Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο είχα την χαρά να με φιλοξενήσει ως ομιλήτρια το Platypus Affiliated Society, μία διεθνής ομάδα μαρξιστών, θεωρητικών και μελετητών του μαρξισμού, για να συζητήσουμε, σε δύο ξεχωριστά πάνελ ως πρώτο ζήτημα την δικτατορία του προλεταριάτου, ως δεύτερο δε, το παράδειγμα του ΣΥΡΙΖΑ μα πιο πολύ και πάνω από όλα, την παρακαταθήκη του.
Ομολογώ, ήταν συγκλονιστικά ζωογόνος εμπειρία. Να βρίσκεσαι με μαρξιστές, κυρίως τόσο νέους και νέες, από όλο τον κόσμο, είναι μια εμπειρία μοναδική. Ή, αν θέλουμε να είμαστε ακριβέστεροι, είναι μια εμπειρία που μας έχει λείψει. Φταίει ο ζόφος της εποχής, η απότομη αλλαγή των μοιρών που οριοθετούσαν τη δημοκρατία στην Ευρώπη το γεγονός που μας έφτιαξε να έχουμε ανάγκη -βαθιά ανάγκη- να θυμηθούμε και ότι είμαστε πολλές και πολλοί και ότι είμαστε εδώ. Τώρα.
Το μεγάλο ενδιαφέρον του συνεδρίου ήταν, φυσικά, ο ρόλος της εργατικής τάξης στη νέα πραγματικότητα. Εδώ ας πούμε πως εντόπισα το βασικό πρόβλημα: Νέοι καιροί, παλιά εργαλεία. Νέοι καιροι, παλιές ορολογίες. Ούτε η δικτατορία του προλεταριάτου είναι ορισμός που ενώνει πια τα λαϊκά στρώματα, μα πάνω από όλα, ποια είναι τα λαϊκά στρώματα;
Ο λαός – οι λαοί
Πριν 150 χρόνια η εργατική τάξη είχε σαφή χαρακτηριστικά στο σημείο που τα χαρακτηριστικά αυτά την επικαθόριζαν έναντι μιας τάξης άλλης, της αστικής. Η εργατική τάξη της περιόδου που έγραφαν ο Μαρξ με τον Ένγκελς ζούσε σε συνθήκες του σημερινού Τρίτου Κόσμου. Ένα τρομερό και τρομακτικό παράδειγμα είναι ότι κοντά στα τέλη του 19ου αινα στη Γερμανία, το όριο του ύψους για να ενταχθεί ένας άντρας στον στρατό μειώθηκε δραματικά σε λιγότερο από τα 160 εκατοστά. Τα παιδιά δεν ψήλωναν, επειδή δεν τρέφονταν. Οι νέοι ενήλικες είχαν στερηθεί βασικές διατροφικές ανάγκες για την ανάπτυξη του ανθρώπου. Και οι εργάτες πέθαιναν μετά από 48ωρες βάρδιες πάνω από τις δαντέλες στα εργοστάσια του πρώιμου καπιταλισμού. Η ιστορία αναδιπλώνεται, ναι. Αυτή είναι μία εξέλιξη που αν την πούμε τραγωδία, θα είμαστε έτοιμοι για τα αποτελέσματά της περισσότερο από το αν την πούμε φάρσα.
Εδώ εντοπίζεται ένα μεγάλο πρόβλημα εντός της μαρξιστικής κοινότητας, η οποία φυσικά έχει τόσα παρακλάδια, όσα και μία κληματαριά στο πρώτο καλοκαίρι. Τείνουμε να εξηγούμε τη σημερινή -ιστορική- πραγματικότητα με εργαλεία που σκούριασε ένας ολόκληρος Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Δεν είναι ούτε η “δικτατορία” το μέσο να εξηγήσουμε τι θέλουμε ή ποιοι θέλουμε να είμαστε, εξάλλου ο εξαιρετικός συγγραφέας Καρλ Μαρξ ήξερε να παίζει με μαεστρία τις λέξεις. Δυστυχώς, δεν είναι ούτε και το “προλεταριάτο”. Ειδικά κατά την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση.
Είμαστε πρεκάριοι. Άνθρωποι υποαμειβόμενοι σε έναν κόσμο υπερκοστολογημένο. Τα παιδιά που μένουν στο παιδικό δωμάτιο. όχι, μη μας εντυπωσιάζουν τα επαρχιακά εγχώρια αφηγήματα για τον κεντροευρωπαϊκό παράδεισο. Ειδικά οι νέοι είμαστε φτωχοί και διαρκώς φτωχότεροι γινόμαστε. Ειδικά οι νέοι, ή έστω οι μεσήλικες των 40 ετών ως τους νέους των 20, είμαστε ακριβώς η γενιά του πρεκαριάτου που έχει μόρφωση, εφόδια, τρόπους κοινωνικής ανέλιξης σύμφωνα με το… manual του καπιταλισμού, δουλεύουμε σε “καθώς πρέπει” δουλειές, από την τράπεζα και τη δημοσιογραφία, ως το δημόσιο και τις εταιρείες ενέργειας και πάλι ε βγαίνει η ζωή, πολλώ δε μάλλον ο μήνας. Πολλώ δε μάλλον τώρα. Το γεγονός ότι σαν τάξη, σα νέα εργατική τάξη, δεν έχουμε την παραμικρή ταξική συγκρότηση, είναι και το γεγονός που μας κάνει να πιστεύουμε ότι δεν ανήκουμε σε αυτήν. Οι πρεκάριοι πολύ πιο δύσκολα θα κατανοήσουν ότι είναι εργάτες, εργατική τάξη, φτωχοί ή φτωχοποιημένοι από οποιαδήποτε άλλη κοινωνική κατηγορία, ακόμη και επαγγελματική.
Αυτό στον ευρωπαϊκό νότο είχε γίνει περισσότερο σαφές και είναι περισσότερο αισθητό.Στη κεντρική ευρώπη βρίσκονται στη χρονική περίοδο που, όπως αναφέρθηκε εντός του συνεδρίου, “ξεκινά μία τεράστια κρίση, όμοιά της δεν έχει ξαναδεί ο καπιταλισμός. Δυστυχώς, όμως, δυστυχώς για τους λαούς που τώρα το αντιλαμβάνονται και θα έρθουν τώρα αντιμέτωποι με το σοκ, η κρίση ξεκίνησε το 2009 και χτύπησε το Νότο, κυρίως εμάς. Αν η ασθένεια επεκτάθηκε στον υπόλοιπο οργανισμό τώρα, αυτό δεν την καθιστα καθόλου νέα. Για την ακρίβεια, με εντελώς λενινιστικούς όρους, αν το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού είναι ο ιμπεριαλισμός, τότε ναι, η κρίση δεν πρόκειται να έρθει. Έχουμε ήδη πόλεμο και μάλιστα εντός της Ευρώπης. Η κρίση κορυφώνεται.
Μα πώς να βρισκόμαστε ως λαοί και ως λαός, ένας λαός, αυτός της εργατικής τάξης, κάτω από την ίδια αλήθεια, όταν η Ευρώπη δομήθηκε εξαρχής πάνω σε δύο ταχύτητες;
Το παράδειγμα του ΣΥΡΙΖΑ
Με ρώτησε ένας συμπαθέστατος και πολύ μορφωμένος Γερμανός μαρξιστής: αφού δεν ήσασταν έτοιμοι να κάνετε όλα όσα θέλατε, γιατί αναλάβατε την εξουσία το 2015;
Δεν ήξερα ότι υπήρχε η επιλογή της αναμονής για τις συνθήκες να ωριμάσουν. Όταν αναλάβαμε το 2015 είχαμε δεκάδες χιλιάδες αυτοκτονίες, αστέγους, ανθρώπους να ψάχνουν τροφή στα σκουπίδια, παιδιά να λιποθυμούν από την πείνα στους βρεφονηπιακούς σταθμούς, αύξηση της περιστατικής σεξεργασίας κατά 1000% στις αρχές του 2012 και γονείς να αφήνουν τα παιδιά τους σε ιδρύματα επειδή δεν μπορούσαν να τα ταΐσουν.
Είχαμε, επίσης, το διαβόητο νοσοκομείο των πέντε ευρώ, ασθενείς να γίνονται ανάπηροι επειδή δεν μπορούσαν να αγοράσουν νέα φάρμακα, όπως το Gilenya της Novartis που προορίζεται για την Σκλήρυνση κατά Πλάκας και κοστίζει 1700 ευρώ το μήνα. Ανθρώπους που έπαιρναν δάνεια για να κάνουν θεραπείες ή άλλους, που δεν είχαν λεφτά να ανανεώσουν τα τεχνητά τους μέλη.
Είχαμε – και ξεχνάμε διαρκώς- μία αδιανόητη καταστολή, μία αυταρχική δημοκρατία που πλέον φαντάζει σχεδόν σωτήρια, ακριβώς όπως το δίλημμα “Καραμανλής ή τανκς”. Ήμασταν στην κόλαση. Όταν βρίσκεσαι στην Κόλαση, δεν έχεις την πολυτέλεια να περιμένεις τις συνθήκες να ωριμάσουν. Ούτε τώρα την έχουμε.
Οπότε, αναλάβαμε την Κόλαση. Βεβαίως, ο σοσιαλισμός είναι καταδικασμένος να μην ανθίσει σε καπιταλιστικά χώματα, αλλά αν το ζήτημα, όπως αναφέρθηκε, ήταν ηθικό, εγώ θα πω πως ήταν. Ναι, θα χαλάσουμε το όνομά μας, αν είναι να σώσουμε την κοινωνία. Να μειώσουμε την ανεργία, αν μην λιποθυμούν τα παιδιά, να μην ψάχνουν τροφή στα σκουπίδια οι άνθρωποι. Μην τα ξεχνάμε αυτά.
Ας μην ξεχνάμε και κάτι ακόμα, κάτι που άλλαξε οριστικά τον χάρτη της Ευρώπης: την προσφυγική κρίση. Η κρίση αυτή “έσκασε”στα δικά μας χέρια. Κι οι πρόσφυγες επέζησαν. Δεν βρέθηκαν ανθρώπινα πτώματα στην Ευρώπη με τους ρυθμούς που βρίσκονται εξαιτίας του Μηταράκη. Ακόμη κι αν ακούγεται λιγότερο τραγικό από ότι πραγματικά είναι, η διαχείριση του προσφυγικού σε ευρωπαϊκό επίπεδο έγινε επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ θέλησε, αποφάσισε να σώσει ανθρώπινες ζωές την περίοδο που η ΕΕ ύψωνε τείχη, κυριολεκτικά τείχη, τείχη προάγγελους του τωρινού νεοφασισμού.
Αλλά οι κοινωνίες της Ευρώπης δεν πεινούσαν. Δεν πέθαιναν. Δεν αυτοκτονούσαν. Και στον ευρωπαϊκό Νότο, που ήξερε τι είχε έρθει, οι κοινωνίες δεν μπόρεσαν να ενωθούν για να φτιάξουμε μια συμμαχία, τόσο αναγκαία και τόσο επιθυμητή για εμάς τότε. Εδώ κι αν εντοπίζεται η έλλειψη ταξικής συγκρότηση. Οι κοινωνίες δεν ενωθήκαμε τότε. Ίσως τώρα να είχαμε γλιτώσει την Λεπέν, το Μητσοτάκη, την Τζόρτζια Μελόνι. Τη Μάλτα των νεκρών γυναικών που τους απαγορεύεται η άμβλωση, επίσης.
Αλλά μπορεί και όχι. Δυστυχώς, βρισκόμαστε στο σημείο που θα δείξει η νεκροψία.
Θα είχε προετοιμαστεί και η κεντρική Ευρώπη, επίσης. Αν η Αριστερά εκεί ή, για να είμαστε πιο σοβαροί, οι εκεί κοινωνίες ένιωθαν την ανάγκη να συμπάσχουν, να αναγνωρίσουν την επικινδυνότητα, σίγουρα δεν θα είχαν κατρακυλίσει τώρα από τα αλπικά τους σύννεφα. Αλλά οι κοινωνίες της κεντρικής Ευρώπης, όπως ούτε και της Νότιας, δεν αναγνωρίζουν σε ποια τάξη ανήκουν. Ούτε σε ποιον καπιταλισμό. Κι έτσι, περίμεναν να ωριμάσουν μεν οι συνθήκες, μόνο που οι συνθήκες ωρίμασαν εις βάρος όλων μας.
Το μεγαλύτερο λάθος του ΣΥΡΙΖΑ
Εμείς σώσαμε την ελληνική κοινωνία. Κι αν εντός του ΣΥΡΙΖΑ ή ακόμη και εκτός, εντός της ελληνική Αριστεράς μετράμε τα λάθη σε όσα δεν κάναμε -σε όσα δεν προλάβαμε να κάνουμε, εγω το εντοπίζω σε κάτι που κάναμε πράγματι. Γιατί το λάθος του ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν η μη καταργηση των ΜΑΤ ή ο μη διαχωρισμός της Εκκλησίας και του Κράτους. Ήταν και αυτά. Είναι και αυτά και μάλιστα πολύ. Μόνο που αν ιεραρχούμε την δική μας ηθική, την ελπίδα μας ακόμη πάνω από την κοινωνική πραγματικότητα, τότε λυπάμαι αλλά είμαστε αφελείς.
Το μεγαλύτερο λάθος του ΣΥΡΙΖΑ ήταν το δημοψήφισμα. Όχι επειδή δεν έπρεπε να γίνει, αλλά επειδή πιστέψαμε βαθιά ότι με νωπή λαϊκή εντολή θα καταφέρουμε να γονατίσουμε τον καπιταλισμό. Θα πούμε ότι αποφάσισε ο λαός μας και θα κερδίσουμε.
Ο λαός της Κριμαίας αποφάσισε σε δύο δημοψηφίσματα ότι θέλει να ενωθεί με την Ρωσία και τώρα βρίσκονται να μετρούν νεκρούς δύο χώρες και μία ήπειρος.
Αυτό ήταν το λάθος μας. Ένας γάμος που μετατράπηκε σε κηδεία, γιατί η Ευρώπη μας εκδικήθηκε με νέο μνημόνιο. Είναι αφελές να λέμε ότι ήμασταν αφελείς, αλλά δυστυχώς είναι και αληθές, όσο και θλιβερό. Το λάθος μας ήταν που μετατρέψαμε την χαρά ενός ευτυχούς γεγονότος, σε παλλαϊκό θρήνο. Ναι, αυτό το κάναμε.
Μετά είχαμε την ευθιξία να παραιτηθούμε, να προκυρήξουμε εκλογές και να κερδίσουμε. Αλλά ποτέ δε μας συγχώρεσε ο λαός -πολλώ δε μάλλον η Αριστερά η εγχώρια, μαζί με εμάς τους ίδιους- εκείνη την ήττα. Μας δόθηκε εμπιστοσύνη και παράταση. Φορολογήσαμε τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα, σώσαμε τα λαϊκότερα, προστατεύσαμε του εργαζόμενους-ειδικά αναγκάζοντας τους εργοδότες να εγκαταλείψουν τα μπλοκάκια-, είχαμε ένα εξαιρετικά χρήσιμο ΣΕΠΕ και βγήκαμε από τα μνημόνια με αύξηση -όχι τεράστια, θα παραδεχτώ- του κατώτατου μισθού. Σώσαμε το ΕΣΥ και τα αθρώπινα δικαιώματα. Προστατεύσαμε τη δημοκρατία. Και μαζέψαμε 37δις που δεν ξέρουμε πια τι απέγιναν.
Είχαμε μία αστυνομία που δεν εκδημοκρατίστηκε όπως θα μας άξιζε, αλλά που εξάρθρωσε επιτέλους τρομοκρατικές οργανώσεις. Είχαμε και ΜΑΤ, συχνά αυτόνομα, όπως πάντα λειτουργούσαν. Είχαμε και τμήματα υποδοχής θυμάτων έμφυλης βίας. Είχαμε και δεν είχαμε επιτυχίες. Αλλα σίγουρα είχαμε δημοκρατία.
‘Εγραψε ο Σλαβόι Ζίζεκ ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, αυτό το “θαύμα που ξεπρόβαλε από το περιθώριο” (…) πρέπει να τιμωρηθεί και πράγματι τιμωρήθηκε. Πώς είναι τώρα, πως είμαστε, δηλαδή, τώρα ως κοινωνία;
Γιατί αν κάτι έχει μία σημασία στα καθ’ημάς, τα της Αριστεράς, είναι πως η κριτική που γίνεται από ανθρώπους με χέρια που δεν λερώθηκαν ποτέ, είναι κριτική εκ του ασφαλούς. Τα δικά μας χέρια λερώθηκαν βουτώντας σε βουρκωμένα νερά, τραβόντας το πώμα, προσπαθώντας να καθαρίσουν την κόπρο. Έτσι συμβαίνει στις φασίνες, πρέπει να λερωθείς πολύ κατά τη διάρκεια, ώστε να μπορούν μετά να πούνε οι καλεσμένοι σου ότι σου ξέφυγε λίγη σκόνη στα σοβατεπιά.
Ωστόσο, στο διά ταύτα, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε την ατυχία και την υποχρέωση να μπει πρώτο σε μία μάχη που η κεντρική Ευρώπη τώρα αντιλαμβάνεται. Αν, ωστόσο, ο Μαρξ έχει δίκιο -πάλι- πως στο χειρότερο σημείο, στον πάτο του βαρελιού, υπάρχει μόνο μία διέξοδος και είναι προς τα πάνω, εκεί που σπάνε οι αλυσίδες, τότε ίσως έχουμε την ελπίδα ώς λαοί πια, να καταφέρουμε όσα δεν κατάφερε ο ΣΥΡΙΖΑ ολομόναχος τότε, το 2015. Έναν σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία. Μια οργή πλέον διεθνή, μια μοναξιά που πια δεν έχει τόπο να θαφτεί στις γωνιές του χάρτη (του ευρωπαϊκού).
Καλώς ήρθατε στην Κόλαση, συντρόφισσες και σύντροφοι, λαοί της Ευρώπης. Δεν έχει εξαερισμό.
πηγη: https://www.koutipandoras.gr