Την επόμενη φορά που θα πάτε από ένα εργοτάξιο, κοιτάξτε προσεκτικά. Μπορεί να είστε μάρτυρες εκμετάλλευσης εργαζομένων. Απαιτείται επείγουσα δράση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν μπορεί απλώς να κοιτάξει αλλού. Πρέπει να τελειώσουν οι μεγάλες αλυσίδες υπεργολαβίας σε κατασκευαστικά έργα, να τεθούν όρια στις υπεργολαβίες και να απαγορευθεί η απόσπαση των φορέων.

Ο Φερνάντο συνειδητοποίησε ότι οι κοινωνικές του εισφορές δεν πληρώνονταν και ότι δεν λάμβανε τον σωστό μισθό στη χώρα στην οποία εργαζόταν. Ο Άλι ωθήθηκε να δεχτεί να δηλωθεί ως εργαζόμενος μερικής απασχόλησης, παρόλο που εργαζόταν 8 ώρες την ημέρα. Ο Αρμάν ήρθε από το Μπαγκλαντές στο Βέλγιο για να εργαστεί σε οικοδομές και κατέληξε σε ένα δωμάτιο με 20 ακόμη σαν κι αυτόν χωρίς θέρμανση, νερό ή φαγητό. Ο Μοχάμεντ πλήρωσε πολλά χρήματα σε έναν μεσάζοντα για να έρθει στην Ευρώπη, με την προοπτική μιας καλής δουλειάς και την ευκαιρία να στείλει κάποια χρήματα στο σπίτι στην οικογένειά του. Περιττό να πούμε ότι αυτό δεν συνέβη.

Αυτές οι ιστορίες εργατών οικοδομών είναι πραγματικές και δεν αποτελούν την εξαίρεση. Ήταν θύματα αλυσίδων υπεργολαβίας, οι οποίες μπορεί να είναι μακριές και πολύπλοκες, με αρκετές εκατοντάδες εταιρείες να συμμετέχουν σε ένα κατασκευαστικό έργο. Συχνά, οι εργαζόμενοι δεν ξέρουν καν ποιος είναι το αφεντικό τους. Τελικά, αυτό σημαίνει ότι κανείς δεν θα αναλάβει την ευθύνη εάν –και όταν– συμβεί κάτι κακό. Αυτό πρέπει να σταματήσει. Είναι καιρός να δράσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η EFBWW ζητά νέους κανόνες για τον περιορισμό της υπεργολαβίας. Και ξεκινήσαμε μια αίτηση για να συμβεί αυτό.

Οι κατασκευές είναι ένας από τους πιο σχετικούς τομείς για την ευρωπαϊκή οικονομία, συμβάλλοντας στο 9% περίπου του ΑΕΠ της ΕΕ και είναι πολύ σημαντικός για να μπορεί η Επιτροπή να κοιτάξει μακριά.

Στις κατασκευές, η υπεργολαβία μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλους κινδύνους εκμετάλλευσης, απάτης και άλλων καταχρήσεων εργασίας, ειδικά σε διασυνοριακό πλαίσιο. Εάν γίνει με τον κατάλληλο τρόπο, η υπεργολαβία δεν αποτελεί απαραίτητα πρόβλημα. Ωστόσο, συχνά, οι εταιρείες χρησιμοποιούν αλυσίδες υπεργολαβίας για να συγκαλύψουν τις εργασιακές σχέσεις, να αποφύγουν τις πληρωμές φόρων και κοινωνικής ασφάλισης και να κρυφτούν από τους ελέγχους των οργάνων επιθεώρησης εργασίας. Αυτοί οι υπεργολάβοι εξαφανίζονται επανειλημμένα χωρίς να πληρώσουν στους εργάτες τον οφειλόμενο μισθό τους μετά από μήνες εργασίας.

Επιπλέον, διακυβεύονται οι ζωές των εργαζομένων. Τους τελευταίους τέσσερις μήνες, μετρήσαμε ήδη περισσότερα από 30 θανατηφόρα θύματα ατυχημάτων σε πολλά εργοτάξια στην Ευρώπη. Οι αλυσίδες υπεργολαβίας και η απόσπαση φαίνεται να είναι ο κοινός παρονομαστής σε όλες αυτές τις περιπτώσεις. Πίεση χρόνου? Πολύ λίγη προσοχή στους κανόνες ασφαλείας; Έλλειψη εκπαίδευσης (ασφάλειας); Δυσκολίες στη σαφή επικοινωνία; Ανεπαρκείς έλεγχοι; Είναι σαφές, πολλά πρέπει να γίνουν. 

Οι μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες πραγματοποιούν συχνά μεταξύ 50 και 80 % του κύκλου εργασιών τους μέσω αγορών και υπεργολαβιών. Υπάρχουν πολλά έργα με έως και 100% «πραγματική» δραστηριότητα που εκτελούνται από υπεργολάβους. Είναι καιρός να μπει ένα τέλος σε αυτό.

Ενώ οι κύριοι ανάδοχοι είναι συχνά πολυεθνικές εταιρείες (MNC), περίπου το 97% των εργαζομένων απασχολείται σε μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές εταιρείες. Πίεση εξοικονόμησης κόστους, που επιβάλλεται από πελάτες και κύριους εργολάβους στους υπεργολάβους, και οι αυστηρές προθεσμίες συχνά οδηγούν σε καταστάσεις στις οποίες οι υπεργολάβοι αποφεύγουν να συμμορφωθούν με τους κανόνες: Δεν πληρώνουν την αμοιβή σύμφωνα με τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας ή τη νομοθεσία για τον κατώτατο μισθό, αγνοούν τους κανόνες για τις υπερωρίες , υγεία και ασφάλεια, διαμονή και μεταφορά ή άλλα θεμελιώδη δικαιώματα των εργαζομένων. Όσο μεγαλύτερη είναι η αλυσίδα υπεργολαβίας, τόσο λιγότερο διαφανής και δυσκολότερος είναι ο έλεγχος και η επιβολή της ισχύουσας νομοθεσίας και των συλλογικών συμβάσεων. Οι μακριές αλυσίδες χρησιμοποιούνται από εγκληματικές εταιρείες για την παράκαμψη των κανόνων από κοινού και εις ολόκληρον ευθύνης.

Αυτή η κατάσταση του παιχνιδιού χρειάζεται αλλαγή. Χρειαζόμαστε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θεσπίσει όρια στις υπεργολαβίες. Η νομοθεσία της ΕΕ πρέπει να διασφαλίζει ότι η υπεργολαβία περιορίζεται σε ένα ή δύο υποστρώματα κατ' ανώτατο όριο. Επίσης, το επιτρεπόμενο ποσοστό απασχολουμένων εργαζομένων, ο αριθμός των εργασιών και το ποσοστό του κύκλου εργασιών που δημιουργείται στην αλυσίδα υπεργολαβίας πρέπει να είναι περιορισμένα.

Επιπλέον, η νομοθεσία της ΕΕ πρέπει να διασφαλίζει ότι όλα τα κράτη μέλη θέτουν κανόνες για τον περιορισμό των επιπέδων υπεργολαβίας σε έργα δημοσίων συμβάσεων σε ένα ή δύο υποεπίπεδα κατ' ανώτατο όριο και να επιτρέπουν μόνο στις εταιρείες (συμπεριλαμβανομένων των υπεργολάβων) που συμμετέχουν σε συλλογικές διαπραγματεύσεις σύμβαση, και να εφαρμόσει την πλήρη αλληλέγγυα και εις ολόκληρον ευθύνη.

Όλοι οι σχετικοί κανόνες της ΕΕ πρέπει να αναθεωρηθούν έτσι ώστε μόνο οι εταιρείες που ασκούν πραγματική κατασκευαστική δραστηριότητα στο κράτος μέλος καταγωγής τους («σημαντική δραστηριότητα») να επιτρέπεται να αποσπούν εργαζομένους σε άλλη χώρα. Μόνο οι προμηθευτές ενδιάμεσης εργασίας πρέπει να απαγορεύεται να αποσπούν εργαζομένους. Οι αποσπασμένοι και μετανάστες εργαζόμενοι χρειάζονται εύκολη πρόσβαση στη δικαιοσύνη.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει νομοθετική πρόταση για τη θέσπιση ευρωπαϊκής κάρτας κοινωνικής ασφάλισης (ESSP) που θα επιτρέπει την πρόσβαση σε δεδομένα σε πραγματικό χρόνο κατά τις επιθεωρήσεις στα εργοτάξια. Αναμένουμε περισσότερη ευρωπαϊκή υποστήριξη για τα δελτία κοινωνικής ταυτότητας στις κατασκευές ως εργαλείο κατά του κοινωνικού ντάμπινγκ στις (διασυνοριακές) αλυσίδες υπεργολαβίας, με σεβασμό στην αυτονομία των εμπλεκόμενων κοινωνικών εταίρων.

Αναμένουμε περισσότερη ευρωπαϊκή στήριξη για τους εργαζόμενους.