Η επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα ειδικό χαρτοφυλάκιο για την άμυνα, δήλωσε το Σάββατο (17 Φεβρουαρίου) η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν – με το ενδιαφέρον για την ιδέα αυτή να αυξάνεται όλο και περισσότερο μεταξύ των ευρωπαϊκών φορέων.

Μιλώντας στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, η φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι θα ήταν «λογικό» να δημιουργηθεί η θέση αυτή, εάν η ίδια βρεθεί για δεύτερη φορά στο τιμόνι της Κομισιόν μετά τις ευρωεκλογές του Ιουνίου. Σύμφωνα με πληροφορίες, η φον ντερ Λάιεν αναμένεται να ανακοινώσει την υποψηφιότητά της τη Δευτέρα.

«Αν ήμουν πρόεδρος της επόμενης Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα είχα έναν επίτροπο για την άμυνα», δήλωσε στο κοινό του Μονάχου.

Τα σχόλιά της έρχονται καθώς το μπλοκ προσπαθεί να ενισχύσει τη βιομηχανική και αμυντική του ικανότητα μετά την επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η οποία αύξησε τόσο τους κινδύνους για την ασφάλεια όσο και την ανάγκη του Κιέβου για περισσότερο αμυντικό εξοπλισμό.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε μια ειδική διεύθυνση άμυνας και διαστήματος – τη ΓΔ DEFIS – το 2019 και υπάγεται στον Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν.

Ο Μπρετόν, στενός σύμμαχος του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, έχει επιβλέψει το όλο και πιο πιεστικό ζήτημα της παραγωγής πυρομαχικών και την επιδίωξη της Ευρώπης να αποκτήσει τα δικά της διαστημικά περιουσιακά στοιχεία.

Πεδίο εφαρμογής ασαφές

Ωστόσο, το πεδίο εφαρμογής οποιασδήποτε τέτοιας θέσης παραμένει ασαφές, ιδίως όσον αφορά το πόσο πέρα από τη βιομηχανία και μόνο οι αρμοδιότητες θα υπεισέρχονται στην εθνική αρμοδιότητα των κρατών μελών της ΕΕ.

Σύμφωνα με τις Συνθήκες της ΕΕ, η εξωτερική πολιτική και η ασφάλεια της Ένωσης ανήκει στον Ύπατο Εκπρόσωπο/Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θέση που κατέχει σήμερα ο Ζοζέπ Μπορέλ, ο οποίος είναι επίσης επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας.

Με τον τρόπο αυτό, η ατζέντα της άμυνας κατανέμεται μεταξύ του Μπορέλ και του Μπρετόν,  τα χαρτοφυλάκια των οποίων είναι αρκετά ευρεία.

Το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) της φον ντερ Λάιεν τάχθηκε πρόσφατα υπέρ της δημιουργίας μιας θέσης για την άμυνα στην επόμενη Επιτροπή, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης αναδιάταξης του χαρτοφυλακίου εξωτερικής πολιτικής και άμυνας.

Ο επικεφαλής διπλωμάτης της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ αναφέρθηκε στη συζήτηση την Κυριακή (18 Φεβρουαρίου), όταν ρωτήθηκε αν θα ήταν υπέρ ενός τέτοιου βήματος.

«Ένα πράγμα είναι η αμυντική βιομηχανία και ένα άλλο πράγμα είναι η άμυνα», δήλωσε ο Μπορέλ.

«Η άμυνα είναι μια εξειδικευμένη αρμοδιότητα των κρατών μελών της ΕΕ (…) αλλά αυτό που είναι καλό να έχουμε είναι περισσότερη δράση από την πλευρά της αμυντικής βιομηχανίας και ότι είναι αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής», δήλωσε ο Μπορέλ.

«Η άμυνα από μόνη της θα είναι ενάντια στη συνθήκη», πρόσθεσε.

Θα το καταλάβουν τα κράτη μέλη;

Η έκκληση δεν είναι νέα ή αποκλειστική για την κεντροδεξιά. Άλλοι Ευρωπαίοι πολιτικοί, όπως αυτοί της Ολλανδίας, έχουν ζητήσει τη νέα θέση, όπως και ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας (EDA) Γίρι Σεντίβι, ο οποίος σύμφωνα με πληροφορίες προσβλέπει σε τη θέση.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας Αντόνιο Ταγιάνι ήταν ο τελευταίος από τους υψηλόβαθμους Ευρωπαίους αξιωματούχους που τάχθηκε υπέρ, λέγοντας το Σάββατο ότι η Ρώμη θα υποστηρίξει την ιδέα.

«Είναι μια πρόταση που υποστηρίζω απόλυτα», δήλωσε ο Ταγιάνι στους δημοσιογράφους στο Μόναχο. «Πρέπει να είμαστε πραγματικοί παράγοντες στην εξωτερική πολιτική».

Οι διπλωμάτες της ΕΕ λένε ότι πέρα από τη σκοπιμότητα μιας ισχυρότερης κατανομής των χαρτοφυλακίων, ένας άλλος καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχία της ιδέας είναι το ποιος θα πάρει την πρώτη θέση στη νεοσύστατη θέση.

Η φον ντερ Λάιεν δήλωσε στο Μόναχο ότι το ποια εθνικότητα θα πάρει τη θέση είναι ένα «ανοιχτό» ζήτημα, αλλά πρόσθεσε ότι είναι σημαντικό ένας υποψήφιος από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη να λάβει ένα καλό χαρτοφυλάκιο.

«Αυτό είναι ένα καλό χαρτοφυλάκιο», είπε αναφερόμενη στη θέση άμυνας που πρότεινε.

Ένας ισχυρός υποψήφιος για τη θέση του επόμενου κορυφαίου διπλωμάτη της ΕΕ είναι ο πρωθυπουργός της Εσθονίας Κάγια Κάλλας (Renew Europe), η οποία έχει εκφράσει έντονα την ανάγκη να συγκεντρώσει η ΕΕ πόρους για να επιταχύνει την παραγωγή και τις παραδόσεις πυρομαχικών στην Ουκρανία.

Με προσοχή στο ΝΑΤΟ

Ερωτηθείς σχετικά με την πρόταση της φον ντερ Λάιεν, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε ότι η συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ έχει φθάσει σε «πρωτοφανή επίπεδα» επί θητείας της.

«Χαιρετίζω τις προσπάθειες της ΕΕ στον τομέα της άμυνας, ιδίως όταν πρόκειται για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανικής βάσης ή την αναδιάρθρωση της [ευρωπαϊκής] αμυντικής βιομηχανίας και των αμυντικών επενδύσεων», δήλωσε ο Στόλτενμπεργκ.

«Αυτό που δεν είναι καλό, είναι, φυσικά, οι επικαλύψεις (…) Το ΝΑΤΟ πρέπει να παραμείνει ο ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής ασφάλειας», πρόσθεσε.