Η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη οδηγεί τα δέντρα να «μεταναστεύουν» βορειότερα, σε περιοχές της Αρκτικής τούνδρας όπου δεν έχουν φυτρώσει εδώ και χιλιετίες. Παράλληλα, λίγο νοτιότερα, στα όρια μεταξύ των βόρειων και εύκρατων δασών, τα δέντρα δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες θερμοκρασίες.

Τα συμπεράσματα προκύπτουν από δύο ξεχωριστές μελέτες, ερευνητών από τα πανεπιστήμια της Alaska Pacific και της Minnesota, που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Nature στις 10 Αυγούστου.

Στην πρώτη μελέτη, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι ένα είδος λευκής ελάτης στη βορειοδυτική Αλάσκα έχει «πηδήξει» βορειότερα, φυτρώνοντας σε περιοχές της Αρκτικής τούνδρας που δεν έχουν δει τέτοια δέντρα εδώ και χιλιετίες. Η μελέτη τους εκτιμά πως τα δέντρα προχωρούν βορειότερα με ρυθμό περίπου τεσσάρων χιλιομέτρων ανά δεκαετία.

«Ήταν σοκαριστικό να βλέπεις δέντρα εκεί. Κανείς δεν γνώριζε γι’αυτά, αλλά ήταν νεαρά και μεγάλωναν γοργά», δήλωσε ο Ρόμαν Ντίαλ, βιολόγος και επικεφαλής της μελέτης. «Τα δέντρα ουσιαστικά πήδηξαν πάνω από τα βουνά μέσα στην τούνδρα. Σύμφωνα με τα κλιματικά μοντέλα, αυτό θα συνέβαινε σε εκατό χρόνια ή και περισσότερα. Κι όμως συμβαίνει τώρα».

Η ζώνη της Αρκτικής θερμαίνεται γρηγορότερα από τον πλανητικό μέσο όρο και η αύξηση πληθυσμών κωνοφόρων στην περιοχή μάλλον θα επιταχύνει τη θέρμανση. Η αύξηση της θέρμανσης της περιοχής οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην απώλεια πάγου, ο οποίος αντανακλά τις ακτίνες του ήλιου. Τα σκουρότερα δέντρα θα επιταχύνουν την απορρόφηση της θερμότητας.

Η δεύτερη μελέτη, ασχολήθηκε με τα δέντρα νοτιότερα, στο όριο μεταξύ Αρκτικής και εύκρατης περιοχής. Παρατήρησε πως βρίσκεται σε εξέλιξη ένας μετασχηματισμός των δασών της περιοχής, με τα είδη ερυθρελάτης και ελάτης να δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στις αυξανόμενες θερμοκρασίες. Οι επιστήμονες εκτιμούν πως μικρή περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας θα προκαλέσει έως και 50% μείωση των πληθυσμών των δέντρων στην περιοχή και σημαντικά μειωμένη ανάπτυξή τους.

«Τα βόρεια είδη τα πάνε πολύ άσχημα με ακόμα και μέτρια αύξηση θερμοκρασίας. Μεγαλώνουν πιο αργά και έχουν μεγαλύτερη θνητότητα», είπε ο Πίτερ Ράιχ, επικεφαλής της μελέτης. «Διαισθητικά, φαντάστηκα πως θα τα πήγαιναν ελαφρά χειρότερα με 1,5°C αύξηση θερμοκρασίας, όμως τα πηγαίνουν πολύ πιο άσχημα, κάτι που είναι ανησυχητικό».

Η κλιματική κρίση επηρεάζει τα οικοσυστήματα σε ολόκληρο τον πλανήτη, με παλαιότερη έρευνα από το 2020 να εκτιμά πως το δάσος του Αμαζονίου βρίσκεται πολύ κοντά στο οριακό σημείο μετάβασης από τροπικό δάσος σε σαβάνα, μια απέραντη έκταση χαμηλής βλάστησης με ελάχιστα δέντρα που μπορεί να υποστηρίξει πολύ μικρότερη βιοποικιλότητα.