Λίγο καιρό πριν, το εθνικό συμβούλιο του γαλλικού κόμματος Σοσιαλιστών (PS) επικύρωσε μια ιστορική συμφωνία που τα κόμματα της αριστεράς— Ανυπότακτη Γαλλία (La France Insoumise - LFI), οι Πράσινοι (Europe Écologie Les Verts), το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα (Parti Communiste Français - PCF) και το PS — είχαν φτάσει.

Ενωμένη τώρα στη Νέα Οικολογική και Κοινωνική Λαϊκή Ένωση (Nupes), η γαλλική αριστερά φιλοδοξεί τώρα να εξασφαλίσει την πλειοψηφία στις βουλευτικές εκλογές στις 12 και 19 Ιουνίου. Υπόσχεται να αυξήσει τον κατώτατο μισθό στα 1.400 ευρώ το μήνα, να μειώσει το όριο συνταξιοδότησης στα 60, να παγώσει τις τιμές των ζωτικών αγαθών και να επαναφέρει τον φόρο περιουσίας που καταργήθηκε κατά την πρώτη προεδρική θητεία του Εμανουέλ Μακρόν.

Η Ευρώπη ήταν το κύριο πολιτικό εμπόδιο στις διαπραγματεύσεις μεταξύ του ευρωσκεπτικιστικού LFI και του PS, με τους σοσιαλιστές να αρνούνται να υπογράψουν μια συμφωνία που τους δεσμεύει να μην υπακούουν στις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για οικονομικά και δημοσιονομικά ζητήματα. Τελικά επιτεύχθηκε ένας συμβιβασμός που παρακάμπτει τις διαφορές τους, ενώ οι Σοσιαλιστές δήλωσαν ότι «ενώ κάποιοι από εμάς μιλάμε για ανυπακοή και άλλοι για προσωρινή αντίθεση [των Συνθηκών], μοιραζόμαστε τον ίδιο στόχο: να μπορέσουμε να εφαρμόσουμε πλήρως το κοινό πρόγραμμα διακυβέρνησης».

Αναμφισβήτητα, η παρουσία των φιλοευρωπαϊκών Πρασίνων προσφέρει περαιτέρω ασφάλεια ενάντια στον ευρωσκεπτικισμό που επικρατεί, καθιστώντας απίθανο μια κυβέρνηση της ενωμένης γαλλικής αριστεράς να ενώσει τα χέρια με τους αντιευρωπαίους δεξιούς λαϊκιστές στην Ουγγαρία και την Πολωνία. Αντίθετα, θα επιδίωκε να επεξεργαστεί εκ νέου τις συνθήκες, στο βαθμό που εμποδίζουν τις αποκλίσεις από τη νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία, σε συνεργασία με άλλους ευρωπαίους προοδευτικούς.

Αξιόπιστη εναλλακτική

Οι προεδρικές εκλογές του Απριλίου μπορεί να αποδειχθούν προάγγελος του τι θα ακολουθήσει μετά τον Μακρόν. Ας μη ξεχνάμε πως ο ριζοσπαστικός αριστερός και ηγέτης του LFI, Ζαν-Λικ Μελανσόν, έφτασε κοντά στο να νικήσει τη Μαρίν Λεπέν, με 22 τοις εκατό των ψήφων. Αν η αριστερά ήταν ενωμένη πίσω από τον Μελανσόν, θα είχε προκριθεί στον δεύτερο γύρο. Οι εκλογές αποκάλυψαν ότι η αριστερά, η κεντροδεξιά και η ακροδεξιά είναι σχεδόν εξίσου ισχυρές, με κάθε μπλοκ να αντλεί την υποστήριξη περίπου του ενός τρίτου του εκλογικού σώματος.

Προσφέροντας μια αξιόπιστη εναλλακτική στη φιλελεύθερη-συντηρητική δεξιά και την ακροδεξιά, η ενωμένη αριστερά έχει εύλογες πιθανότητες να ξανασχεδιάσει τον πολιτικό χάρτη της Γαλλίας στις βουλευτικές εκλογές. Τελικά, όμως, για να επικρατήσει πρέπει να προσελκύσει τόσο την εργατική τάξη όσο και την μορφωμένη, αστική μεσαία τάξη. Αυτή είναι η ίδια πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι σοσιαλδημοκράτες σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Η αριστερά στη Γαλλία, όπως και σε πολλές χώρες σε άλλες χώρες της Ευρώπης, βρίσκεται σε παρακμή, κυρίως επειδή ο διαταξικός συνασπισμός που ιστορικά ενσαρκώνουν οι σοσιαλδημοκράτες έχει αποσυντεθεί. Οι σοσιαλιστές έχουν κινηθεί προς τα δεξιά, αγκαλιάζοντας νεοφιλελεύθερες πολιτικές που έχουν τροφοδοτήσει την ανισότητα. Αυτό ώθησε τους αποξενωμένους ψηφοφόρους της εργατικής τάξης να στραφούν προς την άκρα δεξιά, ενώ πολλοί περισσότεροι απείχαν από το να ψηφίσουν εντελώς στις πρόσφατες εκλογές. Το 28 τοις εκατό των Γάλλων ψηφοφόρων επέλεξε να αποχωρήσει από τον δεύτερο προεδρικό γύρο φέτος - το υψηλότερο ποσοστό από το 1969.

Διαταξικός συνασπισμός

Η ιστορία της Ευρώπης του 20ου αιώνα δείχνει ότι η δημοκρατία βρίσκεται σε κίνδυνο όταν οι σοσιαλδημοκράτες αποδεικνύονται απρόθυμοι ή ανίκανοι να ενώσουν την εργατική τάξη και τη μεσαία τάξη σε συνασπισμό. Αντίθετα, οι φασίστες και οι «εθνικοσοσιαλιστές» κατάφεραν να συγκεντρώσουν τέτοιους συνασπισμούς στην Ιταλία και τη Γερμανία, με γνωστές τραγικές συνέπειες.

Το Nupes κάνει περισσότερα από το να φέρνει κοντά τα κόμματα της γαλλικής αριστεράς: το σημαντικότερο είναι ότι μιλάει για μια φιλοδοξία επανασύνδεσης των κοινωνικών τάξεων που έχουν απομακρυνθεί πολιτικά. Σχηματικά, οι πράσινοι και οι σοσιαλιστές απευθύνονται στους επαγγελματίες της μεσαίας τάξης των πόλεων, οι κομμουνιστές στην εργατική τάξη. Μόνο το LFI υπερηφανεύεται για ένα διαταξικό εκλογικό σώμα με περίπου τόσους ψηφοφόρους από τις «les classes populaires» —την εργατική τάξη και την κατώτερη μεσαία τάξη— όσο και από την μορφωμένη, ανώτερη μεσαία τάξη. Δεν αποτελεί λοιπόν έκπληξη το γεγονός ότι το LFI έχει γίνει μακράν το μεγαλύτερο από τα κόμματα της γαλλικής αριστεράς.

Ιστορικά στη Γαλλία, η αριστερά έχει επικρατήσει και έχει επιτευχθεί κοινωνική και δημοκρατική πρόοδος, όταν η προοδευτική «αστική τάξη» έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στη διοχέτευση των κοινωνικών, οικονομικών και δημοκρατικών αιτημάτων και επιδιώξεων των λαϊκών τάξεων. Είναι μια διδακτική ιστορία.

Sans-culottes

Αυτή η παράδοση έχει την προέλευσή της -όπως και η ίδια η αριστερά- στη γαλλική επανάσταση, όταν το κεντροαριστερό κόμμα, οι Montagnards, αμφισβήτησε τις πολιτικές της «ελεύθερης αγοράς» που αγκάλιασε η πλειοψηφία στις εκλεγμένες επαναστατικές συνελεύσεις. Οι Montagnards χαιρέτησαν, όπως και οι οπαδοί του laissez faire - laissez passer, από την αστική τάξη—οι περισσότεροι ήταν νομικοί, όπως ο Ροβεσπιέρος- αλλά αναγνώρισαν ότι η αγορά δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των φτωχών των πόλεων, των sans-culottes, και ότι οι ανισότητες που δημιουργούνται και διαιωνίζονται από τις ανεξέλεγκτες αγορές ήταν πηγή ριζικής αναταραχής και πολιτικής αστάθειας. Υποστήριξαν έτσι τη ρύθμιση της αγοράς, ιδίως την τιμή του ψωμιού και άλλων αγαθών ζωτικής σημασίας.

Ο ταξικός συνασπισμός των Montagnards και των sans-culottes τελικά ηττήθηκε και οι πρώτοι εκδιώχθηκαν από την εξουσία. Παρόλα αυτά, καθιερώθηκε ένα διαρκές πρότυπο προοδευτικής διαταξικής αλληλεπίδρασης.

Αυτή η συμμαχία αναστήθηκε —έστω και για λίγο— το 1936 με τη μορφή του Λαϊκού Μετώπου του Léon Blum, το οποίο ανέβηκε στην εξουσία από έναν συνασπισμό της εργατικής τάξης και της προοδευτικής αστικής τάξης. Αν και βραχύβια, η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου ήταν ακόμα συνεπής, θέτοντας τα θεμέλια του κράτους πρόνοιας στη Γαλλία. Το 1981 ο Φρανσουά Μιτεράν επανένωσε την αριστερά και τον ταξικό της συνασπισμό και σοσιαλιστές και κομμουνιστές σχημάτισαν κυβέρνηση αφού κέρδισε την προεδρία.

Φιλοδοξίες που εγκαταλείφθηκαν

Οι σοσιαλιστικές φιλοδοξίες όμως σύντομα εγκαταλείφθηκαν και στο PS επικράτησε ο προσανατολισμός στην αγορά. Ο υπουργός Οικονομικών και Οικονομίας Ζακ Ντελόρ, ο οποίος έγινε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 1985, κάλεσε σε ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε εκείνη τη χρονιά για την αποκατάσταση της «αγοράς, της εταιρείας, του κέρδους και των εργοδοτών», επειδή «μια κοινωνία αναπτύσσεται επίσης μέσα από τις ανισότητες».

Με παρόμοιο τρόπο, σε άρθρο του στη Le Monde το 1984, ο μελλοντικός πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ γνωμοδότησε ότι η «δογματική αντίληψη της εργατικής τάξης, η ιδέα ότι ο χώρος εργασίας θα μπορούσε επίσης να είναι ένας χώρος ελευθερίας, η αντίληψη ότι τα άτομα ανήκουν σε κοινωνικές ομάδες που συνδέονται μεταξύ τους με αλληλεγγύη πρέπει να εγκαταλειφθεί». Ισχυριζόμενος ότι η αριστερά «δεν ήταν ένα οικονομικό σχέδιο», ο Ολάντ άφησε να εννοηθεί ότι δεν πρέπει να αντιμετωπίζει τις οικονομικές ανισότητες.

Σήμερα ο Ολάντ έντονα αντιτίθεται στη νέα ένωση της αριστεράς, υποστηρίζοντας ότι οι οικονομικές της μεταρρυθμίσεις είναι απρόσιτες. Πίσω στο 1984, αυτός προέβλεψε ότι η αριστερά θα επιβίωνε μόνο εάν κατάφερνε να εξασφαλίσει «τη συναίνεση της κοινωνίας στον εκσυγχρονισμό της».

Σε αυτό, όμως, δεν τα κατάφερε ο ίδιος. Οι προσανατολισμένες στην αγορά «μεταρρυθμίσεις» στον τομέα της απασχόλησης που θέσπισε ως πρόεδρος κατά τη διάρκεια της πενταετίας του από το 2012 - τις οποίες το νέο αριστερό σχήμα υπόσχεται να καταργήσει - ήταν εξαιρετικά αντιδημοφιλείς και επέλεξε να μην διεκδικήσει επανεκλογή.

Προειδοποίηση προς τους άλλους

Τον Απρίλιο, η υποψήφια του PS και δήμαρχος του Παρισιού, Αν Ινταλγκό —η οποία είναι επίσης αντίθετη στη στροφή των σοσιαλιστών προς τα αριστερά— έλαβε 1,75 τοις εκατό των ψήφων. Η μοίρα του κόμματος είναι μια προειδοποίηση για άλλους σοσιαλδημοκράτες. Οι Γάλλοι σοσιαλιστές έχουν χάσει όχι μόνο την εργατική τάξη, αλλά και τη μορφωμένη μεσαία τάξη για την οποία προσποιήθηκαν ότι μιλούσαν. Παρέβλεψαν το γεγονός ότι τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και της μορφωμένης μεσαίας τάξης ευθυγραμμίζονται σε μεγάλο βαθμό.

Παρ' όλα αυτά, η αντίληψη ότι η εργατική τάξη ανήκει στο παρελθόν και ότι οι σύγχρονες κοινωνίες είναι σε γενικές γραμμές μεσαία τάξη -η οποία υποτίθεται ότι υπαγορεύει νεοφιλελεύθερες πολιτικές- εξακολουθεί να είναι σε γενικές γραμμές πίστη για πολλούς ευρωπαίους σοσιαλδημοκράτες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Σουηδία, όπου οι κυβερνώντες σοσιαλδημοκράτες έχουν το προνόμιο να κερδίζουν τους επαγγελματίες υψηλού εισοδήματος και παραμένουν επιφυλακτικοί ως προς τη διακύβευση της αξιοπιστίας τους μεταξύ τους.

Ωστόσο, σε μια νέα σουηδική μελέτη, η δεξαμενή σκέψης Katalys που υποστηρίζεται από τα συνδικάτα αναφέρει ότι τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και της μορφωμένης μεσαίας τάξης πράγματι συμφωνούν. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι πιο φιλόδοξες πολιτικές πρόνοιας, καθώς και η φορολόγηση της περιουσίας των πλουσιότερων, απολαμβάνουν διαταξικής υποστήριξης. Ομοίως, το 60 τοις εκατό των επαγγελματιών υψηλού εισοδήματος, μεσαίας τάξης στη Γαλλία υποστήριξε τα αιτήματα των κίτρινων γιλέκων για οικονομική αναδιανομή (αν και αυτή η υποστήριξη έπεσε κάτω από το 50 τοις εκατό όταν το κίνημα πήρε μια βίαιη τροπή).

Ο κορυφαίος οικονομολόγος και ειδικός σε θέματα ανισότητας Thomas Piketty χαιρετίζει τη συμφωνία μεταξύ των κομμάτων της γαλλικής αριστεράς, που για τον ίδιο σηματοδοτεί «την επιστροφή της κοινωνικής και φορολογικής δικαιοσύνης». Αλλά ο Piketty επισημαίνει ότι το μέγεθος της επένδυσης που απαιτείται στην υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση, και την οποία απαιτεί η κλιματική αλλαγή, θα απαιτήσει πολύ πιο φιλόδοξες αναδιανεμητικές πολιτικές από την αποκατάσταση ενός μέτριου φόρου περιουσίας. Το πλουσιότερο 1 τοις εκατό θα πρέπει να συνεισφέρει σημαντικά περισσότερα.

Ωστόσο, εάν η ενωμένη γαλλική αριστερά καταφέρει να κινητοποιήσει τη διαταξική πλειοψηφία που ευνοεί την κοινωνική και δημοσιονομική δικαιοσύνη, θα έχει δείξει —κατά τα λόγια του Μελανσόν—ότι «ένας άλλος κόσμος είναι δυνατός».

Πηγή: Social Europe

πηγη: https://tvxs.gr