Πριν από περίπου δέκα χρόνια ο όρος γυναικοκτονία (Femicide) τον οποίο εισήγαγε το 1976 η ακτιβίστρια κοινωνιολόγος Diana E. H. Russel έγινε παγκοσμίως γνωστός εξαιτίας της Ciudad Juárez (Σιουδάδ Χουάρες), της «πόλης των νεκρών γυναικών» στο Μεξικό. Λίγο αργότερα διάφορα κράτη της Λατινικής Αμερικής -Αργεντινή, Ελ Σαλβαδόρ, Ονδούρα, Γουατεμάλα, Κολομβία, Βραζιλία- άρχισαν σταδιακά να κοινοποιούν τα εξαιρετικά υψηλά καταγεγραμμένα ποσοστά γυναικοκτονιών στα εδάφη τους.
Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια και ιδίως τον τελευταίο καιρό ο εγκληματικός απολογισμός εις βάρος των γυναικών επειδή απλά είναι γυναίκες είναι τρομακτικός. Τι έχει να προσθέσει η ψυχαναλυτική θεωρία στο φαινόμενο των γυναικοκτονιών; Ποιος είναι ο ρόλος της πολιτισμικής ανθρωπολογίας; Και ποια η ευθύνη της ελληνικής κοινωνίας και της ελληνικής πολιτείας;
Η κουλτούρα έμφυλης βίας διαπνέει τον κοινωνικό δεσμό, δηλαδή τον τρόπο που συγκροτούνται, νοηματοδοτούνται και αναπαριστώνται οι σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους. Το πρότυπο του macho άντρα επιβάλλεται κοινωνικά μέσα από την καταπίεση του αδύναμου Αλλου. Είναι ευρέως αποδεκτό πως η εξουσία της γλώσσας μετασχηματίζει κοινωνικο-πολιτισμικά στερεότυπα της θηλυκότητας και της αρρενωπότητας. Κι όμως ακόμα και οι αστεϊσμοί στις ελληνικές συντροφιές συνεχίζουν να είναι σεξιστικοί κι όλοι εμείς ανεκτικοί, χωρίς να αναλαμβάνουμε τη συνευθύνη μας. Οπως είναι ευθύνη όλης της κοινωνίας ο τρόπος που ρυθμίζεται η επιτέλεση της σεξουαλικότητας.
Τι μεταμορφώνει έναν άντρα σε ανάλγητο ον, βιαστή, κακοποιητή ή φονιά μας γυναίκας; Τι κάνει μια γυναίκα να υιοθετεί μια ενδοτική στάση; Η απάντηση κρύβεται στην κατανομή ισχύος εντός της κοινωνίας και όχι στα χρωμοσώματά μας.
Ο ρόλος της γλώσσας και της ανατροφής
Ως γνωστόν οι άνθρωποι που ανατρέφουν ένα παιδί είναι οι πρώτοι εκπρόσωποι των κοινωνικών ιδεωδών και των συσχετισμών εξουσίας. Η ενδοτική στάση μιας γυναίκας συχνά είναι καθρέφτης της βίας που έχει υποστεί στη διάρκεια της ανάπτυξής της. Δεν αναφερόμαστε φυσικά αποκλειστικά σε σωματική και λεκτική βία αλλά διάφορες μορφές βίας, όπως η υποτίμηση των γυναικείων αναγκών και επιθυμιών ή η απόρριψη του μικρού κοριτσιού. Οσον αφορά τώρα τις ρίζες της ανάλγητης συμπεριφοράς ενός άντρα; Μας παραπέμπει κυρίως σε άτομα που έχουν αδυναμία να συσχετιστούν με αμοιβαιότητα, κάτι που οφείλεται συνήθως σε ένα πρώιμο τραύμα που απευθύνεται σε εκείνον που τον είχε κακοποιήσει ή παραμελήσει στην παιδική του ηλικία.
Οι ανάλγητοι άντρες εν γένει δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν πως το αντικείμενο αγάπης/πόθου υφίσταται ως ξεχωριστή οντότητα και κατ’ επέκταση όταν ο γυναικείος άλλος αυτονομείται ή αποσύρεται, βιώνουν μια παθολογική ζήλια, νιώθουν ταπεινωμένοι και απειλούμενοι - και κατ’ επέκταση αναζητούν την οδύνη του γυναικείου άλλου, και κάποιες φορές, όπως πλέον διαπιστώνουμε μέσα από την ειδησεογραφία, την ακραία οδύνη του και τον αφανισμό του. Φτάνουν στο σημείο να παραβιάσουν το αδύναμο σώμα ή ακόμα και να το καταστρέψουν. Η βία δηλαδή λειτουργεί κατά κάποιο τρόπο ως αντιστάθμιση ενός εσωτερικού κενού.
Πόσο απαραίτητες είναι η νομική κατοχύρωση του όρου και η αυστηροποίηση των ποινών; Μπορεί ένας όρος να μας σώσει;
Ο ορισμός που παρουσιάζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για τη γυναικτοκτονία είναι ότι πρόκειται για «ανθρωποκτονία γυναικών» από πρόθεση επειδή είναι γυναίκες. Αν δεχθούμε τον όρο γυναικοκτονία ως έναν νεολογισμό που κυοφορήθηκε μέσα από μια συνθήκη και συνδέεται με τα πολιτισμικά συμφραζόμενα και πιστέψουμε πως η χρήση του μπορεί να σώσει ζωές… τότε θα πρέπει να δεχτούμε πως οι λέξεις όσο μας θεραπεύουν τόσο μας αρρωσταίνουν.
Οι σεξιστικές διατυπώσεις μπορούν να σκοτώσουν, ενώ η νομική κατοχύρωση μιας «λέξης» να σώσει ζωές, δίχως ωστόσο τον μιντιακό εκφυλισμό του όρου, καθώς τα μίντια ακόμα και όταν αναπαράγουν την είδηση μιας γυναικοκτονίας ως τέτοιας, υπηρετούν συχνά τις κανονιστικές ρυθμίσεις της πατριαρχίας.
Πάντοτε υπήρχαν άντρες-έρμαια ενός φαύλου κύκλου βίας που έφτανε μέχρι τον αφανισμό του θύματός τους, άντρες που μισούσαν και προσπαθούσαν να ξεριζώσουν τη θηλυκή τους πλευρά μέσα από την κατοχή και την κυριαρχία ενός άλλου σώματος. Δεν θα είχαμε ωστόσο τόσα περιστατικά έμφυλης βίας και γυναικοκτονιών χωρίς τις παθογένειες του εκάστοτε κοινωνικού δεσμού.
Αν δεν βρισκόμασταν εν μέσω μιας πολιτισμικής επανάστασης, ενδεχομένως να μην είχαν κοινοποιηθεί οι καταγγελίες τόσων γυναικών για έμφυλη βία στη χώρα μας. Παράλληλα αν δεν είχαν αρχίσει να αλλάζουν οι κοινωνικές νόρμες, ενδεχομένως να είχαν αποφευχθεί κάποια περιστατικά σεξιστικής βίας που πιθανόν να πραγματώθηκαν στο πλαίσιο μιας αντίστασης του πατριαρχικού συστήματος στις αλλαγές που συντελούνται.
Αν δεν αλλάξουμε τον τρόπο που μιλάμε, δεν θα πάψουμε ποτέ να αποχαιρετάμε γυναίκες με τόσο σκληρό τρόπο. Η γλώσσα μπορεί να νομιμοποιήσει τη βία ακόμα και τον φόνο, όπως νομιμοποιεί τόσους αιώνες τη γυναικεία υποτέλεια. Και γι’ αυτό δεν φταίνε μόνο οι άντρες. Είμαστε όλοι κομμάτι της πατριαρχίας. Αν θέλουμε οι πομποί και οι αποδέκτες των βίαιων συμπεριφορών να πάψουν να τις θεωρούν φυσιολογικές, ας υφάνουμε έναν νέο κοινωνικό δεσμό που θα θεραπεύει, θα επουλώνει πληγές και δεν ανοίγει νέα τραύματα.
πηγη: https://www.efsyn.gr