Το Πολωνικό Συνταγματικό Δικαστήριο, κήρυξε πριν από λίγες μέρες την απόλυτη υπεροχή του συντάγματος της χώρας έναντι των συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε μια πρωτοφανή απόφαση η οποία ερμηνεύεται από πολλούς ως έναρξη της «αντίστροφης μέτρησης για το Polexit», την ώρα που η αντιπολίτευση κάνει λόγο για «είσοδο σε ναρκοπέδιο».

Συγκεκριμένα, το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας εξέτασε το ζήτημα της υπεροχής του δικαίου της ΕΕ, σε τέσσερις συνεδριάσεις από την άνοιξη, κατόπιν αιτήματος του ευρωσκεπτικιστή πρωθυπουργού Ματέους Μοραβιέτσκι. Στην απόφασή του, το ανώτατο δικαστήριο της Βαρσοβίας έκρινε ότι πολλά άρθρα της Συνθήκης της ΕΕ θεωρούνται αντισυνταγματικά και ότι πολλαπλές αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραβιάζουν το πολωνικό δίκαιο.

Το πολωνικό δικαστήριο πρότεινε μια νέα δομή στην οποία ολόκληρο το νομικό σύστημα, οι αποφάσεις, οι οδηγίες και οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα υπόκεινται σε συνταγματικό έλεγχο από το Πολωνικό Συνταγματικό Δικαστήριο, ενώ όσον αφορά τη δικαιοσύνη, σύμφωνα με το Δικαστήριο της Βαρσοβίας, η ΕΕ δεν θα έχει κανένα λόγο στην οργάνωση του συγκεκριμένου τομέα στη χώρα.
 Αξίζει να σημειωθεί πως τα τελευταία έξι χρόνια η πολωνική κυβέρνηση έχει έρθει αρκετές φορές σε αντιπαράθεση με την ηγεσία της Ε.Ε. για σειρά θεμάτων, από την αμφιλεγόμενη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος και το κράτος δικαίου, μέχρι την ελευθερία του Τύπου και τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων.

Το ερώτημα του Μοραβιέτσκι λοιπόν, αφορούσε το κατά πόσον το Δικαστήριο της ΕΕ υπερέβη τις αρμοδιότητες, που έχει κατά τις Συνθήκες της Ένωσης, με τις πρόσφατες αποφάσεις του για το πολωνικό δικαστικό σύστημα. Μεταξύ άλλων, το δικαστήριο έκρινε πρόσφατα ότι ο τρόπος με τον οποίον ορίζονται οι δικαστές στο ανώτατο δικαστήριο της Πολωνίας μπορεί να παραβιάζει το δίκαιο της ΕΕ, ενώ μόλις την προηγούμενη Τετάρτη ότι οι μετακινήσεις δικαστών σε νέες θέσεις παρά τη θέλησή τους «μπορούν δυνητικά να υπονομεύσουν τις αρχές του αμετάθετου των δικαστών και της δικαστικής ανεξαρτησίας».

Έντονες αντιδράσεις

 

Αρχικά, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), με ανακοίνωσή του, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για το ενδεχόμενο του Polexit. Ο ευρωβουλευτής Γερούν Λέναερς, εκπρόσωπος του Κόμματος για τη Δικαιοσύνη και τις Εσωτερικές Υποθέσεις, δήλωσε πως «είναι δύσκολο να πιστέψουμε τις πολωνικές αρχές και το κόμμα PiS όταν ισχυρίζονται ότι δεν θέλουν να τερματίσουν την ένταξη της Πολωνίας στην ΕΕ. Οι ενέργειές τους πηγαίνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Αρκετά. Η πολωνική κυβέρνηση έχει χάσει. Πρόκειται για επίθεση κατά της ΕΕ στο σύνολό της».

Σχετικά με το αίτημα του Μοραβιέτσκι, επισημαίνεται πως «όχι μόνο νομιμοποίησε ένα παράνομο δικαστικό σύστημα στην Πολωνία, αλλά αμφισβήτησε και την ίδια τη βάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και το έκανε παρά τις εκκλήσεις όλου του δημοκρατικού κόσμου να μην το κάνει».

«Τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν πρέπει να μένουν άπραγα όταν το κράτος δικαίου συνεχίζει να διαλύεται από την πολωνική κυβέρνηση. Ούτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί. Τα χρήματά μας δεν μπορούν να χρηματοδοτήσουν τις κυβερνήσεις που χλευάζουν και αρνούνται τους κοινά συμφωνημένους κανόνες μας», σημειώνεται στην ανακοίνωση.

Πράγματι, η ΕΕ ανέστειλε ήδη την αποδέσμευση 57 δισεκατομμυρίων ευρώ που δικαιούται η Πολωνία από το Ταμείο Ανάκαμψης. Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανέφερε σε ανακοίνωσή τα εξής: «Ανησυχώ βαθιά για την απόφαση του Πολωνικού Συνταγματικού Δικαστηρίου. Έχω δώσει εντολή στις υπηρεσίες της Επιτροπής να την αναλύσουν διεξοδικά και γρήγορα. Σε αυτή τη βάση, θα αποφασίσουμε για τα επόμενα βήματα».

Πρόσθεσε πως προτεραιότητα είναι η διασφάλιση των δικαιωμάτων των Πολωνών πολιτών, οι οποίοι πρέπει να απολαμβάνουν οφέλη που παρέχει η ένταξη στην ΕΕ, όπως όλοι οι πολίτες της Ένωσης. Σχετικά με τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Πολωνία, η πρόεδρος επεσήμανε πως χρειάζονται τη νομική βεβαιότητα ότι οι κανόνες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, εφαρμόζονται πλήρως.

«Οι Συνθήκες μας είναι πολύ σαφείς. Όλες οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου είναι δεσμευτικές για όλες τις αρχές των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών δικαστηρίων. Το δίκαιο της Ε.Ε. υπερισχύει του εθνικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των συνταγματικών διατάξεων. Αυτό έχουν υπογράψει όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε. ως μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα χρησιμοποιήσουμε όλες τις εξουσίες που έχουμε βάσει των Συνθηκών για να το εξασφαλίσουμε αυτό», καταλήγει η ανακοίνωση.

Επιπλέον, κάποια από τα πιο ισχυρά κράτη-μέλη, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, εξέφρασαν τη στήριξή τους προς τις Βρυξέλλες, κάνοντας λόγο για ανησυχητικές εξελίξεις και μια ευθεία «επίθεση ενάντια στην Ευρωπαϊκή Ένωση».

Χαιρετίζοντας την ετυμηγορία του Συνταγματικού Δικαστηρίου, ο Πολωνός πρωθυπουργός, Μοραβιέτσκι διαβεβαίωσε ότι η κυβέρνησή του επιθυμεί την παραμονή της Πολωνίας στην «οικογένεια των ευρωπαϊκών εθνών», αλλά έσπευσε να προσθέσει: «Θέλουμε μια κοινότητα όπου θα υπάρχει σεβασμός και όχι μια ομάδα κρατών όπου κάποιοι θα είναι πιο ίσοι από τους άλλους».

«Είμαστε Ευρώπη»

Πέρα από το εξωτερικό, ισχυρές αντιδράσεις φαίνεται πως υπάρχουν και στο εσωτερικό της χώρας. Δεκάδες χιλιάδες Πολωνοί διαδήλωσαν την Κυριακή σε διάφορες περιοχές, κατά της απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου και υπέρ της παραμονής της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στη Βαρσοβία, οι διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στην πλατεία του Κάστρου, κρατώντας σημαίες της Πολωνίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με συνθήματα όπως «Μένουμε», «Θα μείνουμε», «Είμαστε Ευρώπη».

Διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν επίσης στο Γκντανσκ, το Πόζναν, την Κρακοβία και σε πολλές άλλες πόλεις. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, διαδηλώσεις έγιναν σε περισσότερες από 100 πόλεις σε όλη τη χώρα και σε αρκετές πόλεις στο εξωτερικό.

Τελικά;

Ο Ευρωπαίος επίτροπος Βιομηχανίας Τιερί Μπρετόν, δήλωσε πως δεν πιστεύει ότι θα υπάρξει ένα ενδεχόμενο Polexit.

«Αναμένουμε μια γραπτή απόφαση… και τότε θα την αναλύσουμε. Δεν πιστεύω ούτε για ένα δευτερόλεπτο ότι θα υπάρξει Polexit», δήλωσε ο Μπρετόν στον γαλλικό ραδιοφωνικό σταθμό «France Inter».

Από την άλλη, ο Άνταμ Πόντναρ, πρώην εκπρόσωπος ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ειδικός σε συνταγματικά θέματα, δήλωσε στο EURACTIV: «Αυτό είναι ένα παράδειγμα ακραίας πολιτικοποίησης του Συνταγματικού Δικαστηρίου καθώς η απόφασή του είναι ιδανική για την επίτευξη των πολιτικών στόχων του κυβερνώντος κόμματος».

Ο Γιακούμπ Ζαρατσέφσκι, συντονιστής έρευνας του οργανισμού Democracy Reporting, υποστήριξε στο euronews πως «αυτό που νομίζω πως θα συμβεί, είναι ένα είδος ‘νομικού Polexit’, η απομάκρυνση δηλαδή της Πολωνίας από την νομική σφαίρα της ΕΕ και η δημιουργία μια χώρας που δεν συμμετέχει πλήρως στην Ένωση, όπως θα έπρεπε να κάνει κάθε κράτος μέλος». Υποστήριξε πως αυτή η κατάσταση θα είναι επιζήμια τόσο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και για την Πολωνία και τους πολίτες της.

Σε ανάλυσή του, το πρακτορείο Reuters, τονίζει πως η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως πολιτική οντότητα, βασίζεται στην αρχή ότι όλα τα μέλη της αναγνωρίζουν την υπεροχή των νόμων της. Επίσης, μόνο το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να ερμηνεύει τους νόμους. Εάν κάποιο μέλος απορρίψει αυτή την αρχή, στην ουσία απορρίπτει την ιδέα πάνω στην οποία βασίζεται η ΕΕ. «Εάν αυτό επιτραπεί, τότε εγείρονται σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητα της ίδιας της Ένωσης».

Αξιωματούχοι της ΕΕ ανέφεραν πως η απόφαση του δικαστηρίου σκοπεύει να δώσει στην κυβέρνηση νομική δικαιολογία, έτσι ώστε να μπορεί να αγνοεί το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην ουσία όμως, θέτει την Πολωνία εκτός της έννομης τάξης. Ωστόσο, και με δεδομένες της διαδηλώσεις της Κυριακής, το γεγονός ότι δεν υπάρχει ένα μαζικό λαϊκό αίτημα εξόδου της χώρας από την ΕΕ, μπορεί να παίξει κρίσιμο ρόλο.

Τέλος, η συγκεκριμένη απόφαση μπορεί τελικά να προκαλέσει μεγαλύτερο χάος στο πολωνικό νομικό σύστημα, με ορισμένους δικαστές να εφαρμόζουν το Ευρωπαϊκό δίκαιο, και άλλους να το αγνοούν. Η κατεύθυνση που θα ακολουθήσει αυτή η διαφαινόμενη κρίση, θα εξαρτηθεί από το αν η πολωνική κυβέρνηση θα εφαρμόσει όντως την απόφαση του δικαστηρίου, τον τρόπο με τον οποίο θα το κάνει, αλλά και το κατά πόσο θα αγνοήσει τις υπάρχουσες αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
πηγη: https://tvxs.gr