Το να βλέπεις έναν αγαπημένο σου influencer να καταβροχθίζει το πιο ωραίο φαγητό ή κοκτέιλ μπορεί να μοιάζει με ψυχαγωγία, αλλά οι αναρτήσεις αυτές πιθανότατα να είναι μεταμφιεσμένες διαφημίσεις, δήλωσε η ΕΕ την Τετάρτη (14 Φεβρουαρίου).

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανησυχεί για τον αυξανόμενο αντίκτυπο των δημιουργών περιεχομένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – σε όλα τα επίπεδα, από τη σωματική και ψυχική υγεία μέχρι την πολιτική και τη διάδοση της παραπληροφόρησης.

Καθώς το μάρκετινγκ των influencer εκτιμάται ότι πέρσι είχε κέρδη περίπου 20 δισεκατομμυρίων ευρώ παγκοσμίως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε έρευνα για την εμπορική αυτή πρακτική.

Τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα: διαπίστωσε ότι το 97% των influencers δημοσίευε αναρτήσεις με εμπορικό περιεχόμενο, αλλά μόνο το 20% το «αποκάλυπτε» συστηματικά ως διαφήμιση.

Η μελέτη εξέτασε 576 influencers σε 22 κράτη μέλη καθώς και στην Ισλανδία και τη Νορβηγία στο πλαίσιο ενός «ελέγχου» για να εξεταστεί η συμμόρφωσή τους με τη νομοθεσία της ΕΕ για τους καταναλωτές – η οποία υποχρεώνει τους δημιουργούς να αποκαλύπτουν κάθε διαφημιστική δραστηριότητα.

Οι πλατφόρμες που χρησιμοποίησαν οι δημιουργοί ήταν το Facebook, το Instagram, το Snapchat, το TikTok, την πλατφόρμα live βιντεοπαιχνιδιών Twitch, το X (πρώην Twitter) και το YouTube.

«Οι influencers ασκούν σημαντική επιρροή στους ακολούθους τους, πολλοί από τους οποίους είναι ανήλικοι», ανέφερε σε δήλωσή του ο Επίτροπος Δικαιοσύνης της ΕΕ, Didier Reynders.

«Τους καλώ, λοιπόν, να είναι πολύ πιο διαφανείς απέναντι στο κοινό τους».

Από τους influencers που ελέγχθηκαν, 119 προωθούσαν «ανθυγιεινές ή επικίνδυνες δραστηριότητες», όπως fast food και αλκοόλ, καλλυντικές θεραπείες, τυχερά παιχνίδια ή συναλλαγές με κρυπτονομίσματα.

Η Επιτροπή δήλωσε ότι 358 influencers αντιμετωπίζουν περαιτέρω δράση εάν δεν συμμορφωθούν με τους κανόνες.

Ανάγκη για ηθικό κώδικα;

Η ΕΕ των 27 χωρών σταθμίζει ποια μέτρα πρέπει να λάβει έναντι των influencers.

Ένα έγγραφο συζήτησης που είδε το γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων συνέστησε στα κράτη μέλη να «εξετάσουν το ενδεχόμενο να αναπτύξουν έναν κώδικα ηθικής ή μια ετικέτα ηθικής για τους influencers».

Το έγγραφο με ημερομηνία 31 Ιανουαρίου αναφέρει ότι οι influencers μπορούν να έχουν «θετικό αντίκτυπο» στους νέους – για παράδειγμα, επειδή δημιουργούν μια αίσθηση κοινότητας για άτομα που υποεκπροσωπούνται στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης – αλλά το έγγραφο προειδοποιεί επίσης και για πιθανές «επιβλαβείς» επιπτώσεις.

«Η παραπληροφόρηση και η διάδοση ψευδών ειδήσεων που μοιράζονται ορισμένοι influencers μπορεί επίσης να έχει αρνητικό αντίκτυπο σε κοινωνικό επίπεδο», ανέφερε.

Το θέμα βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής μετά το σκάνδαλο που ξέσπασε πέρυσι με την Ιταλίδα σταρ του Instagram Chiara Ferragni, η οποία ερευνάται για μια φιλανθρωπική συμφωνία με κέικ, στην οποία προτάθηκε λανθασμένα ότι τα έσοδα από την πώληση του κέικ αυτού θα βοηθούσαν παιδιά με καρκίνο των οστών.

Η Ιταλία αντέδρασε με σχέδια για την αύξηση της εποπτείας των influencers.

Η Γαλλία ψήφισε πέρυσι νόμο για τους influencers, σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τους δημιουργούς να πωλούν αμφισβητήσιμα προϊόντα ή να προωθούν επικίνδυνες τάσεις.

Η ΕΕ έχει βάλει όλο και περισσότερο στο στόχαστρό της τον ψηφιακό κόσμο τα τελευταία χρόνια.

Ο νόμος-ορόσημο της ΕΕ για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) απαιτεί από τις εταιρείες να κάνουν περισσότερα για να προστατεύουν τους χρήστες από τη ρητορική μίσους και την παραπληροφόρηση, καθώς και τους καταναλωτές που πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές.

Αν και απευθύνεται σε μεγάλο βαθμό στη μεγάλη τεχνολογία, η DSA θα επηρεάσει επίσης τον τρόπο με τον οποίο οι φορείς επιρροής χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες για να μοιράζονται το περιεχόμενό τους, καθώς απαιτεί μεγαλύτερη διαφάνεια όσον αφορά τη διαφήμιση.

Όλες οι εταιρείες πρέπει να συμμορφωθούν με την DSA από το Σάββατο.