Τα τελευταία 26 χρόνια, κάθε 4η Αυγούστου φέρνει νέους πανηγυρισμούς για την κροατική πλευρά και νέες πληγές και οδύνη για τη σερβική πλευρά. Την ημέρα αυτή η Κροατία γιορτάζει την «ημέρα της απελευθέρωσης», ενώ ο σερβικός λαός θυμάται με θλίψη τις εστίες του από τις οποίες εκδιώχθηκε, θρηνεί τους νεκρούς του, με το βλέμμα στραμμένο στον ουρανό να αναζητά δικαίωση.
Με την επιχείρηση «Θύελλα» του κροατικού στρατού και της αστυνομίας τερματίστηκε ο εμφύλιος πόλεμος στην περιοχή της σημερινής Κροατίας, αλλά άφησε άστεγους και χωρίς αναμνήσεις πάνω από 220.000 αθώους Σέρβους αμάχους. Εκείνη την ημέρα, σχεδόν 200.000 μέλη των κροατικών ενόπλων δυνάμεων επιτέθηκαν στην προστατευόμενη ζώνη του ΟΗΕ, γνωστή ως Ρεπούμπλικα Σρπσκα Κράινα, όπου βρίσκονταν περίπου 30.000 Σέρβοι μαχητές. Μετά από έναν άνισο αγώνα διάρκειας αρκετών ημερών, ο σερβικός λαός, ο οποίος ζούσε στην περιοχή αυτή επί αιώνες, σχημάτισε ατελείωτα καραβάνια καταφεύγοντας στη Σερβική Δημοκρατία και στη συνέχεια στη Σερβία. Πάνω από 220.000 άμαχοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους κατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης εθνοκάθαρσης που διαπράχθηκε στο έδαφος της Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πάνω από 2.000 άμαχοι σκοτώθηκαν, ενώ είναι μεγάλος ο αριθμός των πολιτών που εξακολουθούν να καταγράφονται ως αγνοούμενοι. Οι λεγόμενοι «τάφροι των κήπων», τάφοι στους οποίους ρίχνανε τα πτώματα των αμάχων, που βρίσκονται παντού, από όπου και αν πέρασε ο κροατικός στρατός, δεν έχουν διερευνηθεί ποτέ.
Ο απολογισμός αυτής της επιχείρησης είναι καταστροφικός. Ο σερβικός πληθυσμός που αποτελούσε πάνω από το 12% του πληθυσμού της Κροατίας, είχε μειωθεί στο 2%. Σερβικά χωριά κάηκαν, περιουσίες λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν 80 ορθόδοξες εκκλησίες. Ολα έγιναν σύμφωνα με το φρικτό σχέδιο του Μίλε Μπούντακ, ενός από τους ιδεολόγους του ναζιστικού κινήματος των Ουστάσι, σύμφωνα με το οποίο «το σερβικό ζήτημα στην Κροατία έπρεπε να λυθεί σκοτώνοντας το ένα τρίτο του σερβικού πληθυσμού, εκτοπίζοντας το ένα τρίτο και την αποδοχή του καθολικισμού από το τελευταίο ένα τρίτο».
Αυτές τις μέρες στη γειτονική Κροατία, κράτος-μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, επικρατεί μια ατμόσφαιρα εορτασμού και εξύμνησης των διωγμών. Είναι παρούσα μια χορογραφία του κακού που θυμόμαστε από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν στο έδαφος της Κροατίας υπήρχε το μοναδικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ευρώπη για παιδιά κυρίως Σέρβων. Πάνω από τα οστά άνω του μισού εκατομμυρίου ανθρώπων που σκοτώθηκαν στο συγκρότημα στρατοπέδων συγκέντρωσης στο Γιασένοβατς, κυματίζουν ξανά οι σημαίες εκείνων που εφηύραν το «Srbosek», ένα ειδικό όργανο θανάτου για τη δολοφονία ορθόδοξων Σέρβων.
Από την άλλη, η φωνή των εκδιωγμένων Σέρβων δεν ακούγεται. Για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Θύελλα», οι διοικητές του κροατικού στρατού καταδικάστηκαν αρχικά στη Χάγη, αλλά σε δεύτερο βαθμό, με έναν μαγικό τρόπο και με νέα ετυμηγορία του δικαστηρίου, απελευθερώθηκαν νόμιμα. Η Κροατία είναι μέλος της Ε.Ε. και κανένας στην Ευρώπη δεν ενοχλείται από το γεγονός ότι σε ολόκληρη αυτή τη χώρα εξακολουθούν να κείτονται άταφα οστά από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την επιχείρηση «Θύελλα». Αγνοώντας τα παραπάνω, τίθεται το ερώτημα εάν γίνεται αποδεκτή η μη επιστροφή των εξορίστων, καθώς και η μη επίλυση του ζητήματος της ιδιωτικής ιδιοκτησίας των Σέρβων, παρ’ όλο που η ιδιωτική ιδιοκτησία αποτελεί ουσιαστικό συστατικό στοιχείο της σημερινής Ευρώπης. Κλείνουμε τα μάτια μπροστά στα ναζιστικά σύμβολα, ενώ οι εκπρόσωποι του συστήματος που βασίζεται στον αντιφασισμό έρχονται ως σεβαστοί και ευπρόσδεκτοι επισκέπτες στην παρέλαση για τον εορτασμό της δίωξης των αμάχων.
Η Σερβία σήμερα δεν επιβάλλει σε κανέναν τι πρέπει να κάνει και τι πρέπει γιορτάζει, απλώς ζητά από τον πολιτισμένο κόσμο να δείξει σεβασμό προς τα θύματα. Κάνουμε έκκληση στους γείτονές μας να μη γιορτάζουν και να μην ευθυμούν για τους εξόριστους, για τους φονευθέντες ηλικιωμένους και παιδιά. Η ειρήνη στην περιοχή δεν οικοδομείται ξύνοντας πληγές που ακόμα αιμορραγούν και στη συγκεκριμένη περίπτωση τις πληγές του σερβικού λαού. Γι’ αυτό τον λόγο στις 5 Αυγούστου, την Ημέρα Μνήμης, η Σερβία και η Σερβική Δημοκρατία τιμούν τους εκδιωχθέντες Σέρβους. Μια μέρα κατά την οποία όλοι στεκόμαστε με σεβασμό μπροστά στις μοίρες εκείνων που, για δεύτερη φορά τον 20ό αιώνα, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους για να σώσουν τις ζωές τους. Σήμερα, η Σερβία και η Σερβική Δημοκρατία αναζητούν ηχηρά δικαιοσύνη, αναζητούν ανθρωπιά, αναζητούν αυτό πάνω στο οποίο έχει οικοδομηθεί η Ευρώπη – τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το δικαίωμα στη δικαιοσύνη. Το δικαίωμα να ζει κανείς στη γη του. Το δικαίωμα στην ιδιοκτησία, το δικαίωμα στη χρήση γλώσσας και γραφής. Το δικαίωμα στο μυστήριο της βάπτισης, του γάμου και της ταφής σε ορθόδοξες εκκλησίες, στα χωριά όπου ζούσαμε ανέκαθεν. Σεβόμενη τα θύματα των άλλων, αλλά και ζητώντας δικαίωση για τα δικά της, η Σερβία σήμερα είναι η μόνη χώρα της πρώην Γιουγκοσλαβίας που εργάζεται ειλικρινά για τη συμφιλίωση στην περιοχή, βασισμένη κυρίως στο γεγονός ότι όλα τα θύματα αξίζουν σεβασμό.
Η απάντηση στην τεθείσα στον τίτλο ερώτηση είναι «ναι». Αρκεί η δαιμονοποίηση ενός έθνους, όπως συνέβη με τον σερβικό λαό στις αρχές της τελευταίας δεκαετίας του προηγούμενου αιώνα, και τότε όλα επιτρέπονται. Φόνοι, διωγμοί, εθνοκάθαρση. Τότε ούτε καν η πρόταση που εξέφρασε ο Πρόεδρος της Κροατίας Φράνιο Τούτζμαν κατά την προετοιμασία της επιχείρησης «Θύελλα», «πρέπει να προβούμε σε τέτοια χτυπήματα, ώστε οι Σέρβοι ουσιαστικά να εξαφανιστούν», δεν αρκεί για να προκαλέσει τουλάχιστον μια ηθική καταδίκη από τον πολιτισμένο κόσμο. Οταν γίνεται δαινομοποίηση ενός έθνους, τότε ακόμη και οι δρόμοι που πήραν τα ονόματα «ηρώων» των ναζί, όπως ο Μίλε Μπούντακ και ο Αντρίγια Αρτούκοβιτς, δεν αποτελούν εμπόδιο σε ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε.
Πρόσφατα ανακοινώθηκε η είδηση ότι το κροατικό κέρμα του ευρώ θα φέρει την εικόνα ενός Σέρβου, γιου ενός Σέρβου ορθόδοξου ιερέα, του Νίκολα Τέσλα, ο οποίος γεννήθηκε στην περιοχή της σημερινής Κροατίας. Αυτή τη στιγμή αποσιωπάται το γεγονός ότι η οικογένεια του διάσημου επιστήμονα σφαγιάστηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου από τους Ουστάσι και ότι το μνημείο που ανεγέρθη προς τιμήν του στο χωριό Σμίλιαν, από το οποίο κατάγεται, ανατινάχθηκε στην αρχή της σύγκρουσης στην Κροατία το 1992, επειδή η σερβική του καταγωγή ενόχλησε εκείνους οι οποίοι σήμερα τον τοποθετούν με υπερηφάνεια στο ευρωνόμισμα.
* πρέσβης της Δημοκρατίας της Σερβίας στην Αθήνα
πηγη: https://www.efsyn.gr