Η απόφαση της Αριστεράς στην Πορτογαλία να μη δώσει στήριξη στους προϋπολογισμούς του σοσιαλιστή Πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα, οδηγώντας τη χώρα σε πρόωρες εκλογές,  έβαλε τέλος στην κυβερνητική συμφωνία του 2015, που είχε προκύψει παρά τις ιστορικές διαφορές μεταξύ των αριστερών δυνάμεων, του κυβερνώντος Σοσιαλιστικού Κόμματος και των κοινοβουλευτικών του εταίρων μετά τις εκλογές του 2015 και του 2019, του Αριστερού Μπλοκ και του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Ακολουθεί η συνέντευξη που έδωσε η Πατρίσια Λίζα, αναλύτρια που ειδικεύεται στην πορτογαλική πολιτική, στη Le Monde.

Είναι αναπόφευκτες οι πρόωρες εκλογές; Υπάρχουν άλλες λύσεις;

Συνταγματικά, θα υπήρχαν και άλλες δυνατότητες, αλλά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει ήδη πει ότι σε μια τέτοια περίπτωση, θα διέλυε τη Συνέλευση και θα προκήρυσσε εκλογές. Όλα δείχνουν ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν στα τέλη Ιανουαρίου ή στις αρχές Φεβρουαρίου.

Ένα άλλο ενδεχόμενο ήταν η παραίτηση της κυβέρνησης, κάτι το οποίο θα περιέπλεκε την κατάσταση. Ωστόσο, ο Κόστα δήλωσε ότι θα συνεχίσει να κυβερνά μέχρι την προκήρυξη των εκλογών. Αλλά, σε αυτούς τους καιρούς, όπως και μετά τις εκλογές του 2015, κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει την επίτευξη κυβερνητικής συμφωνίας και την κινητοποίηση από το Σοσιαλιστικό Κόμμα του αριστερού Μπλοκ. Θα μπορούσαν και τότε να βρεθούν και άλλες λύσεις. Ήταν καινοτόμο αυτό που συνέβη. Κάτι ανάλογο δεν έχει πιθανότητες σήμερα.

Μόνο πέντε από τους 15 εκλεγμένους πρωθυπουργούς κατάφεραν να φτάσουν στο τέλος της θητείας τους στην Πορτογαλία. Γιατί;

Στην Πορτογαλία, η κυβερνητική σταθερότητα δεν έχει καμία σχέση, πχ με την Ισπανία και αυτό συνδέεται την ίδια τη λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, και συγκεκριμένα με την διάρθρωσή του. Υπήρξε μία σύνθεση δύο κεντρικών κομμάτων: Του Σοσιαλιστικού Κόμματος και του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος/Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος. Δεν υπάρχει παράδοση, όπως στην περίπτωση της Ισπανίας, να σχηματίζονται συγκεκριμένοι συνασπισμοί για την έγκριση των προϋπολογισμών με τα περιφερειακά κόμματα.

Αυτό οδήγησε τις κυβερνήσεις μειοψηφίας σε πτώση γρηγορότερα. Τούτο οφείλεται, επίσης, στο γεγονός ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει την εξουσία να διαλύσει τη Συνέλευση με δική του πρωτοβουλία, κάτι που σημαίνει ότι έχει διευρυμένες εξουσίες και παρεμβαίνει κατά πολύ στη διακυβέρνηση. Η αλήθεια είναι ότι η σταθερότητα που σημειώθηκε σε αυτήν την τελευταία κυβερνητική λύση από το 2015 έχει εκπλήξει όλους εκείνους που μελετούν το πορτογαλικό πολιτικό σύστημα.

Πώς αντιμετωπίζουν πλέον αυτά τα αριστερά κόμματα τις εκλογές;

Σημαντικός δείκτης είναι οι πρόσφατες εκλογές για την αυτοδιοίκηση, το Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους. Αν και το Σοσιαλιστικό Κόμμα κέρδισε τις εκλογές σε απόλυτους αριθμούς, έχασε σημαντικούς δήμους, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας, της Λισαβόνας. Σε αυτό, προστίθεται η φυσιολογική φθορά οποιασδήποτε κυβέρνησης στην εξουσία από το 2015.

Υπό αυτήν την έννοια, κανείς δεν μπορεί να αναμένει ενίσχυση της πλειοψηφίας -ούτε καν αυτή που θα επέτρεπε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα να κυβερνήσει άνευ συμφωνίας με την Αριστερά.

Στην Πορτογαλία, υπήρξε μία παράδοση άλλων πολιτικών συνασπισμών, αν και δεν μου φαίνεται ότι αυτό είναι προβλέψιμο με τα σημερινά δεδομένα. Ναι, μπορεί να υπάρχουν δημιουργικές λύσεις. Ωστόσο, ούτε η Δεξιά βρίσκεται σε καλή κατάσταση για αυτές τις εκλογές.

Θα μπορούσε να υπάρξει μία συμφωνία της Αριστεράς, όπως αυτή του 2015;

Αμφίβολο. Είναι γεγονός ότι η συμφωνία της Αριστεράς έγινε μία πολύ συγκεκριμένη περίοδο της πορτογαλικής δημοκρατικής πορείας. Οφείλεται και στην επέμβαση της τρόικα (δημοσιονομικός έλεγχος σε αντάλλαγμα για την οικονομική διάσωση των εταίρων του ευρώ) στη χώρα, που υπέφερε από βαθιά κοινωνική διάβρωση και αποδυνάμωση. Έτσι, υπήρχε πραγματικά απαίτηση για αντιστροφή αυτής της πολιτικής της λιτότητας. Αυτή ήταν η κινητήριος δύναμη της αλλαγής της θέσης των αριστερών κομμάτων. Αυτή η συγκεκριμένη περίσταση ένωσε τα κόμματα από ρεαλιστική άποψη.

Αυτή η Ένωση διαβρώθηκε από το 2019, με τις δεύτερες εκλογές, και έχει περάσει από τη στήριξη στους προϋπολογισμούς, το 2019, στην αποχή, το 2020, και την απόρριψη, το 2021.

Επιπλέον, το σκηνικό είναι διαφορετικό τώρα. Ακόμη και αντίθετο από το 2015, θα έλεγα. Η Πορτογαλία θα πρέπει να υλοποιήσει το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Θα υπάρξουν πολλά χρήματα και πολλές επενδυτικές ευκαιρίες. Εκεί είναι, όπου τα αντι-εξουσιαστικά αριστερά κόμματα διχάζονται ως προς τον τρόπο χρησιμοποίησης αυτών των χρημάτων. Ως εκ τούτου, φοβόμαστε ότι, παρά τις νέες εκλογές, αυτό το αδιέξοδο θα παραμείνει και το Διοικητικό Συμβούλιο δεν θα υποχωρήσει.

Και η κατάσταση της ακροδεξιάς;

Η ακροδεξιά έχει αυξήσει την παρουσία της και είναι πιθανό να ενισχυθεί περαιτέρω. Έβαλε ένα μεγάλο στοίχημα στις αυτοδιοικητικές εκλογές, για να κερδίσει σε περιοχές που θεωρεί απαραίτητες και σημείωσε καλά αποτελέσματα, αν και κέρδισε λίγους αντιπροσώπους σε έδρες. Το αν μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο αμέσως μετά από τις επόμενες εκλογές, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ποιος είναι ο ηγέτης του Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος, διότι υπάρχουν υποψήφιοι που δέχονται συμμαχίες με την ακροδεξιά και υπάρχουν άλλοι που δεν το κάνουν. Αυτό είναι ένα εντελώς ανοιχτό ερώτημα.

Γιατί το αριστερό Μπλοκ και το Κομμουνιστικό Κόμμα απέρριψαν τους προϋπολογισμούς;

Ο συνασπισμός δεν ήταν ένας κυβερνητικός συνασπισμός, αλλά ένας κοινοβουλευτικός συνασπισμός υποστήριξης, στον οποίο οι εταίροι κλήθηκαν να υποστηρίξουν τους ετήσιους προϋπολογισμούς. Τον υπόλοιπο καιρό, υπήρχαν διαφορές και επανειλημμένως οι αριστεροί εταίροι καταψήφισαν τις νομοθετικές προτάσεις της κυβέρνησης. Το διαζύγιο ήταν εδώ και καιρό αναπόφευκτο.

Σήμερα έχουμε την προοπτική για οικονομική ανάκαμψη μέσω του ευρωπαϊκού ταμείου ανάκαμψης και, εδώ, οι διαρθρωτικές διαφορές μεταξύ αυτών των κομμάτων γίνονται πιο προφανείς. Υπάρχουν εκείνοι που υπερασπίζονται ότι αυτός ο προϋπολογισμός δεν είναι, ούτε περισσότερο, ούτε λιγότερο κοινωνικός από τους τρεις προηγούμενους, αλλά σύμφωνα με τη ριζοσπαστική αριστερά, δεδομένης της κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε, θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε πολύ περισσότερο από ό,τι είχε ζητήσει η ίδια προηγουμένως από την κυβέρνηση. Η εκτελεστική εξουσία δεν συμφώνησε σε αυτό.

Νομοθετικά, ήταν δύσκολα αυτά τα δύο χρόνια; Οι αριστεροί εταίροι μπλόκαραν πολλές πρωτοβουλίες;

Υπήρξαν αρκετές στιγμές έντασης, ειδικότερα σε βασικά ζητήματα για την Αριστερά, όπως πχ. τα εργασιακά ή τα θέματα υγείας. Υπάρχει μία μελέτη ως προς τις ψηφοφορίες του 2019, η οποία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το Σοσιαλιστικό Κόμμα συνετάγη σε περισσότερες ψηφοφορίες στη Βουλή με το Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα παρά με τους εταίρους του, κάτι που σηματοδοτεί τη σταδιακή απομάκρυνση των εταίρων.

Θα μπορούσατε να κάνετε μια γενική εκτίμηση αυτών των δύο ετών;

Είναι πολύ δύσκολο να γίνει απολογισμός, διότι τα δύο αυτά χρόνια σημαδεύτηκαν από την πανδημία. Είναι αλήθεια ότι η Πορτογαλία δεν τα πήγε τόσο άσχημα στις λοιμώξεις, στα μέτρα πρόληψης και στο σχέδιο ανάκαμψης, μεταξύ άλλων. Η εικόνα δεν είναι άσχημη. 
 πηγη: https://tvxs.gr