Μια στρέβλωση κυριαρχεί στην δημόσια σφαίρα, που κάνει ιδεολογήματα και πρακτικές να φαίνονται επικίνδυνα νέα, μα στην πραγματικότητα είναι βγαλμένα απ’ την παλιά ιστορία της εξουσίας. Φαίνονται να κραυγάζουν για ασφάλεια και προστασία, μα όπου και αν αγγίξουν πονάνε. Η κυριαρχική εμπειρία αιώνων βρίσκεται εδώ, αρχαία, μα σε νέα δεδομένα. Ξεχωρίζει, άλλοτε δείχνει με το δάχτυλο, άλλοτε απαγορεύει και άλλοτε σηκώνει το γκλοπ και απειλεί. Σημαδεύει με το όπλο τους πάντες, παρ’ όλο που ο στόχος είναι κάποιοι συγκεκριμένοι. Διαλύει την ζωή ασκώντας ασφυξία στην καθημερινότητα, μετατρέποντας σε ήρωες, ανθρώπους που απλά πασχίζουν και καταφέρνουν να επιβιώσουν. Όλα με στρέβλωση και παραμορφωτικά. Τίποτα, όμως, δεν είναι νέο, όλα έχουν ξαναδουλευτεί από την εξουσία.
Ζούμε σε λούπα τις μακρινές και κοντινές ιστορίες ολοκληρωτισμού που πολλοί τις αντιστάσεις σ’ αυτές, τις έκαναν σύμβολο αγώνα, αλλά ποτέ δεν τις έζησαν ή και να τις έζησαν, ποτέ δεν κατάλαβαν την διαχρονικότητα και την εξέλιξή τους, στην πορεία της εξουσιαστικής ιστορίας. Ο ιδεολογικός μηχανισμός που έχει στήσει η εξουσία ώστε να στηριχθεί στα πόδια της και να προχωρήσει τα σχέδιά της εις βάρος των υπηκόων της, στηρίζεται στην ασφάλεια και την υγεία ως προϋπόθεση για την επαναφορά της κανονικότητας. Από αναρχική σκοπιά, η ίδια η προάσπιση της κανονικότητας και της καθημερινότητας, αποτελεί προβληματικό στοιχείο από μόνη της, στο οποίο δεν θα επεκταθούμε σ’ αυτό το άρθρο. Σ’ αυτό τον ιδεολογικό μηχανισμό συντάσσεται ένα φαινομενικά ετερόκλητο πλήθος ατόμων και πολιτικών χώρων που, λίγα χρόνια πριν, εμφανίζονταν, άλλοτε επιφανειακά και άλλοτε όχι, να εναντιώνονται σε εξουσιαστικούς σχεδιασμούς.
Έχοντας, λοιπόν, συμφωνήσει στο κυρίαρχο αφήγημα της ασφάλειας και της υγείας ως προϋπόθεση για την επαναφορά της κανονικότητας, τότε το κάθε άτομο, ομάδα, συλλογικότητα και κόμμα, μπορεί να το βαφτίσει, στην δική του ιδεολογική κολυμπήθρα και από εκεί να παρουσιαστεί ένα ιδεολόγημα με τα δικά του προτάγματα και ιδεολογικές αναφορές / πεποιθήσεις όπως π.χ. «να μην χάσουμε άλλους ανθρώπους της τάξης μας» (συλλογικό), «οι μπάτσοι είναι ανεμβολίαστοι, οπότε δεν μπορούν να ελέγχουν για εμβολιασμένους ή μη» (συλλογικό με διάφορες παραλλαγές) ή «οι πιστοί χριστιανοί, που δεν εμβολιάζονται με προτροπή του ιερέα τους, να νοσηλεύονται στις εκκλησίες αντί στα νοσοκομεία για αποσυμφόρηση των ΜΕΘ» (Άρης Χατζηστεφάνου) και άλλα πολλά. Όμως, εφόσον στην βάση έχουν αποδεχθεί τα βασικά σημεία του ιδεολογικού μηχανισμού και προπαγάνδας του κράτους, τότε όχι μόνο δεν διαφέρουν στην ουσία με τις απόψεις του κράτους, αλλά το στηρίζουν και δρουν κατασταλτικά ενάντια σε όσους προβάλλουν την αντίθεσή τους στα μέτρα, λειτουργώντας έτσι, σαν 5η φάλαγγα του κράτους. Σ’ αυτό το σημείο είναι αναγκαίο να ξεκαθαρίσουμε, ότι όπως η ιδεολογία έτσι και το ιδεολόγημα προκαλούν πλαστές συνειδήσεις και εν τέλει εξυπηρετούν την εξουσία. «Ιδεολογία είναι το σύστημα το οποίο κατασκευάζεται ως αποτέλεσμα της συμπαγοποιήσεως κρυσταλλοποιήσεως ιδεών και απόψεων, οι οποίες έχουν υποστεί αλλοιώσεις και μεταβολές εξ’ αιτίας διαφόρων ατομικών ή ομαδικών επιδράσεων. Η ιδεολογία προκαλεί ψευδή αντίληψη και αφομοίωση των όσων πραγματικά συμβαίνουν με αποτέλεσμα την κατασκευή πλαστής συνειδήσεως στους εμπλεκόμενους με αυτήν»[1].Επίσης, «ιδεολόγημα είναι η κοινωνική, πολιτική, φιλοσοφική ιδέα· η άποψη που έχει επινοηθεί για να υποστηρίξει μια άλλη ιδέα ή κάποιο σκοπό, η οποία όμως δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα»[2].
Η στρέβλωση, η ανθρωποφαγία και ο κοινωνικός αυτοματισμός σε λόγους και πράξεις που εναντιώνονται στα υγειονομικά Απαρτχάιντ μέτρα είναι μεγάλη. Τα παραδείγματα στρεβλώσεων που έχει δημιουργήσει η εξουσία και τα αναπαράγει, ακόμα και το λεγόμενο «ανταγωνιστικό κίνημα», είναι πολλά και διάχυτα στον κοινωνικό χώρο. Για παράδειγμα, ενώ πριν από λίγα χρόνια για την μη σωστή λειτουργία του ΕΣΥ έφταιγε το κράτος, η κυβέρνηση, η απαξιωτική και κομματική διαχείριση, σήμερα για το όποιο «ρετάρισμα» του ΕΣΥ, φτάσαμε όχι μόνο να φταίνε οι ασθενείς που νοσηλεύονται, αλλά και οι υγιείς που δεν νοσηλεύονται, επειδή ΘΑ νοσηλευτούν. Δηλαδή, διπλή και τριπλή στρέβλωση. Σκεφτείτε, λοιπόν, τί χλεύη τουλάχιστον θα εισέπραττε κάποιος ή κάποια, που είχε την παραπάνω συλλογιστική, την περίοδο των μνημονίων και των μεγάλων συγκεντρώσεων. Ας μείνουμε στην περίοδο των μνημονίων και ας βάλουμε κάποιον να λέει, ότι φταίει ο εργαζόμενος που παραιτείται από μια δουλειά, για την εργασιακή κατάσταση άλλων εργαζομένων, ακόμα και όταν αυτός έχει ενημερώσει για το ενδεχόμενο παραίτησης το αφεντικό του. Πού θα κατέτασσαν αυτόν τον άνθρωπο με αυτές τις λογικές; Μάλλον να κάθεται δίπλα στον Πλεύρη, στον Βορίδη, στον Γεωργιάδη και στον Μητσοτάκη, ως ένας ακραίος φιλελεύθερος σύμβουλος που ακόμα και αυτοί, όσο και να συμφωνούν απόλυτα μαζί του, θα προσπαθούν να τον αγνοούν, φοβούμενοι τις κοινωνικές αντιδράσεις από την δημοσιοποίηση τέτοιων απόψεων. Αντ’ αυτού, τέτοιες απόψεις κυκλοφορούν πλέον παντού, από όλους ανεξαιρέτως τους κοινωνικούς και πολιτικούς χώρους, ακόμα και από το λεγόμενο «ανταγωνιστικό κίνημα», και πλέον μόνο από τα κομματικά και πολιτικά σύμβολα μπορούμε να ξεχωρίσουμε ποιος ή ποια λέει τί, γιατί – όλα είναι εξίσου ισοπεδωτικά. Διαπνέονται από έναν βαθύ ολοκληρωτισμό, είναι πλήρως εχθρικά προς τον κοινωνικό χώρο και αποτελούν συλλογιστική της εξουσίας. Τέτοιες απόψεις εξυπηρετούν την εξουσία και πολεμάνε τους καταπιεσμένους, άσχετα εάν αυτοί που τις εκφράζουν υποστηρίζουν ότι βρίσκονται στο πλευρό τους.
Ζούμε εκείνες τις αμήχανες στιγμές, που ο Πλεύρης και ο Μητσοτάκης ανακοινώνουν διαχωριστικά σκληρά μέτρα τύπου απαρτχάιντ στους καταπιεζόμενους και όμως είναι «χαλαρότερα» από αυτά που προτείνουν άτομα και χώροι από το λεγόμενο ανταγωνιστικό κίνημα, καθώς και από κόμματα που τοποθετούνται αριστερά της Νέας Δημοκρατίας. Ζούμε την αμήχανη στιγμή που ο Πλεύρης την «βγαίνει» από τα αριστερά στους αριστερούς και δικαιωματικότερα στους δικαιωματιστές. Ζούμε την αμήχανη και ξεφτιλισμένη στιγμή, όπου αυτοαποκαλούμενοι αντιεξουσιαστές παρέα με αριστερούς συνδιαλέγονται με Πλεύρη, Κικίλια, Μητσοτάκη, Σκέρτσο, Χρυσοχοΐδη, Θεοδωρικάκο και άλλους εξουσιαστές, προτείνοντας μέτρα, περιορισμούς και ποινές. Δηλαδή, συνδιαλέγονται με όλους αυτούς που οι ίδιοι τους αποκαλούν Χούντα και ακροδεξιούς. (!)
Η τέχνη ζει την δική της στρέβλωση
Η εξουσία γνωρίζει πως η ανάγκη των υπηκόων να συνεχίσουν την καθημερινότητα τους, είναι τόσο μεγάλη που θα πληρώσουν οποιοδήποτε τίμημα. Πρώτα με τον εθελούσιο εγκλεισμό, μετά, με την ελεγχόμενη έξοδο για δουλειά, για αγορές και βόλτα με την επίδειξη πιστοποιητικών, αργότερα με ένα νέο αμφιλεγόμενο εμβόλιο και τελικά η πολυπόθητη καθημερινότητα έχει αντικατασταθεί μεθοδικά από έναν qr κωδικό και δικαιούχοι αυτής της νέας καθημερινότητας δεν είναι άνθρωποι, παρά μόνο έγκυροι κωδικοί. Έτσι λοιπόν, πλήθος έγκυρων κωδικών συρρέουν σε θέατρα και κινηματογράφους για να παρακολουθήσουν θεατρικά και κινηματογραφικά έργα, κάποια εκ των οποίων περιγράφουν ζοφερές και δυστοπικές καταστάσεις ως αποτέλεσμα της εξουσίας. Στο Εθνικό Θέατρο κόσμος με τους κωδικούς και τις ταυτότητες στα χέρια συρρέει για να δει την «Φάρμα των Ζώων», σ’ ένα χώρο όπου επιτρέπονται μόνο εμβολιασμένοι. Σίγουρα ο Όργουελ θα είχε πολλά να πει για τους θεατές του έργου του, το οποίο προβάλει τα πολλά και διαφορετικά πρόσωπα της εξουσίας, τους διαχωρισμούς και τα ψεύδη της και ο κόσμος, γνωρίζοντας τα παραπάνω αλλά και το διαχωριστικό πλαίσιο που εφαρμόζει η εξουσία στους θεατές που μπορούν να την δουν, επέλεξε να την δει. Άραγε, τί καταλαβαίνουν οι θεατές την στιγμή που τα γουρούνια αναφωνούν στα υπόλοιπα ζώα υπηκόους: «Όλα τα ζώα είναι ίσα αλλά ορισμένα ζώα είναι πιο ίσα από άλλα».(!) Η στρέβλωση και συγχρόνως η επιβεβαίωση των μηνυμάτων στα καλύτερά τους.
Η πανούκλα της εξουσίας που καταλαμβάνει τους υπηκόους φάνηκε στις σύσσωμες αντιδράσεις, από όλο το πολιτικό φάσμα, στην περίπτωση της αποχώρησης του ηθοποιού Άρη Σερβετάλη από την παράσταση «Ρινόκερος» του Ευγένιου Ιονέσκο, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τον διαχωρισμό που επιβάλλουν τα νέα μέτρα του κράτους. Για μια ακόμα φορά, δύσκολα κάποιος θα μπορούσε να διακρίνει διαφορές μεταξύ των χλευαστικών δηλώσεων που έγιναν ανώνυμα ή επώνυμα σε social media και ΜΜΕ και της ρητορικής του Άδωνη Γεωργιάδη, του Πέτρου Τατσόπουλου και ατόμων που αυτοχαρακτηρίζονται ως αντιεξουσιαστές. Όλοι χρησιμοποίησαν τους εργαζόμενους που θα έμεναν χωρίς δουλειά εξ αιτίας της απόφασης του ηθοποιού να αποχωρήσει, ενώ οι αριστεροί και οι αντιεξουσιαστές χλεύασαν επιπλέον και την χριστιανική του πίστη, διαχωρίζοντας μόνο σε αυτό το σημείο τις θέσεις τους από τους δεξιούς χλευαστές. Βέβαια, όλες οι πλευρές, με την στάση τους, έδειξαν για ακόμα μια φορά ενότητα ως προς την στήριξη των διαχωριστικών μέτρων του κράτους. Σε αυτό το παράδειγμα μπορεί να διαπιστωθεί πολύ καθαρά αυτό που αναφέρθηκε παραπάνω, δηλαδή πως η βάση της αποδοχής από όλους τους χώρους είναι ίδια και το μόνο που αλλάζει είναι στον τρόπο που εκφράζεται αυτή η κοινή χλεύη απέναντι σε όσους εναντιώνονται στα μέτρα Απαρτχάιντ, μέσω των διαφόρων ιδεολογικών αφετηριών, στηρίζοντας, όμως, σε κάθε περίπτωση, με αυτή τους την στάση το κράτος.
Τί και αν η ίδια η παραγωγή της παράστασης «Ρινόκερος» ανακοίνωσε πως ο ηθοποιός από το καλοκαίρι είχε κάνει γνωστή την πρόθεσή του να αποχωρήσει εφόσον η κυβέρνηση εφάρμοζε απαγόρευση εισόδου στα θέατρα σε ανεμβολίαστους· όλος ο εξουσιαστικός συρφετός, ανεξαρτήτου πολιτικής προέλευσης, απεφάνθη, πως το βάρος για τους εργαζόμενους θα πρέπει να το σηκώσει ο εργαζόμενος που αποχώρησε! Σε μια μέρα όλοι έγιναν εργατιστές. Τους έπιασε ο πόνος, τάχα, για τους εργαζόμενους της παράστασης «Ρινόκερος», ωστόσο για τους χιλιάδες εργαζόμενους σε αναστολή, υγειονομικούς και μη, επικρατεί σιωπή. Εργατισμός και πονοψυχία αλά καρτ, μόνο και μόνο για να στηριχθούν τα Απαρτχάιντ μέτρα.
Στις 06/11/2021, σε παρέμβαση της «Πρωτοβουλίας Ενάντια στο Υγειονομικό Απαρτχάιντ» σε θέατρα της Αθήνας, η Συσπείρωση Αναρχικών μοιράζει την παρακάτω προκήρυξη:
Η ΤΕΧΝΗ ΑΜΦΙΣΒΗΤΕΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΙ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ
«Όταν νυχτώνει τα πουλιά δεν κελαϊδούν», έλεγε ο ρεμπέτης Βαγγέλης Παπάζογλου, θέλοντας έτσι να εξηγήσει την συνειδητή απόσυρσή του από τα πάλκα, τον καιρό της Κατοχής. Ο ίδιος, λίγα χρόνια πριν, είχε, επίσης, αποσυρθεί από την δισκογραφία, διαμαρτυρόμενος με αυτό τον τρόπο για την επιβολή λογοκρισίας από το καθεστώς Μεταξά, λέγοντας πως δεν θέλει τα τραγούδια του να τα κρίνουν «αμόρφωτοι άνθρωποι».
Το παράδειγμα του Βαγγέλη Παπάζογλου το αναφέρουμε γιατί θεωρούμε πως μπορεί να εμπνεύσει τον καλλιτεχνικό χώρο και να αντιδράσει με τον δικό του δημιουργικό τρόπο απέναντι: στο καθεστώς της βιο-τρομοκρατίας, στην προώθηση κρατικών διαχωρισμών με βάση τα πιστοποιητικά υγειονομικών φρονημάτων, στον κρατικά προωθούμενο κοινωνικό αυτοματισμό και στον κοινωνικό κανιβαλισμό και όλα αυτά ακολουθώντας το δόγμα του διαίρει και βασίλευε.
Θα πρέπει να κατανοήσουμε, πως τα λεγόμενα υγειονομικά μέτρα ουδεμία σχέση έχουν με την δημόσια υγεία αλλά στοχεύουν στον έλεγχο, την καταστολή, τον κατακερματισμό του κοινωνικού συνόλου σε εμβολιασμένους ή μη και στην ψευδή κατασκευασμένη εικόνα του ανεμβολίαστου ως το μέγιστο κακό. Πλανώνται, επίσης, όσοι νομίζουν πως τα μέτρα αφορούν μόνο τους ανεμβολίαστους, καθώς η αλληλεπίδραση μέσα στο κοινωνικό σύνολο είναι υπαρκτή και τελικά η καταστολή και ο έλεγχος αφορά όλους και όλες.
Δεν θα αναφερθούμε στον παραλογισμό των μέτρων αφού αυτός είναι προφανής, θα αναφερθούμε, όμως, στον παραλογισμό να παίζονται έργα ριζοσπαστών θεατρικών συγγραφέων, σε χώρους όπου τηρείται καθεστώς Άπαρτχαιντ. Θα ήταν ενδιαφέρον να ζούσε ο Ιονέσκο και να παρατηρούσε το θέατρο του παραλόγου, όχι από τον ίδιο, αλλά από το κράτος με ηθοποιούς τους θεατές μαζί με τους καλλιτέχνες.
Εάν, λοιπόν, δεν θέλουμε να συμμετέχουμε σ’ ένα θέατρο του παραλόγου που το ίδιο το κράτος έστησε, τότε ως ελεύθεροι άνθρωποι πρώτα απ’ όλα και μετά ως καλλιτέχνες, ας εφεύρουμε τρόπους αντίστασης όπου η τέχνη όντως να απελευθερώνει και να πηγαίνει νου και πνεύμα μπροστά και όχι να επιβεβαιώνει κρατικά μέτρα Απαρτχάιντ με πρώτης και δεύτερης διαλογής ανθρώπων.
Ένα μήνα μετά, εκτός από το παραπάνω παράδειγμα, καθώς και άλλων μεμονωμένων καλλιτεχνών, δεν υπάρχει κάποια ουσιαστική αντίδραση στο καλλιτεχνικό χώρο. Είναι λογικό, θα έλεγε κάποιος, ότι ο καλλιτεχνικός χώρος που αντιμετώπισε σοβαρά οικονομικά προβλήματα αυτά τα δύο τελευταία χρόνια, να κοιτάει πρώτα πώς να επιβιώσει και μετά να ασχοληθεί με διαχωρισμούς, μέτρα και διαμαρτυρίες. Μόνο που το ένα, δεν αναιρεί αναγκαστικά το άλλο και αδιέξοδα υπάρχουν, κυρίως, μόνο αν τα αποδεχθεί κάποιος. Σαν οι καλλιτέχνες να έχουν διαχωριστεί από τον υπόλοιπο κόσμο, σαν να αποκόβονται από την σύνδεση της καλλιτεχνικής πραγματικότητας με αυτήν της κοινωνικής – κάτι που κάποτε αποτελούσε έμπνευση για να γραφτούν αριστουργήματα. Η τέχνη ολοένα βυθίζεται σε ξεγυμνωμένες και «κοινωνικά φολκλόρ» παραστάσεις, σε σημείο που ενώ μπορεί να παίζονται έργα διαχρονικά και επίκαιρα, τελικά η σημερινή εποχή και η στείρα αντιμετώπιση τους από τους καλλιτέχνες, να τα καταντάει τόσο άδεια που να χάνεται το οποιοδήποτε κοινωνικό μήνυμα. Από εκφραστές της ζωής να γίνονται εκφραστές του εαυτού τους, ξεκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο. Η αναζήτηση της τελειότητας, της άρτιας τεχνικής οδηγούν σε ένα ναρκισσιστικό παιχνίδι, με αποτέλεσμα την απομάκρυνση από την αλήθεια και την πραγματικότητα. Δηλαδή, κυνηγώντας τα λάθος και τα σωστά, έχασαν την αλήθεια και το ψέμα ή την ψευδαίσθηση και την πραγματικότητα. Ψάχνοντας μέσα σε υποσυνείδητα μονοπάτια αφύπνισης, χάθηκαν στο τί ψάχνουν τελικά και αντί για την επαφή με τον κόσμο και την ανάδειξη της αλήθειας, ακόμα και αυτής που τεχνηέντως κρύβει η εξουσία, μπήκαν σε λάθος δωμάτιο με την ανάδειξη τού εγώ τού καλλιτέχνη και χάνοντας έτσι την επαφή, διαχώρισαν τελικά την θέση τους κλεισμένοι σε αυτό το δωμάτιο-κουτί. Προκαλεί πλέον εντύπωση όταν ένας καλλιτέχνης κάνει το αυτονόητο κοινωνικά, δείχνοντας πως είναι συνδεδεμένος με την κοινωνική πραγματικότητα τηρώντας τα πιστεύω του με συνέπεια, ενώ δεν προκαλεί καμία εντύπωση η στάση των καλλιτεχνών που απλά λειτουργούν σαν πιόνια στην βιομηχανία του θεάματος και της ύπνωσης.
Η στρέβλωση πλέον είναι διάχυτη.
Έτσι, λοιπόν, σε αυτές τις συνθήκες στρέβλωσης, τις οποίες η ίδια η εξουσία έχει καλλιεργήσει, οι όποιοι εξουσιαστικοί σχεδιασμοί είναι πιο εύκολα εφαρμόσιμοι, διότι δεν υπάρχουν οι απαιτούμενες κοινωνικές αντιδράσεις ώστε να σταματήσουν. Οι στρεβλώσεις δημιουργούν ενιαία αντιδραστικά μπλοκ, που ξεκινούν από τους ίδιους τους εξουσιαστές και συνεχίζουν ενοποιημένα και σε μεγάλα κομμάτια εντός των καταπιεζόμενων, ώστε οι όποιες αντιδράσεις να είναι αποδυναμωμένες. Οι διάφορες ιδεολογικές καταβολές αυτού του ενοποιημένου αντιδραστικού μπλοκ δεν έχουν πλέον κάποια σημασία, αφού η εξουσιαστική τους βάση, των αποκλεισμών και των απαγορεύσεων, είναι κοινή για όλους. Χρέος μας, απέναντι σε όλον αυτό τον εξουσιαστικό ορυμαγδό, είναι να συνεχίσουμε με πείσμα και συνέπεια να απογειώνουμε την ελευθερία και να συντρίβουμε οποιονδήποτε σχεδιασμό μας οδηγεί στο να παραδώσουμε έστω και μια σπιθαμή από αυτήν.
Ελευθερόκοκκος
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 221, Δεκέμβριος 2021
[1] ΡΩΣΣΙΑ 1917, Από την Θύελλα στην Καταχνιά, ΕΚΔΟΣΗ ΑΡΧΕΙΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ, σ. 15.
[2] Ό.π
πηγη: https://anarchypress.wordpress.com