Η Νορβηγία έγινε η πέμπτη χώρα της Σκανδιναβίας (Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Δανία, Ισλανδία) που εκλέγει κεντροαριστερή κυβέρνηση, μετά το θρίαμβο στις βουλευτικές εκλογές των κομμάτων της κεντροαριστερής αντιπολίτευσης (Εργατικοί, Κεντρώο Κόμμα, Σοσιαλιστική Αριστερά) και την καθαρή ήττα για την –επί οκταετίας– συντηρητική πρωθυπουργό Ερνα Σόλμπεργκ.

Στην προεκλογική περίοδο κυριάρχησαν το ζήτημα των κοινωνικών/οικονομικών ανισοτήτων και το ζήτημα των εξορύξεων πετρελαίου, δεδομένης της κλιματικής κρίσης και του γεγονότος ότι η Νορβηγία είναι η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα της Ευρώπης.

 

Τα αποτελέσματα των εκλογών και ο σχηματισμός κυβέρνησης

Η κεντροαριστερά σημείωσε τη μεγαλύτερη νίκη της εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες με τους Εργατικούς να είναι το μεγαλύτερο κόμμα στη βουλή.

Ο Γιόνας Γκαρ Στέρε δήλωσε πανηγυρικά ότι το κεντροαριστερό μπλοκ της αντιπολίτευσης κέρδισε την πλειοψηφία των εδρών του Κοινοβουλίου, και ήδη συζητά με το Κεντρώο κόμμα (26 έδρες) που υποστηρίζεται κυρίως από αγρότες και τη Σοσιαλιστική Αριστερά (13 έδρες) για να ενταχθούν σε μια κυβέρνηση που έχει 89 βουλευτές, τέσσερις περισσότερους από ό, τι χρειάζεται για την απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο των 169 εδρών.

Επίσης το κομμουνιστικό Κόκκινο Κόμμα κερδίζει 8 έδρες (από μία το 2017) και οι Πράσινοι 3 έδρες (από μία). Από την άλλη, οι Συντηρητικοί της Σόλμπεργκ χάνουν σχεδόν 9 έδρες, ενώ οι κυβερνητικοί τους εταίροι, το αντιμεταναστευτικό Κόμμα Προόδου και οι Χριστιανοδημοκράτες, χάνουν 6 και 5 έδρες αντίστοιχα. Οι Φιλελεύθεροι παραμένουν στις 8 έδρες, ενώ στο κοινοβούλιο με μια έδρα εισέρχεται πιθανά το νέο κόμμα «Patient Focus» (Εστίαση στον Ασθενή).

Η Νορβηγίδα απερχόμενη πρωθυπουργός, η συντηρητική Έρνα Σόλμπεργκ, παραδέχτηκε την ήττα της, ανοίγοντας το δρόμο για την άνοδο της αριστεράς στην εξουσία με επικεφαλής τον αρχηγό των Εργατικών, Γιόνας Γκαρ Στέρε. «Το έργο του συντηρητικού κόμματος στην κυβέρνηση τελείωσε αυτή τη φορά», δήλωσε η Σόλμπεργκ που κυβερνά τη σκανδιναβική χώρα από το 2013. «Θα ήθελα να συγχαρώ τον Γιόνας Γκαρ Στέρε, ο οποίος, αυτή τη στιγμή, φαίνεται να έχει σαφή πλειοψηφία για να σχηματίσει κυβέρνηση».

Οι συμφωνίες, οι διαφωνίες και το…πετρέλαιο

Οι συνομιλίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης μεταξύ των αριστερών κομμάτων ξεκίνησαν, ωστόσο οι τρεις πιθανοί σύμμαχοι διαφωνούν σε ζητήματα που κυμαίνονται από την ενεργειακή πολιτική έως την ατομική ιδιοκτησία και τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ενωση, με κύρια διαφωνία να είναι η ταχύτητα της ενεργειακής μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δεδομένου ότι μιλάμε για την μεγαλύτερη χώρα παραγωγό πετρελαίου της δυτικής Ευρώπης.

«Ναι, υπάρχουν διαφορές, αλλά πρέπει να βρούμε λύσεις. Έχουμε την πλειοψηφία και αυτό περισσότερο μας ενώνει παρά μας χωρίζει. Πρέπει να εργαστούμε για τα μεγάλα ζητήματα», δήλωσε ο Γιόνας Γκαρ Στέρε αναφορικά με τους εν δυνάμει συμμάχους του στην κυβέρνηση συνασπισμού.

Ο πετρελαϊκός τομέας της Νορβηγίας αντιπροσωπεύει το 14% του ΑΕΠ, πάνω από το 40% των εξαγωγών, 160.000 θέσεις εργασίας και συντηρεί τη μεγαλύτερη κρατική εταιρείας επενδύσεων στον κόσμο, με ενεργητικό πάνω από 1,2 τρισεκατομμυρίων ευρώ. Με αυτά τα δεδομένα, ο τερματισμός της εκμετάλλευσης του πετρελαίου είναι δύσκολος για την οικονομική δομή, γι αυτό τόσο οι Συντηρητικοί, όσο και οι Εργατικοί υποστηρίζουν μια σταδιακή απεξάρτηση από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αλλά διαφωνούν στην ταχύτητα.

Σύμφωνα με τον Guardian, το αποτέλεσμα, το οποίο σημαίνει ότι και οι πέντε σκανδιναβικές χώρες θα διοικούνται σύντομα από αριστερές κυβερνήσεις, επιτρέπει στον Στέρε να αποφύγει να ζητήσει την υποστήριξη του μαρξιστικού Κόκκινου Κόμματος ή των Πρασίνων. Αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θα πετύχει τον στόχο του για έναν τριμερή συνασπισμό. Το Κεντρώο Κόμμα έχει δηλώσει εδώ και καιρό ότι δεν είναι πρόθυμο να συμμετάσχει στην κυβέρνηση με τη Σοσιαλιστική Αριστερά, η οποία έχει δεσμευτεί ότι δεν θα συνεργαστεί αν δεν τηρηθούν οι προτεραιότητές της για την ανισότητα και το κλίμα.

Σύμφωνα με τους αναλυτές είναι πολύ πιθανός ένας συμβιβασμός, αποφεύγοντας τον καθορισμό προθεσμιών για την ενεργειακή μετάβαση, αλλά αποκλείοντας για παράδειγμα συνέχιση των γεωτρήσεων σε περιοχές όπως η Αρκτική.

Οι Πράσινοι, οι οποίοι δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν τη βάση του 4% που θα τους έδινε επιπλέον έδρες και περισσότερη επιρροή, δήλωσαν ότι θα υποστηρίξουν μια αριστερή κυβέρνηση μόνο αν δεσμευθεί να τερματίσει αμέσως την παραγωγή πετρελαίου.

Το Κόκκινο Κόμμα από την άλλη έκανε την έκπληξη. Με σαφή αναφορά στον κομμουνισμό, αντικαπιταλιστικό και αντιΕΕ πρόγραμμα είχε ένα πολύ σημαντικό αποτέλεσμα (4.7%), αρνείται όμως κυβερνητική «εμπλοκή».

Οι Εργατικοί έχουν υποσχεθεί μια νέα πολιτική για την επιτάχυνση και υποστήριξη σε νέες πράσινες επενδύσεις, αλλά χωρίς τελεσίγραφο για τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου, λέγοντας ότι η πράσινη μετάβαση συμβαίνει αλλά δεν πρέπει «βίαια» να επιβληθεί.

Σε κάθε περίπτωση οι συνομιλίες για το σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού μπορεί να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες.

Γιόνας Γκαρ Στέρε: Ο εκατομμυριούχος αρχηγός των Εργατικών, ο επόμενος πρωθυπουργός

Ο κατά πάσα πιθανότητα επόμενος πρωθυπουργός της Νορβηγίας είναι ένας άνθρωπος από πλούσια οικογένεια, είναι κληρονόμος μιας περιουσίας αξίας περί τα 16 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με το επιχειρηματικό περιοδικό Kapital, έφτασε όμως να γίνει αρχηγός του Εργατικού Κόμματος, ενός κόμματος που κατά παράδοση θεωρείται η πολιτική έκφραση της εργατικής τάξης.

Το ελιτίστικο υπόβαθρό του θεωρούνταν κάποτε εμπόδιο για την φιλοδοξία του να ηγηθεί ενός κόμματος ριζωμένου στους αγώνες για τα δικαιώματα των εργατών, ωστόσο κατάφερε όχι μόνο αυτό αλλά και μετά από αυτό να ξεπεράσει την εκλογική του ήττα το 2017 και την εσωκομματική αναταραχή.

Όπως αφηγείται ο ίδιος, οι ταξικές διαφορές που παρατήρησε όταν σπούδαζε στο Παρίσι την περίοδο του '80 τον μετέτρεψαν σε σοσιαλδημοκράτη. «Κατάλαβα σε τι είδους κοινωνία ήθελα να ζω. Στη Γαλλία οι ανισότητες μεταξύ των ανθρώπων είναι μεγάλες, μεγαλύτερες σε σχέση με τη Νορβηγία --ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, ανάμεσα σε όσους έχουν σπουδάσει και σε όσους δεν έχουν, ανάμεσα στην πόλη και στην ύπαιθρο», έγραψε σε άρθρο του για την νορβηγική ιστοσελίδα ABC News το 2017.

Μετά την επιστροφή του στη Νορβηγία συνεργάστηκε στενά με την πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό της χώρας, την Γκρο Χάρλεμ Μπρούντλαντ, και αργότερα έγινε προσωπάρχης της στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Το 2010, ως υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση του φίλου του Γενς Στόλτενμπεργκ, ο Στέρε εξασφάλισε το τέλος σε μια διαμάχη 40 ετών, υπογράφοντας με τη Ρωσία μία συμφωνία για το διαχωρισμό των μεταξύ τους συνόρων στον Αρκτικό Ωκεανό. Στη συνέχεια υπηρέτησε ως υπουργός Υγείας προτού γίνει ηγέτης των Εργατικών όταν ο Στόλτενμπεγκ ορίστηκε επικεφαλής του ΝΑΤΟ το 2014.

Ο Στέρε κατάφερε να παραμείνει στην ηγεσία των Εργατικών και μετά το 2017 όταν το κόμμα ξεκίνησε την χρονιά εκείνη με μεγάλο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις αλλά έχασε τις εκλογές όταν ανακοίνωσε ότι θα αυξήσει τους φόρους και καθώς η οικονομική ανάκαμψη ενίσχυσε την Σόλμπεργκ.

Για την προεκλογική εκστρατεία του 2021 ο Στέρε καθησύχασε τους ψηφοφόρους της μεσαίας τάξης ξεκαθαρίζοντας ότι μόνο το 20% των υψηλότερα αμειβόμενων και των πολύ πλούσιων θα υφίσταντο αύξηση των φόρων αν κέρδιζαν οι Εργατικοί.

«Έχει έρθει η σειρά του λαού», υποστήριξε, υποσχόμενος να μειώσει τις ανισότητες με φοροελαφρύνσεις για τις οικογένειες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος και να αυξήσει την φορολογία για τους πλούσιους, περιλαμβανομένου και του ιδίου.

Αυτήν τη φορά υπό τον Στέρε η κεντροαριστερά σημείωσε τη μεγαλύτερη νίκη της σε σχεδόν τρεις δεκαετίες με τους Εργατικούς να είναι το μεγαλύτερο κόμμα στη βουλή. Τα οκτώ χρόνια που πέρασαν οι Εργατικοί μακριά από την εξουσία είναι το μεγαλύτερο διάστημα από τότε που σχημάτισαν για πρώτη φορά κυβέρνηση το 1928. Το κόμμα έχει κυβερνήσει για περίπου 50 από τα 76 χρόνια μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου.

Σήμερα το στοίχημα για τον Στέρε, όπως το περιγράφει και ο ίδιος είναι να διασφαλίσει την ενεργειακή μετάβαση, δημιουργώντας παράλληλα νέες θέσεις εργασίας. Η Νορβηγία είναι «καλή στη διαπραγμάτευση αυτών των μεταβάσεων, αλλά πρέπει να έχουμε μια κοινωνία με λιγότερες ανισότητες», δήλωσε χαρακτηριστικά.

πηγη: https://tvxs.gr