ΠΟΣΟ βαθιά επηρεάζουν τα Χριστούγεννα τη συνείδηση του κόσμου και το πνεύμα των ηγετών του;

Πόσο το «θείον βρέφος» είναι κάτι ουσιαστικότερο, πέρα από ένα λυρικό στοιχείο για την ποίηση και τη ζωγραφική, μια αναδρομή με κοινωνικό και μεταφυσικό περιεχόμενο; Μια αλλαγή, μια επανάσταση που ακόμα δεν ολοκληρώθηκε, δυο χιλιάδες χρόνια, από τότε που το αίτημα της ειρήνης τέθηκε για όλη τη γη και ακόμη, αυτή η ειρήνη, δεν καταξιώθηκε από τους ανθρώπους;

Η ειρήνη ως ιδέα και ως κοινωνικό φαινόμενο και ψυχικό αίτημα, ανάβει πού και πού το φαναράκι της, μεταξύ δύο πολέμων ή τη χρησιμοποιούν σαν πρόσχημα οι αντίπαλοι, μέχρι να εξοπλιστούν πάλι καλύτερα, εξολοθρευτικότερα. Δεν έχει σημασία ποιοι την επικαλούνται. Γίνεται όμως αδιαμφισβήτητα, το άλλοθι όλων.

Ειρήνη πάσι, εύχεται η εκκλησία και πρώτη αυτή, δεν κατόρθωσε να λειτουργήσει ειρηνικά και ανεπαίσχυντα. Κοινωνική ειρήνη προσφέρουν οι δηλώσεις των πολιτικών και άλλων παραγόντων, επειδή είναι η μεγάλη και ανεκπλήρωτη επιθυμία των λαών, που δεν τους μένει άλλη διέξοδος να επιβιώσουν, μέσα σ’ ένα περιβάλλον ίδιο και χειρότερο από εκείνο της Γέννησης.

Αλλά για τι είδους ειρήνη μιλάνε και «πολιτεύονται όλοι»; Πριν απ’ όλα, η ειρήνη ψυχής αποτελεί αφετηρία για κάθε απόπειρα ομαλής συμβίωσης και απόλαυσης της ζωής. Τη ζητάμε αυτή την ειρηνική έκφραση, τη συνιστούν όλοι οι «άμβωνες», και τα επίσημα «βήματα» εν γνώσει της αναληθείας ότι δεν είναι έτσι τα πράγματα. ‘Αλλοι εννοούν ειρήνη την πειθαρχία, το σκύψιμο, τον πειθαναγκασμό για να διαφεντεύουν. ‘Αλλοι, εκ του πονηρού ορμώμενοι, ανάγουν την υποκρισία σε αρετή και νέμονται τα αγαθά του βίου με παραπλανητική εικόνα, η οποία βολεύει και τους πάνω και τους κάτω. Βασικές ανθρώπινες ανάγκες, ζωτικές, πνευματικές, ψυχικές, μεταφυσικές, τις εκμεταλλεύονταν , ανέκαθεν, τα συστήματα και τα κατεστημένα κάθε αρχής και εξουσίας. Με την πολιτική της ελπίδας και της εκτόνωσης των μαζών, δημιουργείται μια εύθραυστη κρούστα κοινωνικής ειρήνης, που θρυμματίζεται εύκολα και πολλές φορές, εξαιτίας διαψεύσεων και πολιτικών επιρροών και διαφορών. Από την κοσμογονία εκείνη που άλλαξε κρατούσες συνθήκες καθώς και τη χρονολογία των γεγονότων, από τους νέους οπαδούς που δημιουργήθηκαν, που εντάχθηκαν και παραλλάχτηκαν στα χρόνια που ακολούθησε, τι έμεινε;

Ο χριστιανισμός σαν κοινωνικό σύστημα ήταν ό,τι πιο τέλειο, αλλά παραμένει ανολοκλήρωτο. Σαν μεταφυσική υπόσχεση εξακολουθεί να είναι η μεγάλη αλήθεια και ελπίδα, η φανερή και μυστική προσωπική επιλογή για όσους έχουν βιωθεί την ουσία του και δεν έχουν απελπιστεί από τους λειτουργούς του.

Τα Χριστούγεννα, μέσα σε όποια πολιτικοκοινωνική κατάσταση, έρχονται σαν ένας λυρικός παλμός κάθε φορά. Η Γέννηση είναι γεμάτη τρυφερότητα. Τα παιδιά την εξυμνούν ως εκεί που μπορούν να την καταλάβουν και τη διαλαλούν όχι με αφιλοκέρδεια, βέβαια! Τα Χριστούγεννα είναι ένας κύκλος εορταστικός, που μαζί με την Πρωτοχρονιά και τα Θεοφάνεια, δίνουν άλλη όψη στην καθημερινότητά μας και ευκαιρίες για αναδρομές και στοχασμούς και ανατάσεις ψυχικές. Έστω και όταν μπορούμε να παραμερίζουμε όλα τ’ άλλα και να βιωνόμαστε το μέγα γεγονός, μέσα από τη θρησκευτική περισυλλογή, είναι κέρδος. Η περισυλλογή με την ενδοστρέφεια που προϋποθέτει, αποτελεί την ουσιαστική συμμετοχή μας στον εορτασμό των Χριστουγέννων, που χωρίς να τους αφαιρέσουμε την κοσμικότητα με τα διάφορα ρεβεγιόν και την κοινωνική εξωστρέφεια, αποτελεί μέρος της πιο ουσιαστικής προσφοράς μας και συμμετοχής μας, στο υπέροχο γεγονός του κόσμου.

Βιωνόμαστε το εορταστικό μέρος, αλλά το χρέος του Χριστιανού είναι άλλο και αλλού. Χρειάζεται να το θυμίζουμε μεταξύ μας. Να το αναζητούμε μέσα μας στα σημεία που μας αγγίζει, που μας εξημερώνει, που μας κάνει αφιλοκερδείς και λιγότερο εμποράκους, η μεγάλη επέτειος.

Ακατάληπτο το μυστήριο της σύλληψης και της ενανθρώπισης του Θεού, που με το πρόσωπο του Υιού, του νέου, του ανανεωτικού, του επαναστάτη, του τολμηρού μέχρι σταυρικής αυτοθυσίας, επεσκέψατο ημάς. Είναι, ακόμη και ο συμβολισμός ότι η αναγέννηση του κόσμου, η πρόοδός του, η αλλαγή ιδεολογίας, το φτερούγισμα προς ψηλότερες διεκδικήσεις και κορυφές, συνεπάγεται την αντίστοιχη θυσία.

Τα Χριστούγεννα δεν έχουν τη θλίψη και την τραγικότητα της Μ. Εβδομάδας, το πένθος της Μ. Παρασκευής, την αφήγηση γεγονότων φοβερών και ακατανόητων. Εδώ, όλη η φύση αλλάζει, γεμίζει λάμψη η νύχτα της έλευσης του Θείου βρέφους, αποκτούν «λογική» και συναίσθημα και τα άλογα ζώα των ποιμένων. Η διήγηση έχει μέσα της κάτι το υπερφυές, το πάνω και πέρα από τη φύση των όντων και των πραγμάτων.

Οι προφητείες είχαν προηγηθεί. Η συνταρακτική αλλαγή επιβεβαιώνεται με την ‘Αγια Νύχτα. Με το μυστήριο που σκόρπισε και άλλαξε, έστω και για στιγμές, τις συμπεριφορές όλης της πλάσης. Το Πνεύμα το ‘Αγιον υπαγόρευσε, αιώνες πριν, το πρόγραμμα της επίσκεψης του Θεού στον κόσμο Του. Σ’ αυτό τον έλλογο κόσμο που δημιούργησε με ελευθερία συνείδησης και θέτει σε δοκιμασία τώρα και κάθε στιγμή τις αποφάσεις του.

Το μεγάλο τεστ είναι – τιμώντας την επέτειο της ενανθρώπισης του Θεού – να τον δεχτούν σα συνάνθρωπό τους, το δημιουργό τους και ποιητή του σύμπαντος κόσμου, για να καταδειχτεί η προαίρεση και η αλλαγή νοοτροπίας, η συμβίωση στο πλαίσιο του αγαθού, των λαών που αποτέλεσαν το αντικείμενο της θείας έλευσης και φροντίδας. Αν ερχόταν όπως έφυγε μ’ εκείνο το ασύλληπτο φαινόμενο της ανάληψής Του, δε θα διαπιστωνόταν αν οι συμπεριφορές των ανθρώπων απέναντί Του, θα ήταν γνήσιες. Διότι θα επηρεάζονταν από φόβο και θα δεσμεύονταν από ανελεύθερες αποφάσεις, μπροστά στην υπέρτατη δύναμη του Θεού τους, μπροστά στο θαύμα. Όταν όμως ανθρωπίζεται ο Θεός και διερευνά τη συνανθρώπινη σχέση και συμπεριφορά αν είναι αυτή που πρέπει, τότε καταξιώνονται τα όντα τα λογικά και η πράξη τους έχει την αξία της υπακοής στην άνωθεν εντολή και βούληση. Διότι η εσωτερική ελευθερία του ανθρώπου αποτελεί, όντως, λεπτή ισορροπία, δαιμονιώδες αγαθόν. Αν, καθένας, το κατευθύνει σωστά σώζεται. Αν τον κατευθύνει εκείνο υπάρχουν συνέπειες. Αλλά τότε, όταν η εσωτερική ελευθερία υπόκειται σε κατευθυνόμενες ενέργειες, αυτοαναιρείται! Εδώ ο χριστιανισμός αποδεικνύει σεβασμό προς την προσωπικότητα του ανθρώπινου όντος γιατί είναι η θρησκεία της εκούσιας αποδοχής και με καταναγκασμό δεν υπόσχεται, σε κανέναν, τον παράδεισο, όποιος κι αν είναι αυτός, όπως κι αν λέγεται, έστω κι αν μπορεί να σχηματοποιείται σ’ εκείνη τη ρευστή και απροσδιόριστη έννοια της ευτυχίας, το γαλάζιο πουλί του ποιητή που δεν κάθεται σε κανένα κλαδί στη γη, που δε φωλιάζει σε καμιά ψυχή, αλλά μας αναστατώνει συχνά και νιώθουμε εκείνο το φευγαλέο αναρρίπισμα που κάνουν τα μεγάλα φτερά της, μόλις έχει προσπεράσει...Η τραγική μοίρα του ανθρώπου είναι να στροβιλίζεται ανάμεσα στα περασμένα και στα μελλούμενα.. Γι αυτό και ο βίος του λέγεται και είναι δοκιμασία.

Ξεμακρύναμε, από το επετειακό σημείωμα που αρχίσαμε. Η απέραντη ενδοσκόπηση στην προβληματιζόμενη συνείδηση του πιστού πλαταίνει όλο και περισσότερο, μέχρι τα άκρα του νου. Ως εκεί που μπορεί καθένας να φτάσει. Κάποτε επιχειρεί ανάβαση και ως εκεί που δεν το μπορεί. Αλλά το τολμάει. Ελευθερία βούλησης είπαμε. Το δαιμονιώδες αγαθό που φέρει μέσα του. Και εδώ μπαίνει το πρόβλημα πόσο «αγαθό» είναι. Οι συντηρητικοί θα το πούνε αναίδεια, οι τολμηρότεροι δικαίωμα, οι ευσεβέστεροι θα το αφήσουν στα χέρια και στην ευδοκία του Θεού. Θα έχουν έτσι, το άμεσο κέρδος της ηρεμίας. Είναι κι αυτό μια μορφή γήινης ευτυχίας.

Χριστούγεννα λοιπόν με ανεκπλήρωτο το κοινωνικό και το ψυχωφελές αίτημα της ειρήνης του κόσμου και της ευδοκίας των ανθρώπων. Σ’ αυτή την προσπάθεια, σ’ αυτή την πορεία ειρήνης, στρατευμένοι σταθερά, θα προσδοκούμε ν’ αφήσουμε έναν κόσμο καλύτερο, στα χιλιάδες βρέφη της οικουμένης. Στα απροστάτευτα παιδιά του ευημερούντος κόσμου, τα δυστυχισμένα πλάσματα του τρίτου κόσμου, πολλές χιλιάδες των οποίων πεθαίνουν από τον Ηρώδη της αδιαφορίας μας, από την ασυγκίνητη εγωπάθειά μας, από την ανοικτίρμονα νοοτροπία μας.

Ποιος δικαιούται να πανηγυρίζει τη Γέννηση του Θείου Βρέφους, όταν τόσες χιλιάδες βρέφη βιώνονται τη φρίκη του κόσμου στον οποίο ήρθαν και μας κοιτάζουν αβοήθητα μ’ εκείνα τα εκστατικά τους μάτια, που δεν εκφράζουν τίποτα περισσότερο από ένα μεγάλο «γιατί»; Η εκκλησία έχει συμπεριλάβει στους πρώτους μάρτυρες τα 14000 νήπια που σφαγιάστηκαν από τον Ηρώδη, επειδή είχαν την ίδια ηλικία με το νεογέννητο Βασιλέα της κτίσης όλης. Κάθε χρόνο πολλές περισσότερες χιλιάδες όμοια παιδιά, <λιμώ θανατούνται> και από τα περισσεύματα του παγκόσμιου πλούτου, κανένας δε νοιάζεται να χορτάσει την πείνα τόσων ψυχών, που γεννήθηκαν, λες, για να υποφέρουν ενώ δεν πρόλαβαν καν να...αμαρτήσουν! Η φύση, θα μας πουν, είναι ηθικά αδιάφορη γι αυτά και τόσα άλλα, αν ιδωθεί το πράγμα χωρίς μεταφυσική αλλά σα μια κακή στιγμή σύμπτωσης αρνητικών προϋποθέσεων.

Η Unisef, ο «Καλός Σαμαρείτης» της οικουμένης, κρατάει μια μερίδα ανοιχτή στο κοινωνικό χρέος καθενός μας. Ένα από τα χιλιάδες στοματάκια, περιμένουν να φτάσει κάτι μέσα του, από την ευημερία μας, από τα περισσεύματα του δυτικού κόσμου. Αν δε γίνει πρώτα αυτό, Χριστούγεννα δε δικαιούται κανένας συνειδητός χριστιανός να γιορτάσει. Είναι άλλη μια αυθάδεια και μια ακόμη υποκρισία, μέσα από τη...θρησκευόμενη συμπεριφορά μας!

ΑΝΔΡΕΑΣ ΦΛΟΓΕΡΑΣ