Loading...

Κατηγορίες

Πέμπτη 07 Οκτ 2021
Η πόλη και η θάλασσα
Κλίκ για μεγέθυνση






Θάλασσα-ακρυλικό σε χαρτί-Τ.Παπαϊωάννου







07.10.2021, 18:28

 

 

Κάθεσαι στον βράχο και αγναντεύεις τη θάλασσα∙ κι αυτή, πλανεύτρα όπως πάντοτε, σε παίρνει μαζί της και σε ταξιδεύει σε τόπους άγνωστους, αλαργινούς, πέρα από τις μακρινές κορυφογραμμές των βουνών που τρυπούν τον ουρανό και μόλις αχνοφαίνονται στον ορίζοντα. Απλώνεται μπροστά σου μεγαλειώδης, θαυμαστή, υπέροχη, μαγική, αινιγματική. Η θάλασσα, αλληλένδετη με τον τόπο μας, διηγείται την αέναη ιστορία των ανθρώπων που έζησαν εδώ μέσα στους αιώνες. Ένα ατελείωτο, συνεχές, δαντελωτό ακρογιάλι μας περιτριγυρίζει, έτσι που κάθε φορά όσο κι αν εισχωρήσεις στην ενδοχώρα, κάποια ανύποπτη στιγμή, στρέφοντας το βλέμμα σου κάπου στο βάθος, θα αντικρίσεις το γαλάζιο χρώμα της.

Η διαμόρφωση του παραλιακού μετώπου κάθε πόλης είναι κομβικής σημασίας για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την πόλη. Ο σταδιακός μετασχηματισμός των παραθαλάσσιων περιοχών της πρωτεύουσας όπως ο Πειραιάς, το Φάληρο, ο Άλιμος, το Ελληνικό είναι χαρακτηριστικός των εκρηκτικών αλλαγών που συντελέστηκαν στο σώμα της τις τελευταίες δεκαετίες. Αλλαγές που οδήγησαν στην ολοκληρωτική σχεδόν απομόνωσή τους από τη θάλασσα και την ανεμπόδιστη εκτόνωσή τους προς το υγρό στοιχείο.

Οι παλιές μονώροφες και διώροφες μονοκατοικίες αντικαταστάθηκαν από ψηλές πολυκατοικίες οι οποίες δημιούργησαν ένα συνεχές αδιαπέραστο ψηλό τείχος, απομονώνοντας για πάντα τις γειτονιές που βρίσκονταν από πίσω τους. Σήμερα στο Παλαιό Φάληρο για παράδειγμα, 3-4 πετρόχτιστες βίλες με κήπους ολόγυρα στριμώχνονται ασφυκτικά ανάμεσα σε πανύψηλες μεσοτοιχίες, θραύσματα μιας άλλης εποχής που θυμίζουν στους παλαιότερους την εικόνα ενός όμορφου προαστίου, το οποίο χάθηκε για πάντα μέσα στη λήθη του καιρού.

Η παραλιακή λεωφόρος αποτελεί ακόμη ένα απροσπέλαστο και εξαιρετικά επικίνδυνο φράγμα για τους κατοίκους που επιχειρούν να τη διασχίσουν, στην προσπάθειά τους να φτάσουν στη θάλασσα. Παρ' όλα όμως τα εμπόδια της σύγχρονης μεγαλούπολης, ο κόσμος καταφέρνει να προσεγγίσει την ακτή, περπατά κατά μήκος της, νιώθει στο σώμα του την αύρα της, αναπνέει τον καθαρό αέρα, μυρίζει την αλμύρα της. Από τις πολύ πρωινές ώρες στα βραχάκια του Μπάτη ή στην κοντινή παραλία στο «Edem», εκεί που τα νερά είναι ακόμη καθαρά, συρρέουν σχεδόν όλο τον χρόνο κολυμβητές, άντρες και γυναίκες κάθε ηλικίας, έτσι που δεν μπορείς να φανταστείς έρημες και άδειες αυτές τις ακτές, δίχως κόσμο να κολυμπά στα νερά του Σαρωνικού.

Οι κάτοικοι της Αθήνας, παρά τις δυσχέρειες, όσο κι αν η σύγχρονη πόλη τούς αποδιώχνει, δεν εγκαταλείπουν τη ζωογόνο επαφή τους με το νερό. Όμως ολοένα και περισσότερο λιγοστεύουν οι ακτογραμμές που παραμένουν στη φυσική τους κατάσταση, δίχως επιχώσεις, μαρίνες, συρματοπλέγματα, αυθαίρετες κατασκευές που αλλοιώνουν κατάφωρα το τοπίο τους. Και είναι ακόμη λιγότερα τα μέρη όπου οι λουόμενοι μπορούν να προσεγγίσουν ελεύθερα τη θάλασσα που περιβρέχει την πόλη τους, δίχως να πληρώσουν κάποιο τσουχτερό αντίτιμο. Συχνά, πίσω από μάντρες, κάγκελα, πυκνές δεντροφυτεύσεις, που αποκόπτουν και απαγορεύουν την πρόσβαση, ίσα που ξεπροβάλλει η θάλασσα σαν να κρύβεται πίσω τους από ντροπή για τα έργα των άφρονων ανθρώπων.

Γιατί ώρες ώρες θαρρείς ότι η θάλασσα, γνωρίζοντας τους ανθρώπους, ποτέ δεν παραμένει ίδια μέσα στον χρόνο κι ανάλογα με τις διαθέσεις της διαμορφώνει την εικόνα και την ατμόσφαιρα του τοπίου. Άλλες φορές στέκει ήρεμη σαν λάδι και γυαλίζει σαν ασήμι στο φως του ήλιου ή του φεγγαριού αλλάζοντας όψη και παίρνοντας όλες τις αποχρώσεις του μπλε, ενώ άλλες μικροί κυματισμοί αυλακώνουν την επιφάνειά της δημιουργώντας σκουρότερες και ανοιχτότερες περιοχές, ανάλογα με τις σπιλιάδες του ανέμου. Κι άλλες θαρρείς και θυμώνει, ανταριάζει, άσπρα κύματα ξεσπούν πάνω στα βράχια, αέρηδες λυσσομανούν και ο ουρανός σκοτεινιάζει από τα γκρίζα σύννεφα. «Το γκρίζο της απέραντης επιφάνειας, οι ρυτίδες του αέρα πάνω στο πρόσωπο των κυμάτων, οι πελώριες μάζες του αφρού που παφλάζουν κυματίζοντας σαν μπλεγμένες λευκές τολύπες, δίνουν στη φουρτουνιασμένη θάλασσα μια όψη πανάρχαια, αλαμπή, θαμπή, χωρίς ανταύγειες, δημιουργημένη, λες, πριν από το φως το ίδιο», η εξαιρετική περιγραφή του Τζόζεφ Κόνραντ στον «Καθρέφτη της θάλασσας».

Αυτή την πανάρχαια καταγωγική σχέση μας με το νερό λησμονούμε δυστυχώς σήμερα, έτσι που αντιμετωπίζουμε το θαλάσσιο μέτωπο, τα ποτάμια, τους χείμαρρους, τα ρέματα και ό,τι έχει απομείνει ανέγγιχτο από το πάλαι ποτέ φυσικό τοπίο του Λεκανοπεδίου. Λες και τίποτε δεν έχουμε διδαχτεί από τα εγκληματικά λάθη που κάναμε στο παρελθόν, αφού όσο περνάει ο καιρός, τόσο εμείς συνεχίζουμε απτόητοι να μπαζώνουμε, να περιφράζουμε, να εμποδίζουμε τη λυτρωτική επαφή των κατοίκων με τη θάλασσα. Ξεπουλάμε όσο όσο αυτό που αποτελεί κυριολεκτικά την ανάσα ζωής της μεγαλούπολης στην οποία ζούμε δίχως μέτρο, δίχως ντροπή.

Όσο όμως χάνεται η σχέση της πόλης με τη θάλασσα, τόσο η πόλη θα βράζει μέσα στην αποπνικτική της ατμόσφαιρα, τόσο θα αρρωσταίνει το παχύσαρκο σώμα της. Δεν είναι το πρόσκαιρο οικονομικό κέρδος κάποιων λίγων που πρέπει να καθορίζει τις επιλογές και τις αποφάσεις των κυβερνώντων. Είναι η υγεία της πόλης στο σύνολό της, η καθημερινότητα των πολλών όπου κι αν αυτοί κατοικούν. Η ελεύθερη και ανεμπόδιστη πρόσβαση στη θάλασσα είναι αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα των πολιτών, όπως άλλωστε και το Σύνταγμα της χώρας ορίζει. Ας μην τους το εκχωρήσουμε. Ας αγωνιστούμε όλοι και όλες για το «Εμείς» της πόλης μας!

*Αρχιτέκτων-ομότιμος καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ

πηγη: https://www.efsyn.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου