Νεκρή φύση, Still life, Nature morte, Natura morta Bodegón. Ζωγραφική των πραγμάτων, Μελέτη των αντικειμένων.
Η κατάσταση των πραγμάτων.
Οι άνθρωποι πεθαίνουν ενώ τα πράγματα τους εξακολουθούν να «ζουν».
Η ψυχή των άψυχων.
Πόσο «ζωντανή» είναι μια Νεκρή Φύση;
Με την ευκαιρία της έκθεσης στο Λούβρο από 12 Οκτωβρίου 2022 έως 23 Ιανουαρίου 2023. Η έκθεση ονομαζόταν Les Choses ( Τα πράγματα).
Δεν βλέπουμε τα πράγματα όπως είναι στην πραγματικότητα. Τα βλέπουμε σύμφωνα με το ποιοι είμαστε εμείς. Χαλίλ Γκιμπράν, 1883-1931, Λιβανοαμερικανός ποιητής & φιλόσοφος.
-Το ανθρώπινο είδος δεν μπορεί να αντέξει πάρα πολλή πραγματικότητα. T. S. Eliot, 1888-1965, Βρετανός ποιητής, Νόμπελ 1948.
-Μ’ αρέσει η πραγματικότητα. Έχει τη γεύση του ψωμιού. Ζαν Ανουίγ, 1910-1987, Γάλλος θεατρικός συγγραφέας.
-Η ζωγραφική μπορεί να πλαστογραφεί την πραγματικότητα χωρίς να την έχει δει. Ρολάν Μπαρτ, 1915-1980, Γάλλος σημειολόγος
-Να βλέπεις τα πράγματα όπως πραγματικά είναι –τι ανεπάρκεια! L.P. Hartley, 1895-1972, Βρετανός συγγραφέας
Μαντινάδα( 381) από τον Ιωάννη Κονδυλάκη:
Μήλο μου μη μαραίνεσαι, μην καταλείς τα κάλλη,
μα εγώ που σε αρνήθηκα θα σ` αγαπήσω πάλι.
Ο όρος Νεκρή Φύση αναφέρεται σε έργα τέχνης που απεικονίζουν φυσικά ή τεχνητά άψυχα πράγματα.
Έχουμε, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, Νεκρές Φύσεις με ρεαλιστικό ή συμβολικό τρόπο. Στις αρχαίες κοινωνίες της Αιγύπτου και της Μεσοποταμίας συμβολίζουν το ιερό - θεϊκό στοιχείο, την ανθρώπινη δύναμη, τη μεταθανάτια ζωή, την καθημερινότητα, την εργασία, τον έρωτα, την αγάπη..
Το σχήμα, το χρώμα, το μέγεθος των πραγμάτων τράβηξαν την προσοχή των ανθρώπων από την αρχή της ύπαρξης τους.
Σε άλλες περιπτώσεις έχουν συμβολικό χαρακτήρα όπως το μήλο της Εύας, το πιάτο φακές ή ο κρίνος της Παναγίας ο οποίος υπογραμμίζει την αγνότητα της Παρθένου Μαρίας.
Στα τέλη της Αναγέννησης οι Νεκρές Φύσεις αποτελούν ένα ξεχωριστό είδος( στιλ), ζωγραφικής και γίνονται περιζήτητες στο φιλότεχνο κοινό. Η ελαιογραφία αποδίδει άριστα και πολύ ρεαλιστικά τις συνθέσεις των Νεκρών Φύσεων.
Μερικές Νεκρές Φύσεις που έμειναν στην Ιστορία της Τέχνης του 18ου αιώνα μ. Χ. ( Αιώνας του διαφωτισμού ή Αιώνας των Φώτων) .
18ος αιώνας
Ο 18ος αιώνας συνέχισε τις Νεκρές Φύσεις του 17ου αιώνα αλλά η παραγωγή μειώθηκε.
Περνάμε από το Μπαρόκ του 17ου αιώνα στο Ροκοκό του 18ου. Η διακόσμηση με λουλούδια έγινε πολύ πιο κοινή σε πορσελάνες, ταπετσαρίες, υφάσματα και έπιπλα.
Οι φιλότεχνοι που είχαν τέτοιες διακοσμήσεις στα σπίτια τους προτιμούσαν να έχουν πίνακες με ανθρώπινες φιγούρες για αντίθεση με τη διακόσμηση.
Οι Γάλλοι καλλιτέχνες κυριαρχούν αντίθετα με τον προηγούμενο αιώνα όπου την πρώτη θέση είχαν οι καλλιτέχνες των Κάτω Χωρών.
Ο θρησκευτικός, αλληγορικός και συμβολικός χαρακτήρας των έργων Νεκρής Φύσης εγκαταλείφθηκε σιγά σιγά κατά τον 18ο αιώνα.
Jean Baptiste Simeon Chardin( 1699 – 1779).
Βασίστηκε στους Ολλανδούς δασκάλους της Χρυσής Εποχής του 17ου αιώνα και άσκησε μεγάλη επιρροή στις συνθέσεις του 19ου αιώνα. Οι Νεκρές Φύσεις του έχουν ποικιλία τεχνικών, από ρεαλισμό ολλανδικού στιλ, έως απαλές αρμονικές συνθέσεις.
Anne Vallayer-Coster, 1744 – 1818. Σημαντική Γαλλίδα ζωγράφος του 18ου αιώνα περισσότερο γνωστή για τις νεκρές φύσεις. Έφτασε στη φήμη και στην αναγνώριση πολύ νωρίς στην καριέρα της, καθώς έγινε δεκτή στη Βασιλική Ακαδημία Ζωγραφικής και Γλυπτικής το 1770, σε ηλικία είκοσι έξι ετών.
- Ένα γυάλινο μπολ, με μπριός, καλάθι με ροδάκινα και ένα μάτσο χρένο έχουν τοποθετηθεί σε σκούρο φόντο πάνω σε μια ραγισμένη μαρμάρινη πλάκα. Η εκλεπτυσμένη απλότητα της εικόνας είναι χαρακτηριστική της Anne Vallayer-Coster – μιας από τις πιο επιτυχημένες γυναίκες καλλιτέχνες της Γαλλίας του 18ου αιώνα.
Η νεκρή φύση της Σαρντέν, η οποία κυριάρχησε στο πρώτο μισό του αιώνα, ήταν μια σημαντική αφετηρία για την τέχνη της. Αλλά η Vallayer-Coster ανέπτυξε ένα δικό της στυλ, με πιο ελεύθερη πινελιά και μια πιο λεπτή χρωματική παλέτα.
Το μήλο που μιλά.
Παλατινή Ανθολογία, V 79. Ερωτικό επίγραμμα Πλάτωνος.
Τῷ μήλῳ βάλλω σε· σὺ δ΄ εἰ μὲν ἑκοῦσα φιλεῖς με͵δεξαμένη τῆς σῆς παρθενίης μετάδος͵ εἰ δ΄ ἄρ΄ ὃ μὴ γίγνοιτο νοεῖς͵ τοῦτ΄ αὐτὸ λαβοῦσα σκέψαι τὴν ὥρην ὡς ὀλιγοχρόνιος.
Μήλο σου στέλνω μάτια μου κι έλα ν` αγαπηθούμε.
Τον έρωτα σου δώσε μου και κράτα το μήλο.
Κοίτα να μη μου αρνηθείς μ`αν αρνηθείς καλή μου, κράτα το μήλο για να δεις πως η φρεσκάδα φεύγει.
Παλατινή Ανθολογία, V 80. Ερωτικό επίγραμμα Πλάτωνος.
Μῆλον ἐγώ. βάλλει με φιλῶν σέ τις· ἀλλ΄ ἐπίνευσον͵Ξανθίππη· κἀγὼ καὶ σὺ μαραινόμεθα.
Εγώ το μήλο σου μιλώ που ένας νέος στέλνει που σαν τρελός σε αγαπά και σε ποθεί Ξανθίππη.
Δέξου το και μην αρνηθείς γιατί θα μαραθούμε.
19ος αιώνας
Σ` αυτόν τον αιώνα έχουμε άνοδο και κυριαρχία των Ευρωπαϊκών Ακαδημιών, και κυρίως της Γαλλικής Ακαδημίας που κατείχε κεντρικό ρόλο στην Ακαδημαϊκή τέχνη.
Η Νεκρή Φύση άρχισε να αποδυναμώνεται. Οι Ακαδημίες δίδασκαν το δόγμα της «Ιεραρχίας των ειδών» που υποστήριζε ότι η καλλιτεχνική αξία ενός πίνακα βασιζόταν κυρίως στο θέμα του. Στο Ακαδημαϊκό σύστημα, η υψηλότερη μορφή ζωγραφικής ήταν οι απεικονίσεις ιστορικής, βιβλικής ή μυθολογικής θεματολογίας, Τα έργα της Νεκρής Φύσης υποβιβάζονται στην χαμηλότερη θέση της καλλιτεχνικής ιεράρχησης. Προβεβλημένοι καλλιτέχνες, όπως ο Camille Corot και John Constable επιλέγουν απεικόνιση τοπίων της φύσης και όχι Νεκρές Φύσεις γιατί θεωρούν ότι έτσι τιμούν και σέβονται περισσότερο την πραγματικότητα.
Francisco Goya, 1746-
1828.Ισπανός ρομαντικός ζωγράφος και χαράκτης. Από τους επιδραστικότερους καλλιτέχνες του 18ου και 19ου αιώνα.
Οι πίνακες, τα σχέδια και τα χαρακτικά του, αντανακλούν τις σύγχρονες του ιστορικές ανατροπές. Επηρέασε σημαντικούς ζωγράφους του 19ου και του 20ού αιώνα. Ο Γκόγια αναφέρεται συχνά ως ο τελευταίος από τους Παλαιούς Δασκάλους και ο πρώτος από τους σύγχρονους.
-Νεκρή Φύση με φρούτα, ψωμιά, μπουκάλια, ξύλινο βαρελάκι..~ 1825, ελαιογραφία σε καμβά, 45χ62 εκατ. Συλλογή Reinhart, Μουσείο Am Römerholz", Ζυρίχη, Ελβετία.
Ευγενιος Νταλακρουά, 1798-1863. Γάλλος καλλιτέχνης του Ρομαντισμού. Θεωρήθηκε, από την αρχή της καριέρας του, ηγέτης της γαλλικής ρομαντικής σχολής.
Σε αντίθεση με τη νεοκλασική τελειομανία του αντιπάλου του Ingres , ο Delacroix εμπνεύστηκε από τον Rubens και τους ζωγράφους της Βενετσιάνικης Αναγέννησης. Εκφράστηκε με έμφαση στο χρώμα και στην κίνηση.
- Μια γωνία στο στούντιο, 1830, ελαιογραφία σε καμβά, 51χ43 εκατ., Λούβρο.
Gustave Courbet,1819 – 1877. Γάλλος ζωγράφος. Mια από τις επιβλητικότερες μορφές της Γαλλικής τέχνης του 19ου αιώνα. Θεωρείται ένας από τους πρωτεργάτες του Ρεαλισμού.
Έργο, από μια σειρά πίνακες νεκρής φύσης, που έκανε ο Courbet (ενώ ήταν στη φυλακή για τον ρόλο του στην Κομμούνα του1871). Του επιτρεπόταν ένα καβαλέτο και χρώματα, αλλά δεν είχε τη δυνατότητα να του ποζάρουν μοντέλα.
Οι πίνακες νεκρής φύσης του Francisco Goya ,
του Eugène Delacroix και του Gustave Courbet μεταδίδουν ένα έντονο συναισθηματισμό και “ενδιαφέρονται” λιγότερο για την ακρίβεια και περισσότερο για τη διάθεση.
Μετά την τελική «ήττα» και παρακμή της Ακαδημαϊκής ιεραρχίας στην Ευρώπη, και την άνοδο των ιμπρεσιονιστών και μετα-ιμπρεσιονιστών ζωγράφων, η τεχνική και η χρωματική αρμονία θριάμβευσαν επί της θεματολογίας και η Νεκρή Φύση επανήλθε για άλλη μια φορά, επιτακτικά, από τους καλλιτέχνες.
Οι ιμπρεσιονιστές και οι μετα-ιμπρεσιονιστές εμπνεύστηκαν από τους χρωματικούς συνδυασμούς, αλλά ερμήνευσαν ξανά τη φύση με τις δικές τους χρωματικές αρμονίες.
Γκωγκέν: «Τα χρώματα έχουν τη δική τους σημασία».
Ο Βίνσεντ βαν Γκογκ 1853 - 1890 ήταν Ολλανδός μετα-ιμπρεσιονιστής ζωγράφος που έγινε μετά θάνατον ο πλέον διάσημος ζωγράφος της Δυτικής τέχνης. Σε μια δεκαετία, δημιούργησε περίπου 2100 έργα, εκ των οποίων 860 ελαιογραφίες. Τα περισσότερα από τα έργα αυτά τα δημιούργησε στα δύο τελευταία χρόνια της ζωής του. Ζωγράφισε τοπία , νεκρές φύσεις , πορτρέτα, αυτοπροσωπογραφίες που χαρακτηρίζονται από έντονα χρώματα και δραματικές, ελεύθερες και εκφραστικές πινελιές Συνέβαλε στη κτίσιμο των θεμελίων της μοντέρνας τέχνης. Χωρίς εμπορική επιτυχία στην καριέρα του, πάλεψε με σοβαρή κατάθλιψη και φτώχεια , που τελικά τον οδήγησαν στην αυτοκτονία στα τριάντα επτά του.
Τα «Ηλιοτρόπια» του Βίνσεντ βαν Γκογκ είναι από τους πιο γνωστούς πίνακες νεκρής φύσης του 19ου αιώνα. Ο Βαν Γκογκ χρησιμοποιεί κυρίως τόνους κίτρινου και σχεδόν επίπεδη απόδοση για να προσφέρει ένα αξέχαστο έργο στην ιστορία των νεκρών φύσεων.
Ηλιοτρόπια ή βάζο με δεκαπέντε ηλιοτρόπια,1888, Εθνική Πινακοθήκη, Λονδίνο.
-Still Life with Drawing Board, 1889, είναι μια ζωγραφιά νεκρής φύσης όπου ο Βαν Γκογκ απεικονίζει πολλά στοιχεία της προσωπικής του ζωής: Απεικονίζονται η πίπα του, το φτωχικό του φαγητό (κρεμμύδια), ένα βιβλίο και μια επιστολή του. αδελφού του, όλα απλωμένα στο τραπέζι του. Δεν υπάρχει η δική του εικόνα αλλά τα προσωπικά του αντικείμενα την υποκαθιστούν.
- Νεκρή φύση με τη Βίβλο, 1885 από τον Βίνσεντ Βαν Γκογκ
μετα-ιμπρεσιονισμός.·Ιερό βιβλίο ανοιχτό, κερί, τραπέζι,· μικρότερο βιβλίο κλειστό.
1*. Αρχιτέκτων. Ιστορικός Αρχιτεκτονικής. Ιστορικός Τέχνης.
πηγη: https://www.efsyn.gr