Παρόλες τις αστοχίες και την εγκληματική αδιαφορία της ακροδεξιάς κυβερνητικής πλειοψηφίας για την οικονομία και την κοινωνία, στην πολιτική φαίνεται να επικρατεί ένας ιός. Αναρωτήθηκε ποτέ κανένας αριστερός, δημοκράτης ή κομμουνιστής, πέρα από τα προφανή, γιατί σε παγκόσμιο επίπεδο η επέλαση του νεοφιλελευθερισμού σταδιακά αλλά σταθερά επικρατεί και κάνει τον φιλελευθερισμό να φαντάζει μια παρωχημένη και εντελώς συντηρητική οπισθοδρόμηση στις τάξεις της δεξιάς; Αναρωτήθηκε ποτέ κάποιος πολίτης, πέρα από τα προφανή, για ποιο λόγο η ανοησία και η φαιδρότητα αντικατέστησαν τον ικανό και πρακτικό πολιτικό λόγο; Αναρωτήθηκε ποτέ κάποιος λογικός άνθρωπος γιατί, πέρα από τα προφανή, παρόλο που ο Κυριάκος Μητσοτάκης, είναι ο πλέον ανίκανος πρωθυπουργός που πέρασε από την χώρα, συνεχίζει να απολαμβάνει την αποδοχή των ομοίων του; Αναρωτήθηκε ποτέ κανείς στην αντιπολίτευση γιατί, πέρα από τα προφανή, η ανώριμη στάση της ελληνικής κυβέρνησης στη μετάθεση της ευθύνης στους πολίτες, όχι μόνο δεν εκνευρίζει την κοινωνία αλλά αντιθέτως βρίσκει έδαφος και αναπτύσσεται; Και αν αναρωτήθηκε, γιατί δεν γίνεται τίποτα για να αντιμετωπιστούν αυτές οι παρακμιακές πρακτικές;

Ήδη από τα μέσα του 18ου αιώνα και τη Βιομηχανική Επανάσταση, ο δυτικός κόσμος αρχίζει να μεταβάλλει και να διαμορφώνει εκ νέου τις μορφές εξουσίας, φιλελευθεροποιώντας τις πολιτικές και κοινωνικές δομές, στοχεύοντας το άτομο και τις ομάδες. Η εξατομίκευση στις συμπεριφορές δημιουργεί την ανάγκη μετάλλαξης και των μηχανισμών του εξουσιαστικού μοντέλου. Υιοθετώντας λοιπόν ατομικιστικά ή εξατομικευμένα χαρακτηριστικά, η ίδια η εξουσία εμπλουτίζεται και παράλληλα εμπλουτίζει τις δομές σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δράσης. Τα μικρά κέντρα της εξουσίας αντικαθίστανται από μικρές μονάδες, οι οποίες σε πολιτικό επίπεδο ευαγγελίζονται τη βελτίωση των βιοτικών συνθηκών μέσα από μια βιοπολιτική πρόνοια, αυξάνοντας έτσι την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα του συστήματος. Μην ξεχνάμε, πως ο φιλελευθερισμός ήταν μια προοδευτική αντίληψη για την εποχή που γεννιόταν, λειτουργώντας ως αντίδραση στη μοναρχία και τις παραδοσιακές μορφές διακυβέρνησης. Η διαφθορά και η διαπλοκή δεν εξαλείφονται, αλλά αποκτούν και αυτές σχεδόν όμοια χαρακτηριστικά με την εξουσία και τους μηχανισμούς της που αλλάζουν. Μάλιστα, η νέα διαφθορά που αναπτύσσεται είναι δηλωτική των προθέσεων των τάσεων των δυτικών κοινωνιών, να μεταβάλλουν συνεχώς τις μορφές εξουσίας, χωρίς όμως να αποβάλλουν και τις παλιές δοκιμασμένες μορφές ή να τις θέτουν εκτός ισχύος. Η τέχνη λοιπόν του κυβερνάν αλλάζει τον τρόπο διοίκησης και τη νοοτροπία των ανθρώπων, απελευθερώνοντας, μέσα από τη βιοπολιτική μέριμνα, το κοινωνικό σώμα, ώστε να μπορεί να επιλέξει … είτε να πειθαρχήσει, είτε να ακολουθήσει, είτε ακόμη και να επαναστατήσει. Πάντα όμως υπό τον απόλυτο όρο … το κράτος να είναι το σημείο αναφοράς της κάθε εξουσίας. Έτσι, η εξουσία που πηγάζει από το κράτος επισκίασε όλες τις άλλες μορφές της και μάλιστα το φιλελεύθερο μοντέλο ελέγχου του κράτους και των θεσμών αποτέλεσε αδιαμφισβήτητη συνθήκη και ισχυρό εργαλείο, ώστε να μετασχηματιστεί αυτή η οντότητα από διοικητική σε κυβερνητική. Η μορφή εξουσίας που δημιουργούνταν, επομένως, ήταν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που αναλύει ο Hobbes στο έργο του Leviathan. Δηλαδή, το κράτος-Λεβιάθαν, ως κατασκευασμένο υποκείμενο, αποτελείται από έναν συγκεκριμένο αριθμό ατομικοτήτων, οι οποίες είναι ενσωματωμένες σε ένα πλέγμα στοιχείων, που διαμορφώνουν το «κράτος». Από τα μέσα του 18ου αιώνα μεταβάλλονται οι πρακτικές άσκησης της εξουσίας και της καθοδήγησης των ατόμων, αποσκοπώντας αφενός στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, αφετέρου όμως αποδυναμώνεται η παραδοσιακή μορφή του κράτους ως υπέρτατη πηγή εξουσίας.

Το κράτος σήμερα δεν είναι ο βασιλιάς ή ο ηγεμόνας που προσπαθεί απλά να διατηρήσει την εξουσία του, αλλά αποτελεί μια οντότητα θεσμών και λειτουργιών, μια πολυσύνθετη πραγματικότητα και μια «αφηρημένη μυθοποίηση, που η σπουδαιότητά της είναι μάλλον μικρότερη από ό,τι θεωρούμε», όπως μας λέει ο Foucault. Το κράτος βασίζεται κυρίως στους σκοπούς που εξυπηρετεί και στην επάρκειά του να αποκωδικοποιεί τον τεράστιο αριθμό σχέσεων εξουσίας, διαμορφώνοντας θεσμούς, που κύριο μέλημά τους είναι η σταθερότητα των σκοπιμοτήτων που διατηρούν τις σχέσεις εξουσίας. Με άλλα λόγια, αυτό που κατανοεί η σύγχρονη δεξιά (και δεν κατανοεί η αριστερά) είναι, ότι το σημερινό κράτος έχει χάσει την ικανότητα να δημιουργεί σχέσεις και πρακτικές καθοδηγητικού χαρακτήρα. Αυτό συμβαίνει διότι ο χώρος άσκησης της πολιτικής έχει διασταλεί τόσο που οι παραδοσιακές συνθήκες σχέσεων εξουσίας φαντάζουν απαρχαιωμένες και επικίνδυνα αφύσικες και αλλόκοτες. Η μαρξιστική προσέγγιση στην έννοια του κράτους την εποχή της Μεγάλης Επανάστασης μπορεί πρακτικά να έδωσε λύσεις σε ουσιαστικά προβλήματα της κοινωνίας και πραγματικό όραμα για όλο τον πολιτισμένο κόσμο, εντούτοις δεν μπόρεσε να αντιληφθεί την πολυπλοκότητα των σχέσεων που αναπτύσσονται και μεταβάλλονται οι εξουσιαστικές μορφές διαχείρισης σε όλα τα επίπεδα (αναλόγως βέβαια και τις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες). Η μαρξιστική πρόσληψη του «καλού» κράτους (που ποτέ δεν υπήρξε), επιτρέπει στην κυρίαρχη τάξη να θεωρεί τους τρόπους διαχείρισης και αποκωδικοποίησης τη μόνη διαφορά. Αυτό συνεπάγεται πως ακόμη και σε συνθήκες επανάστασης ή σε συνθήκες σύλληψης των πιο τέλειων τρόπων επανάστασης και ανατρεπτικών προτάσεων, σύμφωνα με τον Foucault, «αφήνουν ανέπαφες τις σχέσεις εξουσίας, που διαμορφώνουν τη βάση λειτουργίας του Κράτους».

Οι διαχειριστές, επομένως, της κυβέρνησης Μητσοτάκη δεν θορυβήθηκαν καθόλου με την εφήμερη συμπόρευση του Αλέξη Τσίπρα, του Δημήτρη Κουτσούμπα και του Γιάν(ν)η Βαρουφάκη, καθώς γνωρίζουν, πως η αλλαγή επέρχεται μόνο, όταν μεταβληθούν οι μηχανισμοί εξουσίας σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Γιατί γνωρίζουν και οι ίδιοι, πως στις σημερινές συνθήκες το νεοφιλελεύθερο μοντέλο δεν σημαίνει αυτόματα μικρότερο κράτος, αλλά μπορεί να επιβληθεί, όταν οι θεμελιακοί τρόποι λειτουργίας και άσκησης της εξουσίας μετατοπιστούν στο άτομο και στους φορείς της κοινωνίας. Αυτή η μετακύλιση της «εξουσίας» είναι που κοινωνικοποιεί και την ευθύνη στο άτομο και σε όλο το φάσμα των σχέσεων στην κοινωνία. Έτσι μπορεί η εκπαίδευση, η ασφάλεια, ο πολιτισμός, το δίκαιο ή η υγεία, να είναι ατομική ευθύνη, αφού τα άτομα και οι κρατικοί φορείς καλούνται με τον ίδιο τρόπο και την ίδια βαρύτητα να προσαρμόσουν τη συμπεριφορά τους στις επιταγές της παγκόσμιας συνθήκης σχέσεων … την ελεύθερη αγορά.

Συνεπώς, το κράτος δεν διαθέτει καμία ουσιαστική ρυθμιστική, νομική ή ηθική, που να του αναγνωρίζονται οι πρακτικές διοίκησης με αυτά τα χαρακτηριστικά. Αν θέλει η Aegean να σωθεί, παραδείγματος χάρη, παίρνει 120 εκ. ευρώ από το δημόσιο ταμείο και σώζεται, γιατί η λειτουργία του κράτους και των θεσμών είναι εντελώς τεχνικής φύσης, καθώς διαθέτει ιδιότητες για άμεσα αποτελέσματα. Οι κρατικοί θεσμοί, με άλλα λόγια, τίθενται στην υπηρεσία των νέων μηχανισμών εξουσίας, καθώς ταυτίζονται με τις συμπεριφορές όλων των μονάδων εξουσίας στη σύγχρονη κοινωνία, είτε αυτή είναι μια οικογένεια, είτε μια εταιρία, είτε ένας οργανισμός ,είτε μια θεσμική ένωση κρατών. Δηλαδή, οτιδήποτε μπορεί να δημιουργεί σχεσιακούς μηχανισμούς και νοοτροπίες εξουσίας.

Και επειδή αρχίσαμε με απορίες, ας κλείσουμε, με κάποιες ρητορικές ερωτήσεις κατανόησης της νοοτροπίας ταύτισης της κοινωνίας με τους σύγχρονους εξουσιαστικούς μηχανισμούς. Ποιος δεν γνωρίζει έναν ανίκανο, που κληρονόμησε μια επιχείρηση και παριστάνει το αφεντικό; Ποιος δεν γνωρίζει έναν άβουλο και ευθυνόφοβο, που υποδύεται τον προϊστάμενο ή τον επικεφαλής; Ποιος δεν γνωρίζει ένα ανασφαλές και ασταθές άτομο, που προσποιείται τον δυναμικό και καλό οικογενειάρχη; Ποιος στη ζωή του δεν κατηγορήθηκε άδικα για κάτι που όχι μόνο δεν διέπραξε αλλά ούτε καν ήταν σε θέση να διαπράξει; Ποιος δεν μπορεί να αντιληφθεί αυτή την ειρωνεία της μετριότητας που έχει εξαπλωθεί πάνω σε όλο το πολιτικό και κοινωνικό πλέγμα σχέσεων και δεν κουνιέται φύλλο;

πηγη:https://www.koutipandoras.gr