Loading...

Κατηγορίες

Παρασκευή 14 Ιαν 2022
Κωνσταντίνος ΣΤ΄ (771-797) / Βυζαντινός αυτοκράτορας
Κλίκ για μεγέθυνση

 

 
 

Ο Κωνσταντίνος ΣΤ’ (δεξιά από τον σταυρό) προεδρεύει της Δευτέρας Συνόδου της Νίκαιας. Μινιατούρα από τις αρχές του 11ου αιώνα.

Ο Κωνσταντίνος ΣΤ΄ (14 Ιανουαρίου 771 – 19 Αυγούστου 797) ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας από το 780 έως το 797. Γιος του Λέοντος Δ΄ (775-780) και της Ειρήνης της Αθηναίας. Γεννήθηκε το 771 και στέφθηκε συμβασιλιάς το 776. Διαδέχθηκε τον πατέρα του επιτροπευόμενος από τη βασιλομήτορα Ειρήνη, η οποία ασκούσε ουσιαστικά την εξουσία.

Μετά το θάνατο του Λέοντα Δ΄ η Ειρήνη ανέλαβε την κηδεμονία του δεκάχρονου Κωνσταντίνου ΣΤ΄. Τα σπουδαιότερα γεγονότα μέχρι την ενηλικίωση του Κωνσταντίνου ήταν: η εξουδετέρωση συνωμοσίας εικονομάχων αρχόντων που σκόπευαν ν’ ανεβάσουν στον θρόνο τον ετεροθαλή αδελφό του Λέοντα Δ΄, καίσαρα Νικηφόρο • η στάση του στρατηγού της Σικελίας Ελπίδιου, που κατεστάλη επίσης • οι πολεμικές επιχειρήσεις κατά των Αράβων στην Μικρά Ασία που κατέληξαν σε συνομολόγηση ειρήνης με ταπεινωτικούς για την αυτοκρατορία όρους • η καταστολή των εξεγέρσεων σλαβικών φύλων της Ελληνικής Χερσονήσου από τον έμπιστο της Ειρήνης ευνούχο Σταυράκιο • η εγκατάλειψη της συμμαχίας με τους Λομβαρδούς και η προσέγγιση με τον Καρλομάγνο, στα πλαίσια της οποίας αρραβωνιάστηκε ο Κωνσταντίνος με την κόρη του ρήγα των Φράγκων Ροτρούδη (Ερυθρώ κατά τους Βυζαντινούς) • η εκλογή ως πατριάρχη του Ταράσιου, η διάλυση του εικονομαχικού στρατού της Κωνσταντινούπολης και η Εβδόμη Οικουμενική Σύνοδος, που αναστήλωσε για πρώτη φορά τις εικόνες. (βλ. αναλυτικότερα στο λήμμα Ειρήνη η Αθηναία.)

Η διαμάχη μητέρας και γιου

Το 790 ο Κωνσταντίνος ήταν είκοσι χρόνων και έπρεπε πια ν’ αναλάβει την εξουσία. Αλλά η Ειρήνη δεν σκόπευε να την εγκαταλείψει. Είχε διαλύσει τον αρραβώνα με την Ροτρούδη για να μη ισχυροποιηθεί ο γιος της, και τον πάντρεψε, παρά την θέλησή του, με την Μαρία της Αμνίας. Ο δε ευνοούμενός της Σταυράκιος ήλεγχε τον κρατικό μηχανισμό σε βαθμό που κανείς δεν έδινε την παραμικρή σημασία στον Κωνσταντίνο. Συνεννοήθηκε τότε αυτός με λίγους άρχοντες να συλλάβει και να εξορίσει την μητέρα του στην Σικελία. Αλλά η Ειρήνη πληροφορήθηκε τα πάντα διά του Σταυράκιου, συνέλαβε, κούρεψε, έδειρε κι εξόρισε τους συνωμότες, τον δε Κωνσταντίνο τον έβρισε, τον χαστούκισε και τον έθεσε σε κατ’ οίκον περιορισμό. Ύστερα ζήτησε από τον στρατό να ορκιστεί ότι όσο ζούσε αυτή δεν θ’ αναγνώριζε τον Κωσταντίνο ως βασιλιά.

 

 

Ο Κωνσταντίνος ΣΤ’ και ο πατέρας του, Λέων Δ’.

Ο νέος στρατός που συγκρότησε ο Σταυράκιος στα ευρωπαϊκά θέματα, μετά την διάλυση του εικονομαχικού, ορκίστηκε βέβαια αμέσως. Αλλά ο στρατός της Ανατολής αντέδρασε. Εντονότερα αντέδρασε ο στρατός του θέματος των Αρμενιακών που αρνήθηκε τον όρκο και την πρόταξη του ονόματος της Ειρήνης αυτού του Κωνσταντίνου, όπως επίσης ζητήθηκε. Η Ειρήνη έστειλε τον σπαθάριο Αλέξιο Μουσελέμ για να συνετίσει τους Αρμενιακούς αλλά αυτός προσχώρησε στο κίνημα και ανέλαβε την αρχηγία των εξεγερμένων. Τώρα όλος ο στρατός της Ανατολής επευφήμησε τον Κωνσταντίνο ως μόνο βασιλιά και προχώρησε προς την Κωνσταντινούπολη. Η Ειρήνη, που δεν μπορούσε βέβαια να βασιστεί στον στρατό του Σταυράκιου, αναγκάστηκε να ελευθερώσει τον Κωνσταντίνο που έσπευσε να συναντήσει τον στρατό της Ανατολής που τον αναγνώρισε μονοκράτορα και αποκήρυξε την Ειρήνη. Ύστερα ο Κωνσταντίνος μπήκε στην Πόλη, και ο Σταυράκιος, καθώς και όλοι οι ευνούχοι του Παλατιού εξορίστηκαν. Η Ειρήνη περιορίστηκε στο ανάκτορο του Ελευθερίου όπου είχε τους θησαυρούς της.

Τον Απρίλιο του 791 εξεστράτευσε ο Κωνσταντίνος κατά των Βουλγάρων κ’ ύστερα από μιαν αψιμαχία και μόνο επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη. Εξ ίσου αναποτελεσματική ήταν και μία εκστρατεία του στην Κιλικία κατά των Αράβων τον Σεπτέμβριο.

Ύστερα ο Κωνσταντίνος ανακάλεσε την μητέρα του και την αποκατέστησε πλήρως. Η βασιλεία ήταν πάλι «Κωνσταντίνου και Ειρήνης». Και πάλι όμως οι Αρμενιακοί αρνήθηκαν να δεχτούν την νέα τροπή των πραγμάτων και απαίτησαν να τεθεί εκ νέου επί κεφαλής τους ο Αλέξιος Μουσελέμ, που βρισκόταν στην Βασιλεύουσα τιμημένος από τον Κωνσταντίνο με τον τίτλο του πατρικίου.

Αλλά η Ειρήνη -και ο επίσης ανακληθείς Σταυράκιος- ήλεγχαν πλήρως την κατάσταση. Ο Αλέξιος κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία, δάρθηκε, κουρεύτηκε και φυλακίστηκε. Ύστερα ο Κωνσταντίνος εξεστράτευσε και πάλι κατά των Βουλγάρων αλλά υπέστη δεινή ήττα με μεγάλες απώλειες. Μεταξύ των πολλών στρατηγών που έπεσαν στην μάχη ήταν και ο γηραιός στρατηγός του Κωνσταντίνου Ε΄, Μιχαήλ Λαχανοδράκων.

Αγανακτισμένος ο στρατός από τις τόσες συμφορές αποφάσισε ν’ απαλλαγεί από μητέρα και γιο και ν’ αναγορεύσει αυτοκράτορα τον καίσαρα Νικηφόρο, εκείνον που είχαν συνωμοτήσει ν’ ανεβάσουν στον θρόνο οι εικονομάχοι στην αρχή βασιλείας. Αλλά η Ειρήνη πρόλαβε, τύφλωσε τον Νικηφόρο και γλωσσοκόπησε τους τέσσερις αδελφούς του. Τυφλώθηκε και ο Αλέξιος Μουσελέμ.

Τότε οι Αρμενιακοί στασίασαν αναφανδόν και νίκησαν τους στρατηγούς που στάλθηκαν εναντίον τους. Αλλά την άνοιξη του 793 νικήθηκαν με προδοσία. Εκτός από τις άλλες τιμωρίες που τους επιβλήθηκαν, χίλιοι από αυτούς οδηγήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη και στίχθηκαν στα μέτωπά τους με μελάνη οι λέξεις αρμενιακός επίβουλος. Ύστερα εξορίστηκαν στην Σικελία και σε άλλα νησιά.

Όπως προαναφέρθηκε ο Κωνσταντίνος -άστατος χαρακτήρας και με αδύναμh θέληση- είχε υποχρεωθεί από την μητέρα του να παντρευτεί την Μαρία της Αμνίας. Ύστερα από επτά χρόνια γάμου ερωτεύτηκε μιαν ακόλουθο της Ειρήνης, την Θεοδότη, υποχρέωσε την Μαρία να μπει σε μοναστήρι και παντρεύτηκε την Θεοδότη.

Το σκάνδαλο ήταν μέγα. Ο πατριάρχης Ταράσιος είχε προσπαθήσει να αποτρέψει τον Κωνσταντίνο αλλά τελικά υποχρεώθηκε να επιτρέψει σ’ ένα ιερέα των ανακτόρων να τελέσει τον γάμο. Ο ηγούμενος της μονής του Σακκουδίωνος Πλάτων και ο ανεψιός του Θεόδωρος ο Στουδίτης αντέδρασαν έντονα και καταδίκασαν τον πατριάρχη και όλους όσοι αναγνώρισαν τον γάμο, τον οποίο θεώρησαν μοιχεία. Ο Κωνσταντίνος φυλάκισε τον Πλάτωνα κι εξόρισε τον Θεόδωρο και άλλους μοναχούς στην Θεσσαλονίκη.Θεοφάνης 727-729

Αλλά κι αυτός ο γάμος ήταν μέρος του σχεδίου της Ειρήνης για να υπονομεύσει τον γιο της, δεδομένου ότι ήταν αυτή που του υπέβαλε την ιδέα για να προκαλέσει την απέχθεια του λαού για την συμπεριφορά του. Στους δε αντιδρώντες μοναχούς παρείχε την υποστήριξή της.

Τον Οκτώβριο του 796 ο Κωνσταντίνος απέκτησε γιο από την Θεοδότη. Η θέση του εδραιωνόταν έτσι και η Ειρήνη ενέτεινε τις υπονομευτικές της προσπάθειες. Έτσι, όταν τον Μάρτιο της άλλης χρονιάς εξεστράτευσε εναντίον των Αράβων, ο Σταυράκιος και οι άλλοι με τους οποίους η Ειρήνη τον είχε περιστοιχίσει, τον παραπλάνησαν ως προς την παρουσία Αραβικού στρατού στην περιοχή και απέτρεψαν την σύγκρουση φοβούμενοι νίκη του και θρίαμβο στην Κωνσταντινούπολη.

Όταν πέθανε ο γιος του Κωνσταντίνου, η Ειρήνη αποφάσισε να δώσει οριστική λύση. Αρχές Ιουλίου έστειλε ένα απόσπασμα για να συλλάβει τον Κωνσταντίνο αλλά αυτός πρόλαβε να μπει σε πλοίο και να περάσει στην ασιατική ακτή της Προποντίδος σκοπεύοντας να καταφύγει στον στρατό της Ανατολής. Αλλά είχε μαζί του τους ανθρώπους της μητέρας του προς τους οποίους αυτή διαμήνυσε ότι, αν δεν ενεργούσαν όπως είχε συμφωνηθεί, θα έθετε υπ’ όψιν του γιου της τις αποδείξεις των συνεννοήσεων που είχαν μαζί της. Ο Κωνσταντίνος συνελήφθη, μεταφέρθηκε στην αίθουσα της Πορφύρας των ανακτόρων, όπου τον είχε γεννήσει η Ειρήνη, κι εκεί τυφλώθηκε κατά διαταγήν της.

Η Ειρήνη βασίλευσε έκτοτε μόνη της ως «αυτοκράτωρ Ρωμαίων» μέχρι το 802, οπότε ανατράπηκε από τον γενικό λογοθέτη Νικηφόρο, που την διαδέχθηκε. Ο Κωνσταντίνος επέζησε της τύφλωσης. Κατά μία πληροφορία, ο Νικηφόρος πήρε τον έκπτωτο και τυφλό Κωνσταντίνο στο Παλάτι και τον είχε στο τραπέζι του.

Οικογένεια

Ο Κωνσταντίνος ΣΤ΄ από την πρώτη του γυναίκα Μαρία από την Αμνία Παφλαγωνίας είχε δύο κόρες:

  • Ευφροσύνη, 790 – μετά το 836, που παντρεύθηκε τον Μιχαήλ Β΄ από το Αμόριο της Φρυγίας
  • Ειρήνη, 789 – μετά το 796, έγινε μοναχή.

Από την ερωμένη του Θεοδότη, που έπειτα την νυμφεύτηκε ως δεύτερή του γυναίκα, είχε δύο υιούς που απεβίωσαν ενώ ήταν ακόμη παιδιά:

  • Λέων, 796 – 797
  • ένας υιός, 797/8 – μεταξύ 802 και 808.

Πηγές

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου