Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης (1725 – 13 Ιανουαρίου 1807) ήταν μέγας διερμηνέας της Υψηλής Πύλης και ηγεμόνας της Βλαχίας. Γεννήθηκε στη Κωνσταντινούπολη και ήταν γιος του Ιωάννη Υψηλάντη, μεγάλου διερμηνέα (dragoman) της Υψηλής Πύλης και γόνου ισχυρής αρχοντικής Φαναριώτικης οικογένειας.
Πολυμαθέστατος και κάτοχος της γαλλικής, ιταλικής, τουρκικής, ελληνικής, αραβικής και περσικής, διορίστηκε το 1774 μέγας διερμηνέας της Υψηλής Πύλης και ένα μήνα αργότερα ηγεμόνας της Βλαχίας, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το Φεβρουάριο του 1782. Το 1786 τοποθετήθηκε ηγεμόνας της Μολδαβίας και στη συνέχεια το 1796 ηγεμόνας της Βλαχίας. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο αξίωμα του διερμηνέα επέτυχε να πείσει τον Σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ Α΄ να ανακαλέσει διαταγή του περί γενικής σφαγής και να μην τιμωρήσει τους Έλληνες για την συμμετοχή τους στο -υποκινούμενο από τους Ρώσους- κίνημα των Ορλοφικών, ενώ πρωτοστάτησε στην υπογραφή της συνθήκης Κιουτσούκ-Καϊναρτζή. Ως ηγεμόνας των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών επέδειξε εξαιρετικό ζήλο και προσπάθησε να αναδιοργανώσει την εκπαίδευση. Ως ηγεμόνας της Βλαχίας έκτισε εντυπωσιακό οικοδόμημα για τη στέγαση της Αυθεντικής Ακαδημίας του Βουκουρεστίου και το 1776 εξέδωσε χρυσόβουλο, που ρύθμιζε τη λειτουργία της. Επίσης ρύθμισε σημαντικά θέματα όπως το νομικό σύστημα, την φορολογία και τον τρόπο στρατολογίας. Ιδιαίτερα στο στρατό κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα αξιόμαχο στράτευμα, αποτελούμενο από 60 λόχους εκ των οποίων οι 2 αποτελούνταν από Σέρβους και Βουλγάρους και οι υπόλοιποι από Έλληνες. Επίσης το 1785 είχε υποβάλλει σχέδιο για την ανεξαρτητοποίηση της Ελλάδας στον Αυτοκράτορα Ιωσήφ Β΄ της Αυστρίας και στην Αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας. Η ηγεμονία του χαρακτηρίστηκε ως «η χρυσή εποχή της Βλαχίας».
Η σχέση του με την Υψηλή Πύλη, εξαιτίας της συμπεριφοράς του γιου του Κωνσταντίνου που ετοίμαζε επανάσταση στην Βλαχία, ήταν τεταμένη· παρ’ ολα αυτά σταδιακά σταθεροποιήθηκαν. Το 1806 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Κωνσταντινούπολη. Τον ίδιο χρόνο όμως ξέσπασε Ρωσο-Τουρκικός πόλεμος και ο γιος του Κωνσταντίνος αυτομόλησε στους Ρώσους. Ο Τούρκος Σουλτάνος εξοργίστηκε από την συμπεριφορά αυτή και διέταξε να συλλάβουν και να φυλακίσουν τον Αλέξανδρο. Λίγες μέρες αργότερα και ύστερα από φρικτά βασανιστήρια διατάχθηκε ο αποκεφαλισμός του και η κατάσχεση της περιουσίας του, η οποία υπολογιζόταν σε πάνω από πέντε εκατομμύρια γρόσια.
Είχε εκδώσει τον νομικό κώδικα «Συνταγμάτιον Νομικόν περί ευταξίας και καθήκοντος».