Καθώς η Τουρκία εκφράζει το ενδιαφέρον της για πιθανή μελλοντική ένταξη στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σανγκάης, μια σημαντική συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο περιθώριο της πρόσφατης συνόδου στο Ουζμπεκιστάν. Πρόκειται για τη συνάντηση των προέδρων Ταγίπ Ερντογάν και Σι Τζινπίνγκ για πρώτη φορά ύστερα από την επίσημη επίσκεψη του πρώτου στο Πεκίνο τον Ιούνιο του 2019. Οι επαφές μεταξύ των δύο συνεχίστηκαν διά τηλεφώνου κατά της διάρκεια της πανδημίας, αλλά προφανώς η προσωπική επαφή είναι τελείως διαφορετική.
Από την οπτική της Τουρκίας η Κίνα αποτελεί σημαντικό εταίρο στο πλαίσιο της δύσκολης εξισορρόπησης μεταξύ Δύσης και Ανατολής, που επιχειρεί ο πρόεδρος Ερντογάν. Δεν είναι τυχαίο πως τις τελευταίες μέρες κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φωτογραφίες που τον δείχνουν από τη μία να απεικονίζεται στη σύνοδο του ΝΑΤΟ και από την άλλη σε αυτή του Οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης και οι οποίες συνοδεύονται από την ερώτηση αν η Τουρκία παραμένει αξιόπιστος εταίρος των Ηνωμένων Πολιτειών και ακολούθως της Ευρώπης. Η παρούσα τουρκική κυβέρνηση πάντως δύσκολα θα εγκαταλείψει αυτή τη στρατηγική της επιλεκτικής αυτονομίας στην εξωτερική πολιτική.
Πέρα από το στρατηγικό σκέλος όμως η Κίνα αποτελεί πολύ σημαντικό επενδυτή για την Τουρκία και μάλιστα σε μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο για την τουρκική οικονομία. H Aσιατική Τράπεζα Υποδομών και Επενδύσεων για παράδειγμα, βασικός μέτοχος της οποίας είναι το Πεκίνο, χρηματοδοτεί διάφορα έργα εντός Τουρκίας. Παράλληλα η Αγκυρα θεωρεί τον νέο Δρόμο του Μεταξιού απαραίτητο όχημα για την υλοποίηση του δικού της «Μεσαίου Διαδρόμου» χάρη στα κινεζικά κεφάλαια τα οποία διατίθενται. Σε ό,τι αφορά το εμπόριο, το 2021 η Κίνα ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας μετά την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι εισαγωγές της Τουρκίας από την Κίνα άγγιξαν τα $32 δισεκατομμύρια πέρυσι, από $21 δισεκατομμύρια που ήταν το 2019, πριν από την έναρξη της πανδημίας. Οι εξαγωγές της παραμένουν σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, καθώς πέρσι έφτασαν τα $3,7 δισεκατομμύρια, αλλά το συγκεκριμένο νούμερο είναι το υψηλότερο από το 2015.
Υπό το πρίσμα της Κίνας η Τουρκία, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αποτελεί χώρα-κλειδί για την υλοποίηση του νέου Δρόμου του Μεταξιού. H ίδια κινεζική εταιρεία, για παράδειγμα, η οποία επενδύει στο λιμάνι του Πειραιά είναι παρούσα στον τερματικό σταθμό «Κούμπορτ», στο λιμάνι του Αμπαρλί στην Κωνσταντινούπολη, από το 2015. Επίσης πριν από λίγους μήνες Πεκίνο και Αγκυρα υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας στο πεδίο των τηλεπικοινωνιών πέμπτης γενιάς. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση κάτι τέτοιο πολύ δύσκολα μπορεί να ευδοκιμήσει λόγω των καινούργιων κανονισμών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των αμερικανικών ανησυχιών.
Για την Ελλάδα η διαρκής βελτίωση των σινοτουρκικών σχέσεων αποτελεί εξέλιξη που χρήζει μελέτης. Ωστόσο Τουρκία και Κίνα έχουν σημαντικές πολιτικές διαφορές, με πιο σημαντική από αυτές το ζήτημα των Ουιγούρων. Ταυτόχρονα η Κίνα ακολουθεί συνετή πολιτική στο Κυπριακό, απορρίπτοντας την επιθυμία της Αγκυρας για δημιουργία δύο κρατών και επιμένοντας σε λύση υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, μεταξύ άλλων λόγω της ιδιαίτερης ευαισθησίας της στο θέμα της Ταϊβάν.
Σε αντίθεση με τη Ρωσία, η Κίνα προσπαθεί, μακριά από τη γειτονιά της, να συνεργάζεται με όλες τις χώρες, ακόμα και αν αυτές οι χώρες έχουν προβλήματα μεταξύ τους, όπως συμβαίνει με την Ελλάδα και την Τουρκία. Για αυτό οι κινεζικές τοποθετήσεις για το θέμα της υφαλοκρηπίδας παραμένουν εξαιρετικά προσεκτικές από την εποχή του Ντένγκ Σιαοπίνγκ στα τέλη της δεκαετίας του 1970 μέχρι σήμερα. Ενδεικτικό της γενικότερης προσοχής με την οποία το Πεκίνο αντιμετωπίζει περιφερειακά ζητήματα ήταν πως δεν ακολούθησε τη Μόσχα στην εναντίωσή της στην ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ το 2018. Η εξέλιξη αυτή που για το Κρεμλίνο ήταν ανάθεμα, αξιολογήθηκε ως ευκαιρία από την κινεζική κυβέρνηση. Πράγματι, ύστερα από τη Συμφωνία των Πρεσπών η Ελλάδα εντάχθηκε στην τότε πρωτοβουλία 16+1.
Γνωρίζοντας καλά την κινεζική εξωτερική πολιτική η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να υπερασπιστεί καλύτερα τα συμφέροντά της σε έναν κόσμο που αλλάζει. Η Κίνα, ως μόνιμο κράτος-μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, αυξάνει διαρκώς την ισχύ της, αλλά δεν έχει -προς το παρόν- συμφέρον να αναμιχθεί άμεσα και ενεργά στα πολιτικά δρώμενα της Ανατολικής Μεσογείου. Ενδιαφέρεται πρωτίστως για την οικονομική της ανάπτυξη μέσω της διασύνδεσής της με τον κόσμο.
* Senior Fellow στο ΕΛΙΑΜΕΠ, λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο της Νίκαιας, συγγραφέας του βιβλίου «The Miracle of China: The New Symbiosis with the World» (Springer, 2021)
πηγη: https://www.efsyn.gr