Τις τελευταίες εβδομάδες, ανακαλώ συχνά-πυκνά το παρακάτω ανέκδοτο:
“Είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος ξαφνικά πεθαίνει κι εκεί που ανεβαίνει επάνω στα ουράνια συναντάει τον Άγιο Πέτρο.
Μόλις τον βλέπει ο Άγιος Πέτρος τον ρωτάει:
- Πού θες να πας; Στην κόλαση ή στον παράδεισο;
- Έχω τη δυνατότητα να διαλέξω;
- Ναι.
- Μπορώ να δω πρώτα πώς είναι στην κόλαση και πώς στον παράδεισο;
- Φυσικά και μπορείς.
- Ωραία, λέει ο πεθαμένος και πάει στον παράδεισο.
Τα βλέπει όλα όμορφα, γαλήνια, άσπρα με συννεφάκια.
Μετά πάει και στην κόλαση και βλέπει όμορφους ανθρώπους, να γλεντάνε σε κλαμπ, να ξεσαλώνουν, να κάνουν ό,τι τραβάει η ψυχή τους.
Ανεβαίνει τότε ο πεθαμένος επάνω, συναντάει τον Άγιο Πέτρο και του λέει:
- Συγγνώμη αλλά θα διαλέξω την κόλαση.
- Πολύ καλά λοιπόν. Κανονίστηκε.
Καθώς φτάνει στην κόλαση όμως, βλέπει να γίνονται βασανιστήρια και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Εκεί που είναι, ρωτάει κάποιον:
- Τι γίνεται εδώ; Εγώ χθες τα είδα αλλιώς τα πράγματα.
- Χθες ήταν προεκλογική περίοδος!”
Την ουσία αυτού του ανεκδότου, ήρθε να επιβεβαιώσει μία απλή παρατήρηση, ανάμεσα σε αρκετές παρεμφερείς του τελευταίου διαστήματος:
Ως δια μαγείας, η τιμή της βενζίνης τις εβδομάδες πριν τις εκλογές της 21ης Μαϊου, άρχισε να πέφτει, ακολουθώντας τη διεθνή τιμή του πετρελαίου. Αυτό όμως δεν το είδαμε να συμβαίνει και τον Μάρτιο, όταν πάλι έπεφταν οι τιμές του πετρελαίου (i). Και θυμάμαι χαρακτηριστικά εκείνη την περίοδο, όλο τον κόσμο ν’ απορεί: πώς γίνεται να πέφτει η τιμή του πετρελαίου τόσο και η τιμή στα πρατήρια να παραμένει αμετάβλητη ή τουλάχιστον, σχεδόν αμετάβλητη;
Λέτε να είναι σύμπτωση;
Πέρα όμως από το συγκεκριμένο παράδειγμα, καλό είναι να σταθούμε και σε 2-3 άλλα πράγματα που μας επηρεάζουν όλους σ' αυτή τη χώρα και που όμως ίσως να μην είναι στο προσκήνιο:
Η αχαλίνωτη αύξηση των τιμών ενέργειας και τροφίμων στη χώρα μας (ii), ιδιαίτερα κατά το ‘22, προκειμένου να ευνοηθεί ο κλάδος της ενέργειας, εκτός απ’ τ’ ότι μείωσε την αγοραστική δύναμη του Έλληνα φέρνοντάς τον στις τελευταίες θέσεις της Ε.Ε. (iii), αποδεικνύεται αυτοκτονική εν γένει και για τον τουρισμό. Γιατί ποια είναι τα βασικά έξοδα ενός τουρίστα; Τροφή κι ενέργεια. Και σ’ αυτούς τους δύο κλάδους, η Ελλάδα έκανε αγώνα πρωταθλητισμού μέχρι πρότινος (iv), καθιστώντας την λιγότερο ελκυστική ως τουριστικό προορισμό, κάτι που δεν γίνεται αντιληπτό άμεσα γιατί ο τουρίστας ναι μεν θα έρθει τη μία χρονιά, αλλά θα μεταφέρει την εμπειρία του στους ομοεθνείς του, που την επόμενη φορά μπορεί να προτιμήσουν π.χ. την Ισπανία ή την Τουρκία.
Το πρόβλημα αυτό έχει ακόμα μεγαλύτερες προεκτάσεις αν αναλογιστεί κανείς ότι εκείνοι που θα πληρώσουν το τίμημα της ακρίβειας, είναι όσοι ασχολούνται με τον κλάδο της διαμονής, που θ' αναγκαστούν (και αναγκάζονται ήδη φέτος κι αυτό πρόκειται για πρόσφατη εξέλιξη) να ρίξουν τις τιμές τους προκειμένου να προσελκύσουν κόσμο απ' έξω, για ν' αντισταθμίσουν όσο γίνεται την ακρίβεια σε τρόφιμα και ενέργεια. Το αποτέλεσμα είναι ότι και πάλι έχουμε μεταφορά πλούτου από τους πολλούς - γιατί πολλοί είναι οι ιδιοκτήτες καταλυμάτων - στους λίγους: αλυσίδες σούπερ μάρκετ και εταιρείες ενέργειας.
Επίσης, πολύ σημαντικό για τον τουρισμό είναι να υπάρχει δυνατός εγχώριος τουρισμός
ο οποίος δυστυχώς, διαρκώς βαίνει μειούμενος. Κι αυτό γιατί: Ο εγχώριος τουρισμός δημιουργεί
ζήτηση με αποτέλεσμα να μπορεί ο κλάδος να υποστηρίξει υψηλότερες τιμές και για τον εισερχόμενο τουρισμό (άρα περισσότερα έσοδα για τη χώρα), ενώ παράλληλα λειτουργεί ως ανάχωμα σε μία διεθνή υφεσιακή συγκυρία. Πάρτε για παράδειγμα την τριετία 2008 - 2010 που ο εγχώριος τουρισμός βοήθησε να κρατηθούν όρθιες χιλιάδες τουριστικές επιχειρήσεις κατά τον απόηχο της κρίσης που πυροδότησε η κατάρρευση της Lehman Brothers. Χώρια που ο εγχώριος τουρισμός αφήνει σαφώς μικρότερο ενεργειακό αποτύπωμα. Με άλλα λόγια, ένας συνδυασμός ισχυρής εγχώριας ζήτησης με ποιοτικό εισερχόμενο τουρισμό με λιγότερες αφίξεις αλλά πολύ υψηλότερη κατά κεφαλή δαπάνη, ίσως είναι το μείγμα στο οποίο οφείλουμε να εστιάσουμε.
Παράλληλα, οι νομοθετικές ρυθμίσεις που δίνουν το πράσινο φως για κατασκευή τουριστικών μονάδων 30μ. από το αιγιαλό (v), αδιαμφισβήτητα υποβαθμίζουν τη χώρα ως ελκυστικό προορισμό· αν κάτι προσδίδει τουριστική υπεραξία, είναι το αναλλοίωτο φυσικό κάλλος. Αν για παράδειγμα, χτίζονταν πολυκατοικίες πάνω στον βράχο της Ακρόπολης, γύρω από Παρθενώνα, αυτό θα λειτουργούσε υπέρ του μνημείου; Σίγουρα όχι αλλά από την άλλη, το συγκεκριμένο σκέφτηκα και να μην το γράψω, μην δίνω και ιδέες.
Για να έρθω τώρα στον κατασκευαστικό οργασμό σε όλα τα μήκη και πλάτη της χώρας. Σαφώς και υπάρχουν βραχυπρόθεσμα οφέλη γιατί κινείται η οικονομία. Σε βάθος χρόνου όμως τι κερδίζουμε σαν χώρα όταν:
α) Δανείζουν οι δικές μας τράπεζες - που εμείς βεβαίως πληρώνουμε κάθε φορά που μπαίνουν μέσα - ξένα επενδυτικά σχήματα να χτίσουν τουριστικά καταλύματα (κι όχι μόνο) (vi), που επιπροσθέτως μπαίνουν στον αναπτυξιακό νόμο. Για να μην αναφερθώ καν στα ξένα φαντ – εταιρείες με χρηματοοικονομικό προφίλ - που εξαγοράζουν εγχώριες ξενοδοχειακές μονάδες (vii), και με μεγάλη ευκολία μπορούν με διάφορους μηχανισμούς να μεταφέρουν τα κέρδη τους σε κάποιο φορολογικό παράδεισο, το οποίο θα τους επιτρέψει να πουλάνε πιο φθηνά από τους εγχώριους επαγγελματίες του κλάδου διαμονής, οδηγώντας τους εντέλει εκτός αγοράς.
Και γενικότερα, τα θεμέλια της οικονομίας όπως διαμορφώνονται έχουν στοιχεία αυτοκτονικά γιατί:
1. Οδηγούν σε αφελληνισμό τον κλάδο της διαμονής, έναν κλάδο στον οποίο η αξία μοιράζεται σε πολλούς επαγγελματίες κι όχι μόνο σε μερικές οικογένειες, με καταστροφικές για το μέλλον συνέπειες.
2. Τα βαθιά δομικά χαρακτηριστικά της κρίσης επιτείνουν το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας, οδηγώντας αφενός τους νέους στο εξωτερικό και ταυτόχρονα καθιστώντας οικονομικά ανέφικτη την τεκνοποίηση για την πλειονότητα των Ελλήνων.
Ενδεικτικό είναι εξάλλου, ότι σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, σε λιγότερο από 3 γενιές η Τουρκία
θα έχει πληθυσμό 86,61 εκατ. (από 85,77 εκατ.), το Ισραήλ 12,72 εκατ. (από 9,16 εκατ.), η Κίνα 775 εκατ. (από 1,425 δις) και η Ελλάδα 6,61 εκατ. από 10,34 εκατ. (viii)
Κι αν κρίνω από τους βασικούς επενδυτές στο real estate της χώρας, ποιος φαντάζεστε ότι θα είναι ξένος και παρίας στην μέχρι πρότινος χώρα του;
3. Από ένα σημείο και μετά, ακόμα και οι εγχώριοι ολιγάρχες, έχοντας ξεζουμίσει ό,τι ήταν να ξεζουμίσουν από τον ελληνικό πληθυσμό, θα δυσκολευτούν να επιβιώσουν στη διεθνή σκηνή όπου άλλα, πολύ μεγαλύτερα ψάρια θα τους κάνουν μια χαψιά.
Εν κατακλείδι, τι είναι προτιμότερο;
α) Να τα φέρουμε βόλτα κουτσά στραβά για τα επόμενα 2-3 χρόνια, βελτιώνοντας ενδεχομένως πρόσκαιρα κάποιους δείκτες, με τίμημα την παγίωση των δομικών εκείνων στοιχείων, που φαίνεται πως οδηγούν σε εξαφάνιση της χώρας από τον χάρτη;
β) Να δημιουργηθούν συνθήκες που θα ευνοούν τους πολλούς αλλά και το περιβάλλον
σε βάθος χρόνου, για να συνεχίσει να υπάρχει αυτή η χώρα;
Πολύ φοβάμαι ότι όπως για την προηγούμενη τετραετία, έτσι και το προσεχές διάστημα,
θα δούμε να εφαρμόζεται το α). Γι αυτό καλό είναι ίσως να διυλίσουμε τα προγράμματα των κομμάτων και να δούμε πού κινείται το καθένα, κι όχι να βασίζουμε την ενημέρωσή μας σε μέσα τα οποία το μόνο που κάνουν είναι να προπαγανδίζουν για να διασφαλίσουν το συμφέρον αυτών που βγάζουν υπερκέρδη μέσα σε αυτό το άκρως τοξικό οικονομικό κλίμα, που τόσο εξόφθαλμα πριμοδότησε η κυβέρνηση του προπορευόμενου κόμματος της 21ης Μαΐου.
ΥΓ Βγήκε ο άλλος που δεν έχει στον ήλιο μοίρα και ωρυόταν που κάποιοι τόλμησαν να ψελλίσουν αύξηση της φορολογίας στα μερίσματα, τη στιγμή που ίδιος είναι στον κατώτατο μισθό και πληρώνει σχεδόν διπλάσιο φόρο σε σχέση με τον μερισματούχο. Η παράνοια των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα του 2023. Ντροπή.
(i) Οι παρατηρήσεις αυτές τεκμηριώνονται από το fuelprices.gr, του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας (με φίλτρα μέσης ημερήσιας τιμής αμόλυβδης 95 οκτανίων πανελλαδικά, ανά ημέρα) και από το https://oilprice.com/oil-price-charts/. Όπως και να αναλύσει κανείς τα δεδομένα, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η τιμή στην αντλία πριν τις εκλογές του Μαΐου ακολούθησε τις διεθνείς τιμές, κάτι που δεν παρατηρήθηκε όμως στα μέσα Μαρτίου, με τον ίδιο βαθμό αντιστοιχίας.
(ii) Η Ελλάδα, έχει από τις υψηλότερες τιμές στη βενζίνη στην Ευρώπη και το κυριότερο, κατά πολύ ακριβότερη από την Ισπανία, την Κροατία, την Κύπρο, την Πορτογαλία και τη Μάλτα, χώρες ευθέως ανταγωνιστικές ως προς τον τουρισμό.
Πηγή: https://www.mappr.co/thematic-maps/fuel-prices-europe/ (στοιχεία Ιουνίου 2023)
Αναφορικά με τα τρόφιμα, σύμφωνα με την αγγλόφωνη εκδοχή της Καθημερινής, ο εγχώριος πληθωρισμός στα τρόφιμα από τον Νοέμβριο του 2021 μέχρι τον Αύγουστο του 2022 ήταν υψηλότερος από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης.
Πηγή: https://www.ekathimerini.com/economy/1198305/food-prices-consistently-higher-than-eu/
Γράφημα “Index GDP per capita, 2022 (in purchasing power standards)
(iv) Προεκλογικά τα πάμε επίσης λίγο καλύτερα στα τρόφιμα. Προφανώς αν υπάρχει θέληση (και το ανάλογο κίνητρο, απ’ ό,τι φαίνεται), όλα γίνονται.
(v) https://www.kathimerini.gr/society/562328437/epikindyni-epektasi-ston-aigialo/
(vi) Πηγή:
https://www.capital.gr/oikonomia/3661164/se-real-estate-kai-biomixania-ta-perissotera-nea-daneia/
(vii) Πηγή:
https://www.ot.gr/2023/04/02/tourismos/tourismos-eisvoli-funds-sta-ellinika-ksenodoxeia/
(viii) Πηγές:
https://worldpopulationreview.com/countries/turkey-population
https://worldpopulationreview.com/countries/israel-population
https://worldpopulationreview.com/countries/china-population
https://worldpopulationreview.com/countries/greece-population
* Οικονομικός αναλυτής
πηγη: https://www.efsyn.gr