Ο Ιούλιος Μαζαρίνος (Jules Mazarin, Giulio Mazarini ή Mazzarini, 14 Ιουλίου 1602 – 9 Μαρτίου 1661), του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Τζούλιο Ραϊμόντο Ματσαρίνο ή Ματζαρίνι (στα γαλλικά Ζυλ Μαζαρέν) ήταν Γαλλο-Ιταλός καρδινάλιος, διπλωμάτης και πολιτικός, ο οποίος υπηρέτησε ως πρωθυπουργός της Γαλλίας από το 1642 έως το θάνατό του. Ο Μαζαρίνος διαδέχτηκε τον μέντορά του, Καρδινάλιο Ρισελιέ. Ήταν σημαντικός συλλέκτης έργων τέχνης και κοσμημάτων, ιδιαιτέρως διαμαντιών, και κληροδότησε τα “διαμάντια του Μαζαρίνου” στον Λουδοβίκο ΙΔ’ το 1661, ορισμένα από τα οποία παραμένουν στη συλλογή του Μουσείου του Λούβρου στο Παρίσι. Όπως ο Ρισελιέ, έτσι και ο καρδινάλιος Ιούλιος Μαζαρίνος έπαιξε μεγάλο ρόλο στην πολιτική ζωή της Γαλλίας, τον 17ο αιώνα.
Η καταγωγή του Μαζαρίνου ήταν ιταλική. Γεννήθηκε το 1602 στην Πεσίνα, η οποία τότε αποτελούσε μέρος του Βασιλείου της Νάπολης. H οικογένειά του καταγόταν από τη Σικελία αλλά ο πατέρας του, Πιέτρο, είχε μπει στην υπηρεσία του κραταιού οίκου των Κολόνα χάρη στη συγγένεια της αριστοκράτισσας συζύγου του Ορτανσίας Μπουφαλίνι με αυτή την οικογένεια. Παρά τα μάλλον περιορισμένα οικονομικά της οικογένειάς του, ο νεαρός Τζούλιο φοίτησε σε εξαιρετικό σχολείο Ιησουιτών στη Ρώμη και απέδειξε με τις επιδόσεις του ότι μπορούσε να φανεί αντάξιος της εμπιστοσύνης που του είχε δείξει ο προστάτης του Φίλιππος A’ Κολόνα. H επιχορήγηση των σπουδών του Μαζαρίνου από τους Κολόνα συνεχίστηκε και στο Πανεπιστήμιο Αλκαλά ντε Ενάρες της Ισπανίας όπου ο προστατευόμενός τους σπούδασε νομικά.
Στην παπική υπηρεσία
Έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές του ο νεαρός και ευειδής Τζούλιο επέστρεψε στη Ρώμη και το 1624 μπήκε στον παπικό στρατό με το βαθμό του λοχαγού, αποκτώντας έτσι και εμπειρία από τη στρατιωτική τέχνη.
Ωστόσο η στρατιωτική καριέρα του Μαζαρίνου δεν κράτησε πολύ. Υστερα από τέσσερα περίπου χρόνια ο Μαζαρίνος κατόρθωσε να εισχωρήσει στη διπλωματική υπηρεσία του πάπα Ουρβανού H´ και το 1630, μόλις 28 ετών, ανέλαβε την πρώτη του σημαντική αποστολή: έπρεπε να πάει στο Παρίσι να συναντήσει τον διαβόητο καρδινάλιο Ρισελιέ και να διαπραγματευθεί μαζί του τα του πολέμου μεταξύ Ισπανίας και Γαλλίας. Γοητευμένος από την προσωπικότητα του Ρισελιέ, ο Μαζαρίνος δήλωσε χωρίς τον παραμικρό ενδοιασμό ότι σε αυτόν τον άνθρωπο θα μπορούσε να αφιερωθεί ολόψυχα. Δεν είχε έρθει όμως ακόμη το πλήρωμα του χρόνου. Για την ώρα ο Μαζαρίνος βρισκόταν στην υπηρεσία του πάπα, και μάλιστα υπό την προστασία του ανιψιού του Ουρβανού H’, του καρδιναλίου Μπαρμπερίνι, ο οποίος του έδωσε και τη μεγάλη ευκαιρία που περίμενε ο Μαζαρίνος.
Το 1634 ο Μαζαρίνος, με τον επίσημο πλέον τίτλο του νούντσιου, εστάλη στην Αυλή του Λουδοβίκου ΙΓ’ για να διαπραγματευθεί τους όρους για τον τερματισμό του γαλλοϊσπανικού πολέμου. Στο Παρίσι ο Μαζαρίνος βρήκε το περιβάλλον των ονείρων του. Εκεί ήθελε να ζήσει και κυρίως να βρίσκεται κοντά στον Ρισελιέ. Αλλά στη γαλλική Αυλή ο Μαζαρίνος βρισκόταν χάρη στον καρδινάλιο Μπαρμπερίνι και, ενώ αποστολή του ήταν η επιδίωξη της ειρήνης, αυτός παρακολουθούσε με απελπισία τις ραδιουργίες του Ρισελιέ στο παρασκήνιο του Τριακονταετούς Πολέμου και τελικά την πλήρη προσχώρηση της Γαλλίας, τον Μάιο του 1635, σ’ αυτόν τον πόλεμο.
Στην υπηρεσία του Ρισελιέ
Θεωρητικά θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο Μαζαρίνος είχε αποτύχει στην αποστολή του, αλλά στην πραγματικότητα ο ίδιος είχε φροντίσει άριστα τον εαυτό του. Ο δεσμός του με τον Ρισελιέ έγινε ακόμη στενότερος και όταν ο Μαζαρίνος ανακλήθηκε στη Ρώμη (Δεκέμβριος 1636), αποδείχθηκε πόσο χρήσιμη ήταν αυτή η γνωριμία. Μέσα από την πυκνή αλληλογραφία που είχε με τον Ρισελιέ ο Μαζαρίνος κατόρθωσε αριστοτεχνικά να χειραγωγήσει τη γαλλική φατρία του Βατικανού.
Για να ανταμείψει τον Μαζαρίνο για τις υπηρεσίες που προσέφερε στη Γαλλία, ο Λουδοβίκος ΙΓ’, καθ’ υπόδειξη του Ρισελιέ, τον πρότεινε για καρδινάλιο παρ’ όλο που ο Μαζαρίνος δεν είχε καν χειροτονηθεί ιερέας. Επιπλέον, του έδωσε τη γαλλική υπηκοότητα και τον κάλεσε να εγκατασταθεί στο Παρίσι. Έτσι στις 5 Ιανουαρίου του 1640 ο Μαζαρίνος έφθασε στη γαλλική πρωτεύουσα και το 1641 χειροτονήθηκε καρδινάλιος και έγινε γραμματέας του Ρισελιέ.
Πρωθυπουργός της Γαλλίας
Καρδινάλιος Μαζαρίνος, του Robert Nanteuil, 1656
Το Δεκέμβριο του 1642, ο Ρισελιέ πέθανε, έχοντας όμως προλάβει να αποσπάσει την υπόσχεση του Λουδοβίκου ΙΓ’ ότι θα έκανε τον Μαζαρίνο πρωθυπουργό της Γαλλίας.
Μετά το θάνατο του Λουδοβίκου ΙΓ’, ο Μαζαρίνος απόκτησε την εύνοια της Άννας της Αυστριακής, η οποία είχε αναλάβει την αντιβασιλεία ως την ενηλικίωση του γιου της Λουδοβίκου ΙΔ’, και ήταν ο ουσιαστικός ρυθμιστής της πολιτικής ζωής της Γαλλίας. Η μετριοπαθής συμπεριφορά του ήταν αντίθετη με την υπεροψία του Ρισελιέ, και η Άννα τον συμπαθούσε πολύ και του συμπεριφερόταν τόσο οικεία ώστε δημιουργήθηκαν φήμες ότι παντρεύτηκαν κρυφά και ότι ο Δελφίνος ήταν απόγονός τους.
Φιλοδοξία του Μαζαρίνου ήταν να επιτύχει τον τερματισμό του Τριακονταετούς Πολέμου και την ειρήνευση των εμπολέμων ρωμαιοκαθολικών δυνάμεων της Ευρώπης. Ωστόσο ο Ρισελιέ τού είχε αφήσει βαριά κληρονομιά: είχε χρέος να αποκομίσει από αυτόν τον πόλεμο όσο το δυνατόν μεγαλύτερα οφέλη για τη Γαλλία. Ο Μαζαρίνος το κατόρθωσε διεξάγοντας επιτυχείς εκστρατείες εναντίον των Αψβούργων ώστε με την υπογραφή της Συνθήκης της Βεστφαλίας το 1648 και της Ειρήνης των Πυρηναίων το 1659 η Γαλλία αναδείχθηκε μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη.
Παρά την αυξανόμενη αίγλη της Γαλλίας στο εξωτερικό, στο εσωτερικό ο Μαζαρίνος είχε να αντιμετωπίσει πολλούς εχθρούς. Οι δυσβάστακτοι φόροι που επιβλήθηκαν για την αντιμετώπιση των πολεμικών δαπανών οδήγησαν στις δύο εξεγέρσεις της Σφενδόνης (Fronde). H πρώτη εξέγερση έγινε στο Παρίσι το 1648 και κράτησε έναν χρόνο. Αιτία ήταν ότι το Δικαστήριο (Parlement) του Παρισιού αρνιόταν να εγκρίνει τους νέους φόρους που ήθελε να επιβάλει ο Μαζαρίνος, και αυτός το παρέκαμψε. H δεύτερη εξέγερση, η λεγομένη των Πριγκίπων, είχε αιτία τη δυσαρέσκεια των μεγαλοευγενών για τα χαμένα τους προνόμια λόγω της πολιτικής την οποία είχε ξεκινήσει ο Ρισελιέ και τη συνέχισε με συνέπεια ο Μαζαρίνος. Οι ευγενείς της επαρχίας συσπειρώθηκαν και πολεμούσαν τον Μαζαρίνο επί τέσσερα χρόνια (1649-1653). Το 1651 ο Μαζαρίνος για να σωθεί κατέφυγε στην Ολλανδία. Από κει ξαναγύρισε σε τρία χρόνια στη Γαλλία. Τελικά ο Μαζαρίνος βγήκε νικητής και από τις δύο φάσεις της Σφενδόνης ενισχύοντας ακόμη περισσότερο τον θεσμό της απόλυτης μοναρχίας και την κεντρική εξουσία.
Κυβέρνησε ως το 1661 και, αφού συμπλήρωσε το έργο του Ρισελιέ, στερεώνοντας τη μοναρχία του Λουδοβίκου ΙΔ’, πέθανε σε ηλικία 59 ετών, αφήνοντας μεγάλη περιουσία. Εκτός από τους ευνοουμένους του ο Μαζαρίνος είχε ουσιαστικά μόνο εχθρούς στη Γαλλία. Για τους Γάλλους παρέμενε ο «ξένος» και ο «Ιταλός». Παρά τις προσπάθειές του να γίνει αποδεκτός ως προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών, ο Μαζαρίνος ουσιαστικά φρόντισε να συσσωρεύσει αμύθητα πλούτη για τον εαυτό του. Με τη συλλογή βιβλίων και χειρογράφων του Μαζαρίνου ιδρύθηκε δύο χρόνια μετά τον θάνατό του η Μαζαρινή Βιβλιοθήκη, η παλαιότερη δημόσια βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Μετά τον θάνατο του Μαζαρίνου ο Λουδοβίκος ΙΔ’ κράτησε τα πρωθυπουργικά καθήκοντα για τον εαυτό του.