Loading...

Κατηγορίες

Πέμπτη 29 Ιούλ 2021
Μανουέλ Μονταλμπάν: «Τι το κάνατε το είδωλο της δημοκρατίας;»
Κλίκ για μεγέθυνση

 






Γιώργος X. Παπασωτηρίου 


28.07.21
 
 

Στο δοκίμιο «Λίβελος από τον πλανήτη των πιθήκων», το οποίο αρχίζει με τους «βαρβάρους» του Κ. Καβάφη, ο Ισπανός συγγραφέας Μανουέλ Μονταλμπάν διαπιστώνει ότι «οι καθρέφτες έσπασαν, τα είδωλα ξεθώριασαν» και καλεί τους κριτικούς διανοούμενους που πιστεύουν «στη συνεχή ποιοτική ανάπτυξη» του δημοκρατικού πνεύματος να συστήσουν μια «ένωση αμετανόητων» που θα ρωτούν τους πολιτικούς, τους μίσθαρνους κοινωνικούς διαμεσολαβητές, τους διανούμενους-κατοικίδιους πιθήκους και τους συστημικούς εν γένει γραφιάδες: «Τι το κάνατε το είδωλο της δημοκρατίας;».

Η «Επαγγελματοποιημένη δημοκρατία (τίθεται) εναντίον της συμμετοχικής δημοκρατίας», και βασίζεται στο μεσσιανικό σύνθημα του μεγάλου τσίρκου των νεοφιλελεύθερων διανοουμένων που είναι: «Ούτε Μνήμη ούτε Ουτοπία. Το Παρόν. Το Παρόν ως ιερά εξέταση...». Ούτε Γκερνίκα ούτε Μπούχενβαλτ, μόνο το «τώρα». Μαζί με τον Χομπσμπάουμ, ο Μονταλμπάν θεωρούσε ότι «οι μάζες ωθούνται να εφησυχάζουν σ’ ένα μόνιμο παρόν». Και γι’ αυτό θεωρεί ότι «Το Πνεύμα μπορεί να σωθεί μόνο ανάμεσα στις ρωγμές της δημοκρατίας, καθώς μόνο εκεί θα μπορέσει να βρει καταφύγιο η φαντασία...». Όμως, σήμερα, δεν υπάρχουν διανοούμενοι που να εγκαταβιούν στις ρωγμές. Το κριτικό πνεύμα δεν έχει χώρο ν’ ανθίσει πουθενά. Αντιθέτως, το Εγώ του διανοούμενου σκάει από υπετροφικότητα, παραπέμποντας στους Herr Omnes (τους Κύριους Όλου του Κόσμου) του Κάφκα, που όταν χάνονται, μαζί τους χάνεται και όλος ο κόσμος. Τελικά, η διάκριση των δύο πόλων της πραγματικότητας: του πνεύματος και των πραγμάτων, η βύθιση στην προϊούσα συμβολικοποίηση της πρόσληψης του υπαρκτού κόσμου έχει ως αποτέλεσμα το συμβολικό να καταλαμβάνει όλο και περισσότερο τη θέση του υπαρκτού. Αλλά έτσι χάνονται τόσο οι πηγές του πραγματικού κόσμου όσο και οι τρόποι απόλαυσης του φανταστικού κόσμου της τέχνης. Η ελπίδα τότε γίνεται απελπισία, η ευφωνία αφωνία, το νόημα αποκτά τη ματαιότητά του και όλα τα συναισθήματα παγώνουν και μαζί με τη φαντασία χάνουμε και τη δυνατότητα να αναστοχαστούμε τη δημοκρατία και μαζί τον εαυτό μας.

Ο Βάθκεθ Μονταλμπάν έγραψε πληθώρα δοκιμίων που σχετίζονται με μια ευρεία θεματική. Το πρώτο του δοκίμιο, Informe sobre la Información(το έγραψε στη φυλακή του Φράνκο) αποτελεί ακόμη μια από τις καλύτερες ισπανικές μελέτες σχετικές με την δημοσιογραφία. Πολύ γνωστά έγιναν τα Crónica sentimental de España του 1971, Los demonios familiares de Franco του 1978, Un polaco en la corte del rey Juan Carlos του 1996, μια αφήγηση γύρω από την τελευταία περίοδο κυβέρνησης του Φελίπε Γκονθάλεθ. Επίσης, το Y Dios entró en La Habana (Και ο θεός μπήκε στην Αβάνα, εκδόθηκε στα ελληνικά σε μετάφραση της Αγγελικής Αλεξοπούλου), το La Aznaridad, όπου περιγράφει την πρώτη θητεία ως πρωθυπουργού του Χοσέ Μαρία Αθνάρ και το Marcos: el señor de los espejos (Μάρκος. Η επανάσταση και οι καθρέφτες, που εκδόθηκε στα ελληνικά σε μετάφραση της Λήδας Παλλαντίου).

Ο Μονταλμπάν με τον υποδιοικητή Μάρκος

Ο Μονταλμπάν θα συναντηθεί με τον υποδιοικητή Μάρκος στη ζούγκλα της Λακαντόνα και θα του πάρει μία συνέντευξη που θα εκδοθεί σ’ ένα συγκλονιστικό βιβλίο, το οποίο εκδόθηκε και στα ελληνικά(Καστανιώτης). Στο τέλος, ο Μάρκος μιλάει για τις πέντε αρχές του και καταλήγει: Πάνω απ’ όλα, όμως, πρέπει να δημιουργήσουμε το δικό μας όραμα, γιατί «Δεν είναι δικό μας το σπίτι του πόνου και της δυστυχίας. Μας το παρέστησε έτσι αυτός που μας κλέβει και μας εξαπατά... δεν είναι δική μας η γη του θανάτου και της αγωνίας. Δεν είναι δικός μας ο δρόμος του πολέμου. Δεν είναι δική μας η προδοσία και δεν χωρά στο βήμα μας η λησμονιά. Δεν είναι δικά μας το άδειο χώμα και ο κούφιος ουρανός». Ο Μάρκος εξηγεί στον Μονταλμπάν ότι ο λόγος είναι ποιητικός, γιατί ο κώδικας επικοινωνίας των πονεμένων ψυχών είναι η ποίηση. Γιατί η ποίηση αλλάζει το περιεχόμενο της «μεταφοράς» των λέξεων, κάνοντάς τες και πάλι αληθινές και όχι πολύσημες και αμφίσημες. Γιατί είναι ψέμα πως οι λέξεις δεν έχουν αφεντικά.

«Ακόμη και αν χάσουμε, θα νικήσουμε...» έλεγε ο πρώην υποδιοικητής στον Μονταλμπάν. Γιατί, ακόμα και αν «Ορισμένες απαντήσεις απέτυχαν, εξακολουθούν όμως να ισχύουν οι ερωτήσεις»... Για την ώρα αυτό «που έχασαν (οι χωρικοί στην περιοχή Τσιάπας) είναι η απελπισία, η πικρία, η παραίτηση. Η φτώχια των ιθαγενών είναι πιο πλούσια από άλλες φτώχιες, επειδή τώρα έχει ελπίδα».

Ο Μονταλμπάν έφυγε ξαφνικά τον Οκτώβριο του 2003, περιμένοντας μια πτήση στο αεροδρόμιο της Μπανγκόκ.  Ένα τέλος που είχε περιγράψει στο βιβλίο του: «Πουλιά της Μπανγκόγκ». 

πηγη: http://artinews.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου