Η αποκαλούμενη «Ομάδα Βίζεγκραντ», που ιδρύθηκε το 1991, έχει λειτουργήσει για δεκαετίες ως ένα είδος συλλογικής ομάδας υπεράσπισης για τις τέσσερις κεντροευρωπαϊκές χώρες (Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία, Τσεχία) που την απαρτίζουν - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης από την 1η Μαΐου 2004, όπως αναμφισβήτητα είναι εδώ και αρκετά χρόνια και τα σημάδια μιας μεταξύ τους ρήξης.

Ο διαχρονικά πιο ισχυρός πολιτικός της Πολωνίας, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, και ο πρόσφατα επανεκλεγείς και υπερενισχυμένος Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπαν επιδιώκουν ανοιχτή αντιπαράθεση με την Ε.Ε. όσον αφορά τη συμμόρφωση με το κράτος δικαίου και αμφότεροι έχουν υποστηρίξει την απόλυτη σκληρότητα στη μεταναστευτική πολιτική, γεγονός που οδήγησε σε πλήρη αποκλεισμό μιας ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου.

Αυτές οι διαφορές αναφορικά με τις σχέσεις με την Ε.Ε. έχουν επιβαρύνει την «Ομάδα Βίζεγκραντ» εδώ και αρκετό καιρό, καθώς ενώ τόσο στη Βαρσοβία όσο και στη Βουδαπέστη κατέχουν την εξουσία εθνικιστικές, δεξιές, ακραία συντηρητικές κυβερνήσεις, που στη διαμάχη με τις Βρυξέλλες καταγγέλλονται έντονα ότι υπονομεύουν το κράτος δικαίου και θέλουν να περιορίσουν την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να έχει ξεκινήσει έρευνες απέναντί τους, στην Πράγα και στην Μπρατισλάβα κυβερνούν, προς το παρόν, σχετικά φιλοευρωπαϊκά πολιτικά σχήματα.

Μεγάλες αντιφάσεις

Τώρα έρχεται να προστεθεί ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, στον οποίο η φιλική προς τον Βλαντίμιρ Πούτιν στάση του Βίκτορ Ορμπαν θα μπορούσε, σύμφωνα με αναλυτές, τελικά να ανατινάξει την «Ομάδα Βίζεγκραντ», διότι το γεγονός αυτό έρχεται σε μεγάλη αντίφαση με τη σαφέστατα και αυστηρά διακηρυγμένη καταδίκη της Ρωσίας από την Πολωνία, την Τσεχική Δημοκρατία και τη Σλοβακία.

Θεωρείται πλέον δεδομένο ότι, το αργότερο με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι πολιτικοί δρόμοι της Πολωνίας και της Ουγγαρίας διαφοροποιήθηκαν, αν και, ακόμη και πριν από αυτό, οι «τέσσερις του Βίζεγκραντ» ήταν μια χαλαρή συμμαχία, ενισχύοντας τους δεσμούς τους μόνο σε ορισμένα ζητήματα, καθώς Πράγα και Μπρατισλάβα σπάνια συμμετείχαν στη σκληρή κριτική των Βρυξελλών και του Βερολίνου που ακούστηκε επανειλημμένα στη Βαρσοβία και τη Βουδαπέστη.

Με τον πόλεμο στην Ουκρανία, η δικαστική διαμάχη υποχώρησε στο παρασκήνιο - και η ισορροπία εντός της Ε.Ε. άλλαξε, η Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής απέκτησαν μεγαλύτερη επιρροή, καθώς ήταν αυτά που προειδοποιούσαν για τη ρωσική επιθετικότητα για χρόνια και ήταν οι πιο γρήγοροι που παρείχαν στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, ενώ η Πολωνία έχει δεχτεί εκατομμύρια πρόσφυγες από την εμπόλεμη ζώνη.

Οι τέσσερις χώρες του Βίζεγκραντ διέφεραν όχι μόνο στις «εχθρικές εικόνες» τους, αλλά και στις συμπάθειές τους και δεν μπορούσαν όλες τους να σχετιστούν με την ιδιαίτερη φιλικότητα της Πολωνίας προς τις ΗΠΑ, ούτε η Πολωνία μπορούσε να δεχτεί τη φιλικότητα της Ουγγαρίας προς τη Ρωσία, κάτι που γινόταν όλο και πιο έντονο μετά την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία ωθώντας τη Βουδαπέστη στην απομόνωση.

Πριν από την πρόσφατη συμφωνία για το έκτο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, η Ουγγαρία ήταν εκείνη που εξέφρασε πιο έντονα τις ανησυχίες της και μπορεί κάποια άλλα κράτη της Ε.Ε. να συμμερίστηκαν τις αντιρρήσεις για ένα εμπάργκο πετρελαίου, ακόμη και αν οι λόγοι γι’ αυτό διέφεραν ανάλογα με τα οικονομικά τους συμφέροντα.

Περαιτέρω εμπόδια

Ωστόσο, το γεγονός ότι στη συνέχεια η Βουδαπέστη έβαλε περαιτέρω εμπόδια μετά τη βασική συμφωνία στη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. και ζήτησε να αφαιρεθεί από τη λίστα των κυρώσεων ο προκαθήμενος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Πατριάρχης Κύριλλος, συνάντησε πολύ λιγότερη κατανόηση.

Ανήκει πλέον στην Παγκόσμια Ιστορία ότι με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου στα τέλη της δεκαετίας του 1980 τα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, που προηγουμένως βρίσκονταν στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ενωσης τόσο πολιτικά όσο και στρατιωτικά, μετατράπηκαν σε Δημοκρατίες με καθαρό προσανατολισμό στην οικονομία της αγοράς.

Μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη επιρροή στην Ανατολική-Κεντρική Ευρώπη ήταν η Πολωνία, η Τσεχοσλοβακία και η Ουγγαρία, οι οποίες στις 15 Φεβρουαρίου 1991 στην ουγγρική πόλη Βίζεγκραντ διακήρυξαν την πρόθεσή τους να συνεργαστούν στενά κατά τη διάρκεια του πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού μετασχηματισμού.

Με τη «Διακήρυξη του Βίζεγκραντ» οι χώρες αυτές συμφωνούσαν να συνεργαστούν διασυνοριακά με κοινό στόχο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και επιπλέον θα έπρεπε να ενισχυθεί η συνεργασία στους τομείς της οικονομίας, του πολιτισμού και της οικολογίας, να επεκταθεί η υποδομή για τις τηλεπικοινωνίες και να προστατευτούν τα δικαιώματα των μειονοτήτων.

Η ένταξη στην Ε.Ε.

Εκείνη την εποχή η Τσεχοσλοβακία εξακολουθούσε να υπάρχει ως ενιαίο κράτος έως ότου την 1η Ιανουαρίου 1993 διασπάστηκε σε δύο ανεξάρτητα κράτη, την Τσεχία και τη Σλοβακία, και από τότε η «Ομάδα Βίζεγκραντ» αποτελείται πλέον από τέσσερα («V4») αντί για τρία κράτη («Τρίγωνο του Βίζεγκραντ»).

Μετά την ένταξη στο ΝΑΤΟ -της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Τσεχίας τον Μάρτιο του 1999 και της Σλοβακίας τον Μάρτιο του 2004- την οποία ακολούθησε κατόπιν η ένταξη και των τεσσάρων στην Ευρωπαϊκή Ενωση την 1η Μαΐου του 2004, η Ομάδα Βίζεγκραντ φέρεται να ατόνησε και να περιήλθε, σύμφωνα με παρατηρητές στη Βιέννη, σε ένα είδος χειμερίας νάρκης.

Από αυτή φέρεται να αφυπνίστηκε το καλοκαίρι του 2015 με την προσφυγική κρίση και τη σκληρή στάση που κράτησαν και κρατούν οι τέσσερις χώρες στο θέμα του ασύλου και το μπλοκάρισμα από μέρους τους μιας κοινής πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Μέχρι σήμερα η «Ομάδα Βίζεγκραντ», της οποίας τη μελλοντική «αυτοδιάλυση» δεν αποκλείουν διάφοροι αναλυτές, δεν έχει συνάψει επίσημη συνθήκη συμμαχίας, ούτε συνιστά διεθνή οργανισμό, με τη συνεργασία των μελών της να είναι μάλλον άτυπη και να πηγάζει από τα κοινά συμφέροντα των τεσσάρων χωρών.