Με αφορμή τις επερωτήσεις των δυο βουλευτών Σύριζα Αχαΐας.

Του συγγραφέα Βασίλειου Χριστόπουλου

Τα τελευταία 30 χρόνια οι Τσιγγάνοι στην Αχαΐα, αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα, έχουν κάνει σημαντική  πρόοδο στην  κοινωνική τους  ένταξη. Και η πρόοδος αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στις δικές τους προσπάθειες.

Για κάθε καλόπιστο παρατηρητή, η εποχή που οι Τσιγγάνοι ήταν  νομάδες και σκηνίτες έχει πια παρέλθει.

Στις μέρες μας η συντριπτική πλειοψηφία των Ρομά κατοικεί   σε  μόνιμη στέγη είτε σε τσιγγάνικους οικισμούς  είτε  σε σπίτια που βρίσκονται  μέσα στον  ιστό των πόλεων (βέβαια  στις πιο υποβαθμισμένες περιοχές της).

Οι οικισμοί των Τσιγγάνων είναι συνήθως παλιοί προσφυγικοί συνοικισμοί που σιγά – σιγά εγκαταλείπονται από τους απογόνους των προσφύγων και καταλαμβάνονται από οικογένειες Τσιγγάνων. Τέτοιος είναι και ο οικισμός Νέας Σμύρνης της Λάρισας, που με την καραντίνα που του επιβλήθηκε έγινε πανελλήνια γνωστός. Τέτοιος τείνει   να γίνει και τα δικά μας  Προσφυγικά (πέριξ πλ. Ελευθερίας): Τα παλιά σπίτια εγκαταλείπονται και  κατοικούνται από Ρομά.

Βέβαια οι κάτοικοι του  παλιότερου οικισμού  Τσιγγάνων της Πάτρας, αυτού της Αγίας Αικατερίνης (Γύφτικα),  έχουν από πολλά χρόνια ενταχθεί. Σε αυτό συνέβαλε το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ανδρών εργάζεται   μόνιμα στην υπηρεσία καθαριότητας του Δήμου Πατρών. Πρόκειται για μια παλιά απόφαση  του  Θ. Άννινου που λειτούργησε καταλυτικά και κατέδειξε ότι το κλειδί της ένταξης είναι τελικά  η εργασία.

Σήμερα ο μόνος υποβαθμισμένος  οικισμός - καταυλισμός  βρίσκεται στον Ριγανόκαμπο, στην άκρη της παλιάς χωματερής, που έχει γίνει αιτία πολλών εντάσεων και διαμαρτυριών.

Στη μεγάλη συγκέντρωση της 14ης  Φεβρουαρίου 2019,  στο Παμπελοποννησιακό Στάδιο που οργάνωσε  η Συντονιστική Επιτροπή των 24 Συλλόγων του Ανατολικού Διαμερίσματος, ο  Δήμαρχος Πατρέων Κώστας Πελετίδης δυσκολεύτηκε να δικαιολογήσει την αδράνεια της αρχής του. Γιατί δεν κατάφερε να λύσει  το πρόβλημα της μετεγκατάστασης των 25 οικογενειών, παρ’ ότι  υπήρχαν  οι  απαραίτητες χρηματοδοτήσεις από την κυβέρνηση Σύριζα;  

(Σε παλιότερο άρθρο μας είχαμε εξηγήσει το γιατί: αρνήθηκε να συνεργαστεί με την τότε υπουργό του Σύριζα).

Τα τελευταία χρόνια η δημοκρατική κοινωνία έχει πειστεί πως οι Ρομά θέλουν να ξεφύγουν από τον επώδυνο υπαίθριο βίο τους. Θέλουν να ζήσουν σε ένα μόνιμο σπίτι, να στείλουν τα παιδιά τους σχολείο και κυρίως να έχουν μόνιμη  δουλειά.
Είπαμε και στην αρχή:  η εποχή που οι Τσιγγάνοι ήταν  νομάδες και σκηνίτες έχει παρέλθει.

Βέβαια  η παλιά (ρατσιστική) αντίληψη για τους Ρομά, ότι αρέσκονται στο βίο αυτόν, ότι αρνούνται να εγκατασταθούν σε σπίτια  επιβιώνει  σε κάποιους συντηρητικούς κύκλους και αποτελεί το πρόσχημα για τη ρατσιστική  αδιαφορία τους.

Για να είμαστε δίκαιοι,  η άποψη  αυτή είναι παλιά. Πριν εκατό χρόνια αποτέλεσε τη βάση μιας  ρομαντικής  ιδεοληψίας  για τους  Τσιγγάνους,    την οποία εξέφρασε ποιητικά ο Κ. Παλαμάς στο  Δωδεκάλογο του γύφτου (1907).  

Στο έργο αυτό ο Γύφτος παρουσιάζεται ως σύμβολο της ελεύθερης, αδούλωτης ψυχής  που δεν υποτάσσεται στις κοινωνικές δεσμεύσεις κλπ.

Δεν θέλουν, τίποτε δεν θέλουν,
Μονάχα θέλουν να διαβαίνουν,
…Με τα κοράκια, με τα σύγνεφα,
Και με τους γερανούς τους περατάρηδες.
Δεν είναι ανήμποροι. Είναι οι γύφτοι.

….Ξένος έµεινα κι ασκλάβωτος

από σέβας, δέηση, τάµα·

είµ’ εγώ των άθεων ο προφήτης

κι η ζωή µου είναι το θάµα

Τα παλιά χρόνια  του πλάνητα βίου οι Τσιγγάνοι είχαν τα δικά τους παραδοσιακά επαγγέλματα (σιδεράδες, καλαθοπλέκτες, γανωτήδες, πεταλωτήδες κλπ). Αλλά και σήμερα έχουν τις εξειδικεύσεις τους: Το πλανόδιο (γυρολογικό) εμπόριο κυρίως σε λαϊκές και πανηγύρια, τη συλλογή  παλιοσίδερων (σκραπ)  και γενικά  τη συγκέντρωση για   ανακύκλωση παλιών μετάλλων, χαρτιού, γυαλιού. Κάποιοι κάνουν περιπτωσιακά κάποια μεροκάματα σαν εργάτες γης. Αρκετοί συνεχίζουν, για συμπληρωματικό εισόδημα,  την πατροπαράδοτη  ζητιανιά. Και σίγουρα αρκετοί  επιτηδεύονται σε μικροκλοπές ή ακόμη στο μικρεμπόριο ναρκωτικών.
Να μην ξεχάσουμε όμως και τη μουσική. Κάποιοι με τη μουσική τους δεξιοτεχνία τροφοδοτούν και συνεχίζουν τη λαϊκή μουσική παράδοση: ο Αγγελόπουλος, ο Χατζής, ο Χριστοδουλόπουλος και  όλοι σχεδόν οι μεγάλοι μας κλαριτζήδες: ο Πέτρο Καλύβας, ο Βασίλης Σαλέας, ο Τάσος Χαλκιάς, ο Πετρολούκας Χαλκιάς, ο Σούκας, ο Γιάννης Βασιλόπουλος, ο Μάγκας, ο Θανάσης Βασιλόπουλος, ο Αριστόπουλος, ο Αχαλινοτόπουλος και άλλοι πολλοί λιγότερο γνωστοί.

Με την πανδημία και την επιβληθείσα καραντίνα οι Ρομά είναι η κοινωνική ομάδα που  επλήγη περισσότερο από όλες. Τρεις μήνες τώρα   δεν μπόρεσε  να ασκήσει κανένα από τα επαγγέλματα που αναφέραμε,  ούτε βέβαια τη ζητιανιά. Επαγγέλματα που τους εξασφάλιζαν  τα προς το ζην και υποστήριζαν  την προσπάθεια της κοινωνικής τους ένταξης.

Γι αυτό δικαίως οι  βουλευτές Συριζα Αχαΐας, Σία Αναγνωστοπούλου και Κώστας Μάρκου από τα τέλη Μαρτίου, σε κοινοβουλευτική ερώτηση, σημείωναν:

«Οι Έλληνες Ρομά των οικισμών και καταυλισμών της περιοχής της Δυτικής Αχαΐας βρίσκονται σε ακραία επισιτιστική κρίση. Διαβιούν κάτω από τα όρια της φτώχειας, αποκλεισμένοι, χωρίς να μπορούν να ασκήσουν καμία από τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες».

Οι Αχαιοί βουλευτές διατύπωσαν κοινοβουλευτικά την κραυγή  διαμαρτυρίας του  τοπικού συλλόγου  Νεολαίων και Γυναικών Ρομά Κάτω Αχαΐας «Άγιος Γεώργιος», αλλά και άλλων φορέων  Ρομά όπως η Πανελλαδική Συνομοσπονδία Ελλήνων Ρομά-ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ.

Πρόσφατα  δόθηκε απάντηση από το Υπουργείο Εσωτερικών, ότι διατέθηκαν στον Δήμο Δυτικής Αχαΐας 40.000 ευρώ. Τα χρήματα αυτά  δυστυχώς ο Δήμος  δεν μπορεί να διαθέσει για τους Ρομά για γραφειοκρατικούς λόγους.

Η Σία Αναγνωστοπούλου επανήλθε με νέα επίκαιρη ερώτηση προς τον Υπουργό Εσωτερικών, με Θέμα: «Απαράδεκτες οι συνθήκες διαβίωσης των Ρομά Δυτικής Αχαΐας – Ανάγκη άμεσης παρέμβασης»

«Περίπου 600 με 700 οικογένειες Ελλήνων Ρομά διαμένουν στον ευρύτερο συνοικισμό της Κάτω Αχαΐας. Σε αυτές θα πρέπει να προστεθούν και οι 300 οικογένειες που υπάρχουν στα όρια του δήμου, στα Σαγαίικα και στην πίσω Συκιά που εκκρεμεί η απογραφή τους. Μέρος του πληθυσμού αυτού ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας και αντιμετωπίζει τον κίνδυνο του υποσιτισμού, εξαιτίας των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης που έχουν περιορίσει σημαντικά το πλανόδιο μικρεμπόριο, τις εργασίες των ρακοσυλλεκτών και των εργατών γης, που είναι οι κύριοι τομείς δραστηριότητας τους».

Μέχρι στιγμής καμιά πρόνοια δεν έχει ληφθεί για να βελτιωθεί η κατάσταση, παρά τις διαβεβαιώσεις των υπευθύνων, παρά τις συνεχείς προσπάθειες του δήμου Δυτικής Αχαΐας αλλά και τις οχλήσεις του προς τον ΕΟΔΥ να πραγματοποιήσει αυτοψία.

Όταν μάλιστα υπάρχουν τα ΤΕΒΑ της Ε.Ε., (Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους). Τα ΤΕΒΑ υποστηρίζουν τη διανομή τροφίμων και βασικών υλικών αγαθών που συμβάλει και υποστηρίζει την  κοινωνική ένταξη  των ωφελουμένων.

Μετά τις καίριες  κοινοβουλευτικές ερωτήσεις των βουλευτών, θέτουμε και εμείς μια απλή ερώτηση. Τη θέτουμε  από τη σκοπιά των κινημάτων της κοινωνικής αλληλεγγύης:

H Πολιτεία θέλει την κοινωνική ένταξη των Ρομά; Θέλει να συνεχιστεί αυτή η θεαματική πορεία  που πραγματοποιήθηκε τα τελευταία 30 χρόνια;

Ή προτιμά να ανακοπεί; Και οι Ρομά να  εξωθηθούν  στην παραβατικότητα και στη ζητιανιά;

Με την πανδημία επλήγησαν πολλές κοινωνικές ομάδες οι οποίες διεκδικούν και δικαιούνται την αποκατάσταση του χαμένου εισοδήματός τους. Δεν πρέπει να ξεχνούμε, όμως, πως μέσα στους πληγέντες βρίσκονται και οι Ρομά. Οι οποίοι έχουν καταβάλει μια τεράστια προσπάθεια κοινωνικής ένταξης, που  σήμερα κινδυνεύει να ακυρωθεί.

ΥΓ. Στη διάρκεια της πανδημίας  δημοσιεύσαμε δυο σχετικά διηγήματα.

Για όποιον ενδιαφέρεται να τα διαβάσει ας έχει υπόψη του τους συνδέσμους: 

Β. ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ: ΤΣΙΓΓΑΝΟΣ ΔΥΣΚΟΛΟ ΝΑ ΕΙΣΑΙ - ΡΟΜ ΖΟΡΙ ΤΕ ΑΒΕΣ

Β. ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ: ΡΟΜΑΝΙ ΤΣΟΡΙΠΕ - ΤΣΙΓΓΑΝΙΚΗ  ΦΤΩΧΕΙΑ