Στην Κύπρο οι πολιτικές δυνάμεις οριστικοποίησαν τα ψηφοδέλτιά τους για τις ευρωπαϊκές εκλογές της 9ης Ιουνίου που σηματοδοτούν τη συμπλήρωση 20 χρόνων από την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. Ποιο είναι το πολιτικό διακύβευμα για τη χώρα και τους πολίτες;

Αναξιοποίητο κεφάλαιο

Η Κύπρος δεν είναι πια νεοφανές κράτος-μέλος. Τα 20 χρόνια είναι αρκετά για να εξαγάγει κανείς συμπεράσματα: τι έμαθε, τι κέρδισε, τι πάει λάθος; Χωρίς αμφιβολία η Κύπρος, αφού περιπλανήθηκε 40 χρόνια στους Αδεσμεύτους, βρήκε στρατηγική θέση στον σύγχρονο κόσμο, ανάμεσα στους πιο προηγμένους. Αλλά δεν κατάφερε να λύσει τα προβλήματά της – το πιο ζωτικό αφορά τη διαιώνιση της διαίρεσης και της κατοχής του 37% των εδαφών της από την Τουρκία.

Μάλιστα, το 2024 σηματοδοτεί επίσης μισό αιώνα από το 1974. Δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη για αναστροφή της πορείας προς τη διχοτόμηση. Το αντίθετο συμβαίνει, καθώς η πολιτική ηγεσία της Κύπρου δεν βρήκε τον τρόπο να αξιοποιήσει την ένταξη. Ο καταλύτης για την επίλυση και τη συμφιλίωση που σχεδίασε ο Γιάννος Κρανιδιώτης έμεινε ανεκμετάλλευτος.

Οφέλη και ελλείμματα

Κι όμως, η Κύπρος είναι καθαρά κερδισμένη από τη συμμετοχή της στην Ε.Ε. Στα 20 χρόνια που πέρασαν, μια ολόκληρη γενιά νέων γεννήθηκαν και μεγαλώνουν πλέον ως Ευρωπαίοι πολίτες. Με βάση όλες τις μετρήσεις του Ευρωβαρόμετρου, η συντριπτική πλειονότητα δεν διανοείται καν να σκεφτεί ποια θα ήταν η τύχη της Κύπρου εκτός Ε.Ε. Επιπρόσθετα, η μεγάλη πλειονότητα κατανοεί τι συμβαίνει σε έναν ολοένα και πιο απρόβλεπτο και ασταθή κόσμο (Γάζα, Ουκρανία).

Ομως, η ηγεσία της Κύπρου βρίσκει δυσκολίες να ευθυγραμμιστεί με τα υψηλά πρότυπα της Ε.Ε. σε πολλά ζητήματα: από το περιβάλλον και τους ρύπους μέχρι τη λειτουργία των θεσμών και του κράτους δικαίου. Δυστυχώς, το πολιτικό σύστημα αντιλαμβάνεται τη συμμετοχή στην Ε.Ε. à la carte. Την εκμεταλλεύεται χωρίς να κατανέμει δίκαια τα οφέλη της με μακροπρόθεσμες πολιτικές και χωρίς να αναλαμβάνει πλήρως τις ευθύνες της έναντι της Ε.Ε. Ετσι, 20 χρόνια μετά, η Κύπρος δεν είναι πια ο καλύτερος… μαθητής. Αλλα συγκρίσιμα μέλη, όπως η Εσθονία, η Σλοβενία και η Μάλτα, την ξεπέρασαν. Ετσι, συχνά η Κύπρος εκπέμπει την εικόνα του ευέλικτου… κατεργάρη που ξαφνιάζεται όταν τον πάρουν χαμπάρι: τραπεζική φούσκα 2013, χρυσά διαβατήρια 2017, σκάνδαλα παρακολουθήσεων 2020.

Η άνοδος της Ακροδεξιάς

Οι πολιτικές δυνάμεις ρίχνονται στην εκλογική μάχη για να μετρήσουν την επιρροή τους στην κοινωνία, εν όψει των πιο κρίσιμων αναμετρήσεων που ακολουθούν: βουλευτικές 2026 και προεδρικές 2028. Παρά το γεγονός ότι ο ορίζοντας αυτός μοιάζει μακρινός, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι ευρωπαϊκές εκλογές θα προκαλέσουν αναδιατάξεις, ίσως και ανατροπές.

Η πιο σημαντική είναι η άνοδος του ακροδεξιού και ξενοφοβικού ΕΛΑΜ, επιβεβαιώνοντας την τάση σε όλη την Ε.Ε.: Ολλανδία, Πορτογαλία, Γερμανία, κτλ. Το ΕΛΑΜ, με βάση όλες τις μετρήσεις, δυνατόν να εκλέξει για πρώτη φορά ευρωβουλευτή, κάνοντας ακόμα ένα βήμα νομιμοποίησης στο πολιτικό σύστημα. Οι δημοσκοπήσεις το δείχνουν σταθερά «τρίτο» κόμμα με διψήφιο ποσοστό, λίγο πάνω από το 10%. Προοδευτικά το ΕΛΑΜ, αντί να απομονωθεί, έγινε ρυθμιστής εξουσίας. Σε 10 χρόνια κατάφερε να υπερφαλαγγίσει εκλογικά την επίσης εθνικιστική ΕΔΕΚ, που μόνο στα χαρτιά είναι σοσιαλιστικό κόμμα. Τώρα, ξεπερνά και το ΔΗΚΟ που κινδυνεύει να πέσει σε μονοψήφιο ποσοστό.

Το ΔΗΚΟ και η ΕΔΕΚ –που είναι μαζί στο Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Δημοκρατών– πληρώνουν το ακριβό τίμημα της ρητορικής και της πρακτικής που υιοθέτησαν για πολλά χρόνια, εκφράζοντας ακραίες, εθνικιστικές και ενίοτε αντιδραστικές θέσεις, τόσο στο Κυπριακό όσο και σε πολλά κοινωνικά ζητήματα, όπως το μεταναστευτικό. Τώρα βλέπουν το ΕΛΑΜ να καρπούται εκλογικά τον λαϊκισμό που τα ίδια καλλιέργησαν. Δεν έχουν αντίδοτο για να συγκρατήσουν ψηφοφόρους. Συχνά δε, δεν συγκρατούν καν τους βουλευτές τους που δεν διαφέρουν από το ΕΛΑΜ.

Στις ευρωεκλογές κρίνεται και η τύχη της κεντρώας ΔΗΠΑ που αναζητεί στίγμα ύπαρξης. Ανήκει στο «Renew Europe» και βρίσκεται στα όριά του. Το ίδιο ισχύει και για τους Οικολόγους που έχασαν τη δυναμική τους, ενώ για πρώτη φορά κάνει την εμφάνισή του το Κόμμα Volt και καταγράφει ένα μικρό αλλά αξιοσημείωτο ρεύμα, γύρω στο 3%.

Μάχες εξουσίας και γοήτρου

Η τυχόν αποτυχία του ΔΗΚΟ δυνατόν να πυροδοτήσει αλλαγές, ίσως και ανατροπές στο εσωτερικό σκηνικό της Κύπρου. Το ΔΗΚΟ είναι το μεγαλύτερο κόμμα που στηρίζει τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη. Η απώλεια δυνάμεων από ένα κόμμα που συγκυβερνά, με υπουργούς και αξιωματούχους παντού –σε συνδυασμό με τις πενιχρές επιδόσεις του Χριστοδουλίδη στη διακυβέρνηση–, είναι δυνατόν να κάνει την ηγεσία του ΔΗΚΟ να υιοθετήσει άλλη πορεία μέχρι τις Βουλευτικές 2026 για να ανακάμψει. Μια φανερή πρόθεσή του –ήδη με συμμαχίες στις δημοτικές εκλογές– είναι να δημιουργήσει ξανά γέφυρες, ιδίως με το ΑΚΕΛ, το μεγάλο κόμμα της Αριστεράς που ανήκει στην GUE, και δευτερευόντως με το ΔΗΣΥ που ανήκει στο ΕΛΚ.

Τα ιστορικά κόμματα ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ βρίσκονται στην αντιπολίτευση και θέλουν να ανακάμψουν. Η φθορά του προέδρου Χριστοδουλίδη τα οδηγεί από τώρα σε στρατηγικούς σχεδιασμούς για το 2028, όταν λήξει η προεδρική θητεία. Το ΑΚΕΛ ευελπιστεί στις ευρωπαϊκές εκλογές ότι θα πετύχει τη μέγιστη συσπείρωση για να είναι το πρώτο κόμμα.

Η νέα ηγεσία του ΔΗΣΥ, υπό την Αννίτα Δημητρίου, προσπαθεί να ξεπεράσει τα τραύματα στο κόμμα τα οποία και το έθεσαν εκτός εξουσίας για πρώτη φορά ύστερα από 10 χρόνια. Ο ανταγωνισμός ΑΚΕΛ - ΔΗΣΥ για την πρωτιά θα κριθεί σε ποσοστά κοντά στο 25%, νοουμένου ότι ο ΔΗΣΥ θα επιτύχει συσπείρωση, ξυπνώντας τον κομματικό πατριωτισμό. Η πρωτιά και «νίκη» στις ευρωεκλογές δεν είναι, όμως, μόνο θέμα γοήτρου. Τα δύο κόμματα θέλουν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις επιστροφής στην εξουσία. Οι εκλογές του Ιουνίου είναι η αφετηρία που θα καθορίσει τα βήματά τους για να αποκτήσουν πιο ουσιαστικό και καθαρό αντιπολιτευτικό λόγο. Αυτό τους ζητούν οι πολίτες με βάση τις δημοσκοπήσεις, γιατί βλέπουν τη χώρα να είναι σε λάθος δρόμο. Δεν είναι απογοητευμένοι μόνο από την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη, αλλά και από την αντιπολίτευση.

*Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου

πηγη: https://www.efsyn.g