Γνωστός ως Index* (στα λατινικά Index Librorum Prohibitorum). Βασικό έργο της Συνόδου για την Τήρηση της Πίστης στη Ρωμαιοκαθολική (σε συντομία Καθολική) Εκκλησία. Ο πρώτος κατάλογος αυτού του είδους δεν δημοσιεύθηκε στη Ρώμη, αλλά στην Καθολική Ολλανδία (το 1529), στη Βενετία (το 1543) και στο Παρίσι (το 1551), μέσα σε μια ατμόσφαιρα όπου οι θρησκευτικοί πόλεμοι στη Γερμανία και τη Γαλλία ανάμεσα στις καθολικές και προτεσταντικές θρησκευτικές εξουσίες και τις ανάλογες γραφειοκρατίες τους οδηγούσε από τα πράγματα τις εκκλησιαστικές και κυβερνητικές εξουσίες στο να αποτρέψουν με κάθε τρόπο την εξάπλωση ανατρεπτικών θεωριών και επικίνδυνων αιρέσεων.

Σε γενικές γραμμές, εκφράζει τον φόβο, τον τρόμο και την απέχθεια κάθε εξουσίας που έχει αναρριχηθεί (με κάθε τρόπο) για την οποιαδήποτε διαφορετική άποψη, σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση πραγμάτων (δηλαδή το στάτους κβο - status quo). Δηλαδή την κατίσχυση μιας και μοναδικής αποδεκτής ερμηνείας της πραγματικότητας, οδηγώντας στην εφαρμογή ποικίλων μορφών λογοκρισίας, από την απλή έκδοση καταλόγων απαγορευμένων βιβλίων μέχρι και το κάψιμο των βιβλίων αυτών που εκφράζουν μια διαφορετική άποψη.

Η αρχική μορφή του Index αφορούσε εκείνα τα βιβλία που ήταν επικίνδυνα για την εμπεδωμένη εξουσία αλλά και την πίστη των μελών της. Δημιουργήθηκαν εκκλησιαστικοί κανόνες για την ορθή (ποιος ορίζει το ορθόν και πώς ορίζεται αυτό και από ποιους;) ανάγνωση, πώληση (δηλαδή τη διάδοση) αλλά και τη λογοκρισία (του περιεχομένου, δηλαδή ποιο περιεχόμενο δεν θα δημιουργήσει άλλες, διαφορετικές ερμηνείες της πραγματικότητας εκτός από αυτήν που προωθείται από τις εδραιωμένες εξουσίες, και που προσπαθεί να τις διαιωνίσει παντοτινά).

Το γελοίο και απαράδεκτο μιας τέτοιας άποψης οδηγεί σε έναν κόσμο, μια πραγματικότητα που πρέπει να παραμείνει στατική, αμετακίνητη από κάθε άποψη, όπου η ανθρωπότητα θα παρέμενε στην εποχή των σπηλαίων στους αιώνες των αιώνων αφού δεν θα υπήρχε καμιά μεταβολή, ενώ τα πάντα μεταβάλλονται διαρκώς κάθε δευτερόλεπτο που περνά. Το «τα πάντα ρει» του Ηράκλειτου δεν είναι κάποιο δόγμα, αλλά γεγονός, προϊόν παρατήρησης, δεδομένο, σε μια εποχή όπως η δική μας, όπου δεν υπάρχουν δόγματα αλλά μόνο γεγονότα σε μια συνεχή εξέλιξη.

Για παράδειγμα, η άποψη ότι οι πλανήτες περιστρέφονται γύρω από την ήλιο -ο ηλιοκεντρισμός- επικράτησε όταν δύο Φραγκισκανοί μοναχοί δημοσίευσαν το Principia Mathematica του Νεύτωνα το 1742, μια που η επικράτηση του ηλιοκεντρισμού ανάγκασε την Καθολική Εκκλησία να μην μπορεί να συνεχίσει τα γραφειοκρατικά της παιχνίδια συγκρουόμενη με μια αντίληψη κοινώς παραδεκτή.

Αυτή η κατάσταση πραγμάτων συνεχίζεται σε διάφορες μορφές μέσω της λογοκρισίας ακόμη και σήμερα, και θα συνεχίσει στο εσαεί.

*https://e.wikipediaorg/wiki/index_Librorum_Prohibitorum.

Για την ελληνική περίπτωση βλέπε Μ. Χαιρετάκη, Οψεις της χούντας. Η συνέχεια και το τέλος, Β’ μέρος, Εκδοση «Εφημερίδας των Συντακτών», σελ. 66-77

*ομότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών

πηγη: https://www.efsyn.gr