Πολεμικοί νόμοι της αρχαίας Ελλάδας – Ασπίδες και στολές των αρχαίων Ελλήνων στον πόλεμο της Τροίας | https://slpress.gr/istorimata/axaios-opliths-troiko-polemo/

Κατά κοινή ομολογία οι πολεμικοί νόμοι της αρχαίας Ελλάδας ήταν ουσιαστικά οι κανόνες που έκαναν δυνατή την αρμονική συμβίωση. Καθώς η τήρησή τους ήταν ζωτικής σημασίας για τη συνοχή και την ευημερία της πόλης σε περίοδο πολέμου.

Πολεμικοί νόμοι της αρχαίας Ελλάδας σε περίοδο πολέμου

Αναλυτικότερα οι πολεμικοί νόμοι στην αρχαία Ελλάδα αποτελούσαν το σύνολο των νόμων και κανόνων που διέπουν τις στρατιωτικές υποθέσεις και τον πόλεμο. Πράγματι αν και οι νόμοι διέφεραν ανάλογα με την περίοδο και την περιοχή της αρχαίας Ελλάδας, υπήρχαν κάποιες κοινές αρχές και πρακτικές. Γι΄ αυτό λοιπόν είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι υπήρχαν διαβαθμίσεις και στις ποινές. Αναλυτικότερα η φυλάκιση δεν ήταν κάτι που θεωρούνταν κατάλληλο για τους ελεύθερους πολίτες. Ενώ η χρηματική ποινή ήταν συχνά προτιμότερη, καθώς δεν θέτει σε κίνδυνο τον ίδιο τον πολίτη και την ελευθερία του.

Πολεμικοί νόμοι της αρχαίας Ελλάδας – Κατάλογος πολέμων στην Αρχαία Ελλάδα |Πηγή εικόνας: https://el.wikipedia.org/

Είναι γνωστό ότι οι πολεμικοί νόμοι στην αρχαία Ελλάδα, επέσυραν επιπτώσεις για τους πολίτες που λάμβαναν μέρος στις πολεμικές συρράξεις. Πιο συγκεκριμένα, η εγκατάλειψη της μάχης θεωρούνταν σοβαρό εγκληματικό ατόπημα. Ενώ υπήρχε χρηματικό πρόστιμο για τους παραβάτες και μπορούσαν να τους επιβληθούν σκληρές κυρώσεις.

Κυρίως, στις πολιτείες με ισχυρές στρατιωτικές παραδόσεις όπως η Σπάρτη και η Αθήνα. Πράγματι οι ακριβείς ποινές καθορίζονταν από τους αρμόδιους άρχοντες της πόλης. Ενώ οι πολεμικοί νόμοι στην αρχαία Ελλάδα μπορούσαν να διαφέρουν ανάλογα με το πολίτευμα και τους νόμους της κάθε πόλης.

Πολεμικοί νόμοι της αρχαίας Ελλάδας και ποινές

Στην αρχαία Ελλάδα, η εγκατάλειψη της μάχης θεωρούνταν σοβαρό έγκλημα. Ενώ επέσυρε χρηματικό πρόστιμο και σκληρές κυρώσεις, ειδικά στις πολιτείες με ισχυρή στρατιωτική παράδοση όπως η Σπάρτη και η Αθήνα.

Πολεμικοί νόμοι της αρχαίας Ελλάδας – Greek vase painting showing a hoplite warrior | Πηγή εικόνας: https://www.britannica.com/topic/hoplite

Οι πολεμικοί νόμοι στην αρχαία Ελλάδα επέσυραν και ποινές για τους παραβάτες. Ενώ οι ακριβείς ποινές μπορούσαν να διαφέρουν ανάλογα με το πολίτευμα και τους νόμους της κάθε πόλης. Ωστόσο κάποιες σύνηθες ποινές περιλάμβαναν:

• Θάνατο: Καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις, η εγκατάλειψη της μάχης θα μπορούσε να τιμωρηθεί με τον θάνατο. Ιδίως αν η ενέργεια θεωρείτο προδοσία ή είχε ως αποτέλεσμα σημαντική ήττα για την πόλη ή τον στρατό.
• Φυλάκιση ή εξορία
• Επιβολή χρηματικού προστίμου

Πολεμικοί νόμοι της αρχαίας Ελλάδας – Η αποτύπωση του πολέμου στην αρχαία κοινωνία

Αποτελεί κοινό τόπο ότι στην αρχαία Ελλάδα, ο πόλεμος και η ειρήνη αποτελούσαν δύο αναπόφευκτες και διαρκείς πτυχές της ζωής. Είναι γεγονός ότι οι πόλεις-κράτη ανταγωνίζονταν συχνά για την εξασφάλιση επικράτειας, πόρων, εδαφικής επέκτασης και επιρροής. Αυτό πρακτικά σήμαινε ότι ο πόλεμος στην αρχαία Ελλάδα αποτελούσε συχνό φαινόμενο. Για το σκοπό αυτό και οι πολεμικές ποινές στη αρχαία Ελλάδα αντικατόπτριζαν την αντίληψη της κοινωνίας για αυτόν.

Πολεμικοί νόμοι της αρχαίας Ελλάδας – Ο πόλεμος στην αρχαία Ελλάδα| Πηγή εικόνας:  http://lyk-peir-anavr.att.sch.gr/Lessons/01HUMANITIES/History/StudentWorks/39_Savorianakis/A1-The-war-in-ancient-Greece.pdf

Είναι γνωστό ότι οι πολεμικοί νόμοι στην αρχαία Ελλάδα θεωρούνταν επιβεβλημένοι. Καθώς  οι πολεμικές συρράξεις ήταν συνεχείς. Πράγματι μπορούσαν να είναι  είτε μικρής έκτασης μεταξύ γειτονικών πόλεων ή γενικευμένοι πόλεμοι μεταξύ πόλεων-κρατών ανά την ελληνική επικράτεια.

Η έννοια της ηθικής και η αντανάκλαση της στους πολεμικούς νόμους της αρχαίας Ελλάδας

Είναι κοινά παραδεκτό ότι οι πολεμικοί νόμοι στην αρχαία Ελλάδα βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό στην αιδώς και την δίκη. Είναι αλήθεια ότι η προσέγγιση του Πρωταγόρα για τα δύο αυτά συστατικά της πολιτικής αρετής, αντανακλά μια σημαντική ηθική. Καθώς η έννοια της αιδώς εστιάζει στον σεβασμό και την ευγένεια προς τους άλλους.

Πράγματι η έναρξη για την δημοκρατία και οι αξίες αυτές έχουν επηρεάσει την ανθρώπινη στάση κατά μήκος της ιστορίας, συμπεριλαμβανομένων και των περιόδων πολέμου. Ακόμη και σε κρίσιμες στιγμές, η διατήρηση της αιδούς και η τήρηση της δικαιοσύνης αποτελέσαν καθοριστικά στοιχεία. Κυρίως για την ανθρώπινη συμπεριφορά και την κατεύθυνση των γεγονότων.

Πολεμικοί νόμοι της αρχαίας Ελλάδας – Οι Άβαντες στην Ιλιάδα του Ομήρου |Πηγή εικόνας: https://www.newsbeast.gr/greece/arthro/7315916/oi-aimostageis-archaioi-ellines-polemistes-pou-xyrizan-ta-kefali-tous-prin-tis-maches

Κατά γενική ομολογία, ο πόλεμος είχε κεντρική θέση στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων και επηρέαζε όλους τους τομείς της ζωής τους. Έτσι από την οικονομία και την πολιτική οργάνωση μέχρι την κοινωνική δομή και τις πολιτιστικές εκδηλώσεις ο πόλεμος κυριαρχούσε. Ακόμα και όταν δεν ήταν άμεσα εμπλεκόμενοι σε πολέμους, οι αρχαίοι Έλληνες προετοιμάζονταν για αυτόν. Για το σκοπό αυτό οι πολεμικοί νόμοι στην αρχαία Ελλάδα ήταν εναρμονισμένοι με την καθημερινότητα τους. Ωστόσο, παρά τη συχνή εμπλοκή τους σε πολεμικές συγκρούσεις, οι αρχαίοι Έλληνες επίσης αναγνώριζαν τη σημασία της ειρήνη και της διπλωματίας. Κυρίως ως μέσα για την επίλυση συγκρούσεων και τη διασφάλιση της σταθερότητας και της ευημερίας της κοινωνίας.

Πως αποτυπώνεται η δειλία στους πολεμικούς νόμους της αρχαίας Ελλάδας

Αναντίρρητα στην αρχαία Σπάρτη, η επίδειξη δειλίας στη μάχη θεωρούνταν ένα από τα πλέον αποτρόπαια εγκλήματα. Καθώς η αρετή και η ανδρεία στη μάχη θεωρούνταν θεμελιώδεις αξίες της ελληνικής κοινωνίας. Έτσι η απώλεια του δικαιώματος διεκδίκησης αξιωμάτων ήταν μια από τις πιθανές ποινές για την επίδειξη δειλίας στον πόλεμο. Αναλυτικότερα η δειλία στην αρχαία Ελλάδα θεωρούνταν ατιμωτική πράξη και είχε σοβαρές κοινωνικές συνέπειες.

Πιο συγκεκριμένα ήταν ένα σύνθετο σύστημα κοινωνικών και πολιτικών κυρώσεων. Γι΄ αυτό λοιπόν επιβάλλονταν σε πολίτες που δεν είχαν τηρήσει τους κοινωνικούς κανόνες ή τις αρχές της πόλης.

Οι ποινές της δειλίας στη Σπάρτη περιλάμβαναν:

• Απώλεια των πολιτικών δικαιωμάτων.
• Απομόνωση από την κοινή ζωή της πόλης. Αποκλεισμός από αθλήματα και χορούς.
• Απαγόρευση παρουσίας σε θρησκευτικά δρώμενα.
• Απομόνωση από την οικογένεια και τις κοινωνικές σχέσεις.
• Υποβολή σε εξευτελισμό και φυσική κακοποίηση από άλλους πολίτες.
• Αποτροπή επικοινωνίας με άλλους πολίτες.
• Υποχρέωση να παραχωρεί τη θέση του σε άλλους πολίτες.
• Απαγόρευση περιποίησης του εαυτού του.
• Εκτέλεση από τους ανώτερους στρατηγούς κατά τη διάρκεια μάχης για προδοσία.

Στο πλαίσιο αυτό κατανοούμε ότι τα συγκεκριμένα μέτρα ήταν σκληρά και αυστηρά. Καθώς ήταν σχεδιασμένα για να διατηρήσουν την τάξη και την αυστηρή εκπαίδευση των πολιτών στη Σπάρτη. Καθώς αναμφίβολα θεωρούνταν η πόλη με την μεγαλύτερη στρατιωτική οργάνωση στην αρχαία Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό κατανοούμε, ότι οι πολεμικοί νόμοι στην αρχαία Ελλάδα διέφεραν ανάλογα και με τις επικρατούσες συνθήκες της κάθε πόλης.

Συμπέρασμα

Συμπερασματικά οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν την ανδρεία και την αντοχή στη μάχη ως κύριες αξίες. Για το σκοπό αυτό η αποτυχία να επιδείξει κάποιος αυτά τα χαρακτηριστικά εθεωρείτο ως ντροπή και απώλεια κοινωνικού σεβασμού. Έτσι θέσπισαν πολεμικούς νόμους στην αρχαία Ελλάδα για τη διαχείριση του πολέμου και την επιβολή της τάξης. Είναι αλήθεια ότι οι πολεμικοί νόμοι επέβαλλαν αυστηρές ποινές για όσους λιποτακτούσαν. Καθώς ενίσχυαν την πολεμική αρετή και τον σεβασμό προς την πόλη και τους συμπολίτες.

Πηγές

• Καρύκας, Π., (2021). Ο Αχαιός πρώτο-οπλίτης στον Τρωικό Πόλεμο – Η μεγάλη αλλαγή. Διαθέσιμο στο: https://slpress.gr/istorimata/axaios-opliths-troiko-polemo/
• Νόμοι και ποινές στην αρχαία Αθήνα (2018).
• Ο πόλεμος στην αρχαία Ελλάδα. Διαθέσιμο στο: http://lyk-peir-anavr.att.sch.gr/Lessons/01HUMANITIES/History/StudentWorks/39_Savorianakis/A1-The-war-in-ancient-Greece.pdf
• Britannica, T. Editors of Encyclopaedia (2024, March 5). infantry. Encyclopedia Britannica. Available at: https://www.britannica.com/topic/infantry
• Η δειλία ήταν άγνωστη λέξη στην Αρχαία Σπάρτη, (2018). Διαθέσιμο στο: https://www.pronews.gr/istoria/99713_i-deilia-itan-agnosti-lexi-stin-arhaia-sparti/