Στη συνέντευξή του στις Νησίδες ο Χρήστος Κεφαλής μιλά για τις ευθύνες της ηγεσίας Παπαρήγα για την επιστροφή του σταλινισμού από την πίσω πόρτα, αναλύει το πώς το ΚΚΕ κατήγγειλε το κίνημα των πλατειών, ενώ την ίδια στιγμή προσπαθούσε να το «καλουπώσει» σε σχήματα όπως το ΠΑΜΕ, ενώ κάνει και αναφορά στη συνταύτιση ΚΚΕ και Ακροδεξιάς, όπως στις περιπτώσεις της Συμφωνίας των Πρεσπών και του βιβλίου Ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού.
● Στο βιβλίο σας με τίτλο «Κριτική του νεοσταλινισμού του ΚΚΕ» (εκδόσεις Εύμαρος) χρησιμοποιείτε τον όρο σταλινισμός με το πρόθεμα «νεο-». Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού του όρου και γιατί τον αποδίδετε στο ΚΚΕ;
Ο όρος υποδηλώνει την αναπαραγωγή του σταλινισμού, την οποία προώθησε η ηγεσία Παπαρήγα, μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, στο ΚΚΕ. Περιλάμβανε την αποθέωση του Στάλιν, τον οποίο εμφάνισε ως κορυφαίο δήθεν λενινιστή και επαναστάτη για να προσδώσει έτσι ένα κύρος στον εαυτό της, ως «άξιο συνεχιστή» του. Το αποτέλεσμα ήταν η αποθέωση των πιο φαύλων όψεων του σταλινισμού, ιδιαίτερα των μαζικών εγκλημάτων του 1936-38, και η προσφυγή στα άκαμπτα σταλινικά δόγματα για να δοθούν απαντήσεις στα σύγχρονα προβλήματα. Εδώ, ωστόσο, υπήρξε μια επιλογή. Αυτό που πήραν από τον σταλινισμό ήταν κυρίως η σεκταριστική τακτική του σοσιαλφασισμού, που έδωσε τη νίκη στον Χίτλερ στα 1929-33 στη Γερμανία: η πλήρης άρνηση των συμμαχιών· η εφαρμογή μιας τακτικής αντεπίθεσης «για τη λαϊκή εξουσία και τον σοσιαλισμό» σε συνθήκες υποχώρησης και άμυνας· η διάσπαση των συνδικάτων. Το πρόθεμα «νεο-» σχετίζεται με τη συγκεκριμένη αναπροσαρμογή των σταλινικών λογικών στις συνθήκες της εποχής μας, χωρίς φυσικά για τον λόγο αυτό να καταστούν λιγότερο αυθαίρετες.
● Θεωρείτε βασική υπεύθυνη γι’ αυτή τη νεοσταλινική πολιτική την Αλέκα Παπαρήγα, η οποία έγινε γενική γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ μετά τη διάσπαση του 1991. Μάλιστα λέτε ότι πρωταγωνίστησε σε διεθνές επίπεδο για τη μετατροπή του κόμματος σε ένα νεοσταλινικό μόρφωμα, όπως το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Μας το εξηγείτε περισσότερο;
Οπως επιχειρηματολογώ στο βιβλίο, η Αλ. Παπαρήγα υπήρξε ο πιο τυπικός φορέας στην ηγεσία του ΚΚΕ αυτού που ο Λένιν αποκαλούσε «κομμουνιστική υπεροψία». Τη στάση δηλαδή μερικών τότε κομματικών στελεχών να επικαλούνται τον κομμουνισμό σαν άλλοθι για την ημιμάθεια, την καθυστέρηση και τη σπουδαιοφάνεια. Οι σταλινικοί δογματιστές όταν μιλούν για κομμουνισμό δεν εννοούν κάτι άλλο από τον εαυτό τους, που τον ταυτίζουν αξιωματικά με τον κομμουνισμό για να τον θέτουν πάνω από κάθε κριτική.
Φυσικά η Αλ. Παπαρήγα δεν ήταν μόνη της σε αυτές τις αλαζονικές αξιώσεις. Υπήρχαν και υπάρχουν πολλοί άλλοι εκπρόσωποί τους στην ηγεσία του ΚΚΕ. Η Παπαρήγα, ωστόσο, ήταν και παραμένει η πιο απόλυτα συνεπής ανάμεσά τους.
Στο ΚΚΡΟ επίσης είχαμε μια αντίστοιχη σταλινική στροφή μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, που μετέτρεψε την ηγεσία του σε δεκανίκια του Πούτιν. Οι ηγέτες του, όμως, ήταν περισσότερο πρακτικοί οπορτουνιστές. Η Παπαρήγα παρήγαγε μια θεωρητικοποιημένη εκδοχή του σταλινικού δογματισμού, αποκαλύπτοντας άθελά της την πλαστότητά του.
Στο βιβλίο μου φέρνω αρκετά παραδείγματα όπου οι θέσεις της σε σοβαρά ζητήματα αντιφάσκουν πλήρως με όσα είχαν πει οι κλασικοί του μαρξισμού. Η Παπαρήγα, λ.χ., έχει υποστηρίξει σθεναρά ότι το μεταβατικό πρόγραμμα συνιστά σοσιαλδημοκρατικοποίηση, μια οπορτουνιστική παρέκκλιση από τον αγώνα για τον σοσιαλισμό, θέση που επαναλαμβάνεται κατά κόρο στα έντυπα του ΚΚΕ. Στην πραγματικότητα, όμως, το μεταβατικό πρόγραμμα είχε διατυπωθεί από τους ίδιους τους Μαρξ, Ενγκελς και Λένιν. Ο Λένιν μάλιστα στο 4ο Συνέδριο της Κομιντέρν είχε επιμείνει να περιληφθούν τα μεταβατικά αιτήματα στο πρόγραμμα όλων των Κ.Κ. της Ευρώπης και της Ασίας, ασκώντας πολεμική στην άποψη των τότε δογματιστών ότι η προβολή τους αποτελεί οπορτουνισμό.
Δεν πρόκειται εδώ μόνο για αμάθεια, ότι αγνοούν τις θέσεις των κλασικών. Απλά δεν τους ενδιαφέρουν καν αυτές οι θέσεις, σε αυτό και σε πολλά άλλα ζητήματα.
●Εχετε αφιερώσει ένα κομμάτι του βιβλίου σας στην πολιτική του ΚΚΕ απέναντι στο γενικότερο αντιμνημονιακό κίνημα του 2011-12, στους «Αγανακτισμένους», αλλά και στην «Αραβική άνοιξη», τα οποία κατήγγειλε ως ψευδοκινήματα υποκινούμενα από τους ιμπεριαλιστές. Πώς θα χαρακτηρίζατε αυτή την κριτική;
Θα μου επιτρέψετε να επικαλεστώ εδώ μια εκτίμηση της Ρόζας Λούξεμπουργκ όταν μια μερίδα της ηγεσίας της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας είχε αντιταχθεί, γύρω στα 1890, στα απελευθερωτικά κινήματα των βαλκανικών λαών. Η Ρόζα είχε χαρακτηρίσει την πολιτική τους καφενειακή. Μακάρι όμως να ήταν τέτοια. Θα έλεγα ότι η πολιτική της ηγεσίας του ΚΚΕ απέναντι στα μεγάλα αυτά κινήματα δεν ήταν καν καφενειακή, ήταν απλά μια σαπουνόφουσκα.
Χαρακτήρισαν τα κινήματα ανώδυνα ψευδοκινήματα, ύποπτα, ακόμη και κατευθυνόμενα από τους ιμπεριαλιστές. Αν δείτε τα επιχειρήματά τους υπέρ αυτής της θέσης, η μόνιμη επωδός τους ήταν ότι οι πλατείες δεν μπορούσε να φέρουν αποτέλεσμα· το πραγματικό κίνημα, έλεγαν, έπρεπε να οργανωθεί στους τόπους δουλειάς, όπου οι εργάτες τίθενται άμεσα αντιμέτωποι με τους καπιταλιστές. Η Παπαρήγα είχε αποφανθεί μάλιστα με αυτό ακριβώς το σκεπτικό ότι το κίνημα των πλατειών ήταν ένα κίνημα της πλάκας, μια παρωνυχίδα.
Η εστίαση του κινήματος στα εργοστάσια είναι μια εντελώς αντιμαρξιστική θέση, την οποία υποστήριζαν στη Ρωσία οι οικονομιστές στη δεκαετία του 1880 και έτσι έμεινε γνωστή ως οικονομισμός. Ο Λένιν, αντίθετα, υπογράμμιζε αδιάλειπτα ότι το κέντρο της ταξικής πάλης πρέπει να είναι τα πολιτικά κινήματα –και ένα τέτοιο μεγαλειώδες κίνημα ήταν το κίνημα των πλατειών– γιατί εκεί μόνο μπορεί να διεξαχθεί η πλατιά πολιτική ζύμωση που οδηγεί δυνητικά πέρα από τον καπιταλισμό. Ενα από τα πιο διάσημα έργα του, το «Τι να Κάνουμε;», αφιερώνεται στην κριτική του οικονομισμού ως μιας μορφής υποδούλωσης του κινήματος στην αστική τάξη.
Το αποτέλεσμα ήταν να ακολουθήσει η ηγεσία του ΚΚΕ μια ακραία σεκταριστική γραμμή, καλώντας τον λαό να ενταχθεί στα έτοιμα, από τα πάνω σκαρωμένα σχήματα του ΚΚΕ τύπου ΠΑΜΕ. Με τον τρόπο αυτόν συγκάλυπταν απλώς τη γραφειοκρατική ανεπάρκεια και την απόσπασή τους από την πραγματικότητα.
● Σε άλλο κεφάλαιο λέτε ότι σε διάφορες περιπτώσεις, όπως η Συμφωνία των Πρεσπών και το βιβλίο Ιστορίας της Στ’ Δημοτικού, το ΚΚΕ ταυτίστηκε με την Ακροδεξιά. Πώς το αιτιολογείτε αυτό και ποια σχέση έχει με τον κλασικό σταλινισμό;
Δεν υπάρχει τίποτα παράξενο εδώ. Αν δείτε την κριτική που άσκησε στο τέλος της ζωής του ο Λένιν στον Στάλιν, η κύρια αιχμή της δεν ήταν η αναφορά στην τραχύτητα του Στάλιν στη «Διαθήκη» του, αλλά ο χαρακτηρισμός του ως σκαιού Μεγαλορώσου σοβινιστή, με αφορμή την υπόθεση της Γεωργίας. Ο Στάλιν ήταν τελικά ένας ικανός αλλά δεσποτικός γραφειοκράτης και η μικροαστική του συγκρότηση ταίριαζε γάντι με τις μεγαλορωσικές εθνικιστικές παραδόσεις.
Η ηγεσία του ΚΚΕ αναπαρήγαγε αυτό το στοιχείο, παίρνοντας στο όνομα του αντιιμπεριαλισμού θέση ενάντια στη Συμφωνία των Πρεσπών, ενώ πρόκειται για μια βιώσιμη αστική λύση ενός εθνικού ζητήματος στην περιοχή η οποία έπρεπε να υποστηριχτεί. Ανάλογα ισχύουν για το βιβλίο Ιστορίας της Στ’ Δημοτικού. Στο βιβλίο μου αναφέρομαι σε αρκετούς φορείς των εθνικιστικών λογικών στο ΚΚΕ, όπως η Κανέλλη και οι Γ. Κακουλίδης, Χουρμουζιάδης, Θ. Παπαρήγας κ.ο.κ.
● Ο Τρότσκι έλεγε ότι ο Στάλιν δεν αναθεώρησε τον μαρξισμό με την πένα του θεωρητικού, αλλά με το τακούνι της Γκε-Πε-Ου. Είναι γνωστή η εχθρότητα του σταλινισμού προς τη θεωρία και η αντικατάστασή της από ενός είδους «ακτιβισμό», που στερείται όμως θεωρητικής βάσης. Για το ίδιο κατηγορείτε και το ΚΚΕ. Πώς το τεκμηριώνετε;
Θα έλεγα ότι σε αντίθεση με τον Στάλιν, που κρατούσε κάποια μικρά κατάλοιπα θεωρητικής σκέψης από τον Οκτώβρη, η ηγεσία του ΚΚΕ δεν έχει στη διάθεσή της ούτε την πένα του θεωρητικού ούτε το τακούνι της Γκε-Πε-Ου. Το αποτέλεσμα είναι μια θεωρητική γύμνια, τόσο στην πολιτική τακτική όσο και στα ιδεολογικά ζητήματα. Ιδιαίτερα στα τελευταία, η ηγεσία Παπαρήγα παρήγαγε και η ηγεσία Κουτσούμπα ολοκλήρωσε ένα πλήρες θεωρητικό κενό.
Βλαντίμιρ Λένιν
Συζητώ αυτά τα θέματα σε ένα μεγάλο κεφάλαιο του βιβλίου. Επιγραμματικά θα αναφέρω την πλήρη αγνόηση και συκοφάντηση του έργου μεγάλων μαρξιστών όπως ο Γκράμσι και ο Λούκατς σε όλη την κομματική φιλολογία. Αν ψάξετε στο Google θα βρείτε στα τελευταία 30 χρόνια δύο αναφορές των 15 σειρών στον Λούκατς, από την υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού της Κ.Ε. Ε. Μηλιαρονικολάκη, οι οποίες είναι καθαρά ψεύδη και διαστρεβλώσεις. Στα ζητήματα της κβαντικής φυσικής επαναλαμβάνουν τις λοιδορίες του Ζντάνοφ και των ομοίων του ότι η ερμηνεία της Σχολής της Κοπεγχάγης είναι ιδεαλιστική και μεταφυσική, ενώ πρόκειται για μία κατ’ εξοχήν διαλεκτική θεώρηση, που απέφερε πλούσια αποτελέσματα και γνώρισε θεαματικές επιβεβαιώσεις στον μικρόκοσμο και στην κοσμολογία. Η θέση τους για το ζήτημα των ταυτοτήτων φύλου είναι τελείως αντιδραστική και σκοταδιστική. Πρόσφατα ο Καραθανασόπουλος, βουλευτής του ΚΚΕ, έφτασε να πει ότι το ΚΚΕ είναι ενάντια στο δικαίωμα γάμου των ομόφυλων ζευγαριών επειδή ο θεσμός της οικογένειας είναι αστικός και ως τέτοιος βρίσκει αντίθετους τους κομμουνιστές. Με αυτή τη «λογική» θα έπρεπε να αντιταχθούν και στο δικαίωμα γάμου των ετερόφυλων ζευγαριών, στο δικαίωμα ψήφου των νέων από τα 17 και σε όλα τα αστικά δικαιώματα.
Ο μαρξισμός αναφέρεται σε μια πραγματικότητα σε διαρκή κίνηση της οποίας πρέπει να ακολουθούμε την εξέλιξη. Ο σταλινικός δογματισμός, αντίθετα, εκλαμβάνει την πραγματικότητα ως έτοιμη και στατική, στην οποία επιχειρεί να εφαρμόσει σχολαστικά επινοημένες συνταγές. Εκεί κυρίως βρίσκεται η ρήξη του με τον μαρξισμό και τη μαρξιστική διαλεκτική.
● Πώς κρίνετε την όλη προεκλογική τακτική του ΚΚΕ στις δύο προεκλογικές εκστρατείες υπό την ηγεσία του Δημήτρη Κουτσούμπα;
Η ηγεσία Κουτσούμπα συνέχισε πιστά τη γραμμή της ηγεσίας Παπαρήγα, απλά λειαίνοντας ελαφρά τις γωνίες της. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην απόφαση της Κ.Ε. του ΚΚΕ μετά τις πρώτες εκλογές έσπευσαν να εμφανίσουν τη μικρή άνοδο του ΚΚΕ ως δικαίωση της αρνητικής στάσης τους απέναντι στο αντιμνημονιακό κίνημα. Και στο μεταξύ, ενώ αυτοί θριαμβολογούν, βλέπουμε την Ακροδεξιά να κάνει άλματα εμπρός, συγκεντρώνοντας 13% στις δεύτερες εκλογές.
Στα 1929-33 το Κ.Κ. Γερμανίας εφαρμόζοντας μια ανάλογη τακτική είχε πολύ μεγαλύτερες εκλογικές επιτυχίες από το ΚΚΕ, φτάνοντας τομ Νοέμβρη του 1932 στο 17%. Αυτό δεν εμπόδισε τη συντριβή του από τον Χίτλερ. Η τακτική της ηγεσίας Κουτσούμπα δεν θα αποφέρει τίποτα καλύτερο και είναι επικίνδυνη γιατί ποντάρει στην απόγνωση του κόσμου, κατεβάζοντας αντί να ανεβάζει το επίπεδο συνειδητότητας.
Για να αναφερθώ λίγο στην επικαιρότητα, το βράδυ των εκλογών ο Κουτσούμπας είπε ότι τομ φασισμό τον γεννά ο καπιταλισμός, δεν είπε όμως πώς θα τον πολεμήσουμε. Ενας αποτελεσματικός αγώνας ενάντια στον φασισμό προϋποθέτει την ενεργό εμπλοκή σε κάθε ριζοσπαστικό κίνημα και μια κατάλληλη κάθε φορά πολιτική συμμαχιών από τα πάνω. Και τα δύο τα αρνείται πεισματικά η ηγεσία του ΚΚΕ.
πηγή: https://www.efsyn.gr