Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο πρόγραμμα σπουδών Illiberalism του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκών, Ρωσικών και Ευρασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Τζόρτζ Ουάσιγκτον. Ο Taras Tarasiuk είναι συντονιστής ερευνών στο Ινστιτούτο Ευρω-Ατλαντικής Συνεργασίας στο Κίεβο και αρθρογράφος, ο Andreas Umland είναι αναπληρωτής καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Εθνικό Πανεπιστήμιο του Κιέβου-Ακαδημία Μοχίλα και συγγραφέας.

Μετάφραση Δημήτρης Πλαστήρας 

 

Ι. Η Σκηνή της Ουκρανικής Ακροδεξιάς Από Το 1991

Η μετασοβιετική Ουκρανία διαθέτει μια καλά οργανωμένη και ιδεολογικά αναπτυγμένη, αν και αδύναμη εκλογικά, οικογένεια ακροδεξιών κομμάτων. Οι σπόροι του φάσματος των ακροδεξιών κομμάτων της Ουκρανίας άρχισαν να φυτρώνουν ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και έχουν αποδώσει μια σειρά από διαφορετικές ομαδοποιήσεις και συμμαχίες. Παρά την πρώιμη εμφάνιση τους και τη συνεχή παρουσία τους, η επίδοση των ακροδεξιών κομμάτων και συμμαχιών στις εθνικές εκλογές ήταν γενικά άθλια. Μόνο στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2012 το Svoboda τα κατάφερε σχετικά καλά, και αυτό έγινε υπό ειδικές συνθήκες, που θα αναλύσουμε αργότερα.

Τα Ουκρανικά Ακροδεξιά Πολιτικά Κόμματα

Ουκρανική Εθνική Συνέλευση-Ουκρανική Εθνική Αυτοάμυνα (UNA-UNSO)

Το πολιτικό κόμμα UNA-UNSO, όπως είναι γνωστό από το ουκρανικό ακρωνύμιο του, είναι η παλιότερη σημαντική υπερεθνικιστική ομαδοποίηση στην μετασοβιετική Ουκρανία. Το UNA-UNSO έχει τις ρίζες του στις αρχές του 1990 όταν  προέκυψε από δυο μικρές ομάδες με εξεζητημένα ονόματα, την Διακομματική Ουκρανική Συνέλευση (UMA) και την Ουκρανική Εθνική Ένωση (UNS). Οι ομάδες αυτές έγιναν γνωστές επειδή βοήθησαν  να προστατεύσουν το λιθουανικό κοινοβούλιο όταν σοβιετικές στρατιωτικές μονάδες  εισέβαλαν στον τηλεοπτικό πύργο στο Βίλνιους το 1991. Επιπλέον μέλη από τις γραμμές της UNS συμμετείχαν στην αντιμετώπιση της απόπειρας πραξικοπήματος στη Μόσχα τον Αύγουστο του 1991. Η Ukrainska natsionalna samoorborona (Ουκρανική Εθνική Αυτοάμυνα, UNSO) αντιστάθηκε στις φιλοσοβιετικές δυνάμεις στο Κίεβο, προστατεύοντας τις συναντήσεις του ουκρανικού κινήματος ανεξαρτησίας.

Μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας τον Αύγουστο του 1991, εθνικιστές της UMA, της UNS και άλλων παρόμοιων ομάδων συγχωνεύτηκαν για να γίνουν η Ukrainska natsionalna assambleia (Ουκρανική Εθνική Συνέλευση (UNA) και μια ημιεπίσημη παραστρατιωτική πτέρυγα  για «άμεση δράση» (UNSO). Η UNSO συμμετείχε, εκτός από την αντίσταση διάφορων ρωσικών νεοιμπεριαλιστικών δραστηριοτήτων, επίσης στην αντιμετώπιση αποσχιστικών και μειονοτικών οργανισμών και δραστηριοτήτων στην Ουκρανία σε όλη τη δεκαετία του 1990.

Το 1991 για παράδειγμα, η UNA-UNSO έγινε γνωστή για την επίθεση στον βουλευτή της ΣΣΔ της Ουκρανίας, Mykola Honcharov, την διάλυση της Ρουμανικής Συνέλευσης στο Τσερνοβίτσι και για επιθέσεις σε φιλορωσικές διαδηλώσεις στην Οδησσό. Αργότερα στη δεκαετία του 1990, η UNSO συμμετείχε σε ξένες ένοπλες συγκρούσεις πρώτα στον αποσχιστικό πόλεμο στην Υπερδνειστερία, μετά στη σύγκρουση της Αμπχαζίας και  αργότερα στον Πρώτο Πόλεμο της Τσετσενίας. Κάποιες από τις παραστρατιωτικές μονάδες της UNSO πήραν μέρος επίσης στην σύγκρουση στη Βοσνία στο πλευρό των ντόπιων Κροατών.

Στη διάρκεια της σύγκρουσης στην Υπερδνειστερία των αρχών της δεκαετίας του 1990, ο σκοπός της συμμετοχής της UNSO ήταν η προστασία  της ουκρανικής κοινότητας στην αριστερή όχθη του Μόλδοβα. Κάνοντάς το αυτό δύο παραστρατιωτικές μονάδες της UNSO κατέληξαν να πολεμούν δίπλα από φιλορώσους αυτονομιστές  εναντίον του στρατού της Μολδαβίας. Έτσι, είτε εσκεμμένα, είτε όχι, οι Ουκρανοί υπερεθνικιστές έδρασαν σαν περιστασιακοί σύμμαχοι με δυνάμεις που συνδέονταν με τη Μόσχα, στην Τρανσνίστρια και ακόμη πιο έμμεσα συνεργάστηκαν με την 14^η στρατιά της ΕΣΣΔ (αργότερα τμήμα των ενόπλων δυνάμεων της Ρωσικής Ομοσπονδίας). Το επεισόδιο αυτό ήταν μια από τις πρώτες περιστάσεις έμμεσης συνεργασίας ουκρανικού υπερεθνικισμού και ρωσικής νεοϊμπεριαλιστικής δράσης.

Η στάση της UNA-UNSO στον εμφύλιο πόλεμο στη Μολδαβία είναι ακόμη πιο παράξενη μπροστά στην ταυτόχρονη δράση της κατά την ένοπλη σύγκρουση στην Αμπχαζία στη Γεωργία. Εκεί, την ίδια περίοδο, η UNA-UNSO υποστήριζε στην μάχη της Τιφλίδας την πλευρά της Γεωργίας εναντίον των φιλορώσων Αμπχάζιων αυτονομιστών. Για παράδειγμα, στις 25 Ιουλίου 1993, μια μονάδα άτακτων της UNSO με την ονομασία «Argo» συμμετείχε στην μάχη εναντίον ρωσικών δυνάμεων κοντά στο χωριό του Σταρουσκίνο. Αυτή ήταν ίσως η πρώτη ένοπλη σύγκρουση σε πεδίο της μάχης  μεταξύ ουκρανικών παραστρατιωτικών και ρωσικών τακτικών μονάδων στη διάρκεια της μετασοβιετικής περιόδου. Παραδόξως, έγινε την ίδια περίοδο που άλλοι ακτιβιστές της UNSO ήταν στην Τρανσνίστρια επίσημα υποστηρίζοντας την ουκρανική εθνική κοινότητα εναντίον της μολδαβικής κυβέρνησης και έτσι έμμεσα σε συνεργασία με φιλορώσους αυτονομιστές στη Μολδαβία.

Η UNSO επίσης συμμετείχε επίσης στον 1^ο Πόλεμο της Τσετσενίας  το 1994-1996 στη πλευρά των αυτονομιστών εναντίον της Μόσχας, στέλνοντας μια αποκαλούμενη «Αποστολή για διπλωματική προστασία» στη Τσετσενία. Η πρώτη «αποστολή» είχε επικεφαλής έναν από τους ιδρυτές  του κινήματος, το τότε μέλος του ουκρανικού κοινοβουλίου, Yuriy Tym. Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως ο μελλοντικός ηγέτης της UNA-UNSO, ιδρυτήςς του μικρο-κόμματος Bratstvo και μελλοντικός προσωρινός συνεργάτης με Ρώσους αυτοκρατορικούς ιμπεριαλιστές, Dmytro Korchynsky (γεν. 1964), επίσης συμμετείχε σε αυτήτ ην δήθεν «αποστολή».

Η UNA-UNSO παρουσίαζε την ιδεολογία της ως «ένα πρόγραμμα πολωτικού εθνικισμού» όπου μέλη του ουκρανικού πολιτικού έθνους ταυτοποιούνται με την σύνδεση τους με την ταύτιση τους με συγκεκριμένο κράτος και όχι την εθνικότητα. Όμως σε πράξη και ρητορική, η UNA-UNSO ακολούθησε τις εθνοκεντρικές παραδόσεις της ριζοσπαστικής πτέρυγας της Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών (OUN) στη διάρκεια του πολέμου υπό τον Stepan Bandera και του παραστρατιωτικού της σκέλους, του Ουκρανικού Επαναστατικού Στρατού (UPA), γνωστού ως OUN-UPA. Ο πρώτος αρχηγός της UNA-UNSO ήταν ο Yuriy-Bohdan Shukhevych (γεν. 1933), γιού του Roman Shukhevych (1907-1950), θρυλικού ηγέτη μια περίοδο του UPA που πέθανε πολεμώντας το σοβιετικό καθεστώς. Οι ηγέτες της UNSO ισχυρίζονταν πως ακολουθούσαν τις στρατιωτικές παραδόσεις του UPA, και κάποια μέλη της UNSO τελικά έγιναν μέλη ριζοσπαστικών κομμάτων με πιο ανοιχτές εθνικο-εθνοτικές ιδεολογίες.

Η Παν-Ουκρανική Ένωση «Σβόμποντα» (Svoboda, Ελευθερία)

Το κόμμα που αργότερα έγινε γνωστό ως Σβόμποντα δημιουργήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 1991 στο Λβιβ με το όνομα Κοινωνικό-Εθνικό Κόμμα της Ουκρανίας (SNPU). Σε γενικές γραμμές δραστηριοποιούνταν στην Ανατολική Γαλικία και ιδρύθηκε από εκπροσώπους των τοπικών παραρτημάτων του Οργανισμού Βετεράνων του Αφγανιστάν, την εθνικιστική οργάνωση νεολαίας «Spadshchyna» (Κληρονομιά) με επικεφαλής τον Andriy Parubiy (γεν. 1971) που αργότερα θα γίνονταν πρόεδρος της ουκρανικής εθνοσυνέλευσης το 2016-2019, την Φοιτητική Αδελφότητα του Λβιβ με ηγέτη τον Oleh Tiahnybok (γεν. 1968) και την παραστρατιωτική οργάνωση «Varta Rukhu» (Φρουρά του Κινήματος) με ηγέτη τον Yuriy Kryvoruchko (γεν. 1966) και τον Yaroslav Andrushkiv (γεν. 1953). Ο Andrushkiv ο πρώτος αρχηγός του SNPU. Το 2004 το SNPU μετονομάστηκε σε Παν-Ουκρανική Ένωση «Σβόμποντα» και εξέλεξε τον Tiahnybok ως νέο πρόεδρο του. Το κόμμα γενικά πήγαινε άσχημα στις κοινοβουλευτικές εκλογές. Ωστόσο τον Οκτώβριο του 2012 μπήκε στο Verkhovna Rada (Ανώτατο Συμβούλιο, η ουκρανική εθνοσυνέλευση) με 10,44% των ψήφων στο αναλογικό κομμάτι των εκλογών. Μέχρι σήμερα παραμένει, με διαφορά, το καλύτερο εκλογικό αποτέλεσμα σε εθνικό επίπεδο για ακροδεξιά οργάνωση στην ιστορία της μετασοβιετικής Ουκρανίας.

Στην διάρκεια της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές εκείνης του 2000 – όταν ακόμη ονομάζονταν SNPU – συμμετείχε κυρίως σε μη εκλογικές δραστηριότητες στην Δυτική Ουκρανία. Για παράδειγμα, τα μέλη του θα διαδήλωναν στο κτίριο του Κοινοβουλίου στο Κίεβο, διαμαρτυρόμενοι για γλωσσικά και πολιτισμικά ζητήματα. Επίσης μεταξύ άλλων πρόσφερα υπηρεσίες ασφαλείας στο Πατριαρχείο του Κιέβου της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Όπως και άλλα ακροδεξιά ουκρανικά κόμματα της περιόδου το SNPU είχε τη δική του παραστρατιωτική πτέρυγα, τον «Πατριώτη της Ουκρανίας», που επίσημα διαλύθηκε όταν το SNPU επανιδρύθηκε ως Σβόμποντα και αναδιαμόρφωσε την δημόσια εικόνα του στα μέσα της δεκαετίας του 2000. Ο «Πατριώτης της Ουκρανίας» αργότερα εμφανίστηκε ξανά με νέα ηγεσία και οργάνωση.

Το Σβόμποντα άρχισε να ανεβαίνει στο εθνικό προσκήνιο λίγο μετά αφού ο φιλορώσος πολιτικός Viktor Yanukovych κέρδισε τις προεδρικές εκλογές το 2010. Στο πλαίσιο αυτό, το Σβόμποντα έγινε η πιο εμφανής ουκρανική ακροδεξιά ομαδοποίηση που πραγματοποιούσε δημόσιες δράσεις εναντίον του κυβερνώντος Κόμματος των Περιφερειών του Yanukovych. Το 2012, το Σβόμποντα ήταν ένας από τους βασικούς διοργανωτές των διαδηλώσεων εναντίον του φιλορωσικού νόμου Kivalov-Kolesnichenko: ένα νέο νόμο για τη γλώσσα που συνδέονταν με τους φιλορώσους πολιτικούς Serhiy Kivalov και Vadym Kolesnichenko που επέτρεπε – μέχρι το 2018 – να χρησιμοποιείται η ρωσική γλώσσα ως δεύτερη επίσημη κρατική γλώσσα σε ορισμένες περιοχές. Ως νέο μέλος της εθνοσυνέλευσης, ο Tiahnybok έγινε ένας από τους ηγέτες των διαδηλώσεων του Euromaidan το 2013-2014. Και το Σβόμποντα είχε μερικούς υπουργούς στην πρώτη κυβέρνηση μετά το Euromaidan στα τέλη του Φεβρουαρίου του 2014. Όμως το κόμμα είχε ήδη σπαταλήσει μεγάλο μέρος της φήμης και της δημοφιλίας του ως τότε. Ως αποτέλεσμα των εκλογών του φθινοπώρου του 2014 για το κοινοβούλιο, το Σβόμποντα έχασε τους εκπροσώπους του στην ουκρανική κυβέρνηση και την ομάδα του στην Εθνοσυνέλευση, και έγινε ξανά σε γενικές γραμμές εξωκοινοβουλευτικό αντιπολιτευτικό κόμμα με σημαντική παρουσία μόνο στα περιφερειακά και τοπικά συμβούλια της Ανατολικής Γαλικίας

Το Κίνημα Αζόφ και το Εθνικό Σώμα

(ΣτΜ: για αποφυγή συγχύσεων όπου Αζόφ με ελληνικούς  χαρακτήρες, αναφέρεται το ευρύτερο κίνημα Αζόφ και όπου με λατινικούς η στρατιωτική οργάνωση του το Τάγμα Azov) Μετά την επανάσταση του Euromaidan, το κίνημα Αζόφ – που αναπτύχθηκε από ένα εθελοντικό τάγμα που αρχικά ήταν σταθμευμένο στην Θάλασσα του Αζόφ το 2014 – εμφανίστηκε ως ένα καινούριο αξιοπρόσεκτο πολυδιάστατο πολιτικό φαινόμενο στο μετεπαναστατικό τοπίο της Ουκρανίας. Από το καλοκαίρι του 2014, το κίνημα Αζόφ έχει γίνει μια σημαντική νέα δεξιά δύναμη στην Ουκρανία, ανταγωνιζόμενο ακόμη και το Σβόμποντα. Οι διάφορες οργανώσεις , τμήματα, μέτωπα, παραρτήματα και μονάδες του κινήματος Αζόφ υπολογίζεται πως είναι σε θέση να κινητοποιήσουν 20000 μέλη σε ολόκληρη την Ουκρανία.

Το κίνημα Αζόφ έχει τις ρίζες του σε ένα ελάχιστα γνωστό και αρχικά ρωσόφωνο γκρουπούσκουλο στο Χάρκοβο που ονομάζονταν «Πατριώτης της Ουκρανίας». Ο μικροσκοπικός, αρχικά, αυτός κύκλος προήλθε από την ομώνυμη παραστρατιωτική πτέρυγα του SNPU που είχε διαλυθεί το 2004. Ο νεαρός ηγέτης της ομάδας, Andriy Biletsky (γεν. 1979), όπως και κάποια άλλα μέλη του «Πατριώτη της Ουκρανίας» φυλακίστηκαν το 2011-2012 για διάφορους λόγους, ανάμεσα τους ληστεία, ξυλοδαρμοί, τρομοκρατία και επιθέσεις. Εν μέρει, οι κατηγορίες αυτές ήταν τραβηγμένες και αναφέρονταν σε πολιτικά παρά εγκληματικά επεισόδια. Οι φυλακισμένοι υπερεθνικιστές απελευθερώθηκαν μετά την ανατροπή του Viktor Yanukovych στις αρχές του 2014.

Την άνοιξη του 2014 στην Ανατολική Ουκρανία, ο Biletsky και οι οπαδοί του οργάνωσαν μικρές παραστρατιωτικές μονάδες που ονομάζονταν «μικροί μαύροι άντρες» – αναφορά στο προσωνύμιο, «μικροί πράσινοι άντρες», που είχε δοθεί στις τακτικές ρωσικές ένοπλες δυνάμεις που δεν έφεραν διακριτικά κατά την κατοχή της Κριμαίας στα τέλη του Φεβρουαρίου και αρχές Μαρτίου 2014. Καθώς η αντιπαράθεση με τις φιλορωσικές ομάδες στην Λεκάνη του Ντόνετς (Ντόνμπας) και στο Χάρκοβο εντάθηκε, η μικρή κάποτε ομάδα του Biletsky μεγάλωσε γρήγορα. Το Μάιο του 2014, σχημάτισε το ημιτακτικό εθελοντικό τάγμα «Azov» υπό την εποπτεία του υπουργείου Εσωτερικών. Το καλοκαίρι του 2014, το τάγμα Azov έπαιξε βασικό ρόλο στην απελευθέρωση της σημαντικής βιομηχανικής πόλης του Ντόνμπας, Μαριούπολης από τους υπό ρωσική καθοδήγηση αυτονομιστές.

Ως το φθινόπωρο του 2014, το τάγμα είχε γίνει μια ευρέως γνωστή επαγγελματική στρατιωτική μονάδα και μεταμορφώθηκε στο πλήρως τακτικό Σύνταγμα «Azov» της Εθνοφρουράς. Θεωρείται από τότε ένας από τους ικανότερους ένοπλους σχηματισμούς της Ουκρανίας. Οι διοικητές του συντάγματος ισχυρίζονται πως πλέον λειτουργούν με τα πρότυπα του NATO. Τον χειμώνα του 2015, βετεράνοι και εθελοντές του συντάγματος δημιούργησαν το Πολιτικό Σώμα Αζόφ και έτσι άρχισαν να επεκτείνουν την πολιτική τους ομάδα σε πολυπρόσωπο κοινωνικό κίνημα. Το 2016, ο Biletsky σχημάτισε το πολιτικό κόμμα Εθνικό Σώμα, αντλώντας μέλη από το Πολιτικό Σώμα Αζόφ και το τάγμα και σύνταγμα Azov.

Τον Ιανουάριο του 2018, ένα παρακλάδι του κινήματος Αζόφ, η άοπλη οργάνωση περιφρούρησης Εθνικές Ομάδες (Natsionalnal druzhyny) έγινε το θέμα της ημέρας στα ουκρανικά μέσα όταν πραγματοποίησε μια οπτικά εντυπωσιακή δημόσια λαμπαδηφορία. Επιπλέον υποομάδες και παρακλάδια του κινήματος Αζόφ εμφανίστηκαν από το 2014. Περιλαμβάνουν οντότητες όπως το Σώμα Μηχανικού, τον Οίκο των Κοζάκων (Kozatsky dim), την Lonim (Φλόγα), το Λογοτεχνικό Όμιλο, το κύκλο Orden (Τάξη), το Σώμα Νεολαίας, την Ομάδα Στήριξης του Intermarium και άλλες. Ενώ είναι μερικώς ανεξάρτητα τα μέτωπα και οι υπομονάδες του κινήματος Αζόφ μοιράζονται κοινές θέσεις για συγκεκριμένα πολιτικά ζητήματα και συνεργάζονται μεταξύ τους, και αποδέχονται τον Biletsky ως τον ανεπίσημο αρχηγό ολόκληρης της συμμαχίας. Κατά συνέπεια, το Αζόφ τώρα είναι ένα πολυδιάστατο κοινωνικοπολιτικό κίνημα που αναπτύσσεται με διάφορους τρόπους.

Αν και αρχικά σε απόσταση από τις άλλες ουκρανικές ακροδεξιές ομάδες, το Αζόφ, από το 2016 άρχισε να συνεργάζεται με άλλους υπερεθνικιστές στην Ουκρανία. Την άνοιξη του 2019 το Εθνικό Σώμα εντάχθηκε σε εκλογική συμμαχία με κάμποσα ουκρανικά ακροδεξιά κόμματα υπό την οργανωτική ομπρέλα του Σβόμποντα για τις πρόωρες κοινοβουλευτικές εκλογές τον Ιούνιο του 2019. Ακόμη και αυτή η ενωμένη λίστα της ουκρανικής ακροδεξιάς ωστόσο, έλαβε μόνο 2,15% του αναλογικού μέρους ων εκλογών και έτσι δεν έφτασε το όριο εισόδου του 5% για τη Εθνοσυνέλευση. Η υπερεθνικιστική συμμαχία επίσης απέτυχε να  κερδίσει έδρες στο πλειοψηφικό κομμάτι των εκλογών και έτσι δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει επίσημους εκπροσώπους στην 9^η Ανώτατη Συνέλευση. Αν και το παρόν κοινοβούλιο έχει αρκετά μέλη που έχουν αυτοπεριγραφεί ως «εθνικιστές» μόνο μια από τους 423 βουλευτές, η Oksana Savchuk (γεν. 1983) από την περιφέρεια του Ιβανο-Φρανκιβ στην Ανατολική Γαλικία, συνδέεται με την ουκρανική ακροδεξιά, συγκεκριμένα το Σβόμποντα.

Παρά το ότι επίσημα συμμάχησε με το Σβόμποντα και άλλους από το 2016, το κίνημα Αζόφ παραμένει ιδεολογικά και θεσμικά ιδιαίτερο φαινόμενο μέσα στο υπερεθνικιστικό πολιτικό φάσμα της Ουκρανίας και περιέχει παρακλάδια που υποστηρίζουν μη τυπικές απόψεις μέσα στην ουκρανική ακροδεξιά. Για παράδειγμα, κάποια μέλη του Αζόφ, δεν ασπάζονται κάποια ορθόδοξη χριστιανική οπτική αλλά ενδιαφέρονται για τον παγανισμό. Το κίνημα Αζόφ έχει πραγματοποιήσει ημιπολιτικές δράσεις δρόμου σε μεγάλες και μικρές πόλεις σε ολόκληρη την Ουκρανία, όπως συγκεντρώσεις εναντίον του κλεισίματος ενός πανεπιστημίου στο Ζόφτι Βόντι στη περιφέρεια του Ντνίπροπετρόφσκ. Άλλα σημαντικά ζητήματα κινητοποίησης είναι διάφορα οικολογικά θέματα σε όλη την Ουκρανία.

Υπάρχουν φήμες για την σχέση μεταξύ του κινήματος Αζόφ με τον υπουργό εσωτερικών το 2014-2021, Arsen Avakov. Και υπάρχουν στοιχεία για τις σχέσεις μεταξύ του κυριαρχούμενου από το Αζόφ, Κίνημα Βετεράνων της Ουκρανίας και του Υπουργείο Υποθέσεων των Βετεράνων. Παρόλα αυτά από το 2014 η δημόσια εικόνα του κινήματος είναι εκείνη μιας απόλυτης δύναμης αντιπολίτευσης που εμπλέκεται σε συγκρούσεις με την αστυνομία και πολιτική κινητοποίηση εναντίον της κυβέρνησης.

Το Τάγμα/Σύνταγμα Azov ήταν ιδιαίτερα ενεργός την στρατολόγηση αλλοδαπών για να πολεμήσουν στην ανατολική Ουκρανία. Μεταξύ όλων των ξένων μαχητών που είναι στο Ντονμπάς, μπορεί να βρίσκονται σχεδόν 3000 Ρώσοι πολίτες που πολέμησαν στον ρωσο-Ουκρανικό πόλεμο στο πλευρό του ουκρανικού κράτους. Κάποιοι από αυτούς υπηρέτησαν και ακόμη υπηρετούν στο σύνταγμα Azov. Όπως αναλύεται παρακάτω, μια σειρά από αυτούς τους πρώην Ρώσους πολίτες εμπλέκονται επίσης ενεργά στην ανάπτυξη των κοινωνικών και πολιτικών δομών του κινήματος Αζόφ

Τον Αύγουστο του 2020 μια σειρά από ηγέτες και βετεράνους του Αζόφ όπως και άλλοι ακτιβιστές από συγκεκριμένες οργανώσεις εθνικιστών φοιτητών και δόκιμων παρουσίασαν μια νέα παραστρατιωτική πτέρυγα με το όνομα Centuria – όρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας για στρατιωτική μονάδα εκατό ανδρών.  Η ουκρανική οργάνωση χρησιμοποιεί την λατινική μορφή και γραφή της πιο οικείας ουκρανικής λέξης sotnia (εκατό) ως το επίσημο όνομά της. Με φόντο εικόνες ρωμαϊκών λεγεώνων, η Centuria πραγματοποίησε την πρώτη της δημόσια παρουσίαση με τον Ihor Mykhailenko, τον πρώην ηγέτη των Εθνικών Ομάδων του κινήματος Αζόφ, ως το βασικό ομιλητή της. Η κίνηση αυτή έδειξε πως οι εθνικές Ομάδες αντικαταστάθηκαν από την Centuria.

Η ιστοσελίδα της Centuria ανακοίνωσε πως η οργάνωση αντιπροσωπεύει μια «ομάδα οργανωμένης νεολαίας με βάση μια αντίληψη της Ουκρανικής Πολιτειακότητας και της Ευρωπαϊκής παράδοσης». Από το 2020 η Centuria συμμετείχε σε διάφορες δημόσιες δραστηριότητες όπως η συμμετοχή στην ετήσια πορεία στις 14 Οκτωβρίου στο Κίεβο προς τιμή της UPA, συγκεντρώσεις εναντίον της παράνομης υλοτομίας, δικαστήρια δεξιών ακτιβιστών, και την προώθηση της μεσαιωνικής παράδοσης της Ουκρανίας. Έτσι η οργάνωση, επαναλαμβάνει τον ακτιβισμό των Εθνικών Ομάδων. Αν και δεν υπάγεται στο Εθνικό Σώμα, τα περισσότερα μέλη της Centuria συνδέονται με το κίνημα Αζόφ

Η Centuria περιγράφει τον εαυτό της ως ομάδα «Πολεμιστών του Φωτός και της Τάξης» στο πόλεμο εναντίον του «εσωτερικού εχθρού» της Ουκρανίας. Αν και οι εθνικές Ομάδες παρουσιάζονταν ως ανεπίσημη πολιτοφυλακή επιβολής του νόμου, η Centuria έχει πιο ανοιχτό πεδίο ενδιαφέροντος και συμμετέχει κυρίως σε αντιρωσικές δραστηριότητες σε όλη την Ουκρανία. Για παράδειγμα στο Λβίβ τον Αύγουστο του 2020 η Centuria επιτέθηκαν στον Mykhailo Shpira, ένα φιλορώσο πολιτικό παρατηρητή, και τον Οκτώβριο του 2020 εμπόδισαν μια συγκέντρωση του φιλορωσικού Κόμματος Σαρί.

Μια από τις μεγαλύτερες δράσεις του κινήματος μέχρι στιγμής ήταν η υποστήριξη 16 κατάδικων, κυρίως από το Χάρκοβο, που επιτέθηκαν σε ένα λεωφορείο το 2020 που μετέφερε την φιλορωσική οργάνωση νέων «Πατριώτες – Για τη Ζωή!» του βουλευτή Illia Kyva. Από τότε οι δράσεις στήριξης των καταδικασμένων εθνικιστών του Χαρκόβου αποτελούν την πλειονότητα των δράσεων της Centuria. Υπήρξαν επίσης επιπλέον επιθέσεις σε φιλορωσικούς παράγοντες, μια από τις οποίες οδήγησε σε μαζικές συγκρούσεις στις 21 Σεπτεμβρίου του 2020 στην Οδησσό.

Η Centuria χρησιμοποιεί στρατιωτικά σύμβολα και προετοιμάζει τα μέλη της για στρατιωτική θητεία. Εκπαιδεύει τις δικές της ομάδες εδαφικής άμυνας, αντιγράφοντας πρακτικά την λειτουργία παρόμοιων μονάδων μεταξύ των εφέδρων των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας. Ο αριθμός των μελών της οργάνωσης είναι προς το παρόν άγνωστος αλλά θεωρείται πως αντιστοιχεί και ξεπερνά την δύναμη του προκατόχου της, των Εθνικών Ομάδων του Αζοφ, που είχαν περίπου 1000 ενεργά μέλη.

Ο Δεξιός Τομέας

Η οργάνωση Pravy Sektor (Δεξιός Τομέας, ΔΤ) σχηματίστηκε αρχικά το 2013 στη διάρκεια των πρώτων διαδηλώσεων του Euromaidan ως ανεπίσημος συγκεντρωτικός οργανισμός αρκετών μικρότερων πολιτικών κομμάτων και παραστρατιωτικών ακροδεξιών ομάδων. Για περίπου μισό έτος, μέχρι περίπου τα μέσα του 2014, έμοιαζε σαν ο ΔΤ να έχει γίνει σοβαρός ανταγωνιστής του παλιότερου κόμματος του Σβόμποντα. Ο ΔΤ έγινε  διάσημος στη διάρκεια των γεγονότων του Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου του 2014 στην ουκρανική πρωτεύουσα όταν ο τότε ηγέτης του, Dmytro Yarosh (γεν. 1971), ανέλαβε την δημόσια ευθύνη για συγκρούσεις με κυβερνητικές δυνάμεις στην Οδό Χρουσέφκι στο κέντρο του Κιέβου. Η σύγκρουση ήταν σημαντική κλιμάκωση στη εξέλιξη των διαδηλώσεων. Ωστόσο, πέρα από έντονη δημόσια ορατότητα, και χάρη σε ρωσικά και φιλορωσικά μέσα, ο βαθμός της ουσιαστικής επίδρασης  της ακροδεξιάς στην εμφάνιση, πρόοδο, κλιμάκωση και κατάληξη των διαμαρτυριών είναι θέματα υπό αμφισβήτηση μεταξύ των ερευνητών εκείνων των γεγονότων.

Με την έναρξη του πολέμου στην Ανατολική Ουκρανία, ο ΔΤ σχημάτισε το Ουκρανικό Εθελοντικό Σώμα (Dobrovolchy ukrainsky korpus – DUK), μια μικρή στρατιωτική ομάδα άτακτων για την οποία ο όρος «σώμα» είναι υπερβολικός. Το 2015 ο ΔΤ ισχυρίζονταν δημόσια πως είχε 20000 ενεργά μέλη, μια υπερβολική εκτίμηση.. στην πραγματικότητα, ο συνολικός αριθμός των σταθερά ενεργών μελών του αποκεντρωμένου κινήματος ήταν μερικές εκατοντάδες άνδρες και κάποιες γυναίκες. Μέχρι το 2014, το όνομα «Δεξιός Τομέας» είχε γίνει δημοφιλής ετικέτα για αρκετές μικρές ομαδοποιήσεις που εμφανίζονταν σε ολόκληρη την Ουκρανία, αν και κάποιες είχαν ελάχιστη σχέση με τον αρχικό Δεξιό Τομέα και με την έδρα του στο Κίεβο.

Από νωρίς ο ΔΤ αποδοκιμάστηκε από μια σειρά από τοπικά γεγονότα όπως μια ένοπλη σύγκρουση στο Μουκάτσεβο το 2015 όταν αρκετά μέλη του τοπικού παραρτήματος του συμμετείχαν σε πυροβολισμούς με μια τοπική εγκληματική συμμορία. Νωρίτερα, τον Μάρτιο του 2014, ο πρώην αρχηγός του παραρτήματος του ΔΤ του Ρίβνε στην Δυτική Ουκρανία και καταδικασμένος εγκληματίας Oleksandr Muzychko (1962-2014), γνωστός επίσης ως «Sashko Bily», σκοτώθηκε από πυροβολισμό σε μια σύγκρουση με την αστυνομία. Στη δεκαετία του 1990, ο «Bily» ήταν μεταξύ των εθελοντών της παραστρατιωτικής UNSO στην Ουκρανία και ήταν καταζητούμενος στην Ρωσία από τότε.

Το 2015 η αρχική οργάνωση διασπάστηκε όταν ο δημοφιλής ηγέτης της Dmytro Yarosh (γεν. 1971) παραιτήθηκε από επικεφαλής του ΔΤ. Ίδρυσε τη δική του μικρο-ομάδα με όνομα «Κρατιστική Πρωτοβουλία του Ντμίτρο Γιαρός». Η αποχώρηση του οδήγησε σε περιθωριοποίηση του ΔΤ που από τότε δεν είχε σημαντικούς ηγέτες. Αν και ήταν ιδιαίτερα εμφανής σε ουκρανικά, ρωσικά και δυτικά μαζικά μέσα το 2014, ο ΔΤ σήμερα δεν αναφέρεται ούτε σε πολλές δημοσκοπήσεις και, όταν αναφέρεται, προσελκύει ελάχιστη υποστήριξη από όσους απαντούν. Παρόλα αυτά, ο ΔΤ έχει παραμείνει ενεργό κόμμα, και έχει λειτουργήσει, τα τελευταία χρόνια, σε στενή συνεργασία με το Σβόμποντα, το Εθνικό Σώμα, και άλλες ακροδεξιές δομές.

Η Ουκρανική «Πολιτική Αντι-Κοινωνία»

Πολλοί από τους ευρέως γνωστούς Ουκρανούς ακροδεξιούς ακτιβιστές είναι μέλη κάποιου από τα αντίστοιχα πολιτικά κόμματα. Υπάρχει επίσης ένας αριθμός ακτιβιστών, ωστόσο, που οι δραστηριότητες τους εστιάζονται στην άμεση δράση εντός του κοινωνικού και πολιτισμικού πεδίου αντί της εκλογικής συμμετοχής. Οι βασικές οργανώσεις ενεργές στην ουκρανική πολιτική κοινωνία – μαζί με τις υποομάδες του κινήματος Αζόφ που αναφέρθηκαν προηγουμένως – είναι οι παρακάτω:

Bratstvo (Αδελφότητα)

Μετά την αποχώρηση του από την UNA-UNSO, το 1997 ένας από τους πιο γνωστούς ηγέτες της, ο Dmytro Korchynsky έγινε ουσιαστικά δημοσιολόγος και σχολιαστής. Το 1999, ίδρυσε μια νέα οργάνωση με τον όνομα Bratstvo. Αυτοπαρουσιαζόμενη ως «μια Χριστιανική Χεζμπολάχ», η Αδελφότητα αναζήτησε το δικός της ξεχωριστό χώρο ως εμφανώς ριζοσπαστικό κόμμα. Ωστόσο, θεωρείται ακόμη ως παρανοϊκή- περιθωριακή ομάδα.

Η Αδελφότητα ήταν ένα από τα λίγα ακροδεξιά κινήματα που δεν στήριξε την Πορτοκαλί Επανάσταση του 2004. Αντίθετα, για μια περίοδο, συνεργάστηκε με φιλορωσικές και φιλοπουτινικές δομές. Ωστόσο, το 2013, στη διάρκεια της Επανάστασης της Αξιοπρέπειας, οι ομάδες του Korchynsky ήταν εμφανείς από νωρίς. Συγκεκριμένα η Αδελφότητα συμμετείχε σε μια ύποπτα βίαιη διαδήλωση και σύγκρουση με την αστυνομία μπροστά από το Προεδρικό Μέγαρο την 1^η Δεκεμβρίου 2013. Στην αρχή του Ρώσο-Ουκρανικού Πολέμου του 2014, ο Korchynsky συμμετείχε για λίγο στο Τάγμα Azov πριν δημιουργήσει την δική του παραστρατιωτική ένοπλη μονάδα, το Τάγμα της Αγίας Μαρίας.

C14

Η νεοναζιστική ομάδα C14 δημιουργήθηκε το 2009 στο Κίεβο από τον Evhen Karas (γεν. 1987). Αποτελείται από μερικές εκατοντάδες μέλη, κυρίως νεαρούς άνδρες και γυναίκες. Το γρ4άμμα «C» ή «S» (ανάλογα με την διαφορετική γραφή) λέγεται πως αναφέρεται στο κοζάκικο ξύλινο οχυρό «στις» (січ ή sich). Ο αριθμός 14 είναι κωδικός της διαβόητης φράσης του λευκού σοβινιστής από τις ΗΠΑ David Eden Lane που επινόησε το σύνθημα των δεκατεσσάρων λέξεων: «Πρέπει να εξασφαλίσουμε την ύπαρξη του λαού μας και το μέλλον για τα λευκά παιδιά» (We must secure the existence of our people and a future for white children). Όντας εντελώς περιθωριακή μέχρι το 2013, η C14 απέκτησε δημοσιότητα μέσα από τη συμμετοχή της στην Επανάσταση της Αξιοπρέπειας. Έγινε επίσης διαβόητη για τις δράσεις της εναντίον αναρχικών, αριστερών, προοδευτικών και φιλορωσικών ομάδων. Επίσης έγινε γνωστή για επιθέσεις σε LGBTQ+ ομάδες και τους υποστηρικτές τους στις παρελάσεις του Pride στο Κίεβο το 2017 και το 2018.

Το Καρπάθιο Οχυρό

Η ακροδεξιά ομάδα με έδρα το Ουζχορόντ και με το όνομα Διακαρπάρθια Στρατιωτική-Πατριωτική Ένωση «Karpatska Sich» (Καρπάθιο Οχυρό), δημιουργήθηκε ως ανεπίσημη ομάδα το 2010 υπό την ηγεσία του Taras Deiak (γεν. 1992). Είναι λιγότερο γνωστή από τις άλλες ομάδες  που αναλύθηκαν στο παρόν άρθρο. Το Οχυρό συνεργάστηκε ή ήταν προσωρινά κομμάτι του Δεξιού Τομέα και διατήρησε επαφές με το Σβόμποντα, όπως και με το διεθνές τμήμα του κινήματος Αζόφ. Σχεδόν όλες οι δραστηριότητες και τα μέλη ης οργάνωσης είναι συγκεντρωμένα στην Διακαρπάθια Περιφέρεια της Ουκρανίας.

Από το 2017, το Καρπάθιο Οχυρό έχει συμμετάσχει σε αντιδιαδηλώσεις στη διάρκεια της ετήσια Πορείας Ισότητας στο Κίεβο. Απορρίπτουν επίσης την Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Επιπλέον έχουν αναπτύξει δεσμούς με αρκετές ευρωπαϊκές ακροδεξιές μικρο-οργανώσεις και υποστηρίζουν δημόσια τις πράξεις λευκής σοβινιστικής τρομοκρατίας. Τον Αύγουστο του 2019, το Καρπάθιο Οχυρό ανάρτησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μια ουκρανική μετάφραση του μανιφέστου που έγραψε ο Αυστραλός τρομοκράτης Brenton Tarrant, ο δολοφόνος στην μαζική δολοφονία Μουσουλμάνων στο Κράιστσερτς στη Νέα Ζηλανδία.

«Παράδοση και Τάξη»

Σύμφωνα με τους ηγέτες του, το υπερ-ακροδεξιό γκρουπούσκουλο «Tradytslia I poriadok» (Παράδοση και Τάξη, TiP) με έδρα το Κίεβο είναι «πρόμαχος της Χριστιανοσύνης». Στο Κίεβο έγινε μια ενεργή δεξιά οργάνωση μετά το Maidan και συχνά είναι εμφανές στη διάρκεια διαμαρτυριών εναντίον της ουκρανικής LGBTQ+ κοινότητας. Η «Παράδοση και Τάξη» επίσης αναφέρει πως διαθέτει μια άτακτη παραστρατιωτική μονάδα.

Πολλά από τα μέλη της λέγεται πως πολέμησαν στο Ντόνμπας ως μέλη εθελοντικών ταγμάτων εναντίον των φιλορώσων αυτονομιστών. Κάποιοι από τους ακτιβιστές αυτών των ομάδων λένε πως έχουν σχέση με την πρόσφατα Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας που ιδρύθηκε το 2019. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του TiP, το οργανωτικό πρότυπο της «Παράδοσης και Τάξης» είναι η Σιδηρά Λεγεώνα (Garda de Fier, Σιδηρά Φρουρά) – ένα φασιστικό ρουμάνικο κόμμα της περιόδου του μεσοπολέμου.

Η TiP συμμετείχε σε ακροδεξιές επιθέσεις στις ετήσιες εκδηλώσεις του Pride του Κιέβου, προσπαθώντας να διακόψουν τις πορείες. Θεωρώντας τους εαυτούς τους ως χριστιανούς φονταμενταλιστές, τα μέλη της TiP θεωρούν την ξένη επιρροή στην Ουκρανία ως επιζήμια και είναι ιδιαίτερα εχθρικοί σε αριστερές-προοδευτικές αξίες. Η TiP αναγνωρίζει το κίνημα του 1968 ως βασικό του αντίπαλο και θεωρεί την δική του γέννηση ως αντίδραση στην εμφάνιση νεομαρξιστικού λόγου στην Ουκρανία.

ΙΙ. Η Σχέση των Υπερεθνικιστών της Ουκρανίας με Ρώσους Παράγοντες

Οι μετασοβιετικές ουκρανικές εθνικιστικές αναλύσεις συχνά είναι ηχηρά και ριζικά αντιρωσικές. Όμως, και ο ρωσικός και ο ουκρανικός υπερεθνικισμός αναπτύχθηκε με την πτώση του Σιδερένιου Παραπετάσματος και μέσα στο πλαίσιο ευρύτερων, αλληλεξαρτώμενων ανατολικοευρωπαϊκών, πανευρωπαϊκών και παγκόσμιων τάσεων. Έτσι, υπάρχουν ομοιότητες στις ιδέες, τις έννοιες και τις τακτικές αυτών των υπερεθνικών ιδεολογικών κινημάτων και διασυνοριακών οργανωτικών δικτύων – είτε φονταμενταλιστικά, υπερεθνικιστικά νεοναζιστικά, ταυτοτικά, πανεθνικιστικά ή άλλα. Κατά συνέπεια δεν υπάρχει και όχι μόνο συγκεκριμένο αμοιβαίο ενδιαφέρον μεταξύ των αντίστοιχων ρωσικών και ουκρανικών ομάδων. Περιστασιακά αυτό έχει οδηγήσει επίσης σε επαφές και ακόμη και συνεργασία μεταξύ τομέων και των δυο υπερεθνικιστικών κινημάτων.

Η ιστορική και σήμερα βασική τάση μεταξύ του ουκρανικού και ρωσικού εθνικισμού ήταν αναμφίβολα η αντιπαλότητα. Η ήδη μεγάλη απόσταση μεταξύ της ουκρανικής και ρωσικής ακροδεξιάς  μεγάλωσε περισσότερο στη δεκαετία του 2000, όταν το μεγαλύτερο μέρος της ουκρανικής ακροδεξιάς υποστήριξε τον φιλοδυτικό πρόεδρο Viktor Yushchenko στην εκλογή του στα τέλη του 2004. Για την ρωσική ακροδεξιά, η ουκρανική υπερεθνικιστική στήριξη για την φιλοδυτική πορεία του Yushchenko, όπως και η με σχέσεις με τη διασπορά, γεννημένη στις ΗΠΑ, δεύτερη σύζυγός του, Kateryna Yushchenko, έγιναν επιπλέον πηγές εκνευρισμού. Η πόλωση αυτή κλιμακώθηκε στη διάρκεια της προεδρίας του Viktor Yanukovych το 2010-2014. Η αποστασιοποίηση του Yanukovych από το φιλοευρωπαϊκό κομμάτι της πολιτικής εξέλιξης της Ουκρανίας όπως και η σχετικά φιλορωσική θέση του έγιναν στόχος για όλους τους Ουκρανούς εθνικιστές, ακραίους ή μη.

Η φιλορωσική εξωτερική και πολιτισμική πολιτική οδήγησαν σε μια προσωρινή διεύρυνση της ουκρανικής υποστήριξης στον ανοιχτό εθνικισμό. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου από το 2010, κάποιοι Ρώσοι υπερεθνικιστές  άρχισαν να εγκαταλείπουν την Ρωσία για χώρες όπως η Ουκρανία. Η μετανάστευση αυτή επιταχύνθηκε στη διάρκεια και μετά την επανάσταση του Euromaidan  το 2013-2014. Υπερβάλοντας κάπως το μέγεθος του φαινομένου, οι Michael Colborne και Oleksiy Kuzmenko του Bellingcat σημείωσαν:

«Πολλοί Ρώσοι ακροδεξιοί, προς έκπληξη πολλών ίσως, είναι εναντίον του Κρεμλίνου και αντίθετοι με την εξουσία του Putin λόγω της αντίληψης τους για την μαλθακή στάση τους σε θέματα όπως η μετανάστευση, όπως εκδηλώνεται εμφανέστερα στην ετήσια «Ρωσική Παρέλαση». Ενώ ένα μεγάλο μέρος της ρωσικής ακροδεξιάς  ήταν σημαντική για την υποδαύλιση και συμμετοχή στον συνεχιζόμενο πόλεμο στην ανατολική Ουκρανία, κάποιες φράξιες της ρωσικής ακροδεξιάς υποστήριξαν πρακτικά τις διαδηλώσεις στην Πλατεία Ανεξαρτησίας στο Κίεβο που εξελίχθηκε στην επανάσταση του Φεβρουαρίου του 2014 και έχουν βρει χώρο να λειτουργούν μέσα από την Ουκρανία».

Το φαινόμενο αυτό όμως δεν ήταν ακριβώς καινούριο στις Ρωσο-Ουκρανικές σχέσεις.

Οι Επαφές της Ουκρανικής Ακροδεξιάς με Ρώσους Υπερεθνικιστές

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η πρώτη έμμεση φιλορωσική δραστηριότητα των Ουκρανών υπερεθνικιστών ήταν η συμμετοχή τους στον αποσχιστικό πόλεμο στη Μολδαβία στο πλευρό των ντόπιων Ουκρανών. Όπως αναφέρθηκε, η UNA-UNSO για σύντομο διάστημα, πολέμησε στην ίδια πλευρά με τις ένοπλες δύναμης της Μόσχας στην Τρανσνίστρια. Ωστόσο, αυτό το περιστατικό ένοπλης συνεργασίας παρέμεινε εξαίρεση. Επειδή το βασικό ενδιαφέρον των Ουκρανών υπερεθνικιστών στην Τρανσνίστρια ήταν ο ουκρανικός πληθυσμός δεν μπορεί να θεωρηθεί ως έκφραση υποστήριξης από την UNA-UNSO προς το ρωσικό ιμπεριαλισμό.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, μια από τις φιλικότερες συναντήσεις μεταξύ Ουκρανών και αντικυβερνητικών Ρώσων υπερεθνικιστών πραγματοποιήθηκε μεταξύ της UNA-UNSO και του περιθωριακού Λαϊκού Εθνικού Κόμματος της Ρωσίας (Narodnaya natsionalnaya partiya, NNP). Σύμφωνα με τον Albert Shatrov,

«Το 1996 στο Κίεβο, σε ένα κοινό συνέδριο της UNA-UNSO και του NNP, ο ηγέτης του Alexander Ivanov-Sukharevsky συζήτησε την ιδέα της δημιουργίας μιας συντονισμένης συνωμοτικής Λευκής Τάξης. Το NNP σχεδίαζε τότε να πάρει μέρος στην προπαγάνδιση μεταξύ ομοσπονδιακών στρατιωτικών δυνάμεων στην Τσετσενία πάνω στο ζήτημα της αδελφοποίησης με τους Τσετσένους και να στρέψουν τα όπλα τους προς το Κρεμλίνο».

Αυτό σήμαινε μια προσπάθεια για την συνεργασία μη-ιμπεριαλιστών υπερεθνικιστών για την αντιμετώπιση του ρωσικού ιμπεριαλισμού στη διάρκεια της περιόδου Yeltsin.

Υπό τον πρόεδρο Putin, αυτές οι επαφές έγιναν πιο συχνές. Η Natalia Yudina έχει περιγράψει κάποιες από αυτές:

«Η Ουκρανία είναι καταφύγιο για την ρωσική ακροδεξιά από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Ο Pyotr Khomyakov, ο ιδεολογικός εγκέφαλος της Βόρειας Αδελφότητας (Severnoe Bratstvo), πέρασε ένα διάστημα κρυμμένος εκεί· το ίδιο και ο Yuri Belyaev, ο αρχηγός  του νεοναζιστικού Κόμματος της Ελευθερίας (Partya svobody). Επίσης  στην Ουκρανία κρύβονταν οι Alexander Parinov και Alexei Korshunov, πρώην μέλη των νεοναζιστικών ομάδων United Brigades-88 (OB-88) και της Πολεμικής Οργάνωσης Ρώσων Εθνικιστών (Boevaia organizatsya russkikh natsionalistov, BORN). Ο Korshunov σκοτώθηκε από δική του χειροβομβίδα στο Ζαπορόζιε τον Οκτώβριο του 2011. Ο συνιδρυτής της BORN, Nikita Tikhonov, που αργότερα καταδικάστηκε για τους φόνους του δικηγόρου Stanislav Markelov και της δημοσιογράφου Anastasia Baburova, κρύβονταν για μια επρίοδο στην Ουκρανία […]. Ο [Mikhail] Oreshnikov [από τη ρωσική πόλη του Τσεμποσκάρι] συμμετείχε στη δημιουργία του ουκρανικού πυρήνα της διεθνούς νεοναζιστικής οργάνωσης που ονομάζεται The Misanthropic Division. Η Misanthropic Division δεν είναι συγκεντρωτικός οργανισμός. Δεν έχει μόνιμους ηγέτες ή σταθερή δομή. Υπάρχουν παραρτήματα στην Γερμανία, την Τσεχία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και από ότι φαίνεται και στην Λευκορωσία. Το ουκρανικό παράρτημα οργανώθηκε το 2013 υπό την αιγίδα της Εθνικο-Σοσιαλιστικής Συνέλευσης με την ενεργή συμμετοχή Ρώσων εθνικιστών».

Ένα νέο κύμα συνεργασίας μεταξύ τμημάτων των δυο υπερεθνικιστικών στρατοπέδων άρχισε στη διάρκεια και μετά το Euromaidan του 2013-2014 όταν Ρώσοι υπερεθνικιστές με φιλοουκρανικές θέσεις συμμετείχαν στην εξέγερση του Κιέβου και στην αρχή του πολέμου του Ντόνμπας. Η σημαντικότερη συγκέντρωση ενεργών Ρώσων, και προφανώς αντιπουτινικών, ακροδεξιών ριζοσπαστών στην Ουκρανία ήταν στο κίνημα Αζόφ, περιλαμβανόμενου του τάγματος/συντάγματος του. Η Yudina εξηγεί πως

«Οι Ρώσοι ακτιβιστές της Misanthropic Division συμμετείχαν στις διαδηλώσεις του Maidan, στις συγκρούσεις με αντιπάλους του Maidan στο Χάρκοβο, και κάποιοι πήραν μέρος στις συγκρούσεις στο Ντονμπάς στη πλευρά του Κιέβου. Πάνω από δέκα μέλη της πολέμησαν με το Azov […]. Οι Ρώσοι μαχητές του Azov περιλάμβαναν τον Serhey («Malyuta») Korotkikh, έναν από τους ηγέτες της Εθνικο-Σοσιαλιστικής Συνέλευσης (Natsional-sotsialisticheskoe obshchestvo, NSO)· τον Alexander Valov από το Μούρμανσκ· τον Roman «Zukhel» Zhelenzov της Ένωσης Restukt!· και τον νεοναζί Mikhail Oreshnikov από το Τσεμποσκάρι. […] μετά το τέλος της ενεργούς φάσης των εχθροπραξιών στην Ουκρανία, σχεδόν όλοι τους έμειναν στην Ουκρανία. Κάποιοι από αυτούς ενσωματώθηκαν στην ουκρανική κοινωνία, απέκτησαν ουκρανική υπηκοότητα και συμμετέχουν τώρα στην τοπική πολιτική ζωή».

Επιπλέον κάποια ρωσικά νεοναζιστικά γκξρουπούσκουλα αντιπροσωπεύονται, με τα ουκρανικά τους παραρτήματα, στις διάφορες δομές του κινήματος Αζόφ. Οι Michael Colborne και Oleksiy Kuzmenko ανέλυσαν μια τέτοια ομάδα:

«Η Wotanjugend (Νεολαία του Όντιν) γεννήθηκε στην Ρωσία, και δημοσιεύει το διαδικτυακό του περιεχόμενο σχεδόν αποκλειστικά στα ρωσικά. Σήμερα η αυτοπροσδιοριζόμενη «σφύρα του Εθνικο-Σοσιαλισμού» έχει τη βάση της στην Ουκρανία και, με κάθε τρόπο, αποτελεί τμήμα του ακροδεξιού κινήματος της χώρας, του Αζόφ, που προσπαθεί να επεκτείνει την εσωτερική και εξωτερική επιρροή του. Οι δραστηριότητες της Wotanjugend δεν περιορίζονται απλά στο διαδίκτυο. Το 2018 ο αρχηγός της Wotanjugend συναντήθηκε  με μέλη της βίαιης νεοναζιστικής συμμορίας Rise Above Movement (RAM) στο Κίεβο. Η Wotanjugend επίσης διοργάνωσε πρόσφατα ένα σεμινάριο που περιλάμβανε  διαλέξεις πάνω στη φυλή, την εκπαίδευση στα όπλα και ακόμα και ένα τουρνουά επίδειξης μάχης με μαχαίρι. Επιπλέον ο αρχηγός της ομάδας, Alexei Levkin, περιμένει να πάρει την ουκρανική υπηκοότητα, και είναι βασική μορφή στην δημόσια προσπάθεια του Αζόφ για την απόκτηση ουκρανικής υπηκοότητας για ακροδεξιούς φίλους  από το εξωτερικό που έχουν ενταχθεί στις γραμμές του. Με το μήνυμα του που περιλαμβάνει υποστήριξη τρομοκρατίας και την κυριολεκτική λατρεία του Hitler, η Wotanjugend συνεχίζει να λειτουργεί ανοιχτά στην Ουκρανία, χρησιμοποιώντας την χώρα ως μια βάση για να αναπτυχθεί και να διαδώσει το μήνυμα της  σε όλο το κόσμο».

Η Natalia Yudina πρόσθεσε επιπλέον πως ο «Ilya Bogdanov, ένα πρώην μέλος της κοινότητας της Wotanjugend και πρώην αξιωματικός της FSB, έφυγε για την Ουκρανία το 2014 και πολέμησε ως μέλος του Δεξιού Τομέα [δηλαδή πιθανότερα στο DUK που αναφέρθηκε παραπάνω]».

Λόγω των ξένων, μεταξύ τους και Ρώσσων μαχητών που υπηρέτησαν στο Τάγμα Azov, το Εθνικό Σώμα έχει γίνει μια από τις βασικές ομάδες πίεσης για την νομιμοποίηση της κατάστασης (ως μόνιμων κατοίκων ή πολιτών) των ξένων που πολέμησαν εναντίον των φιλορωσικών δυνάμεων στην Ανατολική Ουκρανία. Αρκετοί τέτοιοι ξένοι, ανάμεσα τους και κάποιοι Ρώσοι υπερεθνικιστές μετανάστες, έλαβαν υπηκοότητα στη διάρκεια της προεδρίας του Petro Poroshenko κατά τη περίοδο 2014-2019.μερικές φορές αυτή η νομιμοποίηση αποδίδονταν αποκλειστικά χάρη στην συμμετοχή τους στις αμυντικές προσπάθειες της Ουκρανίας στο Ντόνμπας.

Η πλέον διαβόητη περίπτωση περιλάμβανε το πρώην μέλος του νεοναζιστικού κόμματος της Ρωσικής Εθνικής Ενότητας και του Λευκορωσικού Λαϊκού Μετώπου Sergei Korotkikh, ο οποίος μετά την μετακίνηση του στην Ουκρανία το 2014, έγινε κεντρική μορφή στο κίνημα Αζόφ. Η Yudina περιέγραψε την περίπτωση:

«Ο Korotkikh έλαβε το ουκρανικό του διαβατήριο προσωπικά από τον πρόεδρο Petro Poroshenko στις 5 Δεκεμβρίου 2014. Εργάστηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών Υποθέσεων της Ουκρανίας, επικεφαλής  της Μονάδας Προστασίας Ειδικών Αντικειμένων, αλλά άφησε τη θέση αυτή στα τέλη του 2017. Μαζί με το άλλο μέλος του Αζόφ, Nikita Makeev, ο Korotkikh ήταν ύποπτος για την επίθεση στον Petro Poroshenko τον Αύγουστο του 2019. Ωστόσο, ο Korotkikh δεν αντιμετώπισε ποτέ κατηγορίες για την υπόθεση. Την άνοιξη του 2020, συνέχιζε να λειτουργεί ως αντιπρόσωπος του Εθνικού Σώματος, της πολιτικής πτέρυγας του Αζόφ».

Μια ακόμη τέτοια φιγούρα ήταν ο Aleksei Levkin, πρώην μέλος της ρωσικής οργάνωσης Wotanjungend, που μετανάστευσε από τη Ρωσία και που επίσης απέκτησε κάποια σπουδαιότητα μέσα στο κίνημα Αζόφ. Αποκαλούσε τον εαυτό του «πολιτικό ιδεολόγο» για τις πρώην ομάδες κρούσης του Αζόφ, τις Εθνικές Ομάδες. οι ουκρανικές πολιτικές καριέρες του Korotkikh, του Levkin και άλλων δείχνουν την σημαντική επιρροή των Ρώσων πρώην νεοναζί μέσα στο κίνημα Αζόφ.

Η ιδεολογική βάση για κάτι τόσο παράδοξες επαφές και ακόμη και μερική συγχώνευση είναι ένας ιδιαίτερος τύπος ρατσιστικού πανσλαβισμού. Στο πλαίσιο τα ζητήματα εθνικής κυριαρχίας και επικράτειας είναι δευτερεύοντα μπροστά σε μια θεωρούμενη κοινή πανεθνική ή ακόμη και πανευρωπαϊκή «λευκή» ή «Άρια» ταυτότητα. Κάποιοι κλάδοι του ρωσικού υπερεθνικισμού, όπως το Κίνημα Εναντίον της Μετανάστευσης, υποστηρίζουν την ιδέα μια κοινότητας των Λευκορώσων, των Ουκρανών και των Ρώσων. Αντίθετα από τις περισσότερες άλλες εκδοχές του ρωσικού υπερεθνικισμού, αυτές οι υποκατηγορίες ωστόσο δεν υποστηρίζουν πάντα μια «μεγάλη Ρωσική» υπεροχή ταυτόχρονα με «Μικρούς» και «Λευκούς Ρώσους» μέσα στην τριπλή Ανατολικοσλαβική οικογένεια λαών. Αντίθετα  έχουν εμμονή  με την αποτροπή της μεγάλης κλίμακας μη χριστιανικής, ιδιαίτερα μουσουλμανικής, μετανάστευσης που θα δημιουργούσε μια φυλετικο-πολιτσμική υπονόμευση από τους μη λευκούς λαούς στη Ρωσία, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία. Επίσης ενδιαφέρονται με την ενίσχυση των LGBTQ+ κινημάτων στις χώρες αυτές.

Την ίδια στιγμή, όπως φάνηκε από την σημαντική εμπλοκή του Russkoe natsionanoe edinstvo (Ρωσική Εθνική Ενότητα, RNE) στην αρχή του πολέμου στο Ντονμπάς, η πλειοψηφία του ρωσικού νεοναζισμού, πρέπει να τονιστεί, είναι εξίσου αντί-ουκρανική όσο και οι  άλλες εκδοχές του ρωσικού υπερεθνικισμού, από τον νεοευρασιανισμό ως τον ορθόδοξο φονταμενταλισμό. Μέσα στο τελευταίο κάποιος μπορεί περιστασιακά μπορεί να βρει μεμονωμένα άτομα  ή μικρές μειονότητες που αποδέχονται την εθνικότητα, ανεξαρτησία και ακεραιότητα της Ουκρανίας. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της φιλο-ουκρανικής σκέψης μέσα στο ρωσικό υπερεθνικισμό εντοπίζεται στα διάφορα ρωσικά γκρουπούσκουλα που αποδέχονται το βιολογικό ρατσισμό. Συχνά αυτές οι ομάδες – είτε στην Ρωσία, την Ουκρανία ή αλλού – βλέπουν τα έθνη τους ως μέρος μιας «λευκής» ή «Άριας» πανεθνικής κοινότητας. Έτσι αποδέχονται συμπάθεια προς όλους εκείνους που θεωρούν πως ανήκουν μέσα σε αυτή την ευρύτερη «φυλετική» συλλογικότητα.

Μέσα στο μικρό φιλοουκρανικό κομμάτι του ρωσικού πολιτικού εξτρεμισμού, είτε βιολογικά ρατσιστικού είτε όχι, υπάρχει θλίψη για τις δράσεις της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας από το 2014 και σημαντική λεκτική αλληλεγγύη με τον πόλεμο της Ουκρανίας για ανεξαρτησία στη Ρωσία. Πολλά άτομα και συγκεκριμένα γκρουπούσκουλα, όπως η Wotanjungend, έχουν μεταφερθεί στην Ουκρανία. Άλλοι τέτοιοι ακτιβιστές έχουν λιγότερο ή περισσότερο αποτελεσματικά έχουν προσπαθήσει να πάρουν μέρος στο Ρωσο-Ουκρανικό πόλεμο, υποστηρίζοντας την ουκρανική πλευρά.

Ο Ρωσικός Εξεγερσιακός Στρατός και το Ρωσικό Κέντρο

Μια έκφραση αυτού του τύπου ρωσου-ουκρανικής ακροδεξιάς αλληλεπίδρασης εμφανίστηκε με τη μορφή του πολιτικού ημι-κόμματος Ρωσικού Κέντρου και της παραστρατιωτικής πτέρυγας του, του Ρωσικού Εξεγερσιακού Στρατού. Ο τελευταίος είναι το υπερβολικό όνομα για μια μικροσκοπική ομάδα που αποτελείται από μερικές δεκάδες νεαρούς ενήλικες. Μέχρι στιγμής η δραστηριότητα αυτής της μικρής, άτυπης, και θεωρούμενα οπλισμένης οντότητας είναι σε γενικές γραμμές εικονική.

Η ομάδα δημιουργήθηκε το 2015 από τον Andrei Kuznetsov (γνωστός ως «Orange»), ένας σχετικά γνωστός Ρώσος αντιπολιτευόμενος μπλόγκερ που μετανάστευσε από την Ρωσία στην Ουκρανία. Μαζί με κάποιους άλλους μετανάστες από την Ρωσία, σχημάτισε αυτό που υπερβολικά ονόμασε Russkaia Povstancheskaia Armya (Ρωσικός Εξεγερσιακός Στρατός, RPA). Το όνομα είναι αναφορά στον Ουκρανικό Εξεγερσιακό Στρατό, ένα δυτικοουκρανικό εθνικιστικό αντάρτικο κίνημα κατά τη διάρκεια και μετά το 2^ο ΠΠ που πολέμησε σοβιετικά και ναζιστικά στρατεύματα αλλά που αμαυρώθηκε από κάποιες από τις μονάδες του που διέπραξαν μαζικούς φόνους Πολωνών και Εβραίων πολιτών στην Δυτική Ουκρανία. Το όνομα, Ρωσικός Εξεγερσιακός Στρατός, μπορεί να αναφέρεται επίσης στο Ρωσικό Απελευθερωτικό Στρατό, την διαβόητη ρωσική μονάδα του Vlasov που πολέμησε μαζί με την Βέρμαχτ εναντίον της Σοβιετικής ένωσης στη διάρκεια του 2^ου ΠΠ.

Ο RPA ισχυρίζεται πως συμμετείχε στο πόλεμο του Ντόνμπας στη πλευρά των ουκρανικών δυνάμεων. Φημολογείται επίσης πως έχει πραγματοποιήσει μυστικές δράσεις στην Ρωσία, κάτι που μοιάζει απίθανο. Ο RPA εμφανίστηκε πρώτη φορά στο κοινό στις 29 Δεκεμβρίου 2014 σε μια συνέντευξη τύπου στο Κίεβο. Ο νεαρός αντικυβερνητικός ακτιβιστής Andrei Kuznetsov έκανε έκκληση για την ένωση των αντιπουτινικών ρωσικών δυνάμεων. Απευθύνθηκε σε «όλους τους ικανούς Ρώσους, […] απογόνους λευκών μεταναστών […] που δε θέλουν η ρωσική κουλτούρα να εξαφανιστεί από το κόσμο».

Το κίνημα απορρίπτει τον ευρασιανισμό και επίσημα αποδέχεται μια εθνοκεντρική, αν και δήθεν «μετριοπαθή», ακροδεξιά ιδεολογία. Χρησιμοποιεί κυρίως έννοιες και σύμβολα που αντιπροσωπεύουν ριζοσπαστικό παρά φιλελεύθερο εθνικιστικό λόγο. Αν και η ομάδα μπορεί να αποτελείται από μια σειρά από ανθρώπους διαφορετικών πεποιθήσεων, μοιάζει να κυριαρχείται από ρατσιστές ακτιβιστές, όπως αποδεικνύουν διάφορες καταχωρίσεις στην ιστοσελίδα τους.

Η δημιουργία του RPA οδήγησε στην δημιουργία ενός εθνοτικά ρωσικού πολιτικού οργανισμού στην Ουκρανία με το όνομα Ρωσικό Κέντρο, που συνδέεται με το κίνημα Αζόφ. Η ύπαρξη του ανακοινώθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2015 στο Κίεβο. Το Ρωσικό Κέντρο είναι ακόμη ένας μικρός οργανισμός που αποτελείται από Ρώσους εθνικιστές πολιτικούς μετανάστες στην Ουκρανία. Η Natalia Yudina περιέγραψε τι ήταν το Ρωσικό Κέντρο:

¨δημιουργήθηκε το Σεπτέμβρη του 2015 από μέλη της Wotanjungend, μια ακροδεξιά διαδικτυακή οργάνωση και από ακτιβιστές του πυρήνα του, απαγορευμένου πλέον στη Ρωσία, Κινήματος Κατά της Παράνομης Μετανάστευσης (Dvizhenie protivnelegalnoi immigratsy, DPNI-Vyatka) στο Κίροβ. Το Ρωσικό Κέντρο και παρουσιάζεται ως πανσλαβιστές, κάνοντας έκκληση για την ένωση όλων των Σλάβων, και επιδιώκοντας να φτάσει πέρα από την Ρωσία και την Ουκρανία. Συνεργάζονται με εθνικιστές στις άλλες χώρες, κυρίως με τους Πολωνούς εθνικιστές από την Zadruga (μια πολωνική νεοπαγανιστική οργάνωση που δημιουργήθηκε το 2006 στο Βροτσουάφ και την Λαϊκή Ελεύθερη Πολωνία (μια ριζοσπαστική πολωνική ομάδα που έγινε διάσημη το 2015 μετά την καταστροφή ενός ουκρανικού πολιτιστικού κέντρου στη Βαρσοβία. Το Σεπτέμβριο του 2018, πραγματοποίησαν μια εκδήλωση για την «ενίσχυση των Πολωνο-Ρωσικών σχέσεων» σε συνεργασία με την Λαϊκή Ελεύθερη Πολωνία. Συμμετείχαν επίσης στην εθνικιστική «πορεία ανεξαρτησίας» στη Βαρσοβία στις 11 Νοεμβρίου 2018. Το Ρωσικό Κέντρο από την Ουκρανία διαδήλωσε δίπλα  από το Μαύρο Μπλοκ, φωνάζοντας συνθήματα της «Λευκής Επανάστασης» («Ευρώπη, Νεολαία Επανάσταση» και «Δόξα και Τιμή στους Ήρωες») και έκαψαν LGBT+ σημαίες όπως και της ΕΕ […]. Τον Φεβρουάριο του 2019, κάποιοι από τους ακτιβιστές συμμετείχαν στην λαμπαδηφορία για την 101^η επέτειο της ανεξαρτησίας της Εσθονίας και το τρίτο διεθνές εθνικιστικό συνέδριο Ethnofutur στο Τάλλιν».

Το Ρωσικό Κέντρο έχει επαφές με πολλές ακροδεξιές ριζοσπαστικές ομάδες στην Ουκρανία, το Καρπάθιο Οχυρό στο Ουζχορόντ. Και το Ρωσικό κέντρο και το Καρπάθιο Οχυρό ήταν συνδιοργανωτές, για παράδειγμα, του ουγγρικού Festung Budapest (Οχυρό Βουδαπέστη) το 2019, μιας διεθνούς συνάντησης ακροδεξιών ακτιβιστών που οργανώθηκε από την Legio Hungaria, και περιλάμβανε αντιπροσώπους από τους Hammerskins Hungaria, Combat 18 Hungaria, Skins4Skins και Betyársereg. Οι 600 συμμετέχοντες μεταξύ άλλων, τιμούσαν και θυμόντουσαν τους «μαχητές που έπεσαν το από πολύ καιρό περασμένο 1945 σε μια άνιση μάχη με τη Κόκκινη Διεθνή» (δηλαδή τους στρατιώτες των Ναζί και τους συμμάχους τους που πολέμησαν το σοβιετικό στρατό για τη Βουδαπέστη στο τέλος του 2^ου ΠΠ). Το Ρωσικό Κέντρο συμμετείχε επίσης στο συνέδριο «Το Ξίφος της Ευρώπης» που οργάνωσε το Καρπάθιο Οχυρό στις 13-14 Απριλίου 2019 στο Ουζχορόντ και σε μια κοινή διαδήλωση της Ριζοσπαστικής Συμμαχίας.

Ο στενότερη ουκρανική επαφή ωστόσο του Ρωσικού Κέντρου ωστόσο είναι το κίνημα Αζόφ. Από το 2016 τα μέλη του Ρωσικού Κέντρου έχουν πάρει μέρος σε αρκετά συνέδρια που οργανώθηκαν από το διεθνές τμήμα του Εθνικού σώματος του Αζόφ. Οι συναντήσεις αυτές τυπικά ήταν αφιερωμένες στην προώθηση της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ ευρωπαϊκών ριζοσπαστικών δεξιών ομάδων και είχαν συνθήματα όπως «Αναδημιουργία της Ευρώπης». Παρόλα αυτά, ο RPA και το Ρωσικό Κέντρο, πρέπει να τονιστεί, παρέμεινε τόσο περιθωριακό στην κοινωνία και την πολιτική της Ουκρανίας που ακόμη και πολλοί Ουκρανοί πολιτικοί αναλυτές δεν τους έχουν ακούσει ποτέ.

Ο αρχηγός του RPA, ο Andrei Kuznetsov, λέει πως πολλοί Ρώσοι πολιτικοί πρόσφυγες είναι σε επαφή με το αποτελούμενο από Ρώσους δίκτυο του στην Ουκρανία. Σύμφωνα με αυτόν, άλλοι Ρώσοι μετανάστες είναι σε ανεξάρτητη και άμεση επαφή με το κίνημα Αζόφ. Οι σχέσεις τους με το Τάγμα Azov και/ή το Εθνικό Σώμα τους έχει βοηθήσει , με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να συμμετέχουν στον αγώνα εναντίον του καθεστώτος Putin από το οποίο διέφυγαν. Το Εθνικό Σώμα τους βοηθά να κινηθούν μέσα στη γραφειοκρατική διαδικασία για απόκτηση προσωρινού ή μόνιμου καθεστώτος κατοίκου στην Ουκρανία ή ακόμη και ουκρανική υπηκοότητα.

Συνολικά, οι ρωσικοί δεξιοί ριζοσπαστικοί κύκλοι στην Ουκρανία είναι μικροί και υποβαθμισμένοι. Κάποιοι μπορεί να μη δρουν δημόσια. Ένας λόγος για αυτό είναι πως όλοι οι Ρώσοι πολιτικοί εμιγκρέδες και οργανισμούς στην Ουκρανία – ακόμη και αν είναι ανοιχτά αντιπουτινικοί – αντιμετωπίζονται με δυσπιστία. Συχνά τους υποπτεύονται πως εμπλέκονται σε μυστικές επιχειρήσεις των μυστικών υπηρεσιών της Μόσχας. Για παράδειγμα, έχει ειπωθεί πως η λευκορωσική KGB και η ρωσική FSB μπορεί να ελέγχουν έναν από τους πιο διαβόητους  νέους ακροδεξιούς μετανάστες στην Ουκρανία, τον προαναφερθέντα Sergei Korotkikh· σημαντικός όγκος δεδομένων έχουν δημοσιευθεί σχετικά με τους πιθανούς δεσμούς του Korotkikh με τις μυστικές υπηρεσίες. Οι Ρώσοι ακροδεξιοί που έχουν μεταναστεύσει από τη Ρωσία στην Ουκρανία έχουν μεταναστεύσει σε γενικές γραμμές ως άτομα ή οικογένειες παρά σε ομάδες. αν ενταχθούν στην ουκρανική ακροδεξιά, οι περισσότεροι το κάνουν ατομικά παρά μέσω των ρωσικών πρώην οργανώσεων τους.

Για να διευκολύνουν και για να προσελκύσουν ετοιμοπόλεμους ακροδεξιούς Ρώσους εμιγκρέδες που έχουν μετακομίσει στην Ουκρανία, το Σύνταγμα Azov δημιούργησε στις γραμμές του ένα ειδικό Ρωσικό Σώμα εντός της δομής του. Το συνδεδεμένο με το Αζόφ πολιτικό κόμμα του Εθνικού Σώματος, έχει γίνει βασικό μέσο για την είσοδο των Ρώσων στο ουκρανικό ακροδεξιό πολίτικό περιβάλλον. Η ηγεσία του κινήματος Αζόφ αναγνωρίζει το ίδιο δημόσια πως έχει το ρόλο ως διαμεσολαβητή για την νομιμοποίηση ξένων εθελοντών – όχι μόνο Ρώσων – που υπηρετούν στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, είτε σαν μόνιμους κάτοικους ή ως νέους πολίτες της Ουκρανίας

Οι Επαφές Μεταξύ Κινήματος Αζόφ και BORN

Για μικρό χρονικό διάστημα υπήρχε και σχέση μεταξύ του κινήματος; Αζόφ στην Ουκρανία και των υπολειμμάτων του διαβόητης ρωσικού ακροδεξιού τρομοκρατικού γκρουπούσκουλου Boevaia organizatsya russkikh natsionalistov (BORN). Η ημιμυστική αυτή οργάνωση ιδρύθηκε από τους ακροδεξιούς Ρώσους ακτιβιστές Nikita Tikhonov και Ilia Gotiachev το 2008 ως παραστρατιωτικός κλάδος του ρωσικού υπερεθνικιστικού κόμματος Russky Obraz (Ρωσική Εικόνα). Όπως εξηγούσε η Yudina, «τα μέλη της BORN πραγματοποίησαν μια σειρά από πολιτικούς φόνους· τα θύματά τους περιλάμβαναν το δικαστή Eduard Chuvashov του Δικαστηρίου της Μόσχας, τον δικηγόρο Stanislav Markelov και αρκετούς γνωστούς αντιφασίστες ακτιβιστές. Η BORN διέκοψε τις δραστηριότητες της μετά τη σύλληψη του Nikita Tikhonov και της Yevgenia Khasis το Νοέμβριο του 2009 και εξουδετερώθηκε [επίσημα] το 2010».

Η ουκρανική συνεργασία με αυτή την ομάδα πρώην μελών της BORN αποτελεί έκπληξη καθώς το πολιτικό σκέλος της BORN, η Ρωσική Εικόνα, κάποτε ήταν ένα εγχείρημα που προωθούνταν από το Κρεμλίνο. Σύμφωνα με τον Robert Horvath:

«Παρά τον εξτρεμισμό της, η Russky Obraz έπαιξε σημαντικό ρόλο στον «ελεγχόμενο εθνικισμό» του Κρεμλίνου. Μεταξύ 2008 και 2009, η Russky Obraz συνεργάστηκε στενά με φιλοκυβερνητικές οργανώσεις νεολαίας και απολάμβανε ιδιαίτερη πρόσβαση στην στενά ελεγχόμενη δημόσια σφαίρα […]. Η ενσωμάτωση της Russky Obraz στον ελεγχόμενο εθνικισμό καλωσορίστηκε μεταξύ άλλων από το SPAS, ένα συνδρομητικό κανάλι αφιερωμένο στην προώθηση των Ρωσικών Ορθόδοξων αξιών. Δημιουργημένο το 2005 από τον [μετέπειτα στέλεχος της Ενωμένης Ρωσίας και διευθυντή της Ρωσικής Προεδρίας] Ivan Demidov, το SPAS πρόσφερε βήμα σε φιλοκυβερνητικούς ιδεολόγους όπως η Nataliya Narochnitskaya και ο Aleksandr Dugin. Το SPAS επίσης πρόσφερε εργασία σε δυο αρχηγούς της Russky Obraz, τον ιδεολόγο της οργάνωσης Dmitry Taratorin, που ορίστηκε επικεφαλής πολιτικού προγραμματισμού· και τον Ilya Goryachev, που εργάστηκε ως διευθυντής δημόσιων σχέσεων και παρουσίαζε την δική του εκπομπή, Network Wars. Το θεσμικό κύρος του SPAS τους επέτρεψε να συμμετέχουν σε τηλεοπτικές συζητήσεις με υψηλόβαθμα κρατικά στελέχη όπως ο Sergei Popov, ένα σημαντικό μέλος της Δούμας, και τον ταξίαρχο Leonid Vedenov, τον επικεφαλής της υπηρεσίας για την έκδοση αδειών οπλοκατοχής του υπουργείου εσωτερικών».

Επιπλέον από το 2014, κάποιοι ακροδεξιοί ακτιβιστές με σχέσεις με την BORN και την Ρωσική Εικόνα είναι ενεργοί στην αποκαλούμενη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντόνετσκ, δηλαδή την δημιουργημένη από τη Μόσχα αποσχιστική οντότητα στην Ανατολική Ουκρανία. Η Hanna Hrytsenko περιέγραψε τους δεσμούς μεταξύ της αδρανούς πλέον BORN και του κινήματος Αζοφ. Για παράδειγμα η Hrytsenko περιγράφει τις περιπτώσεις των Ρώσων νεοναζί Aleksandr Parinov και Roman Zheleznov, που συνδέονταν προηγουμένως με τον Tikhonov. Ο Parinov μετακινήθηκε μόνιμα στην Ουκρανία πολύ πριν το Euromaidan, πιθανώς το 2009.

«Μετά από αυτό δεν ήταν τίποτα γνωστό για αυτόν μέχρι που δυο ανεξάρτητες έρευνες από την Mediazona και την Novaia Gazeta βρήκε τον Parinov στο Ρωσικό Σώμα στο ουκρανικό εθελοντικό τάγμα Azov. Το Σώμα διοικούνταν από έναν ακόμη πολύ γνωστό Ρώσο νεοναζί, που επίσης είχε συνεργαστεί με τους Goriachev, τον Roman Zheleznov με το ψευδώνυμο Zukhel. […] O Zeleznov δεν είναι μέλος της στρατιωτικής υπηρεσίας, αλλά εθελοντής στην υπηρεσία τύπου του Azov».

Ο Zeleznov μετακινήθηκε από τη Ρωσία στην Ουκρανία ντον Ιούνιο του 2014. Ενώ βρίσκονταν ακόμη στη Ρωσία, από το 2007 συμμετείχε με ένα κύκλο φασιστών που αργότερα δημιούργησαν την BORN. Ως μέλος αυτής της ομάδας, του ανατέθηκε να συγκεντρώσει πληροφορίες για Ρώσους αντιφασίστες. Σύμφωνα με την Hrytsenko, ο συνεργός του Zeleznov, Ilia Gotiachev, που αργότερα έγινε ο αρχηγός της BORN, χρησιμοποίησε αυτές τις πληροφορίες για να συνεργαστεί με τους Nikita Ivanov και Pavel Karpov, δυο υπαλλήλους της Προεδρίας που ενδιαφέρονταν για τέτοιες πληροφορίες. Η Hrytsenko εξήγησε επιπλέον:

«Σύμφωνα με την Anna Sennik, την επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών του τάγματος [και μετά συντάγματος] Azov και τον ακτιβιστή του «Πατριώτης της Ουκρανίας», Ihor Kryvoruchko, η πετυχημένη είσοδος του Zeleznov στην Ουκρανία διευκολύνθηκε από τον Ihor Mosychuk, έναν από τους ηγέτες της ουκρανικής ακροδεξιάς οργάνωσης Σοσιαλιστικής Εθνικής Ένωσης [SNA] (τμήμα της οποίας είναι ο Πατριώτης της Ουκρανίας). Την ίδια περίοδο (ο Mosychuk) ήταν εκλεγμένο μέλος του δημοτικού συμβουλίου του Κιέβου και υπαρχηγός του Τάγματος Azov […]. Ο Zeleznov συναντήθηκε με εκπροσώπους στης SNA στο αεροδρόμιο Μπόρισπιλ του Κιέβου  […]. Τον Ιανουάριο του 2016, ο Zeleznov και το Πολιτικό Σώμα Azov (μια ένωση υποστηρικτών της μονάδας) διέκοψαν μια διαδήλωση στο Κίεβο στη μνήμη του Markelov και της Baburova και προσπάθησαν να διακόψουν και την ακόλουθη συνέντευξη τύπου για τον ακροδεξιό ριζοσπαστισμό».

Η Hrytsenko επίσης περιέγραψε ακόμη ένα επεισόδιο σχετικά με τη ρωσική συμμετοχή στο κίνημα Αζοφ:

«Ο Aleksei Baranovsky, φίλος της οικογένειας Tikhonov και Khasis, δημοσιογράφος και συντονιστής του ακροδεξιού κέντρου ανθρώπινων δικαιωμάτων Ρωσική Ετυμηγορία όπως και ειδικός σε εθνικά θέματα για το φιλοκυβερνητικό αντιμεταναστευτικό κίνημα νεολαία Mestnye [Οι Ντόπιοι], έφυγε για να εγκατασταθείς την Ουκρανία. Ο Baranovsky γιόρτασε το φόνο του δικηγόρου Markelov με σαμπάνια και υπήρξε μάρτυρας στην υπόθεση του φόνου. Ο Baranovsky μετακόμισε στο Κίεβο το φθινόπωρο του 2013 και εργάζεται ως Ουκρανός δημοσιογράφος από τότε – μέχρι το Μάρτιο του 2014 στην Kommershaft-Ukraina, και μετά την διακοπή της έκδοσης, για το Delo.ua. Ο Baranovsky ταξίδεψε στο Τάγμα Azov ως δημοσιογράφος τονίζοντας στο ρεπορτάζ του για το τάγμα στο delo.ua πως ο ίδιος δεν πήρε μέρος σε στρατιωτικές επιχειρήσεις».

 

ΙΙΙ. Η Ιδιαίτερη Περίπτωση της Ψευδο-UNA του Eduard Kovalenko

Μια διαφορετική περίπτωση ρωσικής εμπλοκής με μια ουκρανική υπερεθνικιστική οργάνωση δεν περιλάμβανε μια αυθεντικά ακροδεξιά συνεργασία, σαν αυτές που περιεγράφηκαν προηγουμένως και θα περιγραφούν στη συνέχεια, αλλά μάλλον μια επιχείρηση παραπληροφόρησης καθοδηγούμενη μάλλον από τη Μόσχα. Στα μέσα της δεκαετίας του 2000, το Κρεμλίνο ή φιλορωσικές ουκρανικές δυνάμεις προσπάθησαν να εργαλειοποιήσουν ένα τεχνητά κατασκευασμένο, θεωρητικά φασιστικό οργανισμό για να δυσφημίσουν τις φιλοδημοκρατικές εξεγέρσεις της Ουκρανίας, τον φιλελεύθερο εθνικισμό και την αντίσταση εναντίον της Ρωσίας. Ο βασικός πρωταγωνιστής αυτής της υπόθεσης ήταν ο αμφιλεγόμενος Ουκρανός πολιτικός ακτιβιστής Eduard Kovalenko που κάποια στιγμή εμφανίζονταν ως ο πρόεδρος της φαινομενικά εικονικής ομάδας Κοινωνική-Πατριωτική Ένωση των Σλάβων. Η υπόθεση Kovalenko αγγίζει μια σειρά από θέματα στις ρωσο-ουκρανικές σχέσεις των τελευταίων 20 ετών και συνδέει κάποιες πτυχές της Πορτοκαλί Επανάστασης του 2004 με το Ρωσο-ουκρανικό πόλεμο από το 2014, όπως και την ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ της ουκρανικής κυβέρνησης και των ρωσικών κρατιδίων δορυφόρων στη Λεκάνη του Ντόνετς το 2019-2020.

Στον απόηχο της προεκλογικής προεδρικής εκστρατείας του 2004, μια διάσπαση από το ουκρανικό ακροδεξιό κόμμα UNA που χρησιμοποιούσε το ίδιο όνομα είτε το δημιούργησαν είτε διείσδυσαν σε αυτό φιλορωσικοί παράγοντες. Η ψευδο-UNA χρησιμοποιήθηκε εσκεμμένα για να δυσφημίσει το φυλοδυτικό πολιτικό στρατόπεδο της Ουκρανίας. Ο κορυφαίος ειδικός πάνω στην διεθνή ακροδεξιά, Anton Shekhovtsov, συνόψισε αυτή την επιχείρηση στο blog του το 2014:

«Στη διάρκεια της προεδρικής εκλογής του 2004, που κατέληξε με την δραματική αντιπαράθεση μεταξύ του Viktor Yanukovych και του Viktor Yushchenko, κάποιος Eduard Kovalenko, ηγέτης τους εικονικού ακροδεξιού κόμματος Ουκρανική Εθνική Ένωση (UNA), ανακοίνωσε πως θα πραγματοποιήσει πορεία αυτός και το κόμμα του υπέρ του Yushchenko ως προεδρικού υποψηφίου. Το γραφείο του Yushschenko απάντησε πω δεν χρειάζονται τέτοια υποστήριξη και έκαναν τα πάντα για να πάρουν αποστάσεις από την νοσηρή πρωτοβουλία του Kovalenko. Το γραφείο του Yushschenko όμως δεν μπορούσε να παρεμποδίσει την πορεία, και έτσι στις 26 Ιουνίου 2004, ο Kovalenko  την πραγματοποίησε. Στη συνάντηση που ακολούθησε της πορείας, ο Kovalenko δήλωσε: Εμείς το δεξιό εθνικιστικό κόμμα, στηρίζουμε μόνο τον υποψήφιο από τις δεξιές δυνάμεις: τον Viktor Yushschenko. Μια Ουκρανία, ένα έθνος, ένας λαός, ένας πρόεδρος!». Και έκανε τον χιτλερικό χαιρετισμό. Σύμφωνα με τον Andriy Shkil, τον τότε αρχηγό της [πραγματικής ] UNA-UNSO, το όλο γεγονός ήταν σκηνοθετημένο από τον Viktor Medvedchuck, τον τότε Διευθυντή της Προεδρίας (υπό τον πρόεδρο Leonid Kuchma), που αργότερα αναμείχθηκε στην εκλογική απάτη υπέρ του φιλορώσου Yanukovych που προκάλεσε την Πορτοκαλί Επανάσταση. Ο Medvedchuck ήταν [και είναι ακόμη] επίσης γνωστός για τις στενές του σχέσεις με τον Vladimir Putin που είναι ο νονός της κόρης του Medvedchuck. Η αποστολή του Kovalenko ήταν απλό: με την έκφραση στήριξης προς τον Yushschenko υπό ναζιστικού τύπου σημαίες, αναμένονταν να υπονομεύσει τον δημοκρατικό υποψήφιο στα μάτια των δυτικών παρατηρητών. Ευτυχώς για τον Yushschenko ωστόσο, τα δυτικά μέσα σε γενικές γραμμές δεν το πίστεψαν και το αγνόησαν».

Μετά την έναρξη του Ρωσο-ουκρανικού πολέμου στο Ντόνμπας την άνοιξη του 2014, ο ουκρανόφιλος, υπερεθνικιστής και υποστηρικτής του Yushschenko, ο Kovalenko μετατράπηκε, παρά τις προηγούμενες δράσεις του, σε αντικυβερνητικό και αντιπολεμικό ακτιβιστή. Τον συνέλαβαν για τις εκκλήσεις του προς τους Ουκρανούς να απέχουν από την στρατιωτική υπηρεσία και το πόλεμο στο Ντόνμπας. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Halya Coynash από το Μάιο του 2017:

«δικαστήριο στην περιφέρεια της Χερσονήσου […] ανακοίνωσε ποινή στον Edward Kovalenko, έναν Ουκρανό που η συμμετοχή του σε ψεύτικα ακροδεξιά κινήματα και αποσχιστικά σκάνδαλα φτάνει τουλάχιστον μέχρι στο 2004. Το Περιφερειακό Δικαστήριο του Χένιτσεκ βρήκε τον Kovalenko ένοχο για την παρεμπόδιση των νόμιμων δραστηριοτήτων των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας και άλλων στρατιωτικών σχηματισμών (Άρθρο 114-1 του ΠΚ) και τον καταδίκασε σε 5 χρόνια φυλάκισης. Ο Kovalenko μεταφέρθηκε στις φυλακές από την αίθουσα του δικαστηρίου. Οι ποινικές κατηγορίες εναντίον του Kovalenko υποβλήθηκαν μετά από συγκέντρωση κατά της στρατολόγησης που οργάνωσε στις 27 Ιανουαρίου 2015. Στη διάρκεια της συγκέντρωσης, διατύπωσε τελεσίγραφο, απειλώντας πως, αν δεν σταματούσε η επιστράτευση στην Ουκρανία, οι διαδηλωτές θα έκλειναν δρόμους και θα έπαιρναν τον έλεγχο των κτιρίων της στρατολογίας, της αστυνομίας και διοικητικών κτιρίων. Τον Νοέμβριο του 2016 αναφέρθηκε πως ήταν πίσω από μια αίτηση προς τον Serhei Aksyonov, που εγκαταστάθηκε ως ηγέτης της Κριμαίας από τους Ρώσους στρατιώτες τον Φεβρουάριο του 2014, με τον Aksyonov με τη σειρά του να γράφει στον Putin με αίτημα να βοηθήσει το Χένιτσεκ με αέριο. Τον Ιούλιο του 2016. Συμμετείχε άμεσα στην κατασκευή μιας απαίτησης των Ουκρανών Βουλγάρων για βουλγαρική αυτονομία. Το ρεπορτάζ από τις 4 Ιουλίου 2016 είχε τον τίτλο Η Βουλγαρική διασπορά της Ουκρανίας απαιτεί εδαφική αυτονομία από τον Poroshenko και περιείχε μια επιστολή με την υπογραφή του Yury Palichev, που μέσα στο ίδιο το ρεπορτάζ αναφέρεται ως ένας από τους ηγέτες της βουλγαρικής διασποράς».

Η πολιτική στροφή του Kovalenko θυμίζει εν μέρει εκείνη του Ruslan Kotsaba. Το 2019 ο Kotsaba, ένας Δυτικοουκρανός και πρώην αντισημίτης δημοσιογράφος, ήταν προγραμματισμένο να λάβει το Βραβείο Ειρήνης του Άαχεν – ένα αμφιλεγόμενο βραβείο που απονέμει μια γερμανική μη κυβερνητική οργάνωση για ειρηνικό ακτιβισμό. Ο Kotsaba επιλέχθηκε λόγω των δημόσιων καλεσμάτων του προς τους Ουκρανούς άνδρες να αποφύγουν την στρατιωτική υπηρεσία στη διάρκεια του συνεχιζόμενου πολέμου στο Ντόνμπας. Στη συνέχεια βρέθηκε κατηγορούμενος και καταζητούμενος για παράνομη προπαγάνδα από τις ουκρανικές αρχές.

Κατά συνέπεια, ο Kotsaba μετακόμισε προσωρινά στη Γερμανία και ήρθε σε επαφή με αριστερούς πολιτικούς κύκλους. Ανάμεσα στις επαφές του ήταν ο βουλευτής του Die Linke, Andrej Hunko, που έχει σχέσεις με την «Λαϊκή Δημοκρατία του Ντόνετσκ» και συν-πρότεινε τον Kotsaba για το Βραβείο Ειρήνης του Άαχεν. Μετά την ανακοίνωση της υποψηφιότητας του, εμφανίστηκε ένα παλιότερο βίντεο στο διαδίκτυο στο οποίο ο Kotsaba περιέγραφε τις ακραίες αντισημιτικές του απόψεις. Δημόσια αμήχανη η επιτροπή του βραβείου του Άαχεν απέσυρε την υποψηφιότητα του Kotsaba για το βραβείο ειρήνης.

Η περίπτωση του Kovalenko είναι ακόμη πιο παράξενη από του Kotsaba καθώς ο Kovalenko είχε διατυπώσει πολύ πιο συχνά ακροδεξιές θέσεις. Πριν την Πορτοκαλί Επανάσταση, ο Kovalenko απέκτησε  μια συγκεκριμένη δημόσια εικόνα ως ένας επίσημος Ουκρανός υπερεθνικιστής που ηγείται μιας «Ουκρανικής Εθνικής Ένωσης». Από το 2014, η πραγματική UNA-UNSO που ο Kovalenko ισχυρίζονταν πως αντιπροσώπευε το 2004, συμμετείχε με το δικό της εθελοντικό τάγμα στην ένοπλη άμυνα της Ουκρανίας στο Ντόνμπας. Στα τέλη του 2019, η υπόθεση του Kovalenko πήρε μια ακόμα πιο παράξενη στροφή όταν ο μέχρι τότε φυλακισμένος και κάποτε εμφανώς φασίστας Ουκρανός ακτιβιστής μεταφέρθηκε στη Ρωσία ως μέρος των επίσημων ανταλλαγών κρατουμένων που έγιναν ως αποτέλεσμα των ρωσο-ουκρανικών διαπραγματεύσεων, γνωστών ως Πρωτόκολλο του Μίνσκ. Η Halya Coynash ανέφερε στις αρχές του 2020:

«Αν και η Ρωσία ισχυρίστηκε πως η ανταλλαγή στις 29 Δεκεμβρίου ήταν ξεκάθαρα μεταξύ Ουκρανίας και των λεγόμενων λαϊκών δημοκρατιών του Ντόνετσκ και του Λούχανσκ, συμφωνήθηκε για πρώτη φορά στη διάρκεια της συνάντησης της 9^ης Δεκεμβρίου 2019 μεταξύ του Putin και του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelensky. Λίγοι μπορούσαν, σε κάθε περίπτωση, να αμφισβητήσουν πως είναι το Κρεμλίνο και οι άνθρωποί του που παίρνουν όλες τις αποφάσεις σχετικά με την απελευθέρωση κρατουμένων και την συμπερίληψη ατόμων για την επιστροφή στη Ρωσία/στις ελεγχόμενες από την Ρωσία δημοκρατίες. Η Ρωσία ήλπιζε πως η προηγούμενη περσόνα του Kovalenko [ως Ουκρανού φασίστα το 2004]  θα είχε ξεχαστεί, ιδιαίτερα καθώς η στάση του μετά τη ρωσική εισβολή στην Κριμαία και την στρατιωτική επιθετικότητα στο Ντόνμπας ήταν εντελώς διαφορετική. […] Ενώ ο Kovalenko είναι, μέχρι σήμερα τουλάχιστον,  είναι ο μόνος Ουκρανός εθνικιστής του οποίου απαιτήθηκε η απελευθέρωση από την ουκρανική δίωξη από την Ρωσία και τις δορυφορικές δημοκρατίες της, η UNA-UNSO καθοδηγούνταν στη δεκαετία του 1990 από τον ακόμη πιο διαβόητο Dmytro Korchinsky, που λέγεται πως ήταν πράκτορας της KGB κατά την σοβιετική περίοδο. Ενώ το Κρεμλίνο, ή οι φίλοι του όπως ο Medvedchuck, χρησιμοποιούσαν άτομα όπως ο Kovalenko για να προωθήσουν την δική τους αφήγηση για τον ουκρανικό εθνικισμό, το Κρεμλίνο και διάφορες ακροδεξιές ρωσικές οργανώσεις, ιδιαίτερα εκείνες του φασίστα ιδεολόγου Alexander Dugin, συμμετείχαν ιδιαίτερα ήδη από το 2006, στην στρατολόγηση και εκπαίδευση Ουκρανών με φιλορωσικές και ακροδεξιές απόψεις στο Ντόνμπας, στη Κριμαία και, αναμφίβολα, σε άλλες περιοχές της Ουκρανίας. Ενώ η Ρωσία προσπάθησε να παρουσιάσει τους ηγέτες της Ουκρανίας μετά το Maidan ως φασίστες, ήταν στο Ντόνμπας που οι περισσότεροι από τους ακτιβιστές ηγέτες, είτε Ουκρανοί είτε Ρώσοι, ήταν γνωστοί για τις ακροδεξιές και μερικές φορές νεοναζιστικές απόψεις».

Η περίπτωση του Kovalenko είναι μια απεικόνιση της λεγόμενης «πολιτικοτεχνολογικής» ανάμειξης του Κρεμλίνου στις εσωτερικές υποθέσεις της Ουκρανίας παρά πραγματική ουκρανική ακροδεξιά συνεργασία με ρωσικούς παράγοντες. Τα προφανώς επιθυμητά αποτελέσματα των διαφόρων δραστηριοτήτων του Kovalenko ήταν, σε ασυνήθιστα υψηλό βαθμό, σχετιζόμενα με εσκεμμένη παραπληροφόρηση και χειραγώγηση.

Αντίθετα με την περίπτωση του Kovalenko, η περίπτωση της ρωσικής εμπλοκής με τον Dmytro Korchynsky – που η Coynash ανέφερε παραπάνω – ήταν λιγότερο σημαντική σε φύση. Είναι περισσότερο ενδεικτική των σημείων επαφής μεταξύ των κοσμοθεωριών της ουκρανικής ακροδεξιάς και της ιδεολογίας του καθεστώτος Putin. Οι σχέσεις και η προσέγγιση του Korchynsky προς τη Ρωσία, είναι ύποπτες και αυτές σίγουρα. Είναι όμως πιο αμφίσημες σε χαρακτήρα από την ξεκάθαρη περίπτωση του Kovalenko ως έμμισθου φιλορωσικού παράγοντα. Οι διάφορες δραστηριότητες του Korchynsky είναι λιγότερο εύκολο να εξηγηθούν και είναι ιδεολογικά αντιφατικές.

1. IV. Η Ακροδεξιά της Ουκρανίας και το Κρεμλίνο: Η Περίπτωση του Korchynsky

Οι επαφές που αναφέρθηκαν παραπάνω μεταξύ φιλοουκρανών Ρώσων νεοναζί ακτιβιστών μέσα στην ουκρανική ακροδεξιά δεν είναι – όταν εξετάζεται με το πλαίσιο που προτείνουμε εδώ – κάτι το τόσο αναπάντεχο. Μια παράξενη μη ιμπεριαλιστική εκδοχή ρατσισμού που έφεραν οι Ρώσοι που κατέφυγαν στην Ουκρανία εξηγεί την συνεργασία τους με την ουκρανική ακροδεξιά. Επιπλέον, αυτή η συνεργασία έγινε μεταξύ πολιτικά περιθωριακών, αριθμητικά μικρών, και μάλλον νέων ρωσικών ομάδων εμιγκρέδων στην Ουκρανία από την μία πλευρά και κάποιους περιθωριακούς παράγοντες μέσα στην ουκρανική πολιτική από την άλλη. Η περίπτωση του Dmytro Korchynsky αποτελεί, αντίθετα, από πλευράς ιδεολογίας και κινήτρων μια πιο περίπλοκη ιστορία. Συνδέει μια ουκρανική υπερεθνικιστική ομαδοποίηση, με όνομα Bratstvo, και τον πολύ γνωστό πολιτικό του ηγέτη, Korchynsky, με κάποιους γνωστούς (και όχι περιθωριακούς) αντιουκρανούς Ρώσους πολιτικούς παράγοντες στη Ρωσία. Στον απόηχο της Πορτοκαλί Επανάστασης του 2004, υπήρξε για περίπου μια παράξενη σχέση μεταξύ του συνιδρυτή της UNA-UNSO και κάποτε σημαντικό ακροδεξιό ηγέτη Korchynsky και τον ηγέτη του Διεθνούς Ευρασιανιστικού Κινήματος, Aleksandr Dugin, ένα διαβόητο Ρώσο φασίστα ιδεολόγο.

Ήδη πριν την επίσημη προσωρινή συμμαχία του 2005-2006, ο Korchynsky δημιούργησε δεσμούς με την Ρωσία, όπως αποκάλυψε σε μια τηλεοπτική συνέντευξη του 2017: «Συνεργαζόμαστε με του Ρώσους από το 1992 περίπου, σε διάφορες περιοχές […]. Ήταν ήδη μια δύσκολη σχέση. Είχαμε την ψευδαίσθηση πως θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι μαζί τους». Όταν ο έκπληκτος δημοσιογράφος ρώτησε ποιος ήταν ο σκοπός αυτής της συνεργασίας, ο Korchynsky απάντησε πως ήθελε να ενθαρρύνει τον κοζάκικο αποσχητισμό στο εσωτερικό της Ρωσίας. Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, στη διάρκεια της περιόδου που αναφέρει εδώ ο Korchynsky (οι αρχές της δεκαετίας του 1990), η δική του UNA-UNSO ήταν στο νοτιοδυτικό σύνορο της Ουκρανίας με τη Μολδαβία, προστατεύοντας Ουκρανούς που ζούσαν στην Υπερδνειστερία και συμπωματικά υποστηρίζοντας τον φιλορωσικό αποσχητισμό της Υπερδνειστερίας.

Οι επαφές και οι επισκέψεις του Korchynsky στη Μόσχα στη δεκαετία του 2000 ήταν επίσης παράξενες γιατί στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 είχε κάνει σειρά αντιρωσικών ανακοινώσεων και, για παράδειγμα, δήλωσε πως «η Κριμαία θα είναι είτε ουκρανική είτε ακατοίκητη». Ο ερευνητής του ρωσικού εθνικισμού Vladimir Pribylovsky έγραψε, «Το 1996, [ο Korchynsky] πολέμησε στη Τσετσενία για τους Τσετσένους αυτονομιστές. Στα απομνημονεύματα του από το Πόλεμο της Τσετσενίας, που δημοσιεύτηκαν το 2005, μεταξύ άλλων, μιλά πως ήταν παρόν όταν Ρώσοι στρατιώτες εκτελούνταν (με να τους κόβουν το λαιμό και μετά να τους πυροβολούν για είναι σίγουροι για το θάνατο τους)».

Επιπλέον, μετά την στενή συνεργασία του Korchynsky με τον Dugin, υπήρξε ένα ακόμη παράξενο επεισόδιο. Στη διάρκεια της Εξέγερσης του Euromaidan το 2013-2014, υπήρξαν καταγγελίες στον ουκρανικό τύπο πως ένα ένταλμα συλλήψεως είχε εκδοθεί για τον Korchynsky μετά τη συμμετοχή του σε μια σύγκρουση μπροστά από το Προεδρικό μέγαρο την 1^η Δεκεμβρίου 2013, ο Ουκρανός υπερεθνικιστής κρύφτηκε προσωρινά. Σύμφωνα με διάφορες αναφορές, πήγε είτε στη Ρωσία και/ή την Υπερδνειστερία (που ελέγχεται από φιλορωσικό καθεστώς). Σύμφωνα με ένα άρθρο, παραχώρησε συνέντευξη μέσω skype σε ουκρανικό τηλεοπτικό σταθμό από ρωσικό καταφύγιο αιτούντων ασύλου.

Αν η παρουσία του στο σημείο – που ο Korchynsky αρνείται – επιβεβαιωνόταν, θα ήταν κάτι αξιοσημείωτο. Στα τέλη του 2013 και τις αρχές του 2014 τα μέσα του Κρεμλίνου πραγματοποιούσαν ήδη την μεγάλη εκστρατεία παραπληροφόρησης σχετικά με την θανάσιμη απειλή που αποτελούσε ο ριζοσπαστικός ουκρανικός εθνικισμός για τους ρωσόφωνους στην Ουκρανία. Η ρωσική κρατική τηλεόραση και οι εφημερίδες παρουσίαζαν το Euromaidan  ως φασιστική, αντιρωσική εξέγερση και άρχισε να δαιμονοποιεί τον ηγέτη του Δεξιού Τομέα, Dmytro Yarosh, ως φασίστα και δήθεν σημαντική φιγούρα στα γεγονότα που διαδραματίζονταν στο Κίεβο.

Αν και ο Yarosh καταζητούνταν από την Ρωσία, ήταν μάλλον άλλος Ουκρανός υπερεθνικιστής που είχε την ευκαιρία να αποφύγει την σύλληψη στην Ουκρανία καταφεύγοντας στην Ρωσία και/ή στην Υπερδνειστερία, ο Korchynsky. Όμως μια ακόμη αμφιλεγόμενη πτυχή των επαφών του Korchynsky με τη Μόσχα ή φιλορωσικούς παράγοντες από την δεκαετία του 1990 είναι πως σε αυτή τη περίοδο – από την ίδρυση της UNA-UNSO στις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέχρι σήμερα – ο Korchynsky συνεργάζονταν περιοδικά με τον Yuriy Shukhevych, τον πρώην αρχηγό της UPA και για μια περίοδο αρχηγό της ριζοσπαστικής πτέρυγας Bandera της Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών. Το 201-2019, ο Yuriy Shukhevych, μαζί με δύο βουλευτές με δεσμούς με τον Korchynsky (από τους δυο η μία ήταν η σύζυγός του), ήταν μέλη μιας φράξιας του ιδιαίτερα πατριωτικού αποκαλούμενου Ριζοσπαστικού Κόμματος του Oleh Lyashko στη Ραντα.

Παρά το αδιαφιλονίκητο παρελθόν, ο Korchynsky ως ηγέτης του Bratstvo έγινε μέλος του Ανώτατου Συμβουλίου του Διεθνούς Ευρασιανιστικού Κινήματος στη Μόσχα το 2004-2006. Η μόνη άλλη Ουκρανή που συμπεριλαμβάνονταν στην ομάδα αυτή ήταν η επικεφαλής του Προοδευτικού Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ουκρανίας και οικονομολόγος, Natalya Vitrenko. Το κόμμα «Λαϊκής Αντιπολίτευσης» της Vitrenko κατέκτησε το 2,93% των ψήφων το 2006 για το κοινοβούλιο. Ήταν τότε η βασική εκπρόσωπος του ριζοσπαστικού αντιδυτικισμού στην Ουκρανία και είναι γνωστή για τις φιλορωσικές απόψεις της όπως και για τις συχνές της επιθέσεις εναντίον των καθιερωμένων πολιτικών της Ουκρανίας που συχνά αποκαλεί ως «φασίστες».

Το 2004-2006, η Vitrenko και ο Korchynsky, αν και επίσημα σε αντίθετες πλευρές του πολιτικού φάσματος της Ουκρανίας και εμφανώς διαφορετικοί ως προς τις θέσεις τους για την Ρωσία, ήταν μαζί στον κατάλογο των μελών του Ανώτατου Συμβουλίου του Διεθνούς Ευρασιανιστικού Κινήματος στη Μόσχα. Ανακοινώθηκε επίσης τον Φεβρουάριο πως οι Vitrenko αι Korchynsky είχαν ενταχθεί επίσης στο Ανώτατο Συμβούλιο της νεοσύστατης Ευρασιανιστικής Ένωσης Νεολαίας. Η νέα οργάνωση αντιπροσώπευε τον τομέα νεολαίας του Διεθνούς Ευρασιανιστικού Κινήματος και ήταν μέρος μιας ευρύτερης «παρα-απολυταρχικής αναδιαμόρφωσης της ρωσικής δημόσιας σφαίρας σε απάντηση της Πορτοκαλί Επανάστασης της Ουκρανίας μέσω της δημιουργίας, μεταξύ άλλων, φιλοκυβερνητικών κινημάτων νεολαίας. Και οι δύο αυτές οργανώσεις, το Διεθνές Ευρασιανιστικό Κίνημα και η Ευρασιανιστική Ένωση νεολαίας, καθοδηγούνται από και είναι απόλυτα αφοσιωμένες στις ιδέες του διαβόητου Ρώσου φασίστα δημοσιολόγου και πολιτικού επιστήμονα, Aleksandr Dugin.

Το όνομα του Dugin έγινε ευρέως γνωστό στην Ουκρανία το 2007 σε σχέση με ένα σκάνδαλο που ξέσπασε όταν απαγορεύτηκε η είσοδος στην Ρωσία στον Ουκρανό προεδρικό σύμβουλο Mykola Zhulinsky στη διάρκεια ιδιωτικού ταξιδιού στην Αγία Πετρούπολη. Η κίνηση αυτή ήταν αντίποινα στην άρνηση της Ουκρανίας να επιτρέψει στον Dugin να μπει στην Ουκρανία μερικούς μήνες νωρίτερα. Ον Ιούνιο του 2006, η Ουκρανία είχε ανακηρύξει τον Dugin ως persona non grata μέχρι το 2011 για παραβίαση του ουκρανικού νόμου. Όταν έφτασε στο αεροδρόμιο της Συμφερόπολης στις αρχές του Ιουνίου 2007 για να παραστεί στο φεστιβάλ «Ο Μεγάλος Ρωσικός Λόγος» που οργάνωνε η Ρωσική Κοινότητα της Κριμαίας, απελάθηκε πίσω στη Ρωσία.

Ο Dugin έγινε γνωστός ως «νέο-Ευρασιανιστής» και φανατικός αντιαμερικάνος. Ο Dugin περιγράφει τον εαυτό του ως «Εθνικομπολσεβίκο», αναφερόμενος στον Γερμανό αντιδημοκράτη εκδότη Ernst Niekisch ως «παραδοσιοκράτη», τον Γάλλο εσωτεριστή René Guénon και τον Ιταλό φασίστα ντανταϊστή Julius Evola και «συντηρητικό επαναστάτη» αναφερόμενος σε ένα γερμανικό κίνημα διανοουμένων του μεσοπολέμου. Επίσης έκανε θετικές αναφορές σε άλλες μη ρωσικές πηγές όπως ο Βρετανικός Σατανισμός, ο Ευρωπαϊκός Αποκρυφισμός, η Νέα Δεξιά της Γαλλίας και ο Ιαπωνικός Μυστικισμός. Η κοσμοθεωρία του Dugin είναι σε γενικές γραμμές μια εκδοχή αντιδυτικών ιδεών που είχαν την ρίζα τους έξω από τη Ρωσία. Εμφανιζόμενος ως πιστός Ορθόδοξος πιστός, οι βασικές του ιδέες εισάγονται από διάφορους Καθολικούς και προτεστάντες στοχαστές από περίοδο του μεσοπολέμου και εκείνη μετά το πόλεμο στη Δυτική Ευρώπη.

Παρά τέτοιου είδους αμφίβολες – για την ρωσική εθνικιστική παράδοση – πηγές, ο Dugin, με τη σύνδεση του με τον Korchynsky και την Vitrenko, ήταν στη συντροφιά μιας σειρά υψηλά ιστάμενων πολιτικών και κοινωνικών μορφών της Ρωσίας, όπως ο υπουργός πολιτισμού το 2004-2008, Aleksandr Sokolov, ο Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας, Aleksandr Torshin, και ο προεδρικός σύμβουλος Aslambek Aslakhanov. Οι αξιωματούχοι αυτοί, όπως η Vitrenko, o Korchynsky και άλλες μετασοβιετικές μορφές ήταν (και εν μέρει είναι ακόμη) μέλη του Ανώτατου Συμβουλίου του Διεθνούς Ευρασιανιστικού Κινήματος.

Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, ο Dugin έγραψε επανειλημμένως και θετικά για τον δυτικοευρωπαϊκό φασισμό. Άσκησε κριτική στο γερμανικό, ιταλικό , και άλλους φασισμούς στο άρθρο του με τίτλο «Φασισμός – δίχως σύνορα και κόκκινος», που έγινε κεφάλαιο της ηλεκτρονικής έκδοσης του βιβλίου του το 1997, Οι Σταυροφόροι του Προλεταριάτου. Στο άρθρο ο Dugin κατηγόρησε τα φασιστικά κινήματα και καθεστώτα του μεσοπολέμου στην Ευρώπη ως πολύ μετριοπαθή, πολύ ασυνάρτητα, πολύ μαλακά, και όχι πραγματικά επαναστατικά. Ο φασισμός, υποστήριξε ο Dugin, είναι επί της αρχής μια καλή ιδέα, αλλά δεν εφαρμόστηκε ποτέ επιμελώς. Σύμφωνα με τον Dugin, στη Ρωσία θα εμφανιστεί ένας πραγματικός «φασιστικός φασισμός». Σε προηγούμενα άρθρα του, όπως τα «Συντηρητική Επανάσταση» (1991), «Ο Μεγάλος Πόλεμος των Ηπείρων» (1991-1992), ή «Αριστερός Εθνικισμός» (1992), ο Dugin ανέλυσε γιατί πιστεύει πως ο ρωσικός φασισμός είναι μια καλοήθης ιδεολογία. Παρουσίασε τα SS ως οργάνωση με θετικά χαρακτηριστικά και θρήνησε την διάλυση της συμμαχίας μεταξύ Hitler και Stalin  του 1939 ως ατυχές γεγονός. Η σημαία του διαβόητου Εθνικο-Μπολσεβίκικου Κόμματος που ο Dugin ίδρυσε το και καθοδήγησε το 1994 μαζί με τον διαβόητο συγγραφέα Eduard Limonov (1943-2020), ήταν μια προσαρμογή του μοτίβου της ναζιστικής σημαίας με το σοβιετικό σύμβολο του σφυροδρέπανου να αντικαθιστά την μαύρη σβάστικα.

Ήδη από τη δεκαετία του 1990 ο Dugin έγινε γνωστός για τις ιδιαίτερα οξείες δηλώσεις του σχετικά με το μέλλον της Ουκρανίας. Αν και ήταν – ακόμη και με τα ρωσικά εθνικιστικά μέτρα της εποχής – μάλλον υπερβολικές, έγιναν  αργότερα προφητικές σχετικά με την πολιτική του Putin σε σχέση με την Ουκρανία. Για παράδειγμα, ο Dugin έγραψε στο βασικό του βιβλίο, Βάσεις της Γεωπολιτικής, που εκδόθηκε πρώτη φορά το 1997 και ανατυπώθηκε το 2000, πως

«Η ουκρανική ανεξαρτησία είναι τόσο αρνητική για τη ρωσική γεωπολιτική που θα μπορούσε, θεωρητικά, να προκαλέσει μια ένοπλη σύγκρουση […]. Η Ουκρανία ως κράτος δεν έχει κανένα γεωπολιτικό νόημα. Δεν έχει καθολικό πολιτισμικό νόημα, καμιά γεωγραφική ιδιαιτερότητα ή εθνική μοναδικότητα. Η ιστορική σημασία της Ουκρανίας μπορεί να προκύψει από το όνομά της. Η λέξη «Ουκρανία» προέρχεται από την ρωσική λέξη «okraina» ή «μεθόριος». […] Μια απόλυτη αναγκαιότητα για τη ρωσική γεωπολιτική στη Μαύρη Θάλασσα είναι ο απόλυτος και απεριόριστος έλεγχος των ακτών αυτών από τη Μόσχα σε όλο το μήκος τους – από την ουκρανική ως την αμπχάζικη επικράτεια».

Στον απόηχο της Πορτοκαλί Επανάστασης, ο Dugin δημοσίευσε ένα προγραμματικό άρθρο για την Ουκρανία στην επίσημη εφημερίδα του ρωσικού κοινοβουλίου, στην Rossyskaia Gazeta, στις 25 Ιανουαρίου 2005 λέγοντας πως:

«Η Ρωσία έχασε την Ουκρανία, και δεν είναι ανάγκη να κρύψουμε αυτό το θλιβερό γεγονός. Δεν θα είναι δυνατή η ανάπτυξη θετικών σχέσεων με το Κίεβο του Yushchenko, είναι ανεύθυνο και ιστορικά εγκληματικό να το ονειρευόμαστε. Αντιμετωπίζουμε μια πορτοκαλί χώρα υπό τον άμεσο αμερικάνικο έλεγχο, που η είσοδος της στο ΝΑΤΟ είναι ζήτημα του πολύ σύντομου μέλλοντος. Για αυτό η Ρωσία πρέπει να στηρίξει την ομοσπονδοποίηση της Ουκρανία, να χρησιμοποιήσει όλη της την επιρροή για να δημιουργήσει σε αυτή την αδελφική χώρα μια νοτιοανατολική γεωπολιτική ζώνη με στόχο την αυτονομία από το αντιρωσικό και φιλοαμερικάνικο Κίεβο. Επιπλέον, συγκεκριμένα βήματα πρέπει να γίνουν τώρα για την δημιουργία μιας νέας πολιτικής αντιπολίτευσης στο καθεστώς του Yushchenko, χρησιμοποιώντας όλες τις αντιφάσεις της κυβέρνησης του, κάθε σύγκρουση μεταξύ φατριών, και κάθε πολιτικό λάθος. Αν η Μόσχα έχασε την εξουσία στην Ουκρανία, πρέπει να κάνει καθετί δυνατόν για να δημιουργήσει μια πραγματική, αποτελεσματική, και αποτελεσματική Ευρασιατική αντιπολίτευση εκεί».

Το 2006, ο Dugin πρότεινε η Ουκρανία να διαιρεθεί σε δυο κράτη μέσω «οριοθέτησης» με την προοπτική πως η ανατολική και νότια Ουκρανία θα γίνονταν de facto – αν όχι de jure – τμήμα της Ρωσίας.

Οι ανοιχτά αντιουκρανικές δηλώσεις του Dugin κάνουν αυτή την προσωρινή επίσημη συνεργασία με τον γνωστό Ουκρανό υπερεθνικιστή Korchynsky και το κόμμα του, Bratstvo, να μοιάζει παράδοξη. Η σχέση αυτή ήταν αφύσικη με τους όρους και της ρωσικής και της ουκρανικής ακροδεξιάς ιδεολογίας, γενικά, και τις πράξεις και ανακοινώσεις των δύο διαβόητων πρωταγωνιστών ειδικά. Ο Viktor Shnirelman σημείωσε πως, παρόλα αυτά, ο Korchynsky εμφανίστηκε δημόσια στην «συγκέντρωση της Ευρασιανιστικής Ένωσης Νεολαίας [του Dugin] της 21^ης Σεπτέμβρη 2005 στην Σλαβική Πλατεία στην Μόσχα με αφορμή την 625^η επέτειο της Μάχης του Κουλίκοβου όπου  [ο Korchynsky] κάλεσε σε ανελέητο πόλεμο εναντίον του ατλαντικού πολιτισμού, λέγοντας πως ο πόλεμος ήταν πιο κοντά από ποτέ». Σε μια συνέντευξη από το 2005 με έναν ερευνητή από την ιστοσελίδα Censor.net, ο Korchynsky υπερασπίστηκε των σχέσεων του με τη Μόσχα:

“Censor.net: Η ‘Αδελφότητα’ συνεργάζεται στενά με την Ευρασιανιστική Ένωση Νεολαίας, η οποία προτείνει την δημιουργία της Ευρασιατικής Αυτοκρατορίας της Ρωσίας, Ουκρανίας και Λευκορωσίας. Πως είναι δυνατή η συνεργασία των εθνικιστών του Korchynsky με μια τέτοια οργάνωση;

Korchynsky: Το Ευρασιανιστικό κίνημα, υπό την ηγεσία του Dugin, προσπαθεί να δημιουργήσει σχέσεις μεταξύ εθνικιστών διαφορετικών εθνών. Δεν υπάρχει τίποτα το αναπάντεχο σε αυτό.

Censor.net: Πως βλέπεις το μέλλον Ρωσίας και Ουκρανίας; Έχουν οι δυο χώρες την πιθανότητα ενός κοινού μέλλοντος;

Korchynsky: Το βασικό πρόβλημα είναι πως, σε κάθε οικογένεια, οι σχέσεις μεταξύ αδελφών είναι περίπλοκες. Δεν υπάρχει ποτέ ανέφελη σχέση σε μια τέτοια κατάσταση. Επιπλέον, υπάρχει προφανής ανταγωνισμός Ρωσίας και Ουκρανίας στο μετασοβιετικό χώρο. Η Ουκρανία, φυσικά, θα ήθελε να κυριαρχήσει σε αυτό το χώρο κάποια μέρα. Το μέλλον όμως των ουκρανό-ρωσικών σχέσεων καθορίζεται πρώτα από όλα από το γεγονός πως οι Σλάβοι δέχονται διακρίσεις στο σύγχρονο κόσμο […]. Οι μεγάλες πολιτικές δυνάμεις, η αμερικάνικη και ευρωπαϊκή γραφειοκρατία αρνείται κάθε εθνική κρατική κυριαρχία. Ο μόνος πραγματικός τρόπος να αντισταθούμε σε τέτοιες δυνάμεις είναι μέσω κοινών προσπαθειών και δράσεων. Φυσικά, οι Σλάβοι έχουν κοινό μέλλον. Αν υπάρχει καν μέλλον, τότε μόνο κοινό».

Το καλοκαίρι του 2005, ο ηγέτης του Bratstvo μαζί με τον μελλοντικό συντονιστή των ουκρανικών υποθέσεων του Putin, Dmitry Surkov, τον φιλοπουτινικό πολιτικό τεχνολόγο Gleb Pavlovsky, και τον αρχηγό της φιλοπουτινικής οργάνωσης νέων «Nashi» (Δικό μας), Vasyl Yakymenko πραγματοποίησε μια σειρά από διαλέξεις για το ετήσιο καλοκαιρινό καμπ του Nashi στη Λίμνη Σέλιγκερ. Το αντικείμενο της παρουσίασης του Korchynsky ήταν πως να αντιμετωπιστούν οι «έγχρωμες» διαμαρτυρίες, δηλαδή πως να εμποδιστούν πράξεις πολιτικής ανυπακοής παρόμοιες με την πορτοκαλί Επανάσταση στην Ουκρανία ή την Επανάσταση των Τριαντάφυλλων στη Γεωργία. Ήταν μια ασυνήθιστη συμμετοχή του Korchynsky σύμφωνα με το πλαίσιο της ουκρανικής ακροδεξιάς πολιτικής.

Ήταν επίσης πρόβλημα για τον γεννημένο στην Ουκρανία, πρώην ηγέτη του Εθνικού Μπολσεβίκικου Κόμματος της Ρωσίας, και παλιό συνεργάτη του Dugin, Eduard Limonov. Το 2003 ο Korchynsky και ο Eduard Limonov συνελήφθησαν μαζί μετά από κοινή διαδήλωση στη Μόσχα. Εκείνη τη περίοδο ο Limonov ήταν μέρος της ρωσικής αντιπολίτευσης και διακήρυττέ αντιπουτινικές θέσεις. Έτσι η συνεργασία του Korchynsky με το Nashi το 2005, οδήγησε τον Limonov στο να διακόψει σχέσεις με το Bratstvo. Είναι ειρωνεία της τύχης που δεν ήταν ο ουκρανικός εθνικισμός του Korchynsky που έκανε τον Limonov να κόψει δεσμούς, αλλά η συνεργασία του Korchynsky με ένα ιδιαίτερο – δηλαδή, πουτινικό – παρακλάδι του ρωσικού εθνικισμού. Είναι αρκετά ενδιαφέρον πως ο Limonov αργότερα έγινε και ο ίδιος φιλοπουτινικός μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.

Σχετικά με τις επαφές αυτές μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων υπερεθνικιστών, η Hanna Hrytsenko αναφέρει μια ακόμη λεπτομέρεια σχετικά με τον Oleksandr Matiushin, ένα πρώην συντονιστή ενός τοπικού παραρτήματος του μοσχοβίτικου Εθνικού Μπολσεβίκικου Κόμματος του Limonov στο Ντόνετσκ και πρώην ακτιβιστή του προαναφερθέντος μικροκόμματος «Ρωσική Εικόνα», και την μυστική του συνεργασία με τη ρωσική προεδρεία:

«Ο Matiushin, πρώην μέλος επίσης της ‘Αδελφότητας’ του Dmytro Korchynsky και της Ευρασιανιστικής Ένωσης Νεολαίας, ισχυρίζεται πως με το τέλος του 2013 μια μονάδα μάχης αποτελούμενη από δεξιά νεολαία είχε προκύψει από την [ουκρανική αυτονομιστική μικρο-ομάδα] ‘Δημοκρατία Ντόνετσκ’. Η πτέρυγα αυτή γνωστή ως ‘Variag crew, όπως επισημαίνει ο Matiushin, έπαιξε ειδικό ρόλο στα γεγονότα της αποκαλούμενης ‘Ρωσικής Άνοιξης’ [δηλαδή, της εξέγερσης στην Ανατολική και Νότια Ουκρανία την άνοιξη του 2014]».

Ακόμη ένα παράξενο στοιχείο αυτής της ιστορίας, είναι στην συνέντευξη του του 2005 με το Censor.net, ο Korchynsky έδειξε πως ήταν σε αρχικές συζητήσεις για συνεργασία με τον Viktor Yanukovych για να αντιμετωπίσουν από κοινού την «Πορτοκαλί» πολιτική παράταξη. Η πολιτική συμμαχία που οραματίστηκαν ωστόσο δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Ο Korchynsky εξήγησε: «Αρχικά, προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε ένα ισχυρό αντιπολιτευτικό μπλοκ. Όταν όμως ο Yanukovych αποφάσισε να μην είναι ο ηγέτης της αντιπολίτευσης αλλά ο αρχηγός ενός μικρού κόμματος με την υπογραφή Μνημονίου με τον Yushchenko, θέλαμε τουλάχιστον να δημιουργήσουμε ένα ριζοσπαστικό αντιπολιτευτικό εκλογικό μπλοκ. Στη συνέντευξη του ο Korchynsky συμφώνησε επίσης σε μια επέκταση της ενοικίασης της ρωσικής ναυτικής βάσης στη Μαύρη Θάλασσα στο ουκρανικό λιμάνι της Σεβαστούπολης – μια ιδέα με την οποία διαφωνούσαν οι περισσότεροι Ουκρανοί εθνικιστές.

Αργότερα, ο Korchynsky καθησύχαζε επανειλημμένως πως οι αμφιλεγόμενες επαφές του με τη Ρωσία ανήκουν στο παρελθόν. Παρά την κάποτε διακηρυγμένη υποστήριξη του προς τον Yanukovych, όταν ο Yanukovych έγινε πρόεδρος το 2010, ο Korchynsky και τα μέλη του Bratstvo κατέληξε με εγκληματικές κατηγορίες εναντίον τους. Στη Ρωσία, ο Korchynsky καταζητούνταν από το 2005 λόγω των προηγούμενων δράσεων του στην Τσετσενία. Η φιλική του σχέση με τον Dugin, σύμφωνα με τα λόγια του Korchynsky, τελείωσε με το «κάψιμο των γραφείων του Dugin στη Μόσχα» αφήνοντας να εννοηθεί πως αυτός και οι δικοί του είχαν βάλει φωτιά στα γραφεία του κινήματος του Dugin. Αλήθεια ή όχι, το Bratstvo και ο Korchynsky έφυγαν επίσημα από το Διεθνές Ευρασιανιστικό Κίνημα όταν τρία μέλη της Ευρασιανιστικής Ένωσης Νεολαίας βεβήλωσαν ουκρανικά κρατικά σύμβολα στο Όρος Χοβέρλα στην δυτική Ουκρανία τον Οκτώβριο του 2007. Από τότε μοιάζει ο Korchynsky να μην έχει φανερές επαφές με άτομα που είναι κοντά στο Κρεμλίνο και επέστρεψε στον παραδοσιακό ουκρανικό ακροδεξιό ακτιβισμό και αρθρογραφία.

1. V. Η Ακροδεξιά της Ουκρανίας Και Φιλορωσικοί Παράγοντες Εντός Ουκρανίας

 

Η συνεργασία του Korchynsky και κάποιων ακόλουθών του με αντιουκρανούς Ρώσους παράγοντες ήταν ένα εξαιρετικό επεισόδιο. Όμως δεν ήταν η μόνη τέτοια περίπτωση στην ακροδεξιά της Ουκρανίας. Επίσης δεν είναι αποκλειστικό χαρακτηριστικό του Korchynsky και της ομάδας του, συγκριτικά με άλλους Ουκρανούς υπερεθνικιστές των οποίων οι πράξεις και οι δηλώσεις επίσης ήταν αντιφατικές. Τα παρακάτω επεισόδια δείχνουν τις μερικές φορές μπερδεμένες δημόσιες στάσεις των Ουκρανών υπερεθνικιστών.

Η Ακροδεξιά της Ουκρανίας και Ολιγάρχες Που Έχουν Σχέ4σεις Με Τη Μόσχα

Το Κίνημα Αζόφ, ο Medvedchuk, ο Muraev και Άλλοι

Τον Μάρτιο του 2018, μέλη του Bratstvo του Korchynsky και κάποιοι άλλοι ακτιβιστές προσπαθούσαν να εμποδίσουν την είσοδο στα κεντρικά γραφεία του τηλεοπτικού σταθμού ZIK στο Κίεβο. Οι εθνικιστές αυτοί διαμαρτύρονταν την πώληση του πρώην φιλο-ουκρανικού τηλεοπτικού σταθμού σε μια οντότητα που σχετίζονταν με τον Ουκρανό πολιτικό και ολιγάρχη Viktor Medvedchuk. Ο Medvedchuk είναι καλά γνωστός για τους στενούς του δεσμούς με το Κρεμλίνο: ο νονός της κόρης του είναι ο Vladimir Putin. Σε αντίδραση προς την υπερεθνικιστική διαμαρτυρία για την πώληση του ZIK, αστυνομικές δυνάμεις και μια ομάδα μπράβων εμφανίστηκαν στο κτίριο του σταθμού. Οι υπερεθνικιστικές Εθνικές Ομάδες – που έχει σχέσεις με το Εθνικό Σώμα του κινήματος Αζόφ – ήρθαν όχι για να διαμαρτυρηθούν αλλά για να υπερασπιστούν την λειτουργία του σταθμού υπό τη νέα ιδιοκτησία του και με το νέο πρόγραμμά του. Σύμφωνα με την ηγεσία του κινήματος Αζόφ, η διεύθυνση του καναλιού ζήτησε την προστασία των Εθνικών Ομάδων. Οι υπηρεσίες προστασίας είναι, αναμφίβολα, κοινή πρακτική μεταξύ των ουκρανικών παραστρατιωτικών εθνικιστικών ομάδων. Όμως η πράξη αυτή ήταν παράξενη καθώς ένας διαβόητος εκπρόσωπος του Putin στην Ουκρανία, ο Medvedchuk, είχε γίνει ο νέος de facto ιδιοκτήτης του τηλεοπτικού σταθμού (και ο τηλεοπτικός σταθμός έκλεισε το 2021 για το λόγο αυτό).

Δύο χρόνια μετά από το περιστατικό αυτό, το Μάϊο του 2020, οι ίδιες Εθνικές Ομάδες που είχαν προστατεύσει το τηλεοπτικό σταθμό του Medvedchuk το 2018, επιτέθηκαν στο Κίεβο τα γραφεία του κόμματος του Medvedchuk «Πλατφόρμα Αντιπολίτευσης – Για τη Ζωή». Στη πραγματικότητα, οι Ουκρανοί ακροδεξιοί ριζοσπάστες έχουν επιτεθεί επανειλημμένως σε φιλορωσικούς τηλεοπτικούς σταθμούς. Για παράδειγμα το 2016 εξαιτίας φιλορωσικής ρητορικής στο δημοφιλές κανάλι Inter, εκπρόσωποι του κινήματος Αζόφ μπλόκαραν το κτίριο και οργάνωσαν πράξεις εναντίον του σε όλη την Ουκρανία.

Ένα παρόμοιο αντιφατικό μοτίβο εμφανίζεται στις άλλες σχέσεις του κινήματος Αζόφ με μέσα που σχετίζονται με φιλορώσους ολιγάρχες και πολιτικούς. Μεταξύ των τελευταίων. Για παράδειγμα, είναι ο Dmytro Muraev που ήταν τακτικός καλεσμένος στο ZIK μετά την φιλορωσική του στροφή και ήταν ή είναι συνιδιοκτήτης άλλων φιλορωσικών καναλιών, 112.ua (έκλεισε το 2021), Nash και NewsOne (έκλεισε το 2021). Παρά την γενικά αντιεθνικιστική και εν μέρει αντιουκρανική ρητορική τους, αυτοί οι μιντιακοί κολοσσοί, μαζί με άλλα κανάλια που συνδέονται με Ουκρανούς ολιγάρχες με ασαφείς πολιτικές θέσεις, για πολλά χρόνια έχουν προσφέρει σημαντικό τηλεοπτικό χρόνο σε εκπροσώπους του κινήματος Αζόφ.

Αυτή η προσοχή είναι παράξενη λόγω των σταθερών χαμηλών ποσοστών του Εθνικού σώματος στις δημοσκοπήσεις και στις εθνικές εκλογές που συνήθως είναι πολύ κάτω το όριο του 5% που είναι αναγκαίο για να μπουν στη Ράντα. Στη πραγματικότητα, κάποια δελτία τύπου από τις εταιρίες δημοσκοπήσεων της Ουκρανίας δεν αναφέρουν καν το Εθνικό Σώμα και τον αρχηγό του Andriy Biletsky ως διακριτές οντότητες λόγω της ασήμαντης υποστήριξης του 1% ή και λιγότερο μεταξύ των ερωτηθέντων. Η αντίφαση μεταξύ της υψηλής τηλεοπτικής έκθεσης και της χαμηλής πολιτικής βαρύτητας επαναλαμβάνει ένα προηγούμενο μοτίβο υψηλής τηλεοπτικής παρουσίας στα μέσα του τότε εξωκοινοβουλευτικού και εθνικά περιθωριακού κόμματος Svoboda σε διάφορα τηλεοπτικά κανάλια κοντά στο Κόμμα των Περιφερειών την περίοδο 2010-2012.

Επιπλέον, το εκπληκτικά υψηλό ενδιαφέρον των φιλορωσικών και αμφίσημα ολιγαρχικά μαζικά μέσα για το Εθνικό Σώμα, ως μικρό ουκρανικό κόμμα, έχει οδηγήσει όχι μόνο σε δυσανάλογη παρουσία της ηγεσίας του κινήματος Αζόφ, μεταξύ τους του Andriy Biletsky, στις ειδήσεις και στις δημοσιογραφικές εκπομπές αυτών των τηλεοπτικών καναλιών. Ένας από ιδιαίτερα διαβόητους ανεπίσημους ηγέτες του κινήματος Αζόφ, ο προαναφερθέντας πρώην Λευκορώσος και Ρώσος νεοναζί ακτιβιστής και μετανάστης Sergei Korotkikh (Ουκρανικά: Serhiy Korotkykh), ευνοήθηκε και αυτός τα τελευταία χρόνια από την ασυνήθιστα υψηλή προβολή σε σχετικά φιλορωσικά μαζικά μέσα. Όπως φάνηκε αυτή η αναπάντεχη συνεργασία θυμίζει ένα προηγούμενο παράξενο επεισόδιο στην ιστορία της μετασοβιετικής ουκρανικής ακροδεξιάς.

Svoboda και Yanukovych

Σε σχέση με τις αμερικάνικες προεδρικές εκλογές του 2016, οι δραστηριότητες στην Ουκρανία του διευθυντή της προεκλογικής εκστρατείας του Donald Trump, Paul Manafort, έγιναν αντικείμενο έρευνας. Ο Manafort ήταν σύμβουλος του Yanukovych το 2007-2009 στη προετοιμασία της πετυχημένης εκλογικής του προσπάθειας για την προεδρία της Ουκρανίας του 2010. Ο Manafort του πρότεινε μεταξύ άλλων να παίξει πάνω στην πολιτική πόλωση στην Ουκρανία. Μοιάζει να πρότεινε στο Κόμμα των Περιφερειών να χρησιμοποιήσει την αντισημιτική και αντιρωσική ρητορική των υπερεθνικιστών της Ουκρανίας για όφελος του στη διάρκεια της εκστρατείας του Yanukovych. Η τακτική αυτή είχε ως στόχο να δημιουργήσει την εικόνα μιας ριζοσπαστικής εθνικιστικής απειλής στην ενσωμάτωση της Ουκρανίας στην Δύση και να κινητοποιήσει το βασικό πυρήνα των ψηφοφόρων του Yanukovych στη ρωσόφωνη ανατολική και νότια Ουκρανία να ψηφίσουν φιλορώσους υποψηφίους και το Κόμμα των Περιφερειών.

Η στρατηγική του Yanukovych – ίσως εμπνευσμένη από τον Manafort – αναμείχθηκε ακόμη και σε άμεση χρηματική ενίσχυση από το Κόμμα των Περιφερειών προς την ακροδεξιά της Ουκρανίας μέσω «σκοτεινών λογαριασμών». Μια τέτοια επιχείρηση πιστεύονταν πως υπήρξε από την άνοδο του Svoboda από το 2012. Όμως καταγράφηκε μόνο και αποκαλύφθηκε πλήρως μετά την φυγή του Viktor Yanukovych από την Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2014.

Τον Αύγουστο του 2016, ο Serhiy Leshchenko – πολύ γνωστός Ουκρανός ερευνητής δημοσιογράφος, ακτιβιστής κατά της διαφθοράς, και τότε μέλος του κοινοβουλίου – δημοσιοποίησε στοιχεία από τα μαύρα βιβλία του Κόμματος των Περιφερειών. Τα στοιχεία βρέθηκαν στο πρώην εξοχικό του Yanukovych στη Μεζιχίρια κοντά στο Κίεβο το 2014. Ο Leshchenko ανέβασε τη φωτογραφία ενός πίνακα ανεπίσημων εξόδων του Κόμματος των Περιφερειών που είχε πληρωμές όχι μόνο προς τον Manafort, αλλά και μια μεταφορά το 2010 ύψους 200000$ προς το κόμμα Svoboda, τον πιο σκληρό πολιτικό του αντίπαλο. Όταν δημοσίευσε αυτό το έγγραφο, ο Leshchenko άφησε να εννοηθεί πως αυτό δεν ήταν το μόνο τέτοιο περιστατικό και πως μπορεί να υπάρχουν στοιχεία και από άλλες πληρωμές στη περίοδο 2007-2009 πριν ο Yanukovych γίνει πρόεδρος την άνοιξη του 2010.

Μετά την νίκη του Yanukovych στις εκλογές του 2010, αρκετοί αναλυτές, ανάμεσα τους και ο υπεύθυνος του αριστερού περιοδικού Commons στο Κίεβο, άρχισαν ήδη να κατηγορούν δημόσια το Svoboda και το Κόμμα των Περιφερειών για συνεργασία. Αυτό έγινε γιατί το Κόμμα των Περιφερειών και ο Yanukovych  – ίσως πάλι με την συμβουλή του Manafort – δεν στήριξαν το Svoboda μόνο μυστικά, με άμεσες μεταφορές χρημάτων. Το Κόμμα των Περιφερειών και τα φιλικά του κανάλια αύξησαν την προβολή του Svoboda. Ο σκοπός της προώθησης ενός περιθωριακού και, για πολλούς ψηφοφόρους, ένα ακόμη άγνωστο κόμμα ήταν για να ανατραπεί όλο το φάσμα των πολιτικών κομμάτων στην Ουκρανία, και έτσι να συμπληρωθεί η προεδρική εκλογική νίκη του Yanukovych το 2010 με μια κοινοβουλευτική εκλογική νίκη το 2012 για το κόμμα του.

Προφανώς, υπήρχε αναλυτικό σχέδιο από το Κόμμα των Περιφερειών και τους «πολιτικούς τεχνολόγους» του για να ισχυροποιηθεί το Svoboda και έτσι να διασπάσει την εθνικιστική αντιπολίτευση σε μετριοπαθές και ακραίο στρατόπεδο. Η άνοδος του Svoboda επίσης δημιούργησε ένα μπαμπούλα για τον κύριο ρωσόφωνο εκλογικό σώμα του Κόμματος των Περιφερειών και τους κινητοποίησε να ψηφίσουν. Σχετικά με τις σχέσεις της Ουκρανίας με τη Δύση, ο υπερεθνικισμός του Svoboda θα πρόσφερε ένα βολικό αντιπερισπασμό από τον αντιδυτικισμό και αυταρχισμό του ίδιου του Yanukovych. Φαίνεται να υπήρχε ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο να αυξηθεί η απήχηση του προέδρου του Svoboda, Oleh Tiahnybok, σε τέτοιο βαθμό που θα τα κατάφερνε να περάσει στο δεύτερο γύρο των επόμενων προγραμματισμένων προεδρικών εκλογών το 2015. Ο συλλογισμός ήταν πως ο Yanukovych μπορεί να μην κέρδιζε για δεύτερη φορά εναντίον ενός μετριοπαθούς εθνικιστή στο δεύτερο γύρο, αλλά θα μπορούσε να το κάνει εναντίον ενός ακραίου εθνικιστή.

Το 2010-2012, το πιο εμφανές σημάδι αυτής της στρατηγικής ήταν μια ταχεία άνοδος στη παρουσία του κόμματος Svoboda στα ΜΜΕ της Ουκρανίας που ελέγχονταν από διάφορους ολιγάρχες. Αυτό αφορούσε πάνω από όλα, τα διάφορα δημοφιλή βραδινά πολιτικά talk show όπου εκπρόσωποι του εξωκοινοβουλευτικού και κυρίως με βάση στη Γαλικία, Svoboda έγιναν σταθεροί καλεσμένοι. […].

Αυτή η αύξηση της προσοχής των μέσων  ήρθε παρόλο που ο Tiahnybok τα πήγε άσχημα στην προεδρική εκλογή του 2010· πήρε το 1,43% των ψήφων. Φυσικά το κόμμα του ήταν πιο πετυχημένο στις περιφερειακές και τοπικές εκλογές το 2009-2010 από ότι σε προηγούμενες κοινοβουλευτικές εκλογές. Ωστόσο, όποια σημαντικό κέρδος για το Svoboda, είτε εκφράστηκαν στις εκλογές ή σε καταμετρημένες δημοσκοπήσεις, πριν την αρχή της εθνικής προβολής του από φιλικά προς τον Yanukovych, ήταν περιορισμένη στις περιφέρειες της Γαλικίας του Τερνόπιλ, του Ιβάνο-Φρανσκιβσκ, του Λβιβ, με αθροιστικό πληθυσμό περίπου 5 εκατομμυρίων ανθρώπους. Αυτές οι πρώτες περιφερειακές επιτυχίες στη δυτική Ουκρανία δεν μεταφράστηκαν σε ευρύτερη ουκρανική υποστήριξη για τον πρόεδρο του κόμματος κατά τις προεδρικές εκλογές του 2010.

Δύο χρόνια αργότερα, το Svoboda ήταν σε θέση να δρέψει τους καρπούς της προφανούς υποστήριξης από τα τηλεοπτικά μέσα που συνδέονταν με τον νέο πρόεδρο Yanukovych, της μυστικά βελτιωμένης οικονομικής κατάστασης του κόμματος, και κάποιων πολιτικών συγκυριών που το ευνοούσαν. Το Svoboda αύξησε απότομα το εθνικό του ποσοστό στις εκλογές για την Εθνοσυνέλευση τον Οκτώβριο του 2012, ενώ τυπικά κέρδιζε λιγότερο από 1% της εκλογικής στήριξης στις προηγούμενες κοινοβουλευτικές εκλογές, το μερίδιο του έφτασε στο 10,44% στο αναλογικό κομμάτι των εκλογών για την Εθνοσυνέλευση το 2012.

Η υποστήριξη προς το Svoboda υποδιπλασιάστηκε ωστόσο μετά τις εκλογές του 2014 και του 2019. Πρώτα έπεσε στο 4,71% τον Οκτώβριο του 2014. Και στη συνέχεια, παρά την ένωση όλων των ακροδεξιών κομμάτων της Ουκρανίας υπό την ομπρέλα του Svoboda με κοινή λίστα, η υποστήριξη του έπεσε ακόμη περισσότερο σε 2,15% στις έκτακτες κοινοβουλευτικές εκλογές του 2019. Αυτή η ντροπιαστική πτώση σε αριθμούς συνέβη παρά τις νέες πιο ευνοϊκές εκλογικές δημογραφικές συνθήκες. Το 2014 και το 2019, ένα μεγάλο μέρος εκείνων των Ουκρανών πολιτών που δεν θα ψήφιζαν το με έδρα την Γαλικία Svoboda ζούσαν στην Κριμαία, τις κατεχόμενες περιοχές του Ντόνμπας , ή στη Ρωσία όπου δεν μπορούσαν να ψηφίσουν. Έτσι η γενικότερη πτώση στη λαϊκή υποστήριξη για το μεγαλύτερο εθνικιστικό κόμμα της Ουκρανίας ήταν ακόμα μεγαλύτερη από ότι έδειξαν τα ποσοστά για τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2014 και του 2019.

Από τότε, το Svoboda δεν έχει πέσει ακριβώς στα χαμηλά των εκλογών πριν το 2012. Ωστόσο, οι υπερεθνικιστές της Ουκρανίας έχουν επιστρέψει στα περιθώρια της ουκρανικής πολιτικής. Παραδόξως, στην ιστορία της μετασοβιετικής ουκρανικής ακροδεξιάς, ήταν μόνο στη περίοδο της διακυβέρνησης του Viktor Yanukovych, του πιο φιλορώσου Ουκρανού προέδρου, που το Svoboda απέκτησε προσωρινά υποστήριξη μεγαλύτερη από το όριο του 5% για είσοδο στο κοινοβούλιο. Ήταν μόνο στη περίοδο της προεδρίας ενός ανθρώπου που είχε την υποστήριξη του Vladimir Putin που η ακροδεξιά της Ουκρανίας μπόρεσε να σχηματίσει τη δική της ομάδα στην Εθνοσυνέλευση. Σε όλες τις άλλες εθνικές εκλογές, η στήριξη του παραμένει περιφερειακή και ελάχιστη.

Το Svoboda και οι Ολιγάρχες Που Συνδέονται με τη Μόσχα

Υπάρχουν και άλλα αμφίσημα επεισόδια στην ιστορία του κόμματος του Tiahnybok. Για παράδειγμα, σχεδόν ένα χρόνο πριν την πτώση του Yanukovych, στις αρχές του 2013, το Svoboda είχε μιλήσει ανοιχτά εναντίον της εκμετάλλευσης των αποθεμάτων ασβεστολιθικού φυσικού αερίου στην Ουκρανία. Αυτή ήταν μια θέση που ευθυγραμμίζονταν με τις ταυτόχρονες πολιτικές υπεράσπισης των συμφερόντων των ρωσικών εταιρειών αερίου στην Ουκρανία από τον Viktor Medvedchuk. Όταν οι Δυτικές εταιρείες Shell και American ExxonMobil άρχισαν να ερευνούν την εκμετάλλευση του ασβεστολιθικού αερίου, το Svoboda οργάνωσε διαμαρτυρίες «υπερασπιζόμενο το οικοσύστημα από Δυτική εκμετάλλευση». Κάποιοι παρατηρητές υπέθεσαν πως οι δράσεις του Svoboda μπορεί να έγιναν για την προώθηση των συμφερόντων του διαβόητου φιλορώσου Ουκρανού ολιγάρχη, Dmytro Firtash. Είναι γνωστό πως ο Firtash ήταν συνεταίρος ενός από τους μεγαλύτερους δωρητές του Svoboda και βουλευτή του στην Εθνοσυνέλευση το 2012-2014, Ihor Kryvetsky.

Κάποιες έμμεσες συνεργασίες μεταξύ Svoboda και φιλορώσων πολιτικών όπως και επιχειρηματιών με σχέσεις με την Μόσχα συνεχίστηκαν και μετά τη νίκη του Euromaidan. Το Σεπτέμβριο του 2015, ο Ουκρανός δημοσιογράφος Oleksandr Paskhover δημοσίευσε μια έρευνα για το Svoboda:

«Το Μάιο του 2015, σε σχέση με το άνοιγμα της νομικής υπόθεσης εναντίον του Serheii Kliuev, ο βουλευτής του μπλοκ του Poroshenko, Serhiy Leshchenko ανακάλυψε ένα ενδιαφέρον έγγραφο. Ήταν αντίγραφο της αλληλογραφίας μεταξύ της Ύπατης Εκπροσώπου της ΕΕ, Catherine Ashton και του ακτιβιστή του Svoboda, Oleh Makhnitsky όταν ήταν επικεφαλής της Γενικής Εισαγγελίας την άνοιξη του 2014 [δηλ. αμέσως μετά την νίκη του Euromaidan]. Χάρη στα αντίγραφα, ο Leshchenko έμαθε πως οι λίστες των Ουκρανών επισήμων υπό τον Yanukovych, εναντίον των οποίων η ΕΕ επέβαλλε προσωπικές κυρώσεις, δεν είχε συνταχθεί στις Βρυξέλλες αλλά στο Κίεβο, και ακριβέστερα – στη Γενική Εισαγγελία. Και εδώ είναι τι προκάλεσε την έκπληξη του Leshchenko: αρχικά υπήρχαν 18 άτομα στη λίστα, και αργότερα συμπληρώθηκε με τέσσερις ακόμη παλιούς πολιτικούς (Serhiy Arbuzov, Oleksandr Klymenko, Yuriy Ivaniushchenko και Eduard Stavytsky). Όμως απεχθή πρόσωπα όπως ο πρώην επικεφαλής της προεδρικής διοίκησης Serhiy Lovochkin, ο φιλορώσος μεγιστάνας του φυσικού αερίου και μέτοχος της RosUkrEnergo Dmytro Firtash, ο πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός Yuriy Boyko, που είχε ‘διακριθεί’ με μια συμφωνία για την προμήθεια τρυπανιών για την άντληση πετρελαίου (την υπόθεση πολλών εκατομμυρίων δολαρίων των αποκαλούμενων ‘τρυπανιών του Boyko’) και ο Serhiy Kliuev δεν περιλαμβάνονταν στην μαύρη λίστα που έδωσε ο Makhnitsky [ως ο τότε Γενικός Εισαγγελέας]. ‘Αυτό μπορεί να είναι απόδειξη μιας συνωμοσίας μεταξύ του Svoboda και αυτής της ομάδας’. Ο Leshchenko εξήγησε και εξειδίκευσε: ‘Τότε ο Poroshenko δεν ήταν ακόμη πρόεδρος. Κατά συνέπεια, οι Βρυξέλλες, έχοντας λάβει την λίστα του Makhnitsky, το Μάρτιο του 2014, μπλόκαραν πόρους και ιδιοκτησιακά στοιχεία των συντρόφων του Yanukovych – εκείνων που ήταν ύποπτοι για ‘κλοπή κρατικών πόρων’. Όμως οι Firtash, Boyko, Lovochkin και Kliuev παρέμειναν – σα να ήταν αθώοι – πέρα από κάθε υποψία»

Φυσικά η προστασία επιχειρηματικών συμφερόντων δεν είναι κάτι ασυνήθιστο από το Γενικό Εισαγγελέα στη μετασοβιετική πολιτική. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή, ο εκπρόσωπος ενός αντιρωσικού και υπερεθνικιστικού κόμματος, ο Oleh Makhnitsky από το Svoboda, εμφανώς προστάτευε από κυρώσεις συγκεκριμένους ολιγάρχες και πολιτικούς που είχαν δημόσια φιλορωσικό προφίλ και γνωστές σχέσεις με τη Μόσχα.

Η Ουκρανική Ακροδεξιά και Πολιτικοί Παράγοντες Που Έχουν Σχέσεις Με Τη Ρωσία

Σε συνδυασμό με τη νίκη της φιλοδυτικής Επανάστασης της Αξιοπρέπειας και την αρχή του ρωσο-ουκρανικού πολέμου το 2014, το μεγαλύτερο μέρος των υπαρκτών διεθνών δεσμών, και εκείνων με παράγοντες μέσα στη Ρωσία, της ουκρανικής ακροδεξιάς κατέρρευσαν. Σύντομα ωστόσο, νέες εξωτερικές σχέσεις άρχισαν να δημιουργούνται, κυρίως από όλο και πιο φιλόδοξο κίνημα Αζόφ. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για αυτή τη νέα εξέλιξη και το ρόλο του κινήματος Αζόφ ως τον βασικό διεθνώς δικτυωμένο εκπρόσωπο της ουκρανικής ακροδεξιάς. Μπορεί, μεταξύ άλλων, να εξηγηθεί από την σχετική νεανικότητα των ηγετών του, τη μη συμμόρφωση με το σύγχρονο λόγο, και τη διακριτή στάση του κινήματος Αζόφ σε σχέση τον πιο παραδοσιακό και εσωστρεφή τυπικό εθνικιστικό λόγο της Ουκρανίας.

Shariy και Αζόφ

Μια περίεργη πτυχή στη στάση του Αζόφ ήταν για λίγο, η εκπληκτική ουδέτερη αντιμετώπιση των ρωσόφωνων videoblog του γνωστού αντι-Maidan μπλόγκερ Anatoliy Shariy. Ο δημοφιλής σχολιαστής έχει το δικό του κόμμα με το όνομά του στην Ουκρανία. Όμως ζει έξω από τη χώρα και κατηγορείται συχνά πως εφαρμόζει μια εμπνευσμένη από το Κρεμλίνο πολιτική ατζέντα μέσω του διαδικτύου.

Παρά τις κατά τα άλλα ριζοσπαστικά αντεθνικιστικές και, κάποιοι θα έλεγαν, αντιουκρανικές θέσεις, τα αρχικά του σχόλια για το Τάγμα Azov ήταν σε απόλυτη αντίθεση προς τη γενική ιδεολογία των δημοφιλών βίντεο του, αμφίσημη, καταγραφική και μη κριτική. Ο Shariy επίσης επέκρινε τους αντιπάλους του κινήματος Αζόφ και πρόσφερε μια πλατφόρμα για τους εκπροσώπους του Αζόφ να απαντήσουν σε αρνητικές αξιολογήσεις των δραστηριοτήτων του κινήματος. Στις αρχές του 2018, το πρόγραμμα του Shariy πραγματοποίησε μια συνέντευξη με τον Eduar Yurchenko, έναν από τους βασικούς ιδεολόγους του κινήματος Αζόφ. Ο Yurchenko είναι επικεφαλής της συντηρητικής πτέρυγας του κινήματος, Orden (Τάξη), που επίσης έχει σχέσεις με το Svoboda και την οργάνωση Παράδοση και Τάξη (TiP).

Το 2017 ο Shariy δημοσιοποίησε δυο videoblog που μπορούν να θεωρηθούν εν μέρει απολογίες για την παρακρατική άοπλη ομάδα του κινήματος Αζόφ, Εθνικές Ομάδες. ένα από τα βίντεο του περιλάμβαναν μια σύντομη συνέντευξη με το Ρώσο πολιτικό μετανάστη Aleksi Levkin, μέλος του Ρωσικού Κέντρου και αυτοανακηρυγμένο ιδεολόγο των Εθνικών Ομάδων. Πριν μετακινηθεί στην Ουκρανία ο Levkin ήταν μέλος του RNE. Το RNE είχε ιδρυθεί τη δεκαετία του 1990 και ήταν ο γνωστότερος νεοναζιστικός πολιτικός οργανισμός στη Ρωσία και που χρησιμοποιούσε μια κόκκινη σβάστικα ως βασικό της σύμβολο.

Αρκετοί Ρώσοι παραστρατιωτικοί εθελοντές από το RNE είχαν πάρει ενεργό μέρος στη σύγκρουση στο Ντόνμπας. Ένας από τους πρώτους Ουκρανούς ηγέτες του ανατολικού ουκρανικού αποσχιστικού κινήματος και ο πρώτος αποκαλούμενος «λαϊκός κυβερνήτης» του Ντόνετσκ ήταν ο Pavlo Hubarev (ρωσικά Pavel Gubarev). Αν και γεννημένος στην Ουκρανία και Ουκρανός πολίτης, ο Hubarev είναι Ρώσος υπερεθνικιστής. Ήταν παλιότερα μέλος του ρωσικού RNE και έλαβε εκπαίδευση σε ένα από τα στρατόπεδα της. Υπάρχουν φωτογραφίες και βίντεο του Hubarev με τη μαύρη στολή της RNE και την κόκκινη σβάστικα της.

Με την άφιξη τους στην Ουκρανία, τα πρώην μέλη της RNE και νυν ακτιβιστές του κινήματος Αζόφ, Levkin και Korotkikh, μοιάζουν να έχουν εγκαταλείψει τις αντιουκρανικές πτυχές της ιδεολογίας της RNE. Στη διάρκεια της φάσης του μεγάλου ενδιαφέροντος του για το κίνημα του Biletsky, ο Shariy έκανε συνεντεύξεις κυρίως με συνεργάτες του Αζόφ λιγότερο επιφανείς από τους Levkin και Yuchenko. Μίλησε με χαμηλόβαθμα μέλη του Αζόφ που ίσως να του μίλησαν με ή χωρίς την έγκριση της ηγεσίας του κινήματος. Από το 2018 ωστόσο, ο Shariy άλλαξε επικρίνοντας ενεργά το κίνημα Αζόφ. Από το 2020, μετά τη δημιουργία και ενεργοποίηση του Κόμματος Σαρί, μια ολόκληρη σειρά από συγκρούσεις και συμπλοκές έχουν λάβει χώρα μεταξύ υποστηρικτών του Αζόφ και του Σαρί σε διάφορα τμήματα της Ουκρανίας. Οι συγκρούσεις αυτές ήταν πιο κοντά στις επίσημες ιδεολογίες του Αζόφ και του Σαρί και δεν αποτελούσαν πλέον παραδοξολογικά φαινόμενα.

Μια ακόμη παραδοξότητα είναι ο σχετικά χαμηλός βαθμός του δημόσιου ακτιβισμού του κινήματος Αζόφ εναντίον των κομμουνιστικών και φιλορωσικών διαδηλώσεων στην Ουκρανία. Για παράδειγμα, από το Μάιο του 2015 ως τον Οκτώβριο του 2018 υπήρξαν 1535 δημόσιες δράσεις του κινήματος Αζόφ όπως καταγράφηκαν σε μια μελέτη. Μόνο όμως 51 κατευθύνονταν εναντίον κομμουνιστικών ή φιλορωσικών δυνάμεων ή αξιών στην Ουκρανία. Αυτό είναι, με σχετικούς όρους, ένας εντυπωσιακά μικρός αριθμός τέτοιων δράσεων για ουκρανικό υπερεθνικιστικό κίνημα.

Αξίζει ακόμη να σημειωθεί πως το κίνημα Αζόφ έχει λάβει τη προσοχή και δημοσιότητα από τον Dmytro Hordon (ρωσικά Dmitry Gordon), ένα διάσημο Ουκρανό δημοσιογράφο στο μετασοβιετικό μιντιακό χώρο. Σε ένα επεισόδιο του προγράμματός του, «Απόγευμα με τον Ντμίτρι Γκόρντον», ο δημοσιογράφος πήρε εκτεταμένη συνέντευξη από τον Andriy Biletsky, τον ηγέτη του κινήματος Αζόφ, τον οποίο ο Hordon περιέγραψε ως «έξυπνο και σοφό άνθρωπο». Ο Hordon κάνει τις συνεντεύξεις του στα ρωσικά, και ήταν ενεργός σχολιαστής για τα σχετικά φιλορωσικά κανάλια NewsOne και 112.ua. Τα κλειστά πλέον μέσα ήταν από άμεσο ή έμμεσο έλεγχο φιλορώσων ολιγαρχών. Στις εκτιμήσεις του σχετικά με το ριζοσπαστισμό της ουκρανικής ακροδεξιάς, ο Hordon επέκρινε το Svoboda  και τον Δεξιό Τομέα. Αντίθετα ο Biletsky χαρακτηρίστηκε από τον Hordon ως πατριώτης της Ουκρανίας: «Το βασικό μέρος των εθνικιστών είναι κανονικοί άνθρωποι, αλλά έχουμε πρόβλημα με τους εθνικιστές ηγέτες. Έχουμε όμως και μερικούς καλούς ηγέτες, τον Andriy Biletsky για παράδειγμα».

Ο Illia Kyva, το OPZZh, και η Ακροδεξιά της Ουκρανίας

Ακόμη μια περίπτωση παράδοξης συνεργασίας μεταξύ ακτιβιστών της ουκρανικής ακροδεξιάς και φιλορωσικών παραγόντων στην Ουκρανία αφορά τον Illia Kyva, βουλευτή της Εθνοσυνέλευσης από το 2019 για την Αντιπολιτευτική Πλατφόρμα – Για τη Ζωή (OPZZh). Από το 2019 ο Kyva έγινε γνωστός ευρέως στην Ουκρανία εξαιτίας αρκετών σκανδάλων (ένα αό αυτά αφορά ένα βίντεο που δείχνει τον Kyva να αυνανίζεται στη βουλή). Το 2014 ο Kyva πήρε το βαθμό του ταγματάρχη της αστυνομίας και διορίστηκε διοικητής του Τάγματος «Poltava» της Ειδικής Αστυνομίας που αργότερα μετονομάστηκε σε «Poltavshchyna». Στις 10 Δεκεμβρίου 2014, με εντολή του υπουργού εσωτερικών Arsen Avakov, ο Kyva διορίστηκε αναπληρωτής διευθυντής του Περιφερειακού Τμήματος του Υπουργείου Εσωτερικών Υποθέσεων στην περιοχή του Ντόνετσκ. Η θέση αυτή ήταν μια από τις πρώτες στην διοίκηση των περιφερειών του Υπουργείου Εσωτερικών Υποθέσεων που χρησιμοποίησαν ενεργά την επιχειρησιακή βάση δεδομένων του διαβόητου σχεδίου «Myrotvorets» (Ειρηνοποιός) που κατααγράφει άτομα που θεωρούνται ως εχθροί της Ουκρανίας.

Τα επόμενα χρόνια, ο Kyva κόμπαζε δημόσια για τη φιλία του με τον Dmytro Korchynsky της Bratstvo, με τον οποίο γνωρίστηκε το 2014 στη Φλωρεντία, αποκαλώντας τον «φίλο» του. Το 2017, ο Kyva σε μια συνέντευξη με τον Oleksandr Lirchuk πως είναι «έτοιμος να καταφύγει στη βία υπό τον Avakov και τον Korchynsky». Σε μια συνέντευξη με την Natalia Vlashchenko που μεταδόθηκε την 1^η Απριλίου 2017, ο Kyva αποκάλυψε, «Γενικά μου αρέσει να μιλάω με τον Korchynsky […]. Αν έχω ελεύθερο χρόνο, προσπαθώ να περνάω το χρόνο μου μαζί του […]. Δεν είναι απλά φίλος για μένα, είναι επίσης δάσκαλος για μένα σε κάποιο βαθμό».

Το Μάρτιο του 2014 ο Kyva άρχισε να ηγείται του του παραρτήματος του Δεξιού Τομέα στη Πολτάβα και έγινε επίσης περιφερειακός ηγέτης του Δεξιού Τομέα για την ανατολική Ουκρανία, που περιλαμβάνει τις περιφέρειες της Πολτάβα, του Χάρκοβου, του Ντόνεσκ και του Λουχάνσκ. Την ίδια στιγμή, λειτουργούσε επίσης ως αντιπρόσωπος στις δημόσιες αρχές, τοπικές κυβερνήσεις και σε άλλες νομικές οντότητες στην Ουκρανία κατά τις προεδρικές εκλογές για λογαριασμό του προεδρικού υποψηφίου Dmytro Yarosh. Έπειτα από τον Οκτώβριο του 2016 ως τον Ιούνιο του 2017, ο Kyva ήταν σύμβουλος του φιλοπόλεμου υπουργού εσωτερικών υποθέσεων, Arsen Avakov.

Αργότερα ωστόσο η πολιτική καριέρα του Kyva έκανε στροφή 180^Ο μοιρών. Στις κοινοβουλευτικές εκλογές της 21^ης Ιουλίου 2019, ήταν στη λίστα του σημαντικού φιλορωσικού κόμματος OPZZh. Σε σχέση με την προηγούμενη καριέρα του Kyva αυτό ήταν μια παράξενη κίνηση, καθώς το εσωτερικό «Πολιτικό Συμβούλιο» και το «Στρατηγικό Συμβούλιο» του OPZZh είναι υπό την καθοδήγηση του Viktor Medvedchuk. Από τις 24 Ιουλίου ως τον Αϋγουστο του 2019, ο Kyva παρουσίαζε την εκπομπή, «Ρωτήστε τον Κίβα» στο τηλεοπτικό σταθμό ZIK – σταθμό που ελέγχονταν από τον . στις 21 Ιανουαρίου 2020 στη διάρκεια μιας διάσκεψης στη Πολτάβα που συμμετείχαν οι ηγέτες της Αντιπολιτευτικής Πλατφόρμας Medvedchuk και Vadym Rabonovych, ο Kyva εκλέχθηκε επικεφαλής του παραρτήματος του OPZZh στη Πολτάβα.

στις 15 Ιουνίου 2020 στο Κίεβο, ο Kyva παρουσίασε το νέο του κοινωνικό κίνημα, «Πατριώτες – Για τη Ζωή» μια παραστρατιωτική οργάνωση νεολαίας για το OPZZh. Από την ίδρυση του τον Ιούνιο του 2020, οι «Πατριώτες – Για τη Ζωή» έχουν εμπλακεί σε πολλές συγκρούσεις με μέλη του κινήματος Αζόφ. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω στις 3 Φεβρουαρίου 2021, το Εθνικό Σώμα επιτέθηκε σε λεωφορείο με ακτιβιστές των «Πατριωτών – Για τη Ζωή» κοντά στο Χάρκοβο. Το καλοκαίρι του 2021, η Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας (SBU) ξεκίνησε έρευνα για την οργάνωση του Kyva.

1. VI. Η Ακροδεξιά της Ουκρανίας και Φιλορωσικοί Παράγοντες Σε Όλο το Κόσμο

 

Οι άμεσε σχέσεις της ουκρανικής ακροδεξιάς με το Κρεμλίνο είναι σπάνιες για προφανείς λόγους. Κάθε επαφή, αν για κάποιο λόγο είναι επιθυμητή, θα ήταν επικίνδυνη για την ακροδεξιά και, αν γίνονταν, θα ήταν όσο το δυνατόν πιο κρυφή. Η κεντρική πολιτική σκηνή της Ουκρανίας μετά το 2014 δεν ανέχεται οποιαδήποτε συνεργασία με φιλορωσικές δυνάμεις, συνέπεια του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Οι παραπάνω περιπτώσεις παρέμειναν περιστασιακές συνεργασίες που δεν σημαίνουν από μόνες τους σταθερές σχέσεις μεταξύ φιλορωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία και τα ριζοσπαστικά κινήματα της  Ουκρανικής ακροδεξιάς. Ωστόσο, η κατάσταση με τους συνεργάτες της ουκρανικής ακροδεξιάς στην Ευρωπαϊκή ένωση και την βόρεια Αμερική είναι λιγότερο ξεκάθαρη από την άποψη αυτή.

Οι περισσότερες γραμμές επικοινωνίας της ουκρανικής ακροδεξιάς και φιλορωσικών παραγόντων στο εξωτερικό κόπηκαν μετά την Επανάσταση της Αξιοπρέπειας, την προσάρτηση της Κριμαίας, και την έναρξη της σύγκρουσης στο Ντόνμπας. Μερικές ομάδες έχουν καταφέρει παρόλα αυτά από τότε να χτίσουν νέες ή να εμβαθύνουν σχέσεις με μη ρωσικές ευρωπαϊκές ακροδεξιές ομάδες. ωστόσο, για τους ριζοσπάστες εθνικιστές της Ουκρανίας το πρόβλημα με αυτές τις παλιές και νέες σχέσεις είναι πως πολλές, αν όχι η πλειοψηφία, των σχηματισμών της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς δείχνουν συμπάθεια, αν δεν έχουν σχέσεις, για την Ρωσία του Putin. Επιπλέον κάποιες από αυτές τις ομάδες έχουν κατηγορηθεί δημόσια για προώθηση των συμφερόντων του Κρεμλίνου στις χώρες της ΕΕ. Παρόλα αυτά, η ακροδεξιά της Ουκρανίας μετά το Maidan διατήρησε ή επέκτεινε μερικώς τις επαφές του με ομάδες στην Ανατολική-Κεντρική Ευρώπη (Πολωνία, Βαλτικές χώρες, Ουγγαρία), Δυτική Ευρώπη (Γαλλία, Γερμανία, Σουηδία και Ιταλία) και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Ακροδεξιά της Ουκρανίας και Αντιδυτικές Ομάδες στην Ανατολική Ευρώπη

Το Κίνημα Αζόφ και η Ομάδα Στήριξης Intermarium

Όταν το Svoboda διέκοψε τις περισσότερες εξωτερικές του επαφές το 2014, το κίνημα Αζόφ έγινε ο ηγέτης της ουκρανικής ακροδεξιάς με όρους διεθνούς συνεργασίας. Απέκτησε κυρίως νέους δεσμούς  στο εξωτερικό παρά συνέχισε τις παλιότερες επαφές. Το κύριο παρακλάδι του κινήματος Αζόφ πραγματοποιεί τις περισσότερες εξωτερικές επαφές του με ένα ημι-πνευματικό παράρτημα του κινήματος που ονομάζεται Ομάδα Στήριξης Intermarium (SGI). Η λέξη Intermarium είναι η λατινική εκδοχή του πολωνικού Międzymorze (Ανάμεσα στις Θάλασσες). Ένα γεωπολιτικό σχήμα με αυτό το όνομα προωθήθηκε μετά τον 1^ο ΠΠ από τον Józef Pilsudski που ήθελε να δημιουργήσει μια αντιγερμανική και αντισοβιετική συμμαχία των εθνών της Ανατολικής-Κεντρικής Ευρώπης που βρίσκονταν ανάμεσα στην Αδριατική, την Βαλτική και την Μαύρη Θάλασσα.

Η SGI του Αζόφ έγινε μέσω για την ουκρανική ακροδεξιά να επικοινωνεί με ριζοσπάστες εθνικιστές σε Κροατία, Πολωνία, Λευκορωσία, Ουγγαρία και Βαλτικές Χώρες. Οι ομάδες συναντιούνται μέσω συνεδρίων για το μέλλον των σχεδίων της Trymoria (Τρείς Θάλασσες) ή Mizmoria (Ανάμεσα στις Θάλασσες). Ο λόγος της σημερινής ανατολικοευρωπαϊκής ακροδεξιάς πάει πέρα από τα αρχικά σχέδια του Intermarium και επιδιώκει την δημιουργία ενός ξεχωριστού πολιτισμικού πεδίου στην Ανατολική-Κεντρική Ευρώπη που θα είναι διακριτό και από την φιλελεύθερη Ευρώπη και από την αυταρχική Ρωσία. Κροάτες, Πολωνοί και Ουκρανοί εθνικιστές επίσης επανοραματίζονται το παλιό πλαίσιο του Intermarium σε ένα νέο πλαίσιο πολυεθνικής άμυνας  και οικονομικού μπλοκ μεταξύ Βαλτικής, Μαύρης και Αδριατικής θάλασσας που θα είναι αντίθετο και προς την πλουραλιστική δύση αλλά και την αυτοκρατορική Ευρασία.

Με βάση τέτοια οράματα η SGI έχει προβεί σε μια σειρά δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν συζητήσεις και εκδηλώσεις ανάλυσης. Ένα από τα μεγαλύτερα γεγονότα είναι το ετήσιο συνέδριο του Intermarium στο Κίεβο. Μέσω αυτών και παρόμοιων πρωτοβουλιών, το διεθνές τμήμα του κινήματος Αζόφ έχει γίνει σημαντικός παράγοντας στον ακαδημαϊκό διάλογο της ανατολικοευρωπαϊκής ακροδεξιάς. Τα τελευταία χρόνια, τα συνέδρια του Intermarium έχουν φέρει κοντά αντιπροσώπους και συνέδρους από 13 χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

Η δραστηριότητα αυτή από μόνη της δεν είναι εντυπωσιακή στο πλαίσιο της μελέτης αυτής και δεν είναι εκτός του πλαισίου της προβλέψιμης ουκρανικής εθνικιστικής ιδεολογίας και νοοτροπίας.  Ωστόσο μέσα στο διεθνές αυτό δίκτυο, η ακροδεξιά της Ουκρανίας μερικές φορές συνεργάζεται με ορισμένες μη ουκρανικές ακροδεξιές οργανώσεις με πιθανού δεσμούς με το Κρεμλίνο. Από το 2014, οι περισσότερες διεθνείς επαφές  της ακροδεξιάς της Ουκρανίας έχουν γίνει ριψοκίνδυνα εγχειρήματα λόγω της ευρείας συμπάθειας για την Ρωσία του Putin στις Δυτικές και μη Δυτικές αντιδημοκρατικές οργανώσεις σε όλο το κόσμο. Η επίσημη θέση των εθνικιστών της Ουκρανίας είναι, φυσικά, πως δεν συνεργάζονται με ξένους συνεργάτες που υποστηρίζουν την Μόσχα. Όμως αυτό δεν είναι κάτι που συμβαίνει πάντοτε στη πράξη, ακόμη και μετά την έναρξη του ρωσο-ουκρανικού πολέμου το 2014.

Πολωνοί και Ουκρανοί Υπερεθνικιστές

Το 2019 χάκερς της ομάδας Distributed Denial of Secrets δημοσίευσαν 175GB δεδομένων ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και άλλα Ρώσων αξιωματούχων. Σύμφωνα με το αρχείο «Dark Side of the Kremlin», ο γεννημένος στην Λευκορωσία πολιτικός επιχειρηματίας Aleksandr Usovsky πρότεινε στον γνωστό βουλευτή στη Δούμα και επικεφαλής του Ινστιτούτου CIS, Konstantin Zatulin, ένα σχέδιο για την δημιουργία ενός δικτύου αντι-ουκρανικών δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη. Ο Usovsky προσφέρθηκε να οργανώσει συγκεντρώσεις στις πρωτεύουσες των Τεσσάρων του Βίζεγκραντ στη διάρκεια των Συνόδων Ανατολικής Συνεργασίας. Στην Πολωνία το σχέδιο εγκρίθηκε, έτσι ο Usovsky ζήτησε χρηματοδότηση.

Σύμφωνα με το σχέδιο του εγχειρήματος, ο Usovsky ήθελε να χρησιμοποιήσει και να προκαλέσει την δημόσια «καταδίκη του Bandera» από πολωνικά πολιτικά κινήματα. Αυτό περιλάμβανε ανοιχτά φιλορωσικές οργανώσεις αλλά και ακροδεξιές οργανώσεις ανάμεσα τους η Szturm και η Obóz Narodowo-Radykalny (ONR), η δεύτερη μια από τις μεγαλύτερες ακροδεξιές οργανώσεις στην Πολωνία. Οι οργανώσεις αυτές συμφώνησαν να υπογράψουν κοινό ανακοινωθέν καταδικάζοντας την ευρωπαϊκή ενσωμάτωση της Ουκρανίας λόγω της διαδεδομένης υποστήριξης προς την «ιδεολογία του μπαντερισμού» στη χώρα.

Από μόνο του επεισόδιο αυτό δεν αποτελεί έκπληξη και ταιριάζει με τα ρωσικά εγχειρήματα με άλλους ξένους παράγοντες.  Μια τέτοια προσπάθεια περιλάμβανε τον Manuel Ochsenereiter (1976-2021), ένα επιφανή Γερμανό συνεργάτη  του Διεθνούς Ευρασιανιστικού Κινήματος του Aleksandr Dugin και πρώην υπάλληλο της γερμανικής Βουλής. Το 2018, ο Ochsenereiter έβαλε δυο Πολωνούς ακροδεξιούς ακτιβιστές να σκηνοθετήσουν μια πρόκληση εναντίον της Ουκρανίας. Στη πόλη της Δυτικής Ουκρανίας, Ουζχορόντ, οι απεσταλμένοι του Ochsenereiter έκαναν εμπρηστική επίθεση σε ένα ουγγρικό πολιτιστικό κέντρο  με στόχο να προκληθεί ένταση μεταξύ της τοπικής ουγγρικής κοινότητας και του ουκρανικού πληθυσμού.  Έτσι το εγχείρημα του Usovsky συνέχισε μια παράδοση από την σοβιετική εποχή με μυστικές επιχειρήσεις της Μόσχας στη Δύση με τη βοήθεια ξένων ακραίων εθνικιστών.

Είναι αξιοσημείωτο στην περίπτωση του Usovsky είναι πως ενώ η ONR δούλευε εναντίον της εισόδου της Ουκρανίας στην ΕΕ, κάποια από τα μέλη της ήταν σε επαφή με και συμμετείχαν στις δραστηριότητες του κινήματος Αζόφ. Παρόμοια, η Szturm ήταν σχετικά φιλο-ουκρανικό συγκριτικά με άλλα εθνικιστικά κινήματα στην πολωνική ακροδεξιά. Είχε στέρεες σχέσεις με το κίνημα Αζόφ στο πλαίσιο σχεδίων με το SGI. Ταυτόχρονα , και οι δυο υπερεθνικιστικές οργανώσεις της Πολωνίας έγιναν ανυποψίαστοι στόχοι μιας ρωσικής μυστικής επιχείρησης που οργανώθηκε από τον Usovsky που, επιπλέον, ήταν σε επαφή με το γραμματέα του Εθνικού Σώματος, Korotkikh.

Η Ακροδεξιά της Ουκρανίας και Φιλορώσοι Παράγοντες στην Δυτική Ευρώπη

Αζόφ και CasaPound

Μια από τις εξωτερικές επαφές των Ουκρανών υπερεθνικιστών ήταν η ιταλική εξωκοινοβουλευτική φασιστική οργάνωση CasaPound, που διατηρεί αμφίσημη στάση για τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο. Το κίνημα αυτό, γενικά άγνωστο εκτός Ιταλίας, ξεκίνησε ως κοινότητα στη Ρώμη για «γνήσιους Ιταλούς», καλωσορίζοντας τις οικογένειες των ιδεολογικών υποστηρικτών τους. Με το καιρό, η πρακτική αυτή εξαπλώθηκε σε όλη την Ιταλία, και η οργάνωση έγινε σημαντικός νεοφασιστικός παράγοντας στη Δυτική Ευρώπη. Κάποια μέλη της CasaPound έχουν εκφράσει την υποστήριξη τους για την Ουκρανία στο πόλεμο εναντίον της Ρωσίας, ενώ άλλοι υποστηρίζουν το Κρεμλίνο και έχουν πολεμήσει ακόμη με τη πλευρά των φιλορώσων μαχητών στην Ανατολική Ουκρανία.

Από το 2014, το Καρπάθιο Οχυρό μαζί με το διεθνές τμήμα του Αζόφ έχουν πραγματοποιήσει κοινά συνέδρια στο Ουζχορόντ και το Λβίβ με την CasaPound. Σύμφωνα με την FOIA Research, εκπρόσωποι της SGI και της CasaPound συμμετείχαν σε εκδήλωση στην Οδό Άκα Λαρέντια το 2019. Η πολυεθνική συνάντηση των ευρωπαίων ακροδεξιών αντιπροσώπων, ανάμεσα τους και εκπροσώπων του Αζόφ, ήταν μέρος μιας σειράς ετήσιων εκδηλώσεων που γίνονται στη Ρώμη για το θάνατο τριών νεαρών νεοφασιστών το 1978 σε βίαιες συγκρούσεις στην οδό Άκα Λαρέντια.

Όπως σε άλλες τέτοιες περιπτώσεις, η στενή συνεργασία της ουκρανικής ακροδεξιάς με την CasaPound ήταν παράδοξη με βάση την αμφίσημη στάση της οργάνωσης σχετικά με την στάση προς την Ρωσία και την Ουκρανία. Από την άλλη, η ηγεσία της CasaPound είχε υποστηρίξει το Δεξιό Τομέα στη διάρκεια της εξέγερσης του Maidan. Αλλά και εξέφρασε συμπάθειες για την Ρωσία του Putin πριν και μετά την έναρξη του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Ο Anton Shekhovtsov ανέφερε πως «στις 18 Οκτωβρίου 2014 η Lega Nord, η CasaPound και αρκετοί άλλες ακροδεξιές οργανώσεις  πραγματοποίησαν αντιμεταναστευτική διαδήλωση στο Μιλάνο, και το πλήθος κρατούσε πόστερ που εκθείαζαν τον Putin και ανέμιζαν και σημαίες της ΛΔ του Ντόνμπας». Το 2018 η CasaPound οργάνωσε μια δημόσια συζήτηση στη Ρώμη με τον Aleksandr Dugin. Στην εκδήλωση, ένας εκπρόσωπος της CasaPound μίλησε στο κοινό, και η ιταλική ακροδεξιά ιστοσελίδα The Primacy of the National ανέφερε,

«Η παρέμβαση του εθνικού γραμματέα της CasaPound, Simone Di Stefano, εστίασε στην ιδέα της αιώνιας Ιταλία: ’Έξω από την ΕΕ και την Ατλαντική Συμμαχία, η Ρωσία είναι στρατηγικός σύμμαχος για εμάς. Δεν ήμασταν ποτέ ‘αντί’ κάτι ή οποιοδήποτε, επειδή πάντα δρούμε σύμφωνα με το εθνικό συμφέρον. Εκτιμώ πολύ την έννοια της ‘αιώνιας Ρωσίας’ που εκφράζεται στο βιβλίο του Dugin. Μια θεμελιώδης ιδέα που πρέπει να υπάρχει και να αντέξει στο χρόνο. Ο κόσμος δεν πρέπει να είναι οι αηδίες δίχως ταυτότητα που οι φιλελεύθεροι και οι διεθνιστές θα ήθελαν να είναι. Θα θέλαμε επίσης να είναι δυνατό να εδραιώσουμε στην Ιταλία αυτή τη σκέψη. Ο φάρος που εμείς οι Ιταλοί πρέπει να κοιτάζουμε, ωστόσο, πρέπει να είναι μιας αιώνιας Ρώμης που κοιτά στην Μεσόγειο και την Αφρική».

Svoboda και Δυτικο-Ευρωπαίοι Ακροδεξιοί

Ως το παλιότερο υπαρκτό ουκρανικό ακροδεξιό κόμμα, οι σχέσεις του Svoboda με τις άλλες ακροδεξιές οργανώσεις της Ευρώπης φτάνουν πίσω στη δεκαετία του 1990, όταν ακόμα λειτουργούσε με το αρχικό του όνομα Κοινωνικό-Εθνικό Κόμμα της Ουκρανίας (SNPU). Από νωρίς το SNPU συνδέθηκε με το EuroNat – μια ημιεπίσημη ένωση ευρωπαϊκών ακροδεξιών κομμάτων που δημιουργήθηκε από το γαλλικό Εθνικό Μέτωπο το 1997 και που σήμερα δεν υπάρχει. Ήταν τότε που το SNPU απέκτησε επαφές με τον Jean-Marie Le Pen και το γαλλικό Εθνικό Μέτωπο. Στο μεταξύ, το γαλλικό Εθνικό Μέτωπο ανέπτυσσε σχέσεις με το ιμπεριαλιστικό Ρωσικό Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα υπό τον Vladimir Zhirinovsky. Για παράδειγμα, το 2000 με πρόσκληση του SNPU, ο Le Pen – τότε πρόεδρος ακόμα του Front National – επισκέφτηκε την Ουκρανία. Ο Artem Yovenko περιέγραφε:

«Η συνεργασία αναπτύχθηκε επίσης στο επίπεδο οργανισμός νεολαίας. Σε μια γαλλική εκπαιδευτική κατασκήνωση […], μαζί με εκπροσώπους των οργανώσεων νεολαίας από τη Γαλλία και την Ουκρανία, περιλάμβανε νεαρούς εθνικιστές από την Ιταλία, την Ισπανία και το Βέλγιο. Κάποιοι από τους σκοπούς της κατασκήνωσης σημειώνονται ως η ενίσχυση της συνεργασίας, η ανταλλαγή ιδεών, η προπαγάνδα και η οργανωτική εργασία. Οι δραστηριότητες κατά τον ελεύθερο χρόνο στη κατασκήνωση περιλάμβαναν πάρτι, μουσική, αθλήματα και γαλλική πυγμαχία».

Οι Γάλλοι ακροδεξιοί ακτιβιστές μπορεί επίσης να βοήθησαν το Svoboda – ένα κόμμα από χώρα εκτός ΕΕ – να αποκτήσει θέση παρατηρητή στην Συμμαχία Ευρωπαϊκών Εθνικών Κινημάτων (AENM), που ιδρύθηκε το 2009. Το AENM ήταν, για λίγο, ένας επίσημος οργανισμός ομπρέλα για κάποια από τα μεγαλύτερα ριζοσπαστικά ακροδεξιά λαϊκίστικα κόμματα της ΕΕ. Η δημιουργία του ξεκίνησε από το ουγγρικό κόμμα Jobbik (όταν ήταν ακόμη υπερεθνικιστικό) που συγκέντρωσε παρόμοια κόμματα της ΕΕ το 2009 στο έκτο συνέδριο του στη Βουδαπέστη. Αφού μπήκε στη βουλή το 2012 και πριν την αρχή του Euromaidan στα τέλη του 2013 το Svoboda ωστόσο, είχε ήδη αποβληθεί από το AENM. Η αποβολή μάλλον προήλθαν από την καταγγελία του Jobbik σχετικά με «αντι-ουγγρικές δηλώσεις» του Svoboda. Το 2014, η AENM δήλωσε πως η νέα κυβέρνηση του Κιέβου, που περιλάμβανε μέλη του Svoboda, δεν είχε νομιμοποίηση και πως το AENM υποστηρίζει την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία.

Το Svoboda  είχε επίσης διάφορες διμερείς σχέσεις δυτικοευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα, περιλαμβανομένων των Ιταλών νεοφασιστών. Τον Απρίλιο του 2013, δυο ηγέτες του Svoboda, οι Andriy Ilenko και Taras Osaulenko, επισκέφτηκαν την Ιταλία με επίσημη πρόσκληση του εξτρεμιστικού κόμματος Forza Nuova για να συζητήσουν την πιθανή συνεργασία μεταξύ των δύο κομμάτων. Ένα μήνα νωρίτερα, το Μάρτιο του 2013, ο Taras Osaulenko, που ήταν υπεύθυνος για τις διεθνείς σχέσεις του Svoboda, είχε πάρει μέρος στο συνέδριο «Vision Europa» στη Στοκχόλμη, που οργανώθηκε από το Κόμμα των Σουηδών – μια νεοναζιστική ομάδα. Ο Roberto ZFiore, αρχηγός της Forza Nuova, μεταξύ των ομιλητών του συνεδρίου.

Οι πρώτες ανεπίσημες διεθνείς επαφές του Svoboda και του Fiore είχαν ήδη αρχίσει από το 2009. Εκείνη τη χρονιά ο Tiahnybok συνάντησε τον Fiore στο Στρασβούργο ενώ συναντιόνταν με ακροδεξιά μέλη του Ευρωκοινοβουλίου. Το 2013 ο Fiore προσκάλεσε τον Osaulenko και τον Ilenko στη Ρώμη για να συζητήσουν για συνεργασία μεταξύ του Svoboda και της Forza Nuovo. Η αντιπροσωπεία του Svoboda επισκέφτηκε επίσης το καμπ νεολαίας της FN όπου ο Ilenko έκανε παρουσίαση για την ιστορία και την ιδεολογία του Svoboda και μοιράστηκε τις απόψεις του στο πως τα δυο κόμματα μπορούσαν να συμμαχήσουν για να «πολεμήσουν εναντίον των φιλελευθέρων δυνάμεων του πολυπολιτισμοιύ και της υπονόμευσης  των εθνικών παραδόσεων στον ευρωπαϊκό πολιτισμό». Τον Ιούνιο του 2013, αντιπρόσωποι της FN, ανάμεσα τους ο Fiore, ήρθαν στην Ουκρανία για να συζητήσουν την δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού εθνικιστικού κινήματος και για «να αναπτύξουν ενεργή στρατηγική συνεργασία με στόχο την δημιουργία μιας νέας ευρωπαϊκής πολιτικής τάξης».

Και όμως από το 2014 κάποιοι από τους πρώην στενότερους συνεργάτες του Svoboda – το Jobbik στην Ουγγαρία, το Front National στη Γαλλία, και η Forza Nuovo στην Ιταλία – έχουν γίνει μεταξύ των φανατικότερων δυτικών υποστηρικτών των πολιτικών του Putin για την Ουκρανία. Το Δεκέμβριο του 2014, ο Fiore συμμετείχε στο συνέδριο, «Ukraine, Novorossya, Russia», στην υπό ρωσική κατοχή Γιάλτα. Εκεί εξέφρασε υποστήριξη για τα συμφέροντα της Ρωσία στης Ουκρανίας. Έχει αναφερθεί πως η FN έχει στείλει ακόμη εθελοντές στο Ντόνμπας για να πολεμήσουν με τους φιλορώσους αυτονομιστές εναντίον των ουκρανικών κυβερνητικών δυνάμεων. Σήμερα, το Svoboda ισχυρίζεται πως δεν έχει σχέσεις με φιλοπουτινικά ευρωπαϊκά κόμματα. Κάποιος μπορεί να υποθέσει μόνο πως οι ηγέτες του Svoboda πρέπει να είναι αμήχανοι για τις προηγούμενες σχέσεις τους με διάφορα ακροδεξιά κόμματα στην Ιταλία, τη Γαλλία, την Ουγγαρία, την Βρετανία (BNP) και την Γερμανία (NPD). Τα περισσότερα από αυτά έχουν μιλήσει ανοιχτά και επανειλημμένως για την συμπάθεια ή ακόμη και την έντονη στήριξη τους για τη Ρωσία του Putin από την αρχή του ρωσο-ουκρανικού πολέμου το 2014.

Ιδιαιτερότητες του Ρατσιστικού Διεθνισμού: Asgardei και Plomin

Από το 2014 το Εθνικό Σώμα έχει, αφού το Svoboda διέκοψε τις περισσότερες παλιότερες σχέσεις του με τη Δύση, πάρει ηγετικό ρόλο στις ξένες επαφές τη ουκρανικής ακροδεξιάς. Καθώς τα περισσότερα από τα μεγαλύτερα υπερεθνικιστικά κόμματα της Δυτικής Ευρώπης έχουν φιλορωσικές θέσεις, μεγάλο μέρος της διεθνούς συνεργασίας του έχει μετατοπιστεί από το πολιτικό στο πολιτισμικό ακροδεξιό πεδίο. Ωστόσο αυτό έχει αποδειχτεί σχεδόν τον ίδιο ριψοκίνδυνο όσο και το κομματικό πεδίο για τους Ουκρανούς υπερεθνικιστές. Μεγάλο μέρος της δυτικής ρατσιστικής υποκουλτούρας είναι και αυτή γοητευμένη από τον Putin και υποστηρίζει τις ρωσικές εξωτερικές πολιτικές όπως και την ακροδεξιά πολιτική και μέτρα του Κρεμλίνου στο εσωτερικό.

Ένα βασικό παράδειγμα της νέας μορφής για εξωτερική συνεργασία είναι το «Asgardei», ένα ετήσιο ροκ φεστιβάλ ακροδεξιάς metal μουσικής στο Κίεβο που οργανώνεται από το κίνημα Azov από το 2015. Το 2019, ο Αμερικάνος λευκός εθνικιστής Greg Johnson και ο Γερμανός νεοναζί Henrik Möbus επισκέφτηκαν τη συναυλία. Το φεστιβάλ επίσης περιλαμβάνει πολιτικές συζητήσεις· ο Möbus έκανε μια διάλεξη το 2018. Τα συγκροτήματα που παίζουν στο φεστιβάλ περιλαμβάνουν το ιταλικό συγκρότημα Bronson· που έχει σχέσεις με την CasaPound, το γερμανικό νεοναζιστικό συγκρότημα Path of Resistance· το αντισημιτικό σλοβάκικο συγκρότημα Krátky Praces· και το M8L8TH του Aleksei Levkin, ένα ρωσικό νεοναζιστικό hardcore συγκρότημα. Αυτά και παρόμοια συγκρότημα δεν είναι γνωστά για φιλορωσικές δηλώσεις. Προέρχονται όμως από ένα περιβάλλον που, σε πολλές περιπτώσεις, χαρακτηρίζεται από συμπάθεια παρά από αντιπάθεια για τη Ρωσία του Putin.

To 2019 ένα περιστατικό στο Κίεβο δείχνει τους κινδύνους για τη φήμη που ενέχουν οι σχέσεις με δυτικοευρωπαϊκές φασιστικές κουλτούρες για την ουκρανική ακροδεξιά στον μετά το Maidan κόσμο. Το Δεκέμβριο του 2019, η ακροδεξιά ουκρανική λογοτεχνική λέσχη Plomin (Φλόγα), που λειτουργεί επίσης ως πολιτιστικό-διανοητικό παρακλάδι του κινήματος Αζόφ, οργάνωσε μια δημόσια παρουσίαση πάνω στον Franco Freda, έναν Ιταλό νεοφασίστα και λευκό εθνικιστή, το βιβλίο του Freda, Η Διάλυση του Συστήματος, έχει μεταφραστεί στα ουκρανικά και πωλείται από την Plomin.

Ο Freda είναι ιδιαίτερα ελκυστικός για την ακροδεξιά σκηνή καθώς συνδυάζει τα χαρακτηριστικά του νεοφασίστα πολιτικού ακτιβιστή, εκδότη και τρομοκράτη. Αν και είναι γενικά άγνωστος στο πλατύ κοινό, ο Freda έχει γίνει cult μορφή μέσα στη διεθνή ακροδεξιά πολιτισμική σκηνή. Οι νεαροί ακροδεξιοί ακτιβιστές του Κιέβου ήταν έτσι ανυπόμονοι να φέρουν μια μετάφραση του σημαντικού του βιβλίου στη προσοχή ενός ευρύτερου κοινού στην Ουκρανία. Ωστόσο, όπως σημείωσε ο Michael Colborne, το όραμα του Freda για ένα ιδανικό κράτος είναι προβληματικό για τους Ουκρανούς αναγνώστες:

«Είναι ένα κράτος που όχι μόνα διαβάζεται ως ο καρπός μιας απολυταρχικής φαντασίας, αλλά μπορεί να θυμίσει σε κάποιους Ουκρανούς τους τρόμους της δεκαετίας του 1930 υπό το Stalin. Η ιδιωτική ιδιοκτησία θα καταργηθεί, γράφει ο Freda, και διάφοροι ‘Κομισάριοι’ θα επιβλέπουν τα πάντα από εξωτερικές σχέσεις και οικονομικά ως μέχρι τις συλλογικές αγροτικές ‘κομπίνες’, όπου οι εργάτες θα αποτελούν αυτό που ο Freda αποκαλεί Επιτροπή Διαχείρισης της Κομπίνας».

Ακόμα χειρότερα, δεκαετίες προπαγάνδισης του Freda για την διάλυση του Δυτικού συστήματος τον έχει οδηγήσει στο να εγκρίνει τις διάφορες αντιδυτικές προσπάθειες του Vladimir Putin και της Μόσχας. Στην έρευνά του για το παρασκήνιο του περιστατικού του Δεκεμβρίου του 2019, ο Colborne γράφει:

«Ακόμη πιο παράξενα για το ακραία αντιρωσικό κίνημα Αζόφ, ο Franco Freda είναι αφοσιωμένος οπαδός του Ρώσου προέδρου Vladimir Putin. Σε μια συνέντευξη το Νοέμβριο του 2018, ο Freda μίλησε όχι μόνο θετικά για τον φιλορώσο ακροδεξιό λαϊκιστή Matteo Salvivni, αλλά είχε και τους υψηλότερους επαίνους για τον άνθρωπό που κυριολεκτικά κατασκεύασε την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία και την εισβολή στην Ανατολική Ουκρανία. ‘Ο Putin είναι προμάχος της λευκής φυλής’, είπε ο Freda. ‘Σκέφτομαι τους σλαβικούς λαούς, είναι εκείνοι που κέρδισαν το 2^ο ΠΠ […] είναι βάναυσα άτομα, φυσικά, αλλά είναι οι μόνοι που μπορούν να αντισταθούν’. Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Freda στο να επαινέσει τον Putin. Το 2014, ενώ το Τάγμα Azov πολεμούσε τις υπό ρωσική ηγεσία δυνάμεις στην ανατολική Ουκρανία, ο Franco Freda επίσης βρήκε χρόνοι να επαινέσει το Ρώσο πρόεδρο. ‘Είναι η γνώμη μου πως ο μόνος αξιόλογος Ευρωπαίος πολιτικός είναι ο Vladimir Putin’, είπε ο Freda τον Οκτώβριο του 2014».

Ήταν εντυπωσιακό, επιπλέον, πως ο Freda, αν και έκανε αυτές τις δηλώσεις μετά την έναρξη του ρωσο-ουκρανικού πολέμου την άνοιξη του 2014, θα ήταν ακόμη αποδεκτός και το έργο του θα μεταφράζονταν από ακτιβιστές της ακροδεξιάς της Ουκρανίας. Επιπλέον, το μεταφρασμένο βιβλίο παρουσιάζονταν στη διάσημη Ακαδημία Μοχίλα του Κιέβου, ένα πανεπιστήμιο με κύρος μεταξύ μετριοπαθών και ακραίων Ουκρανών εθνικιστών. Η διεύθυνση του πανεπιστημίου προσπάθησε να αποτρέψει την παρουσίαση, αλλά οι ακτιβιστές πραγματοποίησαν τα σχέδια τους. Κατέλαβαν μια αίθουσα διαλέξεων στο μουσείο της Ακαδημίας όπου συγκεντρώθηκαν κάπου 40 άτομα και παρουσίασαν το βιβλίο, δημιουργώντας σκάνδαλο μέσα και έξω από το πανεπιστήμιο.

VII. Συμπεράσματα: Αντιφάσεις και Κίνδυνοι της Διεθνούς Συνεργασίας Μεταξύ Ακροδεξιών Ομάδων

Η περιγραφή μας δεν καλύπτει όλες τις σειρές άμεσης ή έμμεσης σύνδεσης μεταξύ του μετασοβιετικού ριζοσπαστικού ουκρανικού εθνικισμού και της Ρωσίας. Συγκεκριμένα, οι σχέσεις της ουκρανικής ακροδεξιάς με μη ρωσικές ρωσόφιλες δεξιές ομάδες παρουσιάστηκαν εδώ επιφανειακά και χρειάζεται επιπλέον έρευνα. Ωστόσο, η μελέτη μας δείχνει διαφορετικά παρασκήνια και τρόπους παράδοξης συνεργασίας μεταξύ Ουκρανών ριζοσπαστών εθνικιστών και Ρώσων ή σχετιζόμενων με τη Ρωσία παραγόντων.

Το σχεδιάγραμμά μας δείχνει το μεταβαλλόμενο πλαίσιο της συνεργασίας της ουκρανικής ακροδεξιάς και Ρώσων πολιτών, με τη Μόσχα ή με φιλορώσους παράγοντες στις διαφορετικές ιστορικές φάσεις (α) την μεταβατική δεκαετία του 1990, (β) την προεδρία του Viktor Yuschenko το 2005-2010, (γ) την προεδρία του Viktor Yanukovych το 2010-2014, και (δ) την περίοδο μετά την νίκη του Euromaidan όπως και την αρχή του ρωσο-ουκρανικού πολέμου το 2014. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, οι σχέσεις μεταξύ της πρόσφατα ανεξάρτητης Ουκρανίας και Ρωσίας δεν ήταν καθορισμένες ακόμη. Αυτή η ρευστή κατάσταση επέτρεψε την σχεδόν ταυτόχρονη παραστρατιωτική εμπλοκή της UNA-UNSO εναντίον του φιλορωσικού αποσχισμού στην Γεωργία, την έμμεση στήριξη στο φιλορωσικό αποσχισμό στην Υπερδνειστερία και συμμετοχή στον αντιρωσικό αποσχισμό στη Τσετσενία.

Με την άνοδο του Putin και την επακόλουθη αλλαγή στην ρωσική εξωτερική πολιτική από το 2000, το ρίσκο της συναναστροφής με Ρώσος παράγοντες έχει αυξηθεί για την ουκρανική ακροδεξιά. Όταν ο φιλοδυτικός πολιτικός Viktor Yuschenko έγινε πρόεδρος της Ουκρανίας στις 23 Ιανουαρίου 2005, και η γραφειοκρατία του ρωσικού κράτους και οι εξωκυβερνητικοί εθνικιστές της χώρας άρχισαν να αντιμετωπίζουν την Ουκρανία ακόμη πιο κριτικά από ότι νωρίτερα. Ακόμη και πριν από τη νίκη του Yuschenko στα τέλη του 2004, φιλορωσικές δυνάμεις ξεκίνησαν μια επιχείρηση «ενεργών μέτρων», που περιλάμβαναν την υπόθεση Kovalenko, με στόχο την συκοφάντηση της Πορτοκαλί Επανάστασης που έφερνε στην εξουσία τον Yuschenko.

Η αναμφισβήτητη φιλοδυτική στροφή της Ουκρανίας ως αποτέλεσμα της Πορτοκαλί Επανάστασης το 2004 ανάγκασαν την ακροδεξιά της Ουκρανίας να επανατοποθετηθεί σε σχέση με την Δύση και την Ρωσία. Η σχέση του Korchynsky με τον Dugin και το Κρεμλίνο κατά την προεδρία του Yushchenko έδειξε πως, για κάποιους Ουκρανούς υπερεθνικιστές, η ριζική στροφή της Ουκρανίας προς τη Δύση ήταν δύσκολα ανεκτή. Ήταν από συγκεκριμένες νεοφασιστικές απόψεις, τόσο αρνητική εξέλιξη που οδήγησε την οργάνωση του Korchynsky σε μια συμμαχία με τους αντιουκρανούς νεοευρασιανιστές του Dugin.

Περίπου την ίδια περίοδο, κάποιες φιλορωσικές δυνάμεις μέσα στην Ουκρανία είδαν το Svoboda ως ευκαιρία να επηρεάσουν την ουκρανική πολιτική. Ξεκίνησαν μια φαινομενικά ακατανόητη προώθηση στα ουκρανικά μέσα του ριζοσπαστικά αντιρωσικού κόμματος ώστε να ενισχύσουν τη θέση τους στις εσωτερικές υποθέσεις της Ουκρανίας. Το Svoboda είχε την δυναμική να παίξει θετικούς ρόλους για τις ουκρανικές φιλορωσικές δυνάμεις, περιλαμβανομένων (α) τον υπονομευτικό παράγοντα που θα διασπάσει το εθνικιστικό στρατόπεδο της Ουκρανίας, (β) ένα υπερεθνικιστικό σκιάχτρο για τη Δύση, και (γ) ένα βολικό αντίπαλο σε διάφορους πολιτικούς ανταγωνισμούς. Πιθανώς με τη συμβουλή του Manafort, το Κόμμα των περιφερειών του Yanukovych και διάφοροι ολιγάρχες πιστοί στον Yanukovych χρησιμοποιούσαν τις μιντιακές αυτοκρατορίες τους για να προωθήσουν την άνοδο του Svoboda.

Μετά τη νίκη του Yanukovych στις εκλογές του 2010, το Svoboda άρχισε να ευνοείται και άμεσα και έμμεσα από τους χειρισμούς του νέου προέδρου, της κυβέρνησης του, και των δολοπλόκων «πολιτικών τεχνολόγων» του Κόμματος των Περιφερειών. Τελικά, οι διάφοροι παράγοντες και τα μυστικά σχέδια που βοηθούσαν το Svoboda από το 2009 περίπου οδήγησε στην πιο επιτυχή εκλογική επίδοση ως σήμερα κατά τις βουλευτικές εκλογές του2012.

Οι αντιφατικές σχέσεις του Svoboda – ως το πιο εμφανές αντιρωσικού κόμματος της Ουκρανίας – πάνε πέρα από την άμεση και έμμεση στήριξη που έπαιρναν ως το 2013 από το φιλορωσικό Κόμμα των Περιφερειών. Είχε επίσης χτίσει μια πληθώρα από εξωτερικές σχέσεις με κάποτε σιωπηρά και αργότερα ανοιχτά φιλορωσικά ακροδεξιά κόμματα της Ανατολικής-κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης. Ως αποτέλεσμα της νίκης της εξέγερσης του Euromaidan η αρχή του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, και οι δυο αυτές εξελίξεις σταμάτησαν απότομα. Ο μυστικός πρώην υποστηρικτής του Svoboda, το Κόμμα των Περιφερειών, εξαφανίστηκε, και οι περισσότεροι εξωτερικοί συνεργάτες του Svoboda έγιναν, σε σχέση με τις φιλοπουτινικές τους εκδηλώσεις από το 2014 πηγές αμηχανίας για τους εθνικιστές της Ουκρανίας.

Η νίκη του Euromaidan και ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος  άνοιξε νέο κεφάλαιο στην ιστορία που οδήγησε στην επαναπροσέγγιση με την ρωσική ακροδεξιά που είναι διαιρεμένη στη γραμμή υποστηρικτών και εχθρών της εδαφικής ακεραιότητας και εθνικής ανεξαρτησίας της Ουκρανίας. Ως αποτέλεσμα, μια σειρά από φιλοουκρανούς Ρώσους υπερεθνικιστές μετακόμισαν στην Ουκρανία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, έγιναν ένοπλοι μαχητές, συμμετέχοντας στη μάχη για ουκρανική κυριαρχία στο Ντόνμπας. Κάποιοι επίσης κατόρθωσαν να ενταχθούν στο πρόσφατα δημιουργημένο κίνημα Αζόφ.

Ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος επίσης σήμαινε πως ανοιχτές επαφές μεταξύ Ουκρανών εθνικιστών και Ρώσων παραγόντων – όπως εκείνοι που θυμίζουν τη σχέση Korchynsky και Dugin το 2005-2007 – έχουν γίνει αδύνατες. Παρόλα αυτά, το κίνημα Αζόφ απέκτησε νέα θέση με το να απορροφά πολλούς εμιγκρέδες Ρώσους υπερεθνικιστές στις διάφορες ένοπλες και άοπλες πτέρυγες του όπως και στον οργανισμό βιτρίνα του, το Ρωσικό Κέντρο. Το κίνημα Αζόφ επίσης είχε ή έχει ακόμη μια περίεργη σχέση με πολιτικά αμφίσημους δημοσιογράφους, ανάμεσα τους οι Anatoliy Shariy και ο Dmytro Hordon, όπως και με τηλεοπτικά κανάλια υπό τον έλεγχο φιλορώσων ολιγαρχών όπως ο Viktor Medvedchuck. Η ευνοϊκή αντιμετώπιση του κινήματος Αζόφ από αυτά τα μέσα ήταν και είναι ακόμη σε απόλυτη αντίθεση με την στάση αυτών των μέσων σε σχέση με το Svoboda, το Δεξιό Τομέα, και άλλες ουκρανικές υπερεθνικιστικές ομάδες.

Αν η απορρόφηση Ρώσων μεταναστών από το Αζόφ και η παράξενη παρουσία τους στην μιντιακή σφαίρα της Ουκρανίας δείχνει ένα «πολιτικό-τεχνολογικό» μοτίβο παραμένει, για την ώρα, ανοιχτό ερώτημα. Μπορεί να υπάρχει συνδυασμένο σχέδιο πίσω από τη δυσανάλογη δημόσια παρουσία της περιθωριακής ομάδας Αζόφ, που συγκεντρώνει εκλογικά ποσοστά γύρω ή κάτω από ένα τις εκατό. Αν μια τέτοια μυστική επιχείρηση ήταν πραγματική, το σχέδιο θα έμοιαζε με το φαινόμενο της ιδιαίτερα υψηλής δημοσιότητας του Svoboda σε δημοφιλή talk show από το 2010 ως το 2012.

Η αμφίσημη εγχώρια στάση του Εθνικού Σώματος είναι, από κάποιες απόψεις, όμοια με την σημαντική ασάφεια στις ξένες σχέσεις που η οργάνωση χτίζει επιθετικά από το 2015. Κάποια από τα παρακλάδια του κινήματος είναι πρόθυμα να γίνουν απόλυτα σεβαστό τμήμα της ευρύτερης ακροδεξιάς της Ευρώπης. Στις πολυπρόσωπες προσπάθειες του να συμμαχήσει με άλλους Ευρωπαίους παράγοντες, το Εθνικό Σώμα και οι σχετικές με αυτό ΜΚΟ, όπως και το Svoboda πριν το 2014, απέκτησε σχέσεις με Ευρωπαίους εταίρους που καταλαμβάνουν ασαφείς ή ακόμη και θετικές θέσεις σε σχέση με τη Ρωσία του Putin. Αντίθετα από τους σχετικά γνωστούς ξένους εταίρους του Svoboda πριν το 2014, οι διεθνείς συμμαχίες του Αζόφ είναι για την ώρα με ιδιαίτερα περιθωριακά, νεοφασιστικά πολιτικά γκρουπούσκουλα και σχετικά κλειστές ρατσιστικές υποκουλτούρες. Αυτοί οι κύκλοι, αντίθετα με κόμματα στην πρώην AENM, δεν έχουν ιδιαίτερη εκλογική προοπτική ή πολιτικό βάρος, και είναι σχετικά άγνωστα τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Δύση.

Χρησιμοποιώντας τη μετασοβιετική Ουκρανία ως παράδειγμα, η μελέτη μας δείχνει την ευρύτερη γεωγραφική, γενική πολιτικά και ίσως πρακτικά ασήμαντη παρατήρηση  πως για τα νεαρά κράτη ο υπερεθνικισμός είναι από κάποιες οπτικές είναι πιο προβληματικό εγχείρημα από ότι σε παλιές χώρες. Δεν είναι μόνο κανονιστικά καταστροφικός, εν δυνάμει εγκληματικός και εσωτερικά υπονομευτικός, αλλά ο φανατισμός των υπερεθνικιστών είναι επίσης κίνδυνος για τις ξένες σχέσεις της χώρας, ιδιαίτερα αν το κράτος  είναι όπως η Ουκρανία σήμερα, σε σύγκρουση με ένα επιθετικό γείτονα. Οι υπερεθνικιστές θέλουν να φαίνονται ως οι πιστοί υπερασπιστές της πατρίδας. Οι πολιτικές πρακτικές τέτοιων οργανώσεων όπως το Svoboda, η Bratstvo, και το Αζόφ είναι, ωστόσο, πιο περίπλοκες και συχνά αντιφατικές.

Αν και ένα τέτοιο συμπέρασμα είναι, στην ουσία του, μάλλον αναμενόμενο, έχει μια στρατηγική διάσταση που αξίζει να σημειωθεί. Η μελέτη μας  δείχνει πως φαινομενικά πραγματιστικές συμπορεύσεις μεταξύ μετριοπαθών και ακραίων εθνικιστών, όπως στην ευρεία αντι-Yanukovych Επιτροπή Εναντίον της Δικτατορίας που περιλάμβανε το Svoboda, μπορεί να γίνει προβληματική για δημοκρατικά κόμματα που συμμετέχουν σε αυτού του τύπου τη συνεργασία. Τέτοιες συμμαχίες πέρα από διαχωριστικές γραμμές  μεταξύ δημοκρατισμού και αντιδημοκρατισμού έρχονται με διάφορους κινδύνους λόγω της ανεπαρκούς προσήλωσης των υπερεθνικιστών στις δημοκρατικές αξίες.

Οι ριζοσπαστικές πολιτικές δυνάμεις μπορεί συχνά να διαμορφώνουν τις ξένες σχέσεις τους με πιο πρωτοποριακό και λιγότερο περιοριστικό τρόπο από ότι οι μετριοπαθείς ομόλογοι τους. Οι τελευταίοι συχνά ανήκουν σε σχετικά μεγάλες και σταθερές διεθνείς κομματικές οικογένειες ή δίκτυα που μερικώς προκαθορίζουν την κατεύθυνση των εξωτερικών επαφών και συμμαχιών τους. Αντίθετα, οι εξωτερικές σχέσεις των ακροδεξιών κομμάτων μπορεί να είναι αλλοπρόσαλλες όπως δείχνει το παράδειγμα των οργανώσεων της μετασοβιετικής ουκρανικής ακροδεξιάς που περιεγράφηκαν εδώ. Οι μετριοπαθείς πολιτικοί σύμμαχοι ακραίων εθνικιστών μπορεί να γίνουν όμηροι της περιορισμένης πίστης των εταίρων τους στις δημοκρατικές διαδικασίες.

Τα κεντροδεξιά κόμματα μπορεί να βρεθούν σε καταστάσεις όπου υπονομεύονται από τις αμφίβολες εξωτερικές σχέσεις των ακραίων εγχώριων συμμάχων τους. Η επιλογή των επαφών στο εξωτερικό των υπερεθνικιστών μερικές φορές έχουν ελάχιστη σχέση με ιδεολογική στάση. Μπορεί αντίθετα να είναι το αποτέλεσμα του γεγονότος πως τα ακραία κόμματα λειτουργούν μέσα σε διαφορετικά διεθνή πλαίσια και συμπεριφορικά όρια  από ότι τα μετριοπαθή κόμματα. Οι εξτρεμιστές δεν είναι ιδιαίτερα επιλεκτικοί ή ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν χτίζουν τις εξωτερικές τους σχέσεις. Η παραπάνω ιστορία των ουκρανικών υπερεθνικιστικών σχέσεων με τη Ρωσία όπως και με διάφορους φιλορώσους παράγοντες σε Ουκρανία και αλλού δείχνει αυτή τη πτυχή των διεθνών σχέσεων της παγκόσμιας ακροδεξιάς.