Η Κύπρος βρίσκεται μπροστά σε ένα ακόμα σταυροδρόμι, τις προεδρικές εκλογές. Πολλοί, πολίτες και διαμορφωτές πολιτικής, είναι αυτοί που θα ψηφίσουν, με βλέμμα στην επόμενη ημέρα. Τι θα αλλάξει; Η επόμενη ημέρα σίγουρα δεν θα είναι η ίδια. Θα υπάρξουν αλλαγές στη διακυβέρνηση, που θα επηρεάσουν τους συσχετισμούς και θα πυροδοτήσουν ορισμένες δυναμικές στο πολιτικό σύστημα. Ενας νέος πολιτικός κύκλος αρχίζει με πολλαπλές προκλήσεις και η ατζέντα είναι πλήρης: το άλυτο Κυπριακό, η διαφθορά, η μεταρρύθμιση, βιώσιμη ανάπτυξη.

Προβάδισμα

H προεκλογική εκστρατεία έχει σχεδόν συμπληρωθεί. Οι τάσεις επαναλαμβάνονται χωρίς ουσιώδεις διαφοροποιήσεις σε κάθε δημοσκόπηση. Κανείς δεν μπορεί να εθελοτυφλεί. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, πρώην υπουργός Εξωτερικών, έχει σαφές προβάδισμα. Στην πρόσφατη δημοσκόπηση (ΡΙΚ, 12/1/2023) ο Χριστοδουλίδης στον α’ γύρο βρίσκεται μπροστά με 8 – 9 μονάδες από τους Αβέρωφ Νεοφύτου και Ανδρέα Μαυρογιάννη. Στον β’ γύρο η επικράτησή του αναμένεται να είναι άνετη. Η ψαλίδα της διαφοράς ανοίγει: ο Χριστοδουλίδης, με αντίπαλο τον Αβέρωφ Νεοφύτου, προηγείται με 14 μονάδες (58% – 44%), πόσο ακόμα με τον Ανδρέα Μαυρογιάννη που είναι 18,5 μονάδες (60% – 40%).

Ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ βρίσκονται μπροστά στο φάσμα της ήττας. Το έβλεπαν οι ηγεσίες τους, εδώ και μήνες. Τώρα δίνουν αγώνα επιβίωσης με μηχανισμούς, πολωτικές εξάρσεις και διαφημίσεις. Το μόνο που καταφέρνουν, όμως, είναι να διασκεδάζουν τις εντυπώσεις, ώστε, όταν έρθει η συντριβή, να βρουν τον τρόπο να δικαιολογήσουν τις επιλογές τους.

Στην πράξη έχει αποδειχθεί ότι σε κανένα στάδιο της προεκλογικής εκστρατείας δεν ήταν σε θέση να αμφισβητήσουν τον Ν. Χριστοδουλίδη. Ούτε ο Αβέρωφ Νεοφύτου, που βλέπει τις διαρροές των ψηφοφόρων του ΔΗΣΥ να συνεχίζονται, παρά την επίκληση του κομματικού πατριωτισμού και της (ξεχασμένης) «κληριδικής» κληρονομιάς. Ούτε ο Ανδρέας Μαυρογιάννης έδειξε να είναι ηγέτης «αλλαγής» με τα πεπραγμένα του. Ακόμα χειρότερα, το ΑΚΕΛ έχασε το κύρος της στιβαρής αντιπολιτευτικής δύναμης. Σε αυτές τις προεδρικές, το κόμμα της Αριστεράς παρουσιάζει ακόμα περισσότερες αδυναμίες, σε σχέση με τις προηγούμενες αναμετρήσεις (2013 και 2018). Απέτυχε να αποδείξει ότι μπορεί να γίνει ξανά κόμμα εξουσίας.

Η εξήγηση

Η εξήγηση είναι μία για το ΑΚΕΛ: με τις επιλογές που έγιναν στο επίπεδο της ηγεσίας του, η γραμμή ανάμεσα στη συγκυβέρνηση (10 χρόνια Αναστασιάδης) και την αντιπολίτευση έχει καταργηθεί. Ετσι, ο Αβέρωφ Νεοφύτου και ο Νίκος Χριστοδουλίδης διαγκωνίστηκαν για το ποιος θα είναι ο καλύτερος «συνεχιστής Αναστασιάδη». Ο δε Ανδρέας Μαυρογιάννης δεν έπεισε κανέναν αν τοποθετείται απέναντι στον Αναστασιάδη που χειρίστηκε τις τύχες της Κύπρου. Με τον τρόπο του, συνέβαλε στη διαγραφή των ευθυνών για τους χειρισμούς στο Κυπριακό.

Η προεκλογική εκστρατεία κύλησε σχεδόν άνευρα, αν εξαιρέσει κανείς το πολιτικό στίγμα που δίνουν ανεξάρτητοι προεδρικοί υποψήφιοι, ασκώντας ένα είδος πίεσης στο πολιτικό σύστημα. Η αλήθεια είναι ότι η παρουσία Αβέρωφ και Μαυρογιάννη τελικά βοήθησε αφάνταστα τον Χριστοδουλίδη να μην απαντά στις λίγες επίμονες φωνές που θέτουν τα βασανιστικά ερωτήματα του τόπου. Τα πλείστα ΜΜΕ δεν έδειξαν, επίσης, επιμονή σε ανοιχτά ζητήματα. Ετσι αντιμετωπίστηκαν κατά βάση ως ζητήματα «παρελθόντος χρόνου» η βιομηχανία των 7.000 χρυσών διαβατηρίων, οι ιδεοθύελλες για δύο κράτη, το bail out του Συνεργατισμού κοκ.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης διανύει το τελευταίο στάδιο της προεκλογικής φάσης, με φανερή πρόθεση τη ρυμούλκηση του ΔΗΣΥ στην κυβέρνησή του: είτε από τον α’ γύρο, στην περίπτωση που ο Αβέρωφ Νεοφύτου είναι τρίτος, είτε αμέσως μετά τον β’ γύρο και τη διαφαινόμενη ήττα του. Από τη στιγμή που θα συμβεί αυτό, ο Χριστοδουλίδης μπορεί να διαφοροποιήσει το κομματικό σκηνικό, μάλιστα αισθητά, σε σημείο που θα ψάχνει κανείς αντιπολίτευση. Ο Χριστοδουλίδης διεμβολίζει πάνω από το 30% των συναγερμικών ψηφοφόρων. Πίσω του έχει τον πρόεδρο Αναστασιάδη και το σύστημα εξουσίας και εξυπηρετήσεων που έστησε, καθώς και μια πλειάδα ΜΜΕ που είναι πρόθυμα να αναπαράγουν καθημερινά χωρίς ιδιαίτερη κριτική για το έργο του. Πολιτικά συντάχθηκαν ΔΗΚΟ – ΔΗΠΑ – ΕΔΕΚ, το ΕΛΑΜ, δεν ανησυχεί για τις ιδέες του και η προσθήκη του ΔΗΣΥ θα του δώσει, σε πρώτο χρόνο, εξαιρετική άνεση.

Ετοιμος να κυβερνήσει

Μια κυβέρνηση ευρείας αποδοχής που… θα τους χωράει όλους είναι ιδανική για να έχουν μερίδιο όλοι στη διανομή: υπουργοί, υφυπουργοί, επίτροποι, αξιωματούχοι, διορισμοί υψηλόβαθμων και μεσαίων στελεχών στο Δημόσιο, ημικρατικοί οργανισμοί κοκ. Σε αυτή την εξέλιξη, βοηθούν πολύ τον Χριστοδουλίδη η δημόσια εικόνα και το χαλαρό πρόγραμμα διακυβέρνησής του. Επιμελώς απέχει από οτιδήποτε θα προκαλούσε αχρείαστες τριβές.

Ο Χριστοδουλίδης δηλώνει πανέτοιμος να κυβερνήσει, αλλά πόσο θα μπορεί, χωρίς να ακουμπά στα δύσκολα; Για κάποιο χρόνο θα λάβει περίοδο χάριτος για προσαρμογή. Με ιδεολογικό οπλοστάσιο την αντιφατική πολιτική Αναστασιάδη στο Κυπριακό, ο Χριστοδουλίδης είναι επίσης έτοιμος να ασχοληθεί με το Κυπριακό. Επιδερμικά και με την προσφιλή του διπλωματία της ανέξοδης καταγγελίας, όπως έπραξε ως ΥΠΕΞ. Θα αφήσει, επίσης, καταχωνιασμένα τα χρυσά διαβατήρια στα συρτάρια της Γενικής Εισαγγελίας. Είναι άγνωστο πώς θα ενεργήσει στην πράξη και τι αποτέλεσμα θα φέρει μπροστά σε πραγματικό περιβάλλον και πιεστικά προβλήματα. Ορισμένα, δε, μπορεί να του προκύψουν αβίαστα: π.χ. η βιωσιμότητα Γενικού Σχεδίου Υγείας, η εφαρμογή μεταρρυθμίσεων κοκ.

Το μεγάλο κενό

Η επομένη των προεδρικών εκλογών δημιουργεί ένα σοβαρό κενό και αυτό αφορά τον έλεγχο της εξουσίας και την ικανότητα εναλλαγής της. Ποιες δυνάμεις που επιθυμούν την πρόοδο θα σταθούν απέναντι σε πολύ καλά γνωστές πολιτικές επί Αναστασιάδη, με το νέο περιτύλιγμα Χριστοδουλίδη; Στα 10 χρόνια Αναστασιάδη, χάθηκε η ισορροπία στην πολιτική που θέλει αυτούς που κυβερνούν να ελέγχονται και να εξηγούν τα πεπραγμένα τους.

Η μάχη για την πρόοδο στις αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες, όμως, θα συνεχίσει να διεξάγεται στον κεντρικό πολιτικό στίβο και έρχονται νέες εκλογικές αναμετρήσεις. Για πρώτη φορά καταγράφονται μικρά ρεύματα που αναζητούν την πρόοδο, αλλά δεν βρίσκουν εδώ και χρόνια ενιαία έκφραση και παραμένουν χωρίς οργάνωση. Πρόκειται για ρεύματα που βρίσκονται στον χώρο της σοσιαλδημοκρατίας και του ευρωπαϊκού φιλελευθερισμού. Ανεξάρτητοι υποψήφιοι, όπως ο Αχιλλέας Δημητριάδης, είναι δυνατόν να τα εκφράσουν. Αλλά θα είναι δύσκολο εγχείρημα, ώστε να συμπράξουν ρεύματα και νέα πρόσωπα. Ο ζωτικός χώρος τους δεν βρίσκεται στα υφιστάμενα κομματικά σχήματα, που έχουν άλλωστε συρρικνωθεί. Ομως χρειάζονται ηγεσία και νέους τρόπους οργάνωσης, για να συναντηθούν σε κοινούς στόχους. Μπορεί να υπάρξει μια αφετηρία για ένα νέο πολιτικό ρεύμα;

* Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου
πηγη: https://www.efsyn.gr