Το Μάιο του 1821 έπεσε για την Πατρίδα στην Κυλλήνη ο λεοντόκαρδος σύντροφος της ζωής της, ο Ζανάς. Κι έμεινε χήρα νεώτατη μ' ένα μικρό κοριτσάκι. Πόσο λαχταρούσε τη λευτεριά και πόσο φρόντιζε το σπλάχνο της!... Μα η καινούργια συμφορά δεν άργησε να φτάσει. Δεν εiχαν περάσει καλά-καλά τέσσερις μήνες και το Γαλαξείδι ξαφνικά το πυρπόλησε ο Ισμαήλ πασάς με το στόλο του. Οι άνδρες δεν πρόλαβαν να αντισταθούν, οι γυναίκες πήραν τα βουνά κι από κει πέρασαν στα Επτάνησα. Η Αλεφάντω κατέφυγε στον Κάλαμο, νησάκι μεταξύ της Ιθάκης και της Ακαρνανίας.

 

Στο Μεσολόγγι βροντούσε το ντουφεκίδι κι ο απόηχος έφτανε στην καρδιά της. Κι αυτή να μένει με σταυρωμένα χέρια; Κι εκείνο το παιδάκι της τι θ' απογίνει; Πού να το εμπιστευθεί; Μαζί της θα το πάρει κι έχει ο Θεός...

 

Στη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου τη βρίσκουμε εκεί, με το καριοφίλι στα χέρια να πολεμάει τον εχθρό. Σ' όλες τις μάχες παρούσα. Γενναία και ατρόμητη σαν Αμαζόνα. Στα διαλείμματα φρόντιζε τη θυγατέρα της κι «ενθουσίαζε με πολεμικά καί κλέφτικα τραγούδια τους πολεμιστάς»(1).

 

Αλλά τα πράγματα όλο και δυσκόλευαν. Οι επιθέσεις των εχθρών όλο και πύκνωναν, η πολιορκία εΐχε γίνει ασφυκτική. Δεν μπορούσε πια να φτάσει ο Μιαούλης και να εφοδιάσει τους πολιορκημένους. Αναγκάστηκαν να φάνε τα ποντίκια, τις γάτες, τους σκύλους, τα σκουλήκια και τα φύκια ακόμα της λιμνοθάλασσας. Αλλά καμμιά σκέψη για συνθηκολόγηση! Δεν τους απομένει παρά η Έξοδος. Ήταν η νύχτα της 10ης προς την 11η Απριλίου του 1826. Ανέθεσαν «τας ελπίδας της σωτηρίας των εις την Θείαν Πρόνοιαν και την ανδρείαν των»(2) και ξεκίνησαν...

 

Μαζί τους η Αλεφάντω, με το ένα χέρι κρατάει το καριοφίλι και με τ' άλλο το παιδί της. Του μιλάει στοργικά, το συμβουλεύει: «Πρόσεξε μεσ' την αντάρα μην ξεφύγεις από κοντά μου...». Αλλοίμονο, σε κάποια στιγμή πιάστηκε αιχμάλωτη και η Αλεφάντω και η θυγατέρα της. Κι ήταν έτοιμη για άμυνα. Μπορούσε να τους συγυρίσει. Μα σκληρός ο λόγος την καθήλωσε: «Αν αντισταθείς, θα δεις μπροστά στα μάτια σου το παιδί σου να βασανίζεται και να σκοτώνεται...». Νίκησε η μητρική καρδιά.

 

Πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Αιγύπτου. Πικρή σκλαβιά. Ζωή τυραννιομένη. Έπρεπε να κάνει υπομονή- πολλή υπομονή... Και υπόμενε, γιατί ο ηρωισμός της δεν ήταν μόνο στης μάχης τη φωτιά... Κι ίσως κάποτε θα μπορούσε να ριψοκινδυνεύσει μια απόπειρα... Έχει ο Θεός.

 

Ο καιρός περνούσε, μα η νύχτα ατέλειωτη, η νύχτα της δουλείας... Το παιδί της μεγάλωσε. Μια ωραία κόρη λεβεντόκορμη σαν τη μάνα της. Και την περιέζωναν τόσοι κίνδυνοι... Η μάνα μάζευε τον πόνο της καρδίας της κι αγρυπνούσε και προσευχόταν. Όμως το κορίτσι είχε πια ξεπεράσει τα όρια της αντοχής του και αλλαξοπίστησε, να γλυτώσει από τα φοβερά βάσανα της δουλείας και την καταφρόνια. Η Αλεφάντω ήπιε «μέχρι τρύγος» κι αυτό το κατάπικρο ποτήρι. Η πίστη την όπλιζε με την υπομονή του Θεού.

 

Ύστερα από 44 τυραννικά χρόνια, γύρω στο 1870, κατόρθωσε, μόνη και παντέρημη, να γυρίσει στο Γαλαξείδι. Κανένα δε βρήκε από τους παλιούς κατοίκους, όλοι είχαν ξερριζωθεί... Της έμενε με πόνο καί βαθειά συγκίνηση να φιλήσει το ελευθερωμένο κι αγαπημένο χώμα της Πατρίδας της, πριν φύγει για την αιώνια πατρίδα, τη Βασιλεία του Θεού.

 

Κατανοούμε άραγε τί σήμαινε τότε ο τουρκικός φανατισμός;... Και κάτω από τί φοβερά διλήμματα έζησε ο λαός μας τα δύστυχα εκείνα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς;