηρίζονται τα κυβερνητικά αρχεία των ΗΠΑ και δημοσιεύονται οι συγκεκριμένες τακτικές και επιχειρήσεις. Θα έπεφτε κανείς απ’ τα σύννεφα; Θα νιώθαμε λες και αναλήφθηκε η Αμερική; Φυσικά και όχι. Αυτό όμως δεν θα μείωνε την αξία των συγκεκριμένων εγγράφων, ακριβώς επειδή, είτε μας αρέσει είτε όχι, η έρευνα των κρατικών αρχείων θα έδειχνε την αφοσίωση, την μεθοδολογία και τον βαθμό εμπλοκής των Αμερικανών στη συγκεκριμένη υπόθεση. Επίσης η σημαντικότητα των συγκεκριμένων αρχείων βρίσκεται και όταν ψάχνεις να βρεις διαφορετικές ερμηνείες της ιστορίας, αφού έχει σημασία ακόμα και το που μπαίνει μία οξεία ή ένα κόμμα (χαρακτηριστική περίπτωση για του λόγου το αληθές είναι το πρώτο γράμμα του Ζαχαριάδη στον Μεταξά το 1940).
Το δεύτερο παράδειγμα, για να έρθουμε και λίγο πιο κοντά σε εμάς, είναι η περίπτωση του χιλιοτραγουδισμένου κομμουνιστή Μιχάλη Μπεζεντάκου. Του ανθρώπου που κατάφερε και δραπέτευσε από τις φυλακές Συγγρού, με τα ίχνη του να χάνονται από εκεί και πέρα όντας στην παρανομία. Όλα αυτά πάλι μέχρι να έρθει το πλήρωμα του χρόνου και να πραγματοποιηθεί η κατάλληλη έρευνα. Στην συγκεκριμένη περίπτωση αυτή δεν διεξήχθη από χαρτογιακάδες αλλά από την ομάδα Αρχειομαρξιστικές Μνήμες οι οποίοι πήγαν, έψαξαν, βρήκαν και δημοσίευσαν έγγραφα, πάλι από τα κρατικά αρχεία της Ρωσίας, που ανακάλυπταν κάτι που ήταν λίγο πολύ γνωστό· ότι ο Μπεζεντάκος ανακρίθηκε και εκτελέστηκε ως πράκτορας της Ελληνικής αστυνομίας κατά την διάρκεια των σταλινικών διώξεων του 1938. Με εξαίρεση λοιπόν ένα πολύ μικρό κύκλο συγγενών του Μπεζεντάκου, άλλαξε κάτι με αυτή την ανακάλυψη στις ζωές του κόσμου; Πάλι όχι. Από την άλλη όμως δεν θα ήταν πολύ βολικό για μια φιλοσταλινική μπάντα εάν η συγκεκριμένη ιστορία έμενε σε απλές εικασίες;
Το ζήτημα άρα δεν είναι εάν ο Ρατσένκο κάνει καλά ή όχι που ασχολείται με την ιστορία του ΚΚΕ. Ο Ρατσένκο είναι παπάρας όχι επειδή είναι ένας δηλωμένος αντικομμουνιστής, αλλά επειδή όπως όλοι οι όμοιοι του έτσι και αυτός κάνει την έρευνα που του επιτρέπει και που συμφέρει το σύστημα. Από την άλλη μπάντα παπάρες είναι και οι εκάστοτε Κουτσούμπες που νομίζουν ότι κατέχουν την απόλυτη αλήθεια όσον αφορά την ιστορία της εργατικής τάξης· που νομίζουν ότι οποιαδήποτε ερμηνεία και έρευνα έξω από τα στεγανά τους είναι κατευθυνόμενη, ενώ οι ίδιοι έχουν κάνει τατουάζ στο μπράτσο τον όρκο προς τον πατέρα της ιστορίας Ηρόδοτο. Η ιστορία λοιπόν είναι ένα χρήσιμο εργαλείο τόσο για τους καταπιεστές όσο και για τους καταπιεζόμενους. Βάζει τις βάσεις για την δημιουργία μιας συλλογικής μνήμης και βοηθάει στην κατανόηση των μελλούμενων. Οπότε το πρόβλημα ξεκινάει από το γεγονός ότι εμείς οι ίδιοι και οι ίδιες αφήνουμε σε τρίτους αυτή τη δουλειά. Όχι επειδή απλά μας αρέσει να αναθέτουμε πράγματα αλλά γιατί καλώς ή κακώς η έρευνα και η μελέτη είναι ΒΑΡΕΤΗ. Και όταν σχολάς μετά από 8 ώρες δουλειάς δεν είναι και το πιο ευχάριστο πράγμα να ψάχνεις ανάμεσα σε τόμους τι έγινε πριν από 150+ χρόνια. Αυτό σπάει με το ατομικό μας πείσμα και την περιέργεια. Σπάει με το να αντιληφθούμε ότι η ιστορία δεν είναι μια ενασχόληση που κάνουν οι βιβλιοφάγοι πόντικες των πανεπιστημίων. Σπάει εάν αντιληφθούμε την ιστορία σαν ένα εργαλείο που μπορεί να λύσει το κάθε περίπλοκο μηχάνημα/ ζήτημα που έχουμε μπροστά μας. Μέχρι τότε ραντεβού στο επόμενο βίντεο του Luben.
Τραμπάκουλας