Σχόλια στη ραψωδία α` της Οδύσσειας του Ομήρου.
Όμηρου Οδύσσεια, α` 3: Πολλών δ` ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνων. Έμαθε τις πόλεις και τις γνώσεις πολλών ανθρώπων.
-Στους πρώτους-πρώτους στίχους της Οδύσσειας ο ποιητής ζητά από την Μούσα να της τραγουδήσει για τον Οδυσσέα τον πολύτροπο, που τόσα έμαθε για τις πόλεις και τις σκέψεις των ανθρώπων. Εδώ είναι φανερή η φιλοσοφική και γνωσιολογική ανάγκη του Ομήρου να μάθει τι συμβαίνει στον κόσμο, να έχει γνώση και να μάθει το αντικείμενο αυτής της γνώσης αλλά και την πηγή της γνώσης και τις δυνατότητες της.
Σόλων: Γηράσκω δ` αεί πολλά διδασκόμενος.
Πλάτων: Επιστήμη ποιητική ευδαιμονίας.
Πρωταγωνιστής στην Οδύσσεια είναι ο Οδυσσέας, ο άνδρας που στην αναγκαστική του περιπλάνηση σ` όλον τον κόσμο, τιμωρημένος από τους θεούς να μην φτάσει στην Ιθάκη, μαθαίνει μέσα στις μαρτυρικές του περιπλανήσεις και γνωρίζει-σπουδάζει τις πόλεις κράτη αλλά και τα επιτεύγματα των ξένων πολιτισμών.
Λάο Τσε: Ο συνειδητός ταξιδευτής δεν έχει καμιά πρόθεση να φτάσει κάπου.
-Το αποδημείν εί αρίστη παιδεία.
Φανερή στο έργο η αγάπη του ελληνικού πολιτισμού για γνώση και μάθηση. Αυτή η ανάγκη δείχνει τη συνάφεια και την αλληλεπίδραση των πολιτισμών της εποχής εκείνης. Την ανάγκη αυτή την κάλυψε εν μέρει το Μαντείο των Δελφών και αργότερα οι φιλόσοφοι με την πολυμάθεια τους, κυρίως ο Αριστοτέλης αλλά και πολλοί άλλοι.
Νόστιμον ήμαρ
-Στον στίχο 9 ο ποιητής αναφέρεται στην πολυπόθητη μέρα της επιστροφής, ημέρα του νόστου, της επιστροφής στα πάτρια εδάφη, ημέρα της παλιννόστησης. (νόστιμον ήμαρ).
-Ο Οδυσσέας έχει ριζωμένη μέσα του την σκέψη: Μοναδική μου πεθυμιά να δω καπνό να βγαίνει, από την Ιθάκη και ας πεθάνω έπειτα. (α 58). Καπνός , φωτιά , ζωή, πολιτισμός. Η φωτιά είναι το δώρο ζωής του Προμηθέα στους ανθρώπους. Ο Οδυσσέας με μια αρχετυπική αναφορά στον καπνὸν ἀποθρῴσκοντα λέει: Να δω τα τζάκια να καπνίζουν, να νιώσω ότι η Ιθάκη ζει, κι ας πεθάνω.
Νίκος Καζαντζάκης: Τα τετραθέμελα του κόσμου τούτου: Ψωμί, κρασί, φωτιά, γυναίκα.
Η Οδύσσεια είναι πρώτη λογοτεχνική συνιστώσα για τη διαμόρφωση του κόσμου.
-Αφιέρωμα του BBC τοποθετεί στην πρώτη θέση των κειμένων που διαμόρφωσαν τον κόσμο την Οδύσσεια του Ομήρου. Το ηρωικό έπος του Ομήρου κατέχει την πρώτη θέση στη λίστα του BBC με τα δέκα κορυφαία έργα που επηρέασαν σημαντικά τους αναγνώστες τους και οριοθέτησαν την χωροταξία του κόσμου. Τη διαλογή και κατάταξη των έργων επιμελήθηκαν συγγραφείς, κριτικοί και ακαδημαϊκοί.
Δημοκρατία και Οδύσσεια.
Ενυπάρχει στην Οδύσσεια η Δημοκρατία, στο λίκνο της, αφού προκειμένου ν` αποφασίσουν οι θεοί για την τύχη του Οδυσσέα πραγματοποιούν γενική συνέλευση. Δεν μένουν στην παντοδυναμία του αρχηγού Δία ούτε στην επιμονή του μέγιστου θεού Ποσειδώνα. Η Αθηνά κομίζει δημοκρατικές διαδικασίες στον Όλυμπο. Στην ίδια ραψωδία ο Τηλέμαχος ζητά γενική συνέλευση των κατοίκων της Ιθάκης για να μάθουν όλοι για την συμπεριφορά των Μνηστήρων και ν` αποφασίσουν τι θα γίνει. Η Δημοκρατία κτίζει τα θεμέλια στο έδαφος του μύθου, του θρύλου και των κειμένων.
Τα πρόσωπα «σταθερές» στην τέχνη, φιλοσοφία, λογοτεχνία.
-Ο πολύτροπος Οδυσσέας και η δεκαετής περιπλάνηση του μετά τον Τρωικό Πόλεμο, η πιστή σύζυγος Πηνελόπη που τον περίμενε και ο γιος του, Τηλέμαχος, ο οποίος τον αναζητούσε, έχουν χαράξει βαθιά την πολιτιστική και κοινωνική συνείδηση του κόσμου. Το ιδανικό περίγραμμα μιας οικογένειας. Η οικογένεια προεξάρχει στον τρόπο ζωής των ανθρώπων, ο τρόπος ζωής γεννά τον πολιτισμό, αφού πολιτισμός είναι αυτό ακριβώς: ο τρόπος ζωής των ανθρώπων.
Le Corbusier: Ο ναός της οικογένειας είναι η κατοικία.
-Η Οδύσσεια συντίθεται από 12.110 στίχους. Από το πλέον διαβασμένα κείμενα, με τεράστια επίδραση στη λογοτεχνία, στην ποίηση, στην τέχνη, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αυτογνωσία.
Η Οδύσσεια διδασκόταν από τον Αριστοτέλη στο Λύκειον.
-Τι έγραψε ο Αριστοτέλης για την Οδύσσεια: της γαρ Οδυσσείας ου μακρός ο λόγος εστίν, αποδημούντος τινός έτη πολλά και παραφυλαττομένου υπό του Ποσειδώνος και μόνου όντος, έτι δε των οίκοι ούτως εχόντων ώστε τα χρήματα υπό μνηστήρων αναλίσκεσθαι και τον υιόν επιβουλεύεσθαι, αυτός δε αφικνείται χειμασθής, και αναγνωρίσας τινάς επιθέμενος αυτός μεν εσώθη τους δ`εχθρούς διέφθειρε. το μεν ουν ίδιον τούτο, τα δ` άλλα επεισόδια.
Ερμηνευτική, αναλυτική μετάφραση:
Ο λόγος της Οδύσσειας δεν είναι μακρύς. Για πολλά χρόνια κάποιος (ο Οδυσσέας) δεν καταφέρνει να φτάσει στην χώρα του γιατί τον έχει τιμωρήσει ο Ποσειδώνας που τον έλεγχε συνεχώς. Ο Οδυσσέας παλεύει μόνος ενώ στο παλάτι του πλήθος Μνηστήρων σπαταλούν την περιουσία του και επιβουλεύονται τον γιο του Τηλέμαχο. Χειμαζόμενος ο Οδυσσέας φτάνει επιτέλους στην Ιθάκη και αναγνωρίζεται από κάποιους. Επιτέθηκε και σκότωσε τους εχθρούς του ενώ ο ίδιος σώθηκε. Αυτό είναι το ίδιον( η ουσία, ο πυρήνας) της Οδύσσειας ενώ όλα τα` άλλα είναι επεισόδια. Αριστοτέλης, Ποιητική, 1455b.
-Έχουν περάσει δέκα χρόνια από την άλωση της Τροίας, κι ενώ οι περισσότεροι Αχαιοί βρίσκονται ήδη στους τόπους τους ο Οδυσσέας βρίσκεται στην Ωγυγία, στο νησί της θεάς Καλυψώς, που τον θέλει για πάντα κοντά της.
Οδύσσεια. Ραψωδία α`. Περίληψη.
Η Οδύσσεια ξεκινά με επίκληση του ποιητή στην Μούσα : ἄνδρα μοι ἔννεπε, μοῦσα, πολύτροπον, ὃς μάλα πολλὰ / πλάγχθη, ἐπεὶ Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσεν· πολλών δ` ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω.
Ω! Μούσα, τραγούδησε μου για τον άντρα τον πολύτροπο που τόσο περιπλανήθηκε, μετά την πτώση της ιερής Τροίας, αυτόν που τόσα έμαθε για τις πόλεις και τις σκέψεις των ανθρώπων.
Οι θεοί μαζεύονται και κάνουν συμβούλιο στον Όλυμπο. Η θεά Αθηνά, προστάτιδα των Ελλήνων στον Τρωικό πόλεμο και θαλασσομαχούσα για χάρη του Οδυσσέα, ανοίγει τη συζήτηση ρωτώντας τον πατέρα της Δία, γιατί η Καλυψώ κρατά αιχμάλωτο τον Οδυσσέα στην Ωγυγία, στο μακρινό νησί της. Η απάντηση του Δία είναι αυτονόητη: Ο Οδυσσέας τύφλωσε το γιο του Ποσειδώνα, τον Πολύφημο και ο θεός της θάλασσας του επέβαλλε την τιμωρία της μη επιστροφής. H Αθηνά πείθει τον Δία να επιτρέψει την επάνοδο του Οδυσσέα στην Ιθάκη. Η θεά, με μορφή θνητού, πάει στο παλάτι του Οδυσσέα για να δασκαλέψει τον Τηλέμαχο, τι να κάνει με την αναζήτηση του πατέρα του αλλά και πώς να αντιμετωπίσει τους θρασείς Μνηστήρες που ξοδεύουν την περιουσία του Οδυσσέα ενώ παράλληλα παρενοχλούν την πιστή Πηνελόπη. Τον παρακινεί να πάει στο βασιλιά της Πύλου Νέστορα και στο βασιλιά της Σπάρτης Μενέλαο, να ρωτήσει και να μάθει για τον πατέρα του.
Ο Τηλέμαχος παίρνει θάρρος και δύναμη όταν η Αθηνά παρουσιάζεται με την πραγματική θεϊκή μορφή της. Ο θεόπνευστος, θεοδίδακτος, αυτοδίδακτος μουσικός Φήμιος τραγουδά για την επάνοδο των Ελλήνων από την Τροία. Ο Τηλέμαχος μιλά με θάρρος και αποφασιστικότητα στους Μνηστήρες ζητώντας τους να φύγουν από το παλάτι. Τους λέει ότι θα συγκαλέσει γενική συνέλευση των κατοίκων της Ιθάκης για να μάθουν όλοι για την συμπεριφορά των Μνηστήρων και ν` αποφασίσουν τι θα γίνει. Ο Τηλέμαχος περνά το βράδυ ξάγρυπνος με τη σκέψη του στις υποδείξεις της Αθηνάς.
1*.Αρχιτέκτων. Ιστορικός Αρχιτεκτονικής. Ιστορικός Τέχνης.
2*. Στη Δανάη Κουτρέτση που αποδεικνύει σταθερά την ανωτερότητα των γυναικών, επαληθεύοντας το απόφθεγμα: Εκ γυναικός τα κρείττω. ( από τη γυναίκα προέρχονται τα καλύτερα που συμβαίνουν)
πηγη: https://www.efsyn.gr