Loading...

Κατηγορίες

Παρασκευή 01 Ιούλ 2022
Μπορούμε να μάθουμε (από) τον κόσμο;
Κλίκ για μεγέθυνση











01.07.2022, 16:00

 

 

Ο ανυποψίαστος αναγνώστης μπορεί εύκολα να θεωρήσει ότι πρόκειται για ένα βιβλίο-ύμνο στον αγνωστικισμό και στην αδυναμία του ανθρώπινου εγκεφάλου να κατανοήσει τον κόσμο γύρω του, αφού αυτός δεν είναι γνώσιμος και όποιος αποπειραθεί να το κάνει θα καταλήξει τρελός, παρίας και γραφικός.

Ομως το βιβλίο «Οταν παύουμε να καταλαβαίνουμε τον κόσμο» του Μπενχαμίν Λαμπατούτ, από τις εξαιρετικές εκδόσεις Δώμα, σε μετάφραση Αγγελικής Βασιλάκου, πραγματεύεται ακριβώς το αντίθετο: είναι μια ωδή στη γνώση, στην προσπάθεια προσέγγισής της και στα εμπόδια στον δρόμο για την κατάκτησή της. Ο Μαρξ έγραφε (το διατυπώνω από μνήμης) ότι η επιστήμη δεν είναι μια πλατιά λεωφόρος, αλλά ένα βουνό, την κορυφή του οποίου κατακτούν μόνον όσοι δεν φοβούνται να σκαρφαλώσουν στα κακοτράχαλα μονοπάτια του.

Οι σπουδαιότεροι επιστήμονες θυσίασαν σχεδόν τα πάντα –οικογένεια, προσωπικές και κοινωνικές σχέσεις, διασκέδαση, ελεύθερο χρόνο κ.λπ.– προκειμένου να χορτάσουν την ακόρεστη πείνα τους για νέα γνώση, η οποία, όμως, προσφέρει εκείνη τη μορφή ικανοποίησης που δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία άλλη.

Ιδιόμορφοι, εκκεντρικοί και, πολλές φορές, σχεδόν έξω από την κοινωνία και τις συμβάσεις της, θέλησαν να αγγίξουν τη φλόγα που ήξεραν ότι μπορεί και να τους κάψει, αφού, έχοντας πετάξει ψηλά, όπως ο Δαίδαλος και ο Ικαρος, θα μπορούσαν να δουν με άλλο μάτι όσα συμβαίνουν στη Γη και στην καθημερινότητα.

Αλαν Τιούρινγκ, Καρλ Σβάρτσιλντ, Αλμπερτ Αϊνστάιν, Γιοχάνες Κέπλερ, Σινίτσι Μοτσιζούκι, Αλεξάντερ Γκρότεντικ, Ερβιν Σρέντιγκερ, Βέρνερ Χάιζενμπεργκ, Μαξ Πλανκ και άλλα εξωτικά ονόματα φυσικών και μαθηματικών παρελαύνουν από το παράξενο αυτό υβρίδιο, φτιαγμένο από δοκίμιο και λογοτεχνία. Ανακατεύονται, αιωρούνται, χορεύουν, θαρρείς, σε μια χορογραφία ενορχηστρωμένη από τις έννοιες των σύγχρονων μαθηματικών και της φυσικής. Η κβαντομηχανική φέρνει αντιμέτωπους τον Σρέντιγκερ και τον Χάιζενμπεργκ, οι οποίοι ερίζουν για την πατρότητά της, ικανοί ωστόσο μόνο να ψυχανεμιστούν τα σχεδόν αόρατα μυστήριά της. Το βιβλίο αφορά όμως και την ηθική της επιστήμης, αφού μας μιλά τόσο για εκείνες τις πλευρές που έλυσαν προβλήματα της ανθρωπότητας, όσο και τις σκοτεινές της όψεις, όπως η ανακάλυψη του Zyklon B, του παράγοντα εκείνου που χρησιμοποιήθηκε από τους ναζί στους θαλάμους αερίων για να εξοντώσουν εκατομμύρια Εβραίους. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος υπήρξε το πειραματικό εργαστήρι για τα χημικά όπλα, με πρώτο διδάξαντα επιστήμονα τον εβραϊκής καταγωγής (τι ειρωνεία) Φριτς Χάμπερ.

Τα ερωτήματα που αφήνει αναπάντητα (ίσως ηθελημένα) ο συγγραφέας αφορούν τη γνωσιμότητα του υλικού κόσμου, αφού όλο του το βιβλίο είναι ένα κρυφτούλι ανάμεσα στους άλυτους γρίφους της επιστήμης και στην αέναη προσπάθεια των επιστημόνων να αποκρυπτογραφήσουν τους κώδικες της φύσης. Η επιστημονική γνώση μόνο κατά προσέγγιση μπορεί να παρακολουθήσει μια αενάως εξελισσόμενη πραγματικότητα και πάντα με μια χρονική καθυστέρηση, καθώς το οικοδόμημα της επιστήμης χτίζεται τουβλάκι τουβλάκι και χωρίς ποτέ να ξέρουμε εκ των προτέρων ποια θα είναι η τελική του μορφή.

Το ζητούμενο, όπως λέει ο Γκρότεντικ, είναι ένα: «Οσο πιο πλούσια και περίπλοκη είναι η πραγματικότητα που επιθυμούμε να γνωρίσουμε, τόσο πιο σημαντικό είναι να διαθέτουμε περισσότερα μάτια ώστε οι δέσμες φωτός να συγκλίνουν και να μπορέσουμε να δούμε το Ενα διαμέσου των πολλών». Που πάει να πει, να μπορέσουμε με όποιο τρόπο να δούμε την ενότητα του κόσμου, μέσα και παρά την πολυπλοκότητα, την ποικιλομορφία και την πολλαπλότητά του.

Επιστήμη και φιλοσοφία, εξειδίκευση και γενίκευση, πείραμα και θεωρία είναι τα αχώριστα ζευγάρια-γεννήτορες ερωτημάτων, αποριών, γρίφων, μυστηρίου, ενόρασης και έμπνευσης που συνέχουν τη ζωή μας.

πηγη: https://www.efsyn.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου