Loading...

Κατηγορίες

Παρασκευή 17 Φεβ 2023
Σεισμοί και φυσικές καταστροφές: νέες υπερσύγχρονες υποδομές του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών
Κλίκ για μεγέθυνση















AP Photo/Francisco Seco



17.02.2023, 16:00

 

 
 

Με αφορμή τα δραματικά αποτελέσματα των μεγάλων πρόσφατων σεισμών στη γειτονική Τουρκία και τη Συρία, που ενέτειναν τη δημόσια συζήτηση σχετικά με τον κίνδυνο αντίστοιχου μεγάλου σεισμού στη χώρα μας, θα ήθελα να πληροφορήσω για τη συντεταγμένη προσπάθεια που έχει ξεκινήσει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ), σε συνεργασία με το Τμήμα Ερευνας και Καινοτομίας του εποπτεύοντος υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων (ΥΠΑΝΕ) και τη Γενική Γραμματεία Ερευνας και Καινοτομίας, ώστε να αυξηθεί η επαγρύπνησή μας για όλα τα είδη των φυσικών καταστροφών για τα οποία μπορούμε με προγνωστικά εργαλεία να μειώσουμε τις επιπτώσεις τους και φυσικά για τη σεισμική δραστηριότητα του ελλαδικού χώρου.

Πλέον της βασικής έρευνας που εκπονεί το ΕΑΑ σε θεματικές που καλύπτουν επιστήμες του εσωτερικού φλοιού και της επιφάνειας της Γης, της κατώτερης και ανώτερης ατμόσφαιρας, της ιονόσφαιρας, του εγγύς και μακρινού Διαστήματος, για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ είναι γνωστό ότι διαδραματίζει ηγετικό εθνικό ρόλο και στην παροχή προς την Πολιτεία, την κοινωνία και φορείς Πολιτικής Προστασίας (στην Ελλάδα και το εξωτερικό) κρίσιμων πληροφοριών και υπηρεσιών που σχετίζονται με τις φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές και διαστημικούς κινδύνους (π.χ. γεωμαγνητικές καταιγίδες, διαστημικά συντρίμμια κ.λπ.).

Αυτός ο ρόλος του ΕΑΑ εκπορεύεται μεν από το Προεδρικό Διάταγμα σύστασής του αλλά έχει κατακτηθεί στην πράξη επειδή στηρίζεται όχι μόνο στην επιστημονική-ερευνητική αριστεία των πολυπληθών ερευνητικών ομάδων του, αλλά και στο μεγαλύτερο και πιο εκτεταμένο πανελλαδικά δίκτυο επίγειων υποδομών συνεχούς παρατήρησης και συλλογής δεδομένων (περίπου 800 σταθμοί όλων των τύπων) και στα συστήματα συλλογής και διαμεταγωγής δορυφορικών δεδομένων γεωστατικών, πολικής τροχιάς δορυφόρων αλλά και των ευρωπαϊκών δορυφόρων Sentinel.

Επιπλέον, οι συνέργειες με εθνικούς και διεθνείς σχετικούς οργανισμούς (Copernicus, ESA, NASA, WMO, GEO, UNESCO, EPOS, ORFEUS κ.λπ.) πολλαπλασιάζουν σημαντικά την αποτελεσματικότητα των συλλογικών δράσεων του ΕΑΑ, σε αντίθεση με το πεπαλαιωμένο μοντέλο του «μοναδικού ειδικού» που είναι διεθνώς γνωστό ότι δεν μπορεί να αποδώσει, μιας και η σχετική εμπειρογνωμοσύνη απαιτεί πολυθεματική και σφαιρική επιστημονική προσέγγιση.

Το ΕΑΑ, με εφαλτήριο τις υφιστάμενες εκτεταμένες υποδομές του, συστήνει δύο νέες εμβληματικές ερευνητικές υποδομές για την ασφάλεια και την προστασία της κοινωνίας, του περιβάλλοντος και των υποδομών, μέσω μιας πολύ μεγάλης χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (66 εκατ. ευρώ). Συγκεκριμένα συστήνονται:

1. Το κέντρο NOA-AEGIS: «Υποδομή για την ασφάλεια, την προστασία και την ανθεκτικότητα σε κινδύνους καταστροφών», για εφαρμοσμένη έρευνα, ανάπτυξη επιστημονικών υπηρεσιών και καινοτόμων εργαλείων σχετικών με την ασφάλεια, την προστασία και την κοινωνική ανθεκτικότητα σε φυσικές, ανθρωπογενείς και τεχνολογικές καταστροφές, δραστηριότητα που ήδη αναπτύσσεται από ερευνητικές ομάδες του ΕΑΑ, αναγνωρίζεται διεθνώς και αξιοποιείται από φορείς της Πολιτείας και τις Πολιτικές Προστασίες πολλών χωρών. Μέσω της νέας αυτής υποδομής θα ενισχυθούν οι επιστήμονες του ΕΑΑ με υψηλής τεχνολογίας επιστημονικά όργανα, σύγχρονα δίκτυα μετρητικών σταθμών, αναβαθμισμένες παρατηρησιακές δυνατότητες και δυνατότητες επεξεργασίας τεράστιου όγκου δεδομένων μέσω της απόκτησης υπερ-υπολογιστή, νέων κτιριακών εγκαταστάσεων, περαιτέρω συνεργειών (διεθνών, περιφερειακών και εθνικών) αλλά και με στελέχωση με νέους επιστήμονες.

2. Το «Παρατηρητήριο Γεωεπιστημών και Κλιματικής Αλλαγής - ΠΑΓΓΑΙΑ» στα Αντικύθηρα, που συστήνεται σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές του Συστήματος Παρακολούθησης του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού και βρίσκεται σε συντονισμό με άλλες εθνικές ερευνητικές υποδομές, αλλά και με ιδιαίτερη περιφερειακή διάσταση και σημαντική διασύνδεση με ευρωπαϊκές και παγκόσμιες υποδομές για έρευνα και καινοτομία. Ο πρωταρχικός στόχος του ΠΑΓΓΑΙΑ είναι να δημιουργήσει μια κορυφαία ερευνητική υποδομή για την παρακολούθηση γεωφυσικών και βασικών κλιματικών μεταβλητών στην περιοχή μας που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, την ατμοσφαιρική χημεία, τη γεωφυσική δραστηριότητα και τον αντίκτυπό τους στα έντονα καιρικά φαινόμενα και στις φυσικές καταστροφές στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Το ΠΑΓΓΑΙΑ θα λειτουργεί ως εθνικός κόμβος για τη συνεχή παρακολούθηση των κλιματικών μεταβλητών, μεταδίδοντας πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο στην Πολιτεία και την επιστημονική κοινότητα.

Οσον αφορά το θέμα των σεισμών, το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών είναι θεσμικά ο επίσημος συντονιστής σε εθνικό επίπεδο των δικτύων σεισμογράφων, επιταχυνσιογράφων και παλιρροιογράφων, λειτουργεί την 24ωρη αδιάλειπτη σεισμική παρακολούθηση του ελλαδικού χώρου όσο και το Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης τσουνάμι, που έχει πιστοποιηθεί από τον ΟΗΕ και για την παρακολούθηση πυρηνικών δοκιμών, εκδίδει τις επίσημες ανακοινώσεις περί των σεισμών/τσουνάμι και επομένως έχει κάθε λόγο να είναι ο κύριος συνομιλητής για αυτά τα θέματα στη δημόσια συζήτηση.

Στο πλαίσιο λοιπόν της νέας υποδομής ΝΟΑ-AEGIS θα λειτουργήσει το υπερσύγχρονο σύστημα GEO-NET πυκνών γεωδυναμικών πολυπαραμετρικών αισθητήρων ευρέος φάσματος και ισχυρής εδαφικής κίνησης, δίκτυα με ραδιομετρικούς αισθητήρες, αισθητήρες υποήχων, γεωδαιτικούς δέκτες GNSS ανίχνευσης μικρομετακινήσεων, σεισμομέτρων θαλάσσιου πυθμένα (OBS), παλιρροιογράφων για την ανίχνευση κυμάτων τσουνάμι, με στόχο την ολιστική γεωδυναμική μελέτη και συνεχή παρακολούθηση της ελληνικής επικράτειας με έμφαση στη ζώνη υποβύθισης του Ελληνικού Τόξου. Το σύστημα θα πιστοποιηθεί και βαθμονομηθεί σύμφωνα με τις αυστηρές απαιτήσεις και προδιαγραφές του Ευρωπαϊκού Συστήματος Παρατήρησης της Λιθόσφαιρας (EPOS).

Η λειτουργία της νέας υποδομής θα πυκνώσει και θα βελτιώσει τα υπάρχοντα δίκτυα παρακολούθησης, ειδικά στη νότια και νησιωτική Ελλάδα και στα ηφαίστεια του Αιγαίου, και θα αποτυπώσει επαρκώς τυχόν πρόδρομα φαινόμενα συνδυάζοντας όλες τις σύγχρονες τεχνικές. Η ολοκληρωμένη εκτίμηση των γεωδυναμικών κινδύνων και του ρίσκου και η απαραίτητη ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού θα έχουν μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη και θα συντελέσουν σε ένα πιο ευαισθητοποιημένο, ενημερωμένο και υπεύθυνο κοινωνικό σύνολο.

Εν κατακλείδι, και προς ενημέρωση της κοινής γνώμης, ο ηγετικός επιστημονικός ρόλος του ΕΑΑ στη θεματική αυτή βασίζεται στην ανάπτυξη υπερσύγχρονων συστημάτων παρακολούθησης, εντοπισμού, πρόγνωσης (όπου είναι δυνατόν) και διαχείρισης αποτελεσμάτων φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών, τα οποία μαζί με την απαραίτητη επιστημονική ανάλυση των παραγόμενων δεδομένων θα δώσουν τη δυνατότητα, όταν θα ολοκληρωθούν (μέσα στην επόμενη τετραετία), στους φορείς Πολιτικής Προστασίας στην Ελλάδα αλλά και περιφερειακά να έχουν την όσο το δυνατόν πιο άρτια, έγκαιρη και έγκυρη επιστημονική πληροφόρηση ώστε να εκπονούν σχέδια άμεσης ή μεσο-μακροπρόθεσμης αντιμετώπισης των φυσικών ή και ανθρωπογενών καταστροφών. Και μια απαραίτητη υπενθύμιση: Ο άνθρωπος δεν θα μπορέσει ποτέ να τιθασεύσει πλήρως τη Φύση.

* Διευθυντής και πρόεδρος Δ.Σ. του ΕΑΑ, καθηγητής Τμήματος Φυσικής-ΑΠΘ, πρόεδρος ΤΕΣ Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Βιώσιμης Κινητικότητας, μέλος Ευρωπαϊκής Επιτροπής European Space Science Committee, μέλος Εθνικής Αστρονομικής Επιτροπής

πηγη: https://www.efsyn.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου