Ο γενικός γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες προγραμμάτισε χωριστές συναντήσεις με τον Κύπριο πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη στις Βρυξέλλες και τώρα στη Νέα Υόρκη με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ. Οι συναντήσεις αυτές προκλήθηκαν κατόπιν αιτήματος του Χριστοδουλίδη και όχι με πρωτοβουλία του Γκουτέρες. Τη δεύτερη συνάντηση (Παρασκευή 5/4) ζήτησε ο Τατάρ γιατί το ζήτησε ο Τουρκοκύπριος ηγέτης επικαλούμενος αμοιβαιότητα.

Ο Χριστοδουλίδης παρουσίασε εικόνα προσμονής για εξελίξεις (2/4): (ο γενικός γραμματέας) «μου μετέφερε κάποιες προτάσεις, τις οποίες έχω αποδεχτεί». Ελπίζω να υπάρξει ανταπόκριση και από την άλλη πλευρά…». Προηγουμένως, ο Ερσίν Τατάρ διέδιδε κι αυτός πληροφορίες ότι είναι ο Χριστοδουλίδης -κι όχι εκείνος- κάτω από διεθνή πίεση (27/3): «Πρέπει οπωσδήποτε να πάρω κάτι, πρέπει ν’ αρθεί η απομόνωση, ν’ αρχίσουν απευθείας πτήσεις. Αν επιτευχθούν αυτά, θ’ αρχίσουμε μια νέα διαδικασία συνομιλιών...».

Σκοπιμότητες;

Το σκηνικό συνδέεται ίσως με την αναζήτηση κάποιας διαδικαστικής φόρμουλας, αλλά εκπέμπει τη συνήθη τακτική του παιχνιδιού ευθυνών. Ο ίδιος ο γενικός γραμματέας δεν προβαίνει σε δηλώσεις και αδιαφορεί που τον προκαταλαμβάνουν. Αλλες πληροφορίες από ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές κάνουν λόγο για μια πολύ ανελαστική και αντιπαραγωγική ατμόσφαιρα στις επαφές που κάνει η Ολγκίν με τους Χριστοδουλίδη και Τατάρ. Για μεν τον Ερσίν Τατάρ δεν έτρεφε ποτέ ψευδαισθήσεις έχοντας επίγνωση του ρόλου και των θέσεών του, γι’ αυτό επικεντρώνεται στην ουσιαστική βολιδοσκόπηση της Τουρκίας.

Διαφορετική στάση ανέμενε η Ολγκίν από τον Χριστοδουλίδη –να ανοίξει τα χαρτιά του και να της επιτρέψει να μεταφέρει συγκεκριμένη πρόταση στην Τουρκία. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη στις δύο προηγούμενες επισκέψεις της στην Κύπρο, ενώ η τελευταία συνάντηση Χριστοδουλίδη - Ολγκίν (τον Μάρτιο) «δεν πήγε καθόλου καλά, ήταν κακή και με αντιπαραθετική διάθεση» σύμφωνα με τις ίδιες διπλωματικές πηγές.

Η Κολομβιανή διπλωμάτισσα φέρεται να επικεντρώνει τη διαβούλευσή της με τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη στα ζητήματα που αφορούν την πολιτική ισότητα. Τον εγκαλεί να κάνει εκείνος το πρώτο κρίσιμο βήμα για ανασυγκρότηση του διαπραγματευτικού πλαισίου του ΟΗΕ, έτσι ώστε να προσπεράσει τον εμμονικό Ερσίν Τατάρ και να πάει στην Τουρκία με πρόταση. Αυτή είναι και η ισχυρή πεποίθηση του γενικού γραμματέα ύστερα από 7 χρόνια άγονων διαβουλεύσεων. Ωστόσο ο Χριστοδουλίδης δεν δέχεται αυτή την προσέγγιση και υποστηρίζει ότι ο ΟΗΕ θα πρέπει να στραφεί πρώτα προς την τουρκική πλευρά που είναι εκτός διαπραγματευτικής τροχιάς.

Η επίσκεψη Ολγκίν πιθανόν να αποβεί καθοριστική για την αποστολή της. Το συμβόλαιό της λήγει αρχές Ιουλίου και υπάρχει μια γενική κατανόηση ότι θα ανανεωθεί μέχρι το τέλος του 2024, υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα βρει κοινό έδαφος. Με κανένα τρόπο δεν θέλει να φθαρεί με αχρείαστες τριβές με τους Κύπριους.

Ευρωτουρκικά

Στο άλλο τραπέζι, αυτό της Ε.Ε., τα γεγονότα πιέζουν. Στις 21 Μαρτίου στο περιθώριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ο Χριστοδουλίδης απέρριψε πρόταση του Σαρλ Μισέλ για λακωνικά συμπεράσματα με θετικό μήνυμα προς την Τουρκία, ώστε να αρχίσει η διαπραγμάτευση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της ενισχυμένης τελωνειακής ένωσης της Τουρκίας και μιας σειράς άλλων πολιτικών στενότερης σύνδεσης (βίζα, πολιτικός διάλογος, κοινή εξωτερική πολιτική κ.ο.κ.) Το προσχέδιο Μισέλ απηχεί τη γραμμή της Γερμανίας, εξ ου και ήταν παρών ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς ο οποίος προσπάθησε να μεταπείσει τον Χριστοδουλίδη.

Στις συζητήσεις που ακολούθησαν (Συμβούλιο, COREPER) ο Χριστοδουλίδης έδωσε οδηγίες να μη γίνει η παραμικρή μετακίνηση από τη θέση του που συνοψίζεται ως εξής: να γίνει συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και στα συμπεράσματα να καταγραφούν σειρά όρων και προϋποθέσεων, ώστε η διαπραγμάτευση που θα κάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να είναι υπό τη συνεχή αξιολόγηση του Συμβουλίου: «σταδιακή, αναστρέψιμη και αναλογική! Είναι εκ των ων ουκ άνευ ότι οποιοδήποτε κείμενο δεν θα υιοθετεί γενική (θετική) προσέγγιση…» αναφέρεται.

Η Λευκωσία ζητά επίσης διορισμό Ευρωπαίου απεσταλμένου: «Πρώτα η Τουρκία να μετακινείται προς τους όρους που θα θέσει η Ε.Ε. κι όχι το αντίθετο». Δημόσια (2/4) ο Χριστοδουλίδης είπε: «Είμαστε έτοιμοι για πρόοδο με μια βήμα με βήμα προσέγγιση, νοουμένου ότι η Τουρκία θα εμπλακεί εποικοδομητικά σε όλες τις πτυχές των ευρωτουρκικών σχέσεων, περιλαμβανομένου φυσικά του Κυπριακού και της επανέναρξης των συνομιλιών στη βάση των ψηφισμάτων του Σ.Α. των Η.Ε., που αποτελούν ένα σημαντικό συστατικό για τις σχέσεις μεταξύ Βρυξελλών και Αγκυρας».

Απομόνωση

Η στάση της Κύπρου στην Ε.Ε. δεν βρίσκει καθόλου απήχηση σε Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία. Διαφωνούν και όλοι στην κεντρική Ευρώπη υπό το πρίσμα της ρωσικής απειλής. Η Γαλλία τηρεί σιγή. Το ζήτημα λαμβάνει μεγαλύτερη διάσταση, αφού ο Ερντογάν ετοιμάζεται για επίσκεψη στις ΗΠΑ. Η Τουρκία θεωρείται απολύτως αναγκαία για το ΝΑΤΟ και ανεκτή και χρήσιμη, ώστε να συνομιλεί απευθείας με τον Πούτιν.

Την πολυπλοκότητα των χειρισμών συζήτησε ο Χριστοδουλίδης με τον ΥΠΕΞ Γεραπετρίτη που έκανε αιφνίδια επίσκεψη στη Λευκωσία, ινκόγκνιτο, για να διαβιβάσει αναφορά στον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη. Η πρόταση Μισέλ για λακωνικά συμπεράσματα δεν ήταν γνωστή στο ελληνικό ΥΠΕΞ, που αιφνιδιάστηκε και τήρησε αόριστη θέση στο Συμβούλιο: «Να ληφθούν υπ’ όψιν οι ανησυχίες της Κύπρου».

Οι πλείστοι Ευρωπαίοι εταίροι θεωρούν ότι η Τουρκία θα πρέπει να λάβει ένα γενικό θετικό μήνυμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλάβει τη διαπραγμάτευση με βάση το κοινό έγγραφο με τον Μπορέλ και να επανέλθει στο Συμβούλιο στο τέλος της συνομολόγησης Τ.Ε. που απαιτεί ξανά ομοφωνία –σε τουλάχιστον 12 μήνες. Ετσι θα σταλεί θετικό μήνυμα στην Τουρκία και θα δοθεί χρόνος για να φανεί η στάση της στο Κυπριακό. Η μακρά λίστα όρων που προτείνει η Λευκωσία φαντάζει εκ προοιμίου αρνητικό μήνυμα, το οποίο δεν θα αποδεχτεί η Τουρκία και δεν φαίνεται να το επιθυμούν ούτε οι υπόλοιποι εταίροι.

*Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου

από:  https://www.efsyn.gr