Ιδιαίτερα μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την άφιξη των προσφύγων εμφανίζεται «τσουνάμι» ακρίβειας.

Βρισκόμαστε στις αρχές του 1923, 100 χρόνια πριν. Η ακρίβεια έχει «γονατίσει» τον κόσμο, όπως αναδεικνύουν σε καθημερινά ρεπορτάζ οι εφημερίδες και συνεχώς γίνονται συζητήσεις για τη λήψη μέτρων.

Βέβαια πολλοί επαγγελματικοί φορείς αντιδρούν, ισχυριζόμενοι ότι για την ακρίβεια και την τεχνητή έλλειψη ειδών δεν ευθυνόταν η αισχροκέρδεια αλλά οι διακυμάνσεις των τιμών του συναλλάγματος, κάτι παρόμοιο με τους ισχυρισμούς σημερινών κυβερνητικών παραγόντων, κατά τους οποίους «δεν είναι η αισχροκέρδεια το πρόβλημά μας, αλλά ο πραγματικός πληθωρισμός στην Ευρώπη».

Ομως η κοινή γνώμη της εποχής δεν δέχεται τέτοιες δικαιολογίες. Εφημερίδες στην αρθρογραφία τους κατήγγειλαν ότι «η συνεχής και αδιάλειπτος υπερτίμησις των ειδών της πρώτης ανάγκης ουδεμίαν έχει σχέσιν με τας αυξομειώσεις τας οποίας υφίσταται το εξωτερικόν συνάλλαγμα. Ευρισκόμεθα προ καθαρώς ληστρικών ενεργειών συμμορίας κερδοσκόπων» (εφ. «Εμπρός» φ.2/3/1923).

Ετσι, το κράτος λαμβάνει μέτρα: Συγκροτείται ειδικό δικαστήριο για αδικήματα αισχροκέρδειας, το λεγόμενο αισχροδικείο, και αυστηροποιείται -ίσως υπέρμετρα- η ποινική αντιμετώπιση των παραβατών, με την πρόβλεψη της επιβολής ποινών χωρίς το δικαίωμα έφεσης ή αναστολής, την διαπόμπευσή τους ακόμα και την εξορία τους!

Πάντως, από νωρίτερα, το 1917, συγκροτούνται στο Πλημμελειοδικείο Αθηνών «ειδικά τμήματα» για την εκδίκαση των παραβάσεων των νόμων περί αισχροκέρδειας και νοθείας.

Για τους παραβάτες προβλέπεται ποινή φυλάκισης μέχρι πέντε ετών και χρηματική ποινή μέχρι 100.000 δραχμών. Τότε είχε δοθεί το δικαίωμα έφεσης για ποινές άνω του έτους ή χρηματική ποινή μεγαλύτερη των 5.000 δραχμών.

Τα επόμενα χρόνια (1920 και 1922) τροποποιείται ο νόμος προς το επιεικέστερο. Το αδίκημα μετατρέπεται σε πταίσμα και προβλέπεται διαζευκτικά ποινή φυλάκισης άνω των 4 μηνών ή χρηματική ποινή άνω των 3.000 δραχμών ή κλείσιμο του καταστήματος. Μετά την εμφάνιση του «κύματος» ακρίβειας, που ακολουθεί τη Μικρασιατική καταστροφή, η νομοθεσία αρχίζει να αυστηροποιείται.

Με νέους νόμους συγκροτούνται, το 1923, επιτροπές διατίμησης, για τον καθορισμό ανωτάτων τιμών σε αγαθά. Ταυτόχρονα, θεσμοθετείται η εκδίκαση των υποθέσεων από πρωτοδίκη, ειδικό δικαστή αισχροκέρδειας, χωρίς την παρουσία εισαγγελέα.

Σύμφωνα με τον νόμο, τα ειδικά «μονομελή δικαστήρια αισχροκερδείας» λειτουργούσαν σε αίθουσα ή γραφείο του Πρωτοδικείου, το οποίο καθόριζε ο δικαστής.Ομως, προφανώς λόγω έλλειψης χώρων στο Πρωτοδικείο, η κατάσταση εμφανίζεται τραγελαφική.

Οι εφημερίδες της εποχής έκαναν παραστατική περιγραφή μίας ημέρας στο δικαστήριο:

«Η δήθεν αίθουσα του Αισχροδικείου αποτελείται από ένα δωμάτιον τεσσάρων μέτρων μήκους και τεσσάρων πλάτους. Τα έπιπλά του είναι της εποχής του Καποδίστρια και αποτελούνται από δύο παλαιά γραφεία, δύο καρέκλες και έναν καναπέ εφθαρμένον […] Εις το βάθος κάθεται ο δικαστής, νεώτατος, πολύ μορφωμένος, πολύ ευγενής […] Μέσα εις αυτό το δωμάτιον καλούνται να δικασθούν 55 άτομα, κατηγορούμενοι, μηνυταί, μάρτυρες, δικηγόροι, χωροφύλακες με θερμοκρασία 30 βαθμών και εν μέσω των ευωδιών του σκόρδου ανακατωμένων με τις απόπνοιας των ποδιών» (εφ. «Εμπρός» φ. 24/6/1923)

Οπως φαίνεται τα μέτρα δεν αποδίδουν. Ο λαός είναι αγανακτισμένος και παρά τις αντιδράσεις των εμπόρων, εκδίδεται, τον Μάιο του 1924, Νομοθετικό Διάταγμα (ΦΕΚ 111/17.5.1924), κάνοντας τη νομοθεσία εξαιρετικά αυστηρή.

Συγκροτούνται Δικαστήρια Αισχροκέρδειας στα Πρωτοδικεία Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πατρών, με τριμελή σύνθεση, στα οποία προεδρεύει εφέτης, μέλη είναι δύο σύμβουλοι της Στρατιωτικής Δικαιοσύνης ενώ συμμετέχει εισαγγελέας. Οι προβλεπόμενες ποινές είναι αυστηρές και πολύ σύντομα, τον Ιούλιο του ίδιου έτους, θα γίνουν τροποποιήσεις. Συγκεκριμένα: Αρχικά προβλεπόταν ότι κάθε παραβάτης τιμωρούνταν με φυλάκιση μέχρι πέντε ετών και χρηματική ποινή μέχρι ενός εκατομμυρίου δραχμών, ενώ δινόταν στο δικαστήριο η δυνατότητα να επιβάλει υπερορία (= εξορία) μέχρι 6 μηνών, σε περίπτωση δε υποτροπής μπορούσε να επιβληθεί ισόβια εξορία!

Με την τροποποίηση η ποινή της εξορίας καταργήθηκε, όπως και η πρόβλεψη για κλείσιμο του καταστήματος πριν εκδικαστεί η υπόθεση.

Επίσης, ενώ αρχικά προβλεπόταν ότι κατά των αποφάσεων του δικαστηρίου δεν επιτρεπόταν έφεση, αναστολή, μετατροπή της ποινής ή απόλυση με εγγύηση, δόθηκε το δικαίωμα έφεσης, που θα εκδικαζόταν μέσα σε 20 μέρες.

Ακόμα, με την τροποποίηση αυξήθηκε ο χρόνος κλεισίματος του καταστήματος σε ένα έτος από ένα τρίμηνο και καθιερώθηκε μια μορφή διαπόμπευσης του καταδικασθέντος, καθώς υποχρεούνταν να τοιχοκολλήσει στην επιγραφή του καταστήματός του ειδοποίηση, που θα έγραφε τον αριθμό της απόφασης και την ποινή που του επιβλήθηκε.

Η... πρεμιέρα του νέου Ειδικού Αισχροδικείου έγινε, στις 31 Μαΐου 1924, σε συνεδρίαση στην αίθουσα του Κακουργιοδικείου Αθηνών, η οποία «από της πρωίας ήτο πλήρης εμπορικού κυρίως κόσμου όστις παρηκολούθει μετ’ εξαιρετικού ενδιαφέροντος την εξέλιξιν της διαδικασίας» (εφ. «ΣΚΡΙΠ» φ. 1/6/1924).

Πρόεδρος ήταν ο εφέτης, προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αγορανομίας, Γ. Βογόπουλος, μέλη οι στρατιωτικοί δικαστικοί σύμβουλοι Ταμιολάκης και Ρεντίνας και ο αντεισαγγελέας εφετών, πρώην υπεύθυνος της Αγορανομίας, Ρηγανάκος.

Στην πρώτη υπόθεση, κατηγορούμενος ήταν ένας ιχθυοπώλης της αγοράς των Αθηνών, που είχε αρνηθεί να πωλήσει δύο συναγρίδες, με σκοπό να της δώσει, κρυφά, με μεγαλύτερο κέρδος. Καταδικάστηκε σε φυλάκιση πέντε μηνών και πρόστιμο 4.000 δραχμών. Αλλες υποθέσεις αφορούσαν την απόκρυψη ειδών και την πώληση τυριού σε τιμή μεγαλύτερης της διατίμησης, αντίστοιχα. Ο τελευταίος καταδικάστηκε σε φυλάκιση τριών μηνών, πρόστιμο 10.000 δραχμών και ένα μήνα κλείσιμο του καταστήματος.

Ολοι οι καταδικασθέντες οδηγήθηκαν στη φυλακή ενώ, όπως προβλεπόταν από τον νόμο, οι μηνυτές, αστυνομικοί ή ιδιώτες, έλαβαν αμοιβή, που αντιστοιχούσε στο ένα τέταρτο της χρηματικής ποινής.

Το Αισχροδικείο λειτούργησε σχεδόν σε όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου και ακολούθως μετεξελίχθηκε στο αγορανομικό δικαστήριο.

πηγη: https://www.efsyn.gr