Η απονομή του Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας 2022 στην Ανί Ερνό [Annie Ernaux, γ. 1940] προκάλεσε έντονες διχογνωμίες. Από τους επικριτές της τονίζεται μεταξύ άλλων η έφεσή της στην αυτοαναφορικότητα, καθώς θεωρείται από τους κύριους εκφραστές της «αυτομυθοπλασίας» (auto-fiction), δηλαδή της δημιουργίας μυθιστορημάτων μέσα από αναμνήσεις του συγγραφέα που μετατρέπεται ο ίδιος σε ήρωα. Το έργο της Ερνό έχει όμως και αφοσιωμένους υποστηρικτές, που τονίζουν όχι μόνο την πολιτική σημασία του και τη φεμινιστική ματιά της συγγραφέως, αλλά και το ότι, όπως παρατηρεί ο 30χρονος συγγραφέας Εντουάρ Λουί, η 82χρονη συγγραφέας διαθέτει την ικανότητα να γράφει με τρόπο πολύ σύγχρονο, όντας ιδιαιτέρως εμπνευστική για τους νέους συγγραφείς λόγω του πολύ προσωπικού τρόπου εμπλοκής της με τη λογοτεχνία, που θα μπορούσε να λάβει και τον χαρακτηρισμό του «νεο-υπαρξισμού».
Η Ανί Ερνό αποτελεί ένα ιδιαίτερο είδος πολιτικοποιημένου συγγραφέα που δίνει τις μάχες της μέσα από μια προσπάθεια να ανασυνθέσει τα θραύσματα της μνήμης από προηγούμενες εκδοχές του εαυτού της με τρόπο που να έχει νόημα για το σήμερα. Μιλάει με παρρησία για την ταπεινή κοινωνική της καταγωγή στη Νορμανδία της δεκαετίας του 1940, ανασυνθέτει τόσο την εμπειρία του πολέμου στην παιδική της ηλικία, όσο και την προσπάθεια άρθρωσης ενός γαλλικού «εμείς» στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, καθώς και το τραύμα της αποαποικιοποίησης για τον γαλλικό εθνικισμό· μετά, τη μέθη της απελευθέρωσης των ηθών κατά τον Μάη του 1968 και τη δυναμική δεκαετία που ακολούθησε, αλλά και την παλινόρθωση της δεξιάς σε έναν απογοητευμένο κόσμο που η επανάσταση στα ήθη δεν κατόρθωσε να νοηματοδοτήσει (βλ. Τα Χρόνια, Μεταίχμιο 2021).
Αποδίδει την κοινωνική μοίρα μέσα από απλές προσωπικές της ιστορίες που ανακαλεί με καθυστέρηση. Για παράδειγμα, την ιστορία μιας άμβλωσης στο έργο της Το γεγονός (Μεταίχμιο, Αθήνα 2022) όπου οι λέξεις αποτυγχάνουν να αποδώσουν τα αντικείμενα αναφοράς και για αυτό παραμένουν ουδέτερες και εκκρεμείς, λ.χ. «το γεγονός», προκειμένου να αναφερθεί μία εμπειρία δύσκολης τοποθέτησης μιας νέας γυναίκας σε έναν πατριαρχικό κόσμο, η οποία δεν μπορεί να οριστεί ακριβέστερα. Λέξεις όπως λ.χ. «εγκυμοσύνη» ή «περιμένω παιδί» είναι απούσες, ενώ ένα αποφατικό ύφος υπαινίσσεται μία αχαρτογράφητη εμπειρία που συνδυάζει ντροπή, αλλά και αναγκαιότητα για αντίδραση. Η Ερνό απέχει από ηθικιστικές αποφάνσεις, είτε με συντηρητικό, είτε με προοδευτικό πρόσημο, όπως αποφεύγει και τη θυματοποίηση και την πορνογραφία του τραύματος.
Με το να αφηγηθεί ταυτοχρόνως προσωπικά αλλά και απαθώς όλες τις δυσκολίες μιας άμβλωσης στη δεκαετία του 1960, συμπεριλαμβανομένης της παρανομίας, του κινδύνου φυλάκισης, του θανάτου και κυρίως της έκθεσης στην τυχαία «καλοσύνη των ξένων» η Ερνό στην ουσία μάς καλεί να διερωτηθούμε τι συμβαίνει σήμερα, τι έχει αλλάξει και τι έχει παραμείνει το ίδιο, ποιες είναι οι ηθικές προκλήσεις της δικής μας εποχής. Η Ερνό εξετάζει γεγονότα που είναι ταυτόχρονα καθημερινά, πεζά, αλλά και πολύ τραγικά, σφυρηλατεί μέσα από την αυτοαναφορική αφήγηση σταδιακά μια αίσθηση ανθρώπινης καθολικότητας και αλληλεγγύης. Το ίδιο ισχύει και για τη σχέση της με τον πατέρα της, η οποία καθίσταται δυνατή κυρίως μετά τον θάνατό του, καθώς η γραφή θεματοποιεί τους απόντες, τους νεκρούς, τους απωθημένους, για να βγάλει από αυτούς ένα νόημα στον δικό της κόσμο. Με το να παραθέτει ένα μη ολοποιήσιμο συνονθύλευμα από σημειώσεις σε ημερολόγια, γεγονότα, χρονικά, αναμνήσεις αλλά και εκκρεμείς ερμηνείες από εποχές περασμένες, η Ερνό καλεί τον αναγνώστη να συναγάγει ένα δικό του πολιτικό νόημα συμπλεγμένο με πολιτική ευθύνη.
πηγη: https://www.koutipandoras.gr