Στα Εξάρχεια, ανάμεσα σε κρεπερί και σε ρακάδικα βρίσκεται σήμερα ο δρόμος με το παράξενο όνομα, η οδός Σμολένσκη.

Ο Κωνσταντίνος Σμολένσκη ήταν μέλος της ιστορικής οικογένειας των  Σμόλενιτς, που κατάγονταν από την Μοσχόπολη της Κορυτσάς και το όνομα πιθανώς παραπέμπει στο όρος Σμόλικα .

Από οικογένεια στρατιωτικών και παντρεμένος με την πρώτη ξαδέρφη του Παύλου Μελά ήταν πνεύμα ατίθασο και ζωηρό Είχε ήδη διακριθεί στην Κρητική Επανάσταση, αυτή που έμεινε ονομαστή από το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου (1867) ωστόσο έγινε εθνικός ήρωας και λαϊκό ίνδαλμα όχι για επελάσεις ή κατακτήσεις αλλά δίνοντας, επιτυχώς, μάχες οπισθοφυλακών.

Κατ’ αρχάς ενώ το μέτωπο των Ελλήνων βορείως της Λάρισας είχε καταρρεύσει, αυτός ως επικεφαλής της 3ης ταξιαρχίας αμυνόταν ακόμη στον Τύρναβο. Την 10η Απριλίου 1897, το Γενικό Επιτελείο, διατάζει τον Συνταγματάρχη να αφήσει το πεδίο της μάχης και να ανασυνταχτεί μαζί με τον υπόλοιπο στρατό στην νέα αμυντική γραμμή Φαρσάλων-Βελεστίνου-Βόλου κάτι που το κατάφερε κρατώντας την ταξιαρχία του συντεταγμένη και μην επιτρέποντας να εμφιλοχωρήσει ο πανικός και η ηττοπάθεια στις γραμμές της. Στόχος του ήταν να καταλάβει και να προστατέψει την αμυντική γραμμή του Βόλου, από την οποία διερχόταν η σιδηροδρομική γραμμή που συνέδεε Λάρισα και Βόλο.

Πραγματικά, η ταξιαρχία ξεκίνησε το πρωί της  15/4/1897 για το Βελεστίνο και επειδή δεν επαρκούσαν τα τραίνα, ένα τμήμα της - το οποίο θα συνόδευε ο ίδιος ο Σμολένσκη, θα πήγαινε στο Βελεστίνο πεζή. Η αναπάντεχη επίθεση των Τούρκων στην ευρύτερη περιοχή του Βελεστίνου, πανικόβαλε τα τμήματα της ταξιαρχίας που μόλις είχαν φτάσει με το τραίνο στο χωριό, και αυτά υποχώρησαν σχεδόν αμέσως, τρεπόμενα σε άτακτη φυγή. Ομάδες στρατιωτών έφτασαν μέχρι και τον Βόλο, πανικοβάλοντας και τους συγκεντρωμένους εκεί, πρόσφυγες.  Όταν λίγες ώρες αργότερα, έφτασε πεζή ο συνταγματάρχης, και έμαθε τι είχε γίνει, έδωσε διαταγές να συγκεντρωθεί ξανά το στράτευμα, στέλνοντας αγγελιοφόρους στο Βόλο.

Η εμβληματική φράση του στρατηγού Σμολένσκη το 1897 απευθυνόταν λοιπόν στα πανικόβλητα στρατεύματα του κι ήταν γραπτή. Συγκεκριμένα, περιεχόταν στο τηλεγράφημα που έστειλε στον Μοίραρχο του Πυροβολικού, Ιωάννη Ιωάννου:: «Επανέλθετε ενταύθα μετά ίλης ιππικού τάχιστα. Εντρέπομαι δια λογαριασμόν σας!».

Από τις 17 έως τις 23 Απριλίου θα διεξαχθεί η περίφημη μάχη στο Βελεστίνο, κατά την οποία και πάλι ο Σμολένσκη θα αποκρούσει τους Τούρκους. Όμως ταυτόχρονα με την μάχη στο Βελεστίνο, διεξαγόταν  κι η άλλη μεγάλη μάχη στα Φάρσαλα. Τα χαράματα της επομένης, ο Σμολένσκη εμβρόντητος παραλαμβάνει το τηλεγράφημα του Διαδόχου, που τον καλούσε να υποχωρήσει και πάλι, προς Δομοκό, γιατί ο ίδιος ήδη εγκατέλειπε τα Φάρσαλα.  Αυτή η πράξη, σήμαινε την απόλυτη εγκατάλειψη της Θεσσαλίας στους Τούρκους, ενώ το μέτωπο του Σμολένσκη κρατούσε ακόμα. Ο συνταγματάρχης, θυμωμένος είπε: «Οι στρατιώτες του Διαδόχου είναι ίδιοι με τους δικούς μου. Μπορούν να κερδίσουν μάχες κατά των Τούρκων, αν τους οδηγεί κάποιος ικανός».

Ο Σμολένσκη ξεκίνησε να υποχωρεί και πάλι, πολεμώντας συγχρόνως με τους Τούρκους και κατάφερε να φτάσει στον Αλμυρό, χωρίς απώλειες. Στις 5 Μαΐου -και μετά την νέα ήττα των ελληνικών στρατευμάτων στο Δομοκό, ο Σμολένσκη έλαβε ακόμα ένα τηλεγράφημα, από την κυβέρνηση αυτή την φορά, που τον καλούσε, να υποχωρήσει προς Λαμία. Όταν η ταξιαρχία του έφθασε στη Λαμία, υπογράφτηκε (7/6/97) κι η συνθήκη ανακωχής.
Κατάληξη

Η κριτική για την ευθύνη των απόλεμων Βασιλέων κατά την στρατιωτική πανωλεθρία του 1897 έμελλε να κυριαρχήσει στην χώρα επί δεκαπέντε χρόνια, μέχρις ότου η επανάσταση στου Γουδή να επιφέρει κάθαρση. Ενδιαμέσως υπήρξαν απόπειρες δολοφονίας του Γεωργίου Α΄, εκτελέσεις κι ο δρόμος άνοιξε διάπλατος για την πρόσκληση ενός διακεκριμένου επαναστάτη κι εχθρού της δυναστείας, του κρητικού Ελ Βενιζέλου. Δεν είναι περίεργο που με μεγάλη καθυστέρηση, μετά δηλαδή το Κίνημα στα 1909 και δια νόμου της Βουλής, ο Σμολένσκη προήχθη σε αντιστράτηγο.

πηγη: https://tvxs.gr