Από τον τίτλο ήδη του άρθρου μου όλοι μας, αλλά προ πάντων ο συγγραφέας του (δηλ. εγώ ως υποφαινόμενος) αντιλαμβανόμαστε ότι στη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη καπιταλιστική κοινωνία όλα τα ζητήματα της αγοράς εργασίας είναι ανοιχτά. Επιπλέον η λύση τους εξαρτάται από τις δεδομένες πραγματολογικές συνθήκες καταμερισμού των ρόλων όλων όσοι συμμετέχουν στις κοινωνικές και οικονομικές διαδικασίες παραγωγής του πλούτου σε μια συγκεκριμένη μορφή ζωής.
Στο πρώτο εξάμηνο κάθε ακαδημαϊκού έτους οι φοιτητές μου (φοιτήτριές μου) καλούνται να απαντήσουν στο εξής ερώτημα: εάν υποθέσουμε ότι τρεις είναι οι παράγοντες (εννοείται πως είναι περισσότεροι) που συμβάλλουν στη δημιουργία της καπιταλιστικής επιχείρησης (διευκρινίζω ότι ο όρος «καπιταλισμός» παραπέμπει στο κέρδος και τίποτε άλλο!), δηλ. ο ιδιοκτήτηWς του εστιατορίου, οι εργαζόμενοι και οι πελάτες π.χ.
Απ’ αυτούς τους παράγοντες ποιος είναι εκείνος που διαμορφώνει τις συνθήκες «κατασκευής» της επιχείρησης και τελικά σε «ποιον ανήκει» η επιχείρηση. Ο όρος τού «ανήκειν» δεν είναι όρος ιδιοκτησίας. Αντιθέτως στη δική μου πολιτική θεωρία δηλώνει την αυτοεικόνα που έχει «κατασκευάσει» μια κοινωνία όταν εγκαθιστά δεκάδες επιχειρήσεις καπιταλιστικού κέρδους στα πραγματολογικά όριά της.
Οπως αντιλαμβάνεται ο ενημερωμένος αναγνώστης, όταν θέτω αυτή την άσκηση στο επιστημολογικό πλαίσιο της πολιτικής φιλοσοφίας και της πολιτικής οικονομίας του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού δεν το κάνω για να αποδείξω στο ακροατήριό μου πόσο «σπουδαίος» είμαι ως επιστήμων και ως φιλόσοφος. Το κάνω επειδή στις μέρες μας, στη σύγχρονη εποχή, όλες οι σχολές σκέψεις και όλα τα ρεύματα ιδεολογικού προσανατολισμού έχουν εξαντλήσει τη δυναμική ισχύ τους.
Ολοι μας τελικά έχουμε αντιληφθεί, ότι ζούμε σε παρωχημένες μορφές ζωής είτε πρόκειται για την κοινωνική σφαίρα, είτε μιλάμε για το οικονομικό σύστημα. Η διάγνωσή μου αυτή για την τεκμηριωμένη «απαρχαίωση» της ανθρωπότητας απαρτιώνεται στην περίπτωση του πολιτικού συστήματος. Αλλά αυτό το ζήτημα θα το εξετάσουμε με άλλη ευκαιρία.
Ξεκίνησα να γράφω για τη θέση και τον ρόλο των εργαζομένων στην εποχή μας. Στη διεθνή βιβλιογραφία εδώ και δύο αιώνες δεν έχουμε στη ζωή μας κείμενα για τους εργάτες όπως ήταν αυτά που έγραψε ο Karl Marx. Επιπλέον οι καπιταλιστικές επιχειρήσεις γιγαντώθηκαν επειδή οι ίδιοι οι εργαζόμενοι «θυσίασαν τον εαυτό τους»: οι ίδιοι για να επιβιώσουν και οι καπιταλιστές για να πλουτίσουν! Εάν ισχυριστώ ότι ο «homo sacer» (Giorgio Agamben) στον σύγχρονο καπιταλισμό είναι ο εργαζόμενος θα έχω άδικο; Εμείς που συνομιλούμε από αυτές τις φιλόξενες στήλες στην «Εφ.Συν.» θα απαντήσουμε στο ερώτημα για τη θέση του εργαζομένου στην καπιταλιστική επιχείρηση της εποχής μας.
Θα αναφέρω δύο επιστημολογικά στοιχεία στην έρευνά μας για το σχετικό θέμα: το ένα είναι εμπειρικό και το άλλο θεωρητικό. Το πρώτο, δηλ. το εμπειρικό, ρώτησα έναν νεαρό σερβιτόρο σ’ ένα beach bar στη νότια Αττική: ποια είναι η αμοιβή σου; Και μου απάντησε: 4€ την ώρα! Να υπολογίσουμε ότι είναι αυτός ο εργαζόμενος παράγοντας στην επιχείρηση! Και το θεωρητικό στοιχείο είναι το εξής: ο συνάδελφός μου (και προσωπικός φίλος μου) Axel Honneth (Frankfurt/n) εξέδωσε το πρόσφατο βιβλίο του με τον τίτλο: «Der arbeitende Souverän» (εκδόσεις Suhrkamp). Και είναι αυτός που μας λέει ότι οι εργάτες του 19ου αιώνα (επί Marx) όπως και οι εργαζόμενοι του εικοστού πρώτου αιώνα είναι οι αγωγιάτες που παράγουν τον κοινωνικό πλούτο σε κάθε ιστορική και κοινωνική συνθήκη.
*Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
πηγή: https://www.efsyn.gr