Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα Foreign Policy In Focus. Η Mira Oklobdzija είναι συγγραφέας, ανεξάρτητη ερευνήτρια, ακτιβίστρια, ανθρωπολόγος και κοινωνιολόγος. Μετάφραση Δημήτρης Πλαστήρας

Ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin είπε πως οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί είναι αδέρφια αλλά πως οι Ουκρανοί έχουν υποστεί πλύση εγκεφάλου. Με βάση αυτή τη λογική, το Κρεμλίνο στέλνει θεωρητικά συγκροτημένους και καλά πληροφορημένους Ρώσους στρατιώτες για να πολεμήσουν τους φτωχούς, βαμμένους αδελφούς και αδελφές τους. Δεν είναι πολύ ωραία εικόνα και επίσης δεν είναι κάτι νέο. Με πολλούς τρόπους, η τωρινή σύγκρουση επαναλαμβάνει μια προηγούμενη τραγωδία που περιλάμβανε έναν από τους σημαντικότερους αναρχικούς της Ουκρανίας.

Ο Nestor Ivanovych Makhno γεννήθηκε στο Χουλιαϊπόλε, που είναι στην ίδια επαρχία με τον πυρηνικό σταθμό του Ζαπορόζιε. Μέχρι το 1921, ο Makno συμμετείχε σε πολλές μάχες σε εκείνη τη περιοχή. Πρώτα αντιμετώπισε τη Γερμανία και τους συμμάχους της στον 1^ο ΠΠ, και μετά ακολούθησε ο αντιδραστικός Ρωσικός Λευκός Στρατός. Μετά πολέμησε την κυβέρνηση στο Κίεβο πριν, τελικά, ο Κόκκινος Στρατός να νικήσει την Μαχνοβιτσίνα και ο Makno να αναγκαστεί σε μόνιμη εξορία.

Στα πρώτα στάδια της ρωσικής επανάστασης, ωστόσο, ο Makno αντιμετωπίζονταν ως «αδερφός» που ειλικρινά δέχονταν τις ιδέες των σοβιέτ, δηλαδή τις τοπικές οργανώσεις των αγροτών, εργατών και στρατιωτών. Τα προβλήματα άρχισαν όταν απέρριψε τους κομισάριους από τη Μόσχα και την κυριαρχία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσίας. Το Κόμμα κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια για να τον παρουσιάσει ως ληστή και να τον κατηγορήσει για αντισημιτισμό και μιλιταρισμό.

Η φήμη του Makno συνεχίστηκε για δεκαετίες μετά το θάνατο του. Κάποιοι προσπάθησαν να τον οικειοποιηθούν. Όπως έχει γράψει ο Colin Darch, από την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης τμήματα της ουκρανικής δεξιάς έχουν προσπαθήσει να χαρακτηρίσουν τον Makno ως Ουκρανό εθνικιστή, ενώ υποβαθμίζουν την αναρχική του πολιτική. Πιο πρόσφατα, η γενέτειρα του Makno τον ανακήρυξε τοπικό ήρωα και έστησε ένα άγαλμα του σε μια από τις πλατείες της το 2009. Το 2019 ο Oleksandr Ishchenko αποκάλυψε πως το Δημοτικό Συμβούλιο του Χουλιαϊπόλε ήταν έτοιμο να ζητήσει να επιστραφούν οι στάχτες του Makno από το Κοιμητήριο Περ Λασαίζ στο Παρίσι, ως μέρος μιας εκστρατείας προσέλκυσης τουριστών στην πόλη, σα να είχε ενσωματωθεί ο Makno στο ιδιαίτερο εμπορικό σήμα της πόλης!

Σήμερα ο Adam Lent θέτει το ερώτημα «τι θα έκανε ο Nestor Makhno» στη σημερινή σύγκρουση.

«Αν και αναμφίβολα θα πολεμούσε παθιασμένα μαζί με τον ουκρανικό στρατό για να διώξει τον Putin, δεν θα είχε ψευδαισθήσεις σχετικά με την συγκεντρωμένη δύναμη που αντιπροσωπεύει η Δύση. Απείρως προτιμότερη, φυσικά, από τον αυταρχισμό του Putin, αλλά γεμάτη με πυρηνικά όπλα, ακόμα βασισμένη σε πανίσχυρα κράτη, εξυπηρετώντας ακόμη τα συμφέροντα τρομερα πλούσιων πολυεθνικών που καταστρέφουν γρήγορα το πλανήτη».

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε το σκεπτικισμό του Makno όταν αξιολογούμε τις αντιδράσεις στο πόλεμο στην Ουκρανία από ηγέτες του κόσμου που προηγουμένως ταυτίζονταν με τον Putin. Ο Donald Trump έχει πάει από το να αποκαλέσει τον Putin «ιδιαίτερα έξυπνο» και αργότερα, να μιλήσει για αδιάκριτες επιθέσεις Ρώσων στρατιωτών. Στην Ευρώπη ο ηγέτης του ολλανδικού PVV, Geert Wilders καταδίκασε τη ρωσική εισβολή ενώ άλλοι δεξιοί οπαδοί του Putin όπως η Γαλλίδα Marine Le Pen, ο Ιταλός Matteo Salvini, και ο Ούγγρος Viktor Orbán πήραν αποστάσεις από τη ρωσική στρατιωτική επιχείρηση την τελευταία εβδομάδα.

Κάποιοι ωστόσο παρέμεινα σταθεροί στις απόψεις τους. Ο Thierry Baudet, ο ακροδεξιός πολιτικός δανδής και οπορτουνιστής στο ολλανδικό κοινοβούλιο, είπε πως όποιος δεν εκτιμά τον Putin ζει στη «Ντίσνεϋλαντ». Η Ουκρανία, συμπλήρωσε, «δεν είναι εθνικό κράτος, δεν είναι καν χώρα, αλλά αντίθετα εάν συνονθύλευμα δυο τουλάχιστον λαών, ένα ρωσικό και ένα αντιρωσικό», και είπε πως το ΝΑΤΟ τα προκάλεσε όλα αυτά. Για τον ίδιο, ο Putin είναι «ο ηγέτης της συντηρητικής Ευρώπης», είναι αντιμέτωπος με την «παράλογη επιθετικότητα της Ευρώπης».

Ο Σέρβος πρόεδρος Aleksandar Vucic αν και καταδικάζει επιφυλακτικά την ρωσική εισβολή, έστειλε επίσης σήματα στον Putin πως το έκανε εξαιτίας της δυτικής πίεσης και όχι με τη καρδιά του. Στο Βελιγράδι, χιλιάδες ανθρώπων δείχνουν την αλληλεγγύη τους με την Ουκρανία, αλλά τους ακολουθούν άλλοι που υποστηρίζουν ανοιχτά τους «Ρώσους αδελφούς τους». Δυστυχισμένος είναι ο κόσμος που ακόμη και μια απλή λέξη όπως το «αδελφός» γίνεται ένας τόσο φορτισμένος πολιτικά όρος.

Το πνεύμα του Makno εντοπίζεται ίσως καλύτερα στην θέση που διατυπώθηκε από Ρώσους αναρχικούς για το πόλεμο:

«Εμείς, η συλλογικότητα των Αναρχικών Μαχητών, δεν είμαστε με οποιαδήποτε έννοια φίλοι του ουκρανικού κράτους. Το έχουμε επικρίνει και υποστηρίξει την αντίθεση σε αυτό πολλές φορές στο παρελθόν, και έχουμε γίνει επίσης ο στόχος καταστολής μεγάλης κλίμακας… από τις ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες…. Και θα επιστρέψουμε σε αυτή τη πολιτική στο μέλλον όταν η απειλή της ρωσικής κατάκτησης θα έχει υποχωρήσει. Όλα τα κράτη είναι στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αυτό όμως που συμβαίνει τώρα στην Ουκρανία είναι πέρα από την απλή φόρμουλα, και την αρχή πως κάθε αναρχικός θα πρέπει να πολεμά για την ήττα της χώρας του στο πόλεμο. Επειδή αυτός δεν είναι πόλεμος μεταξύ δυο σχεδόν ισότιμων δυνάμεων για την αναδιανομή των σφαιρών επιρροής του κεφαλαίου…. Αυτό που γίνεται στην Ουκρανία τώρα είναι μια πράξη ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας: μια επιθετικότητα που, αν είναι επιτυχής, θα οδηγήσει στην παρακμή της ελευθερίας παντού…».

Οι Ουκρανοί αναρχικοί έχουν υιοθετήσει μια παρόμοια θέση, σύμφωνα με τον Keith Preston: «Στην ίδια την Ουκρανία, φαίνεται να υπάρχει ομόφωνη στήριξη για την πολεμική προσπάθεια μεταξύ των ντόπιων αναρχικών, αν και υπήρχε μια αρχική διαφωνία σχετικά με τις δομές διοίκησης και τις ευρύτερες σχέσεις στήριξης. Η αναρχική στρατιωτική προσπάθεια στο πεδίο έχει οργανωθεί υπό το λάβαρο της Επιτροπής Αντίστασης, που η ίδια είναι υπό την διοίκηση και τον έλεγχο των Αμυντικών Δυνάμεων της Ουκρανίας».

Στο μεταξύ σε μια ανοιχτή επιστολή στην Δυτική Αριστερά που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Dissent, ο Ουκρανός ακτιβιστής και ιστορικός Taras Bilous γράφει:

«Τα τελευταία χρόνια, έχω γράψει για την ειρηνευτική διαδικασία και τα άμαχα θύματα και στις δυο πλευρές του πολέμου στο Ντόνμπας. Προσπάθησα να προωθήσω το διάλογο. Τώρα όμως έγιναν όλα καπνός. Δεν θα υπάρξει συμβιβασμός. Ο Putin μπορεί να σχεδιάσει ότι θέλει, αλλά ακόμη και αν πάρει το Κίεβο η Ρωσία και εγκαταστήσει κατοχική κυβέρνηση, θα της αντισταθούμε. Ο αγώνας θα κρατήσει μέχρι η Ρωσία να φύγει από την Ουκρανία και να πληρώσει για όλα τα θύματα και όλη την καταστροφή».

Εδώ είναι αυτό που θεωρώ πως είναι η κοινή θέση που έχει προκύψει μεταξύ εκείνων που είναι δίπλα από τους Ουρανούς στο μαρτύριο τους σήμερα:

• Η Ρωσία παρεμβαίνει επιθετικά σε ένα ανεξάρτητο κράτος·
• Η ανθρώπινη καταστροφή σε μεγάλη κλίμακα αυξάνεται με την ώρα·
• Οι δυτικές χώρες είναι ενωμένες όσο ποτέ·
• Οι φόβοι για το μέλλον αυξάνονται και δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις·
• Άλλα ζωτικά ζητήματα, για παράδειγμα η κλιματική αλλαγή, είναι γενικά σε αναμονή·
• Το ντόμινο του πολέμου αυτού σε ευρύτερη κλίμακα είναι αναπόφευκτο·
• Στο ορατό για το ευρύ κοινό πεδίο, η διπλωματία αποτυγχάνει να διατυπώσει λύσεις·
• Η προπαγάνδα είναι, δυστυχώς και αναμενόμενα, παντού (και όχι μόνο στη Μόσχα)·
• Η πάλη εξουσίας των κύριων παγκόσμιων παικτών θα συνεχίσει για πάρα πολύ μεγάλο διάστημα, ακόμη και όταν αυτός ο πόλεμος τελειώσει με όρους ενεργητικής χρήσης όπλων. Το αποτέλεσμα είναι αβέβαιο…

Το 1999 μου έγινε πρόσκληση από το ολλανδικό κόμμα D66 για συμμετοχή στη συζήτηση για τους νατοϊκούς βομβαρδισμούς στη διάρκεια των ύστερων σταδίων του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία. Τους είπα πως δεν συμφωνώ με τις νατοϊκές επιθέσεις. Με ρώτησαν τι άλλο μπορούσε να γίνει. Τους είπα πως ως πολιτικοί αυτοί έπρεπε να ξέρουν καλύτερα από εμένα, αλλά σίγουρα μπορούσαν να καταφύγουν σε εκβιασμό, χειραγώγηση, ψέματα, μπλόφες και απειλές, για να πετύχουν τους στόχους τους. Ήταν έκπληξη για το κοινό όταν έμαθε πως δεν ήμουν από τη Σερβία αλλά από την Κροατία.

Επίσης δεν είμαι από την Ουκρανία, αλλά απεχθάνομαι βαθιά τις πράξεις του Putin με τον ίδιο τρόπο που Ρώσοι και Ουκρανοί αναρχικοί (και όχι μόνο αυτοί) είναι αντίθετοι με το πόλεμο αυτό. Οι πολιτικοί απέτυχαν μεγαλειωδώς και, όπως πάντα, οι πολίτες πληρώνουν το τίμημα. Άλλες πολιτικές δυνάμεις πρέπει να ανασυνταχτούν, να δράσουν και να δημιουργήσουν νέους δεσμούς συγγένειας. Στο μεταξύ η Ουκρανία, για να χρησιμοποιήσω την παρομοίωση του Kenneth Surin, θα παραμείνει ένα ποντίκι παγιδευμένο μεταξύ δυο μεγάλων γατών. Μπορούμε να ελπίζουμε μόνο πως το ποντίκι θα απομακρυνθεί από το Τάγμα Αζόφ και από τα υπόλοιπα επίσης.

πηγη: https://geniusloci2017.wordpress.com