Loading...

Κατηγορίες

Δευτέρα 14 Ιούν 2021
Η πίστη και η πατρίδα στην παραδοσιακή μας μουσική
Κλίκ για μεγέθυνση

 

 





Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τον συντάκτη τους, χωρίς να συμπίπτουν κατ' ανάγκη με την άποψη της www.styga.gr.

Η μνήμη δεν είναι δραπέτευση από ένα δύσκολο παρόν. Ούτε προγονολατρεία. Η μνήμη είναι εφαλτήριο για άλμα σε κόσμους ανώτερους , ποιοτικότερους, ευγενέστερούς από αυτούς του παρελθόντος ή του παρόντος. Η μνήμη είναι μέτρο σύγκρισης με ηρωικά κατορθώματα, είναι όμως μαζί και μέτρο σοφίας, κερδισμένης από λάθη και εκτροπές των πατέρων μας, στην αέναη ανθρώπινη πάλη του φωτός με το σκότος που και τα δύο φωλιάζουν στην ανθρώπινη ψυχή.

Όλα αυτά χαρακτηρίζουν ιδιαίτερα το έτος που διανύουμε. Ένα έτος επετειακό για τα διακόσια χρόνια της Ελληνική Επανάστασης. Της δικής μας επανάστασης. Και λέω «δικής μας», γιατί τους ήρωες πατέρες μας τους κουβαλούμε μέσα μας, είναι κομμάτι της ύπαρξής μας. Δεν είμαστε ουρανοκατέβατοι. Ουράνιας καταγωγής, ναι! Ουρανοκατέβατοι όμως, όχι! Ό,τι είμαστε, ό,τι έχουμε, ό,τι ονειρευόμαστε και ό,τι ακόμη μας παιδεύει (και ως βάσανο και ως παιδαγωγία), έχει ρίζες βαθιές, ρίζες με φωνή που ζητάει δικαίωση και συνέχιση.

Αυτά μου γεννηθήκαν στο μυαλό, παρακολουθώντας διαδικτυακά μια ξεχωριστή εκδήλωση, από τον Πολιτιστικό Όμιλο «ΔΩΔΩΝΗ», η οποία μαγνητοσκοπήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο Ευαγγελίστριας Πειραιά στις 25 Μαρτίου 2021. Δεν ήταν μια τυχαία γιορτή. Ήταν ένα ταξίδι πατριωτικό και πνευματικό στους μουσικούς τόπους συνάντησης του ΄21 με τη δημοτική μας μουσική. Και μάλιστα, ο πρόεδρος της Γιώργος Γκολέμης, εξαιρετικός, παραδοσιακός αλλά και καινοτόμος χοροδιδάσκαλος, φρόντισε να διανθίσει την εκδήλωση με πληροφοριακό υλικό, κάτι που πάντα πρέπει να γίνεται σε ανάλογες περιπτώσεις, ώστε οι θεατές-ακροατές να απολαμβάνουν ακόμη πληρέστερα τους παραδοσιακούς μας θησαυρούς.

Αυτό λοιπόν το ιστορικό και λαογραφικό υλικό παρατίθεται στο άρθρο, ενώ οι αναγνώστες, στο τέλος της κάθε αναφοράς στο τραγούδι,  παραπέμπονται στον ακριβή χρόνο τους αντίστοιχου τραγουδιού, όπως παρουσιάστηκε στην παράσταση, που βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://www.youtube.com/watch?v=nqAtiN_zLjo

Ξεκινάμε λοιπόν το τρίτο μέρος:

ΧΑΝΙΩΤΙΚΟΣ – Τέσσερις ειν΄ οι Μάρτυρες

https://www.youtube.com/watch?v=nqAtiN_zLjo 58,22

Ο Χορός που ακολουθεί χαρακτηρίζεται ως σεμνός, δυναμικός και επαναστατικός.

Η αναφορά μας είναι στον Χανιώτικο, που ονομάστηκε έτσι γιατί πρωτοχορεύτηκε στα Χανιά  της Κρήτης.

Λαογράφοι αναφέρουν ότι λέγεται και συρτός επειδή τα βήματα είναι σεμνά, συρτά στο έδαφος χωρίς να χάνουν την επαφή τους με τη γη, την οποία οι Κρήτες λάτρεψαν.

Ιστορικά στοιχεία λένε ότι όταν η Πόλη έπεσε, οι 150 περίπου Κρήτες εθελοντές που είχαν απομείνει συνέχισαν να πολεμούν στους τρεις πύργους που είχαν αναλάβει. Ο πασάς θέλοντας να τιμήσει την αυτοθυσία και τη γενναιότητά τους, τους άφησε να φύγουν με ένα από τα πλοία τους ένοπλοι και με τα λάβαρά τους.

Σύμφωνα με την παράδοση, οι Κρήτες στις λίγες στιγμές ξεκούρασης από τις πολεμικές τους υποχρεώσεις, τραγουδούσαν τραγούδια που τους εμψύχωναν να συνεχίσουν, συνδυάζοντας την αρχαία πυρίχη με την βυζαντινή μουσική, φτιάχνοντας δικούς τους σκοπούς για να συνοδεύουν τα τραγούδια τους.

Ένα τραγούδι που συνοδεύει το Χανιώτικο χορό είναι οι 4 Μάρτυρες

Πολλοί είναι οι Μάρτυρες της Εκκλησίας μας. Πολλοί και οι Νεομάρτυρες οι οποίοι είναι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί που υπέστησαν μαρτυρικό θάνατο λόγω της θρησκευτικής πίστης τους, κυρίως κατά τους χρόνους της τουρκοκρατίας.

Για 4 Νεομάρτυρες αναφέρεται το τραγούδι. Πρόκειται για τους Γεώργιο, Αγγελή, Μανουήλ και Νικόλαο που  γεννήθηκαν και έζησαν στις Μέλαμπες Ρεθύμνου. Ήταν όλοι τους έγγαμοι, ενάρετοι και κρυπτοχριστιανοί. Χριστιανοί δηλαδή γνήσιοι, υποκρινόμενοι ότι είχαν ασπασθεί τον Μωαμεθανισμό.

Όταν το 1821 οι Έλληνες πήραν τα όπλα ενάντια στους Τούρκους, πήραν μέρος και οι Τέσσερεις Μάρτυρες «πολεμήσαντες γενναία υπερ πίστεως και πατρίδος».

Το 1824 ως γνωστόν κατεστάλη η επανάσταση στην Κρήτη. Τότε και οι Τούρκοι συνέλαβαν τους Αγίους Τέσσερις Μάρτυρες και τους οδήγησαν στον Μεχμέτ, Τούρκο Πασά του Ρεθύμνου, ο οποίος προσπάθησε με υποσχέσεις να τους πείσει να επιστρέψουν στον Μωαμεθανισμό. Η απάντηση όμως των Αγίων Μαρτύρων ήταν γενναία και σταθερή «Εμείς χριστιανοί γεννηθήκαμε και χριστιανοί θα  αποθάνομε». Η φρικτή φυλακή και τα βασανιστήρια μέχρι την τελική καταδίκη τους στον δι’ αποκεφαλισμού  θάνατο ήταν η συνέχεια στη θέση Μεγάλη Πόρτα του Ρεθύμνου στις 28 Οκτωβρίου 1824.

Την ημέρα του αποκεφαλισμού τους ο Τούρκος δήμιος πήγε στο σπίτι του και σκούπισε το ματωμένο γιαταγάνι του με μια πετσέτα. Η τυφλή μητέρα του, χωρίς να έχει ιδέα για τα γεγονότα, άγγιξε την πετσέτα και αιφνιδίως επανήλθε το φως της! Ρώτησε το γιο της για την προέλευση του αίματος και, όταν έμαθε για τη σφαγή των μαρτύρων, του είπε: «Να ξέρεις πως αυτοί οι άνθρωποι ήταν άγιοι».

Έτσι εκείνη η μουσουλμανική οικογένεια φύλαξε το γιαταγάνι ως ιερό κειμήλιο. Πέρασε από χέρι σε χέρι και, εκατό χρόνια μετά, όταν έφευγαν οι μουσουλμάνοι με την ανταλλαγή των πληθυσμών, κάποιος απόγονός τους το παρέδωσε σε χριστιανικά χέρια.

Χορός ιεροτελεστικός και επαναστατικός, σεμνός και δυναμικός. Ονομάζεται Συρτός γιατί ο πρώτος σέρνει τον δεύτερο, ο δεύτερος τον τρίτο, κοκ. Οι παππούδες μας έλεγαν «άμε να σύρεις τον χορό» ή «η νύφη σέρνει τον χορό». Λαογράφοι είπαν ότι λέγεται συρτός επειδή τα βήματα είναι σεμνά, συρτά στο έδαφος χωρίς να χάνουν την επαφή τους με τη γη, την οποία οι Κρήτες λάτρεψαν ως θεά, όπως λέγεται. Χανιώτικος ονομάστηκε γιατί πρωτοχορεύτηκε στα Χανιά .Πρόκειται για τον πιο διαδεδομένο χορό της Κρήτης.

Σήμερα  ιερά θαυματουργά λείψανά τους  βρίσκονται στην Ι.Μ. Αρκαδίου, το Ρέθυμνο, τις Μέλαμπες, αλλά και στη γειτονική μας ενορία στον Ι. Ν. Προφήτη Ηλία Καστέλλας.

Τέλος τους αναγνώρισαν ως προστάτες της σύγχρονης πόλης του Ρεθύμνου.

Σήμερα φυλάσσεται στον Ι. Ν. Αγίου Νικολάου στη Σπλάντζια, στην παλιά πόλη των Χανίων, όπου οι τέσσερις άγιοι τιμώνται με ιδιαίτερη λαμπρότητα.

ΠΕΝΤΟΖΑΛΙ

https://www.youtube.com/watch?v=nqAtiN_zLjo 1,02,48

Υπάρχει μια μαντινάδα η οποία λέει πως:

» Όποιος δεν ξέρει και του πουν,

για μιας τον πιάνει ζάλη

πως στα Σφακιά τον πόλεμο,

τον κάνουν πεντοζάλι».

Αυτό που θέλει να μεταδώσει η συγκεκριμένη μαντινάδα είναι, μέσα σε μερικές λέξεις, η πραγματική ιστορία που κρύβεται πίσω από τη δημιουργία ενός από τους πλέον λεβέντικους χορούς.

Το πεντοζάλι (και όχι πεντοζάλη, όπως λανθασμένα αναφέρεται πολλές φορές) είναι ο χορός της επανάστασης. Ο χορός της εξέγερσης. Άμεσα συνδεδεμένος με την ιστορία της Κρήτης και με τους αγώνες της να αποτινάξει τον τούρκικο ζυγό. Είναι συνδεδεμένος με έναν από τους μεγαλύτερους πολέμαρχους που έβγαλε αυτός ο τόπος. Κυρίως, όμως, στη δημιουργία του ήταν ένα συνθηματικό που έστελνε το μήνυμα της επανάστασης απ’ άκρο σε άκρο της λεβεντογέννας!

Το 1768 η Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας κήρυξε τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Με προφανή στόχο να διασπάσει τις δυνάμεις των Τούρκων και να δημιουργήσει πολλές (έστω και μικρές) εστίες πολέμου δημιουργεί τα «Ορλωφικά»! Έστειλε, δηλαδή, τους  αδελφούς Ορλώφ επικεφαλής ρωσικής δύναμης που θα χτυπούσαν τους Οθωμανούς στη Πελοπόννησο.

Πρωταγωνιστές σε εκείνον τον ξεσηκωμό ήταν οι Μανιάτες αλλά και αρκετοί Σφακιανοί οι οποίοι έφυγαν από την Κρήτη προκειμένου να πολεμήσουν στο πλευρό των πατριωτών τους. Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό η φωτιά του πολέμου δεν άργησε να φτάσει και στα Σφακιά. Την ορεινή, άγρια και αφιλόξενη για κάθε είδους κατακτητή περιοχή της μεγαλονήσου.

Εκεί, δεσπόζουσα μορφή ήταν ο Ιωάννης Βλάχος. Ένας σπουδαίος άνθρωπος, πλούσιος και μορφωμένος που απολάμβανε τον σεβασμό των Κρητών οι οποίοι τον φώναζαν «Δάσκαλο». Σύντομα ο, γεννημένος το 1722 άνδρας πήρε το προσωνύμιο Δασκαλογιάννης και έμελλε να είναι αυτός που θα ξεσηκώσει τους Σφακιανούς κατά του Οθωμανικού ζυγού.

Ο Δασκαλογιάννης με τη βοήθεια ενός άλλου περιώνυμου πολεμιστή, του Γιωργακομάρκου, δημιούργησαν τον χειρότερο εφιάλτη των Τούρκων. Μια ειδική μονάδα, επίλεκτων πολεμιστών οι οποίοι ειδικεύονταν στον ανταρτοπόλεμο και δη στις νυχτερινές επιδρομές. Οι Τούρκοι τους είχαν ονομάσει «Σεϊτάν τακίμι», δηλαδή «Σώμα Δαιμόνων»!

Τον Απρίλιο του 1770 ξεσπά η Κρητική επανάσταση με μπροστάρη τον «Δάσκαλο τον Γιάννη». Στην αρχή οι νίκες είναι πολλές και οι Οθωμανοί πληρώνουν ακριβό τίμημα. Ο πασάς των Χανίων, ωστόσο, συγκέντρωσε δύναμη 15.000 αντρών και σταδιακά λύγισε την αντίσταση των Κρητικών. Το τέλος της επανάστασης ήρθε με το φρικτό τέλος του Δασκαλογιάννη, στις 17 Ιουνίου του 1771, και αφού νωρίτερα, οι Οθωμανοί μπήκαν μετά από χρόνια στα Σφακιά.

Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της επανάστασης, ο Δασκαλογιάννης συγκέντρωσε όπλα και εφόδια και παράλληλα φρόντισε, ώστε, σημαντικές -από θέμα στρατηγικής- περιοχές και σημεία του ορεινού όγκου των Χανιών να οχυρωθούν. Επιπλέον, όμως, είχε να κάμψει τις αντιρρήσεις επιφανών Σφακιανών οι οποίοι θεωρούσαν πως δεν μπορούν να μπουν σε μια ευθεία αντιπαράθεση με τους Οθωμανούς.

Την ίδια στιγμή, έπρεπε να στείλει το μήνυμα της επικείμενης επανάστασης στα πέρατα της Κρήτης αλλά αυτό σίγουρα δεν ήταν εύκολο καθώς ναι μεν οι Σφακιανοί είχαν μια σχετική ευχέρεια κινήσεων αλλά δεν ίσχυε το ίδιο και για την υπόλοιπη Κρήτη και ιδιαίτερα στις πεδινές περιοχές της.

Μια από τις πολλές ιδέες που είχε ο Δασκαλογιάννης προκειμένου να «σπάσει» αυτό το «τοίχος» απομόνωσης  που είχαν φτιάξει οι Οθωμανοί ήταν να χρησιμοποιήσει κάτι που οι Κρητικοί, ουδέποτε εγκατέλειψαν, ακόμα και στα πιο δύσκολα και σκοτεινά χρόνια που βίωσε η Κρήσσα γη. Τον χορό και το τραγούδι.

Έστειλε, λοιπόν, ένα μήνυμα σε έναν από τους πιο γνωστούς και βιρτουόζους βιολιτζήδες που υπήρχαν τότε στο νησί ο οποίος ήταν ικανός να μεταφέρει και να διαχύσει το μήνυμα της επερχόμενης επανάστασης. Από εκείνη την επικοινωνία μεταξύ των δυο ανδρών γεννήθηκε αυτό που σήμερα ξέρουμε σαν πεντοζάλι. Η δημιουργία του, ωστόσο, μόνο εύκολη δεν ήταν. Η «γέννηση» του ήταν προϊόν της ανάγκης και ήταν γεμάτη μυστικά και κρυφά μηνύματα…

Στα μέσα του 1769, ο Δασκαλογιάννης στέλνει μια επιστολή στον βιολάτορα της εποχής Στέφανο Τριανταφυλλάκη ή Κιώρο από το Γαλουβά Λουσακίων Κισσάμου με την οποία του ζητά να ετοιμάσει έναν… νέο χορό και να πάει να τον συναντήσει, ώστε να τον χορέψουν όλοι μαζί.

Κατά την παράδοση -όπως την κατέγραψε ο μουσικός Κωστής Παπαδάκης ή Ναύτης και την επιβεβαιώνει ο Ιωάννης Τσουχλαράκης στο βιβλίο του «Οι χοροί της Κρήτης και αλλού»- εκείνη η επιστολή του Δασκαλογιάννη μόνο αθώα δεν ήταν. Σε αυτήν, ο ήρωας της Κρητικής Επανάστασης ζητά από τον δημιουργό το τραγούδι να διακρίνεται από το πέμπτο του ζάλο (βήμα, δηλαδή) και να αναφέρεται στους… δώδεκα «κουμπάρους».

Φυσικά και σε εκείνη την επιστολή τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Κεκαλυμμένα ο Δασκαλογιάννης αποκαλύπτει την προετοιμασία της επανάστασης. Το πέμπτο ζάλο είναι η πέμπτη στη σειρά προσπάθεια των Κρητών να αποτινάξουν τον Τούρκικο ζυγό. Οι «δώδεκα κουμπάροι», είναι οι δώδεκα οπλαρχηγοί που θα ηγούντο της επανάστασης!

Έτσι, ο Κιώρος παίρνει έναν αρχέγονο ρυθμό, τον πυρρίχιο, τον φέρνει στα μέτρα της δικής του εποχής και δημιουργεί το πεντοζάλι. Η ερμηνεία πως το ονόμασε έτσι επειδή έχει πέντε ζάλα είναι απλά το προκάλυμμα. Πέρα από τους συμβολισμούς που έβαλε ο ίδιος ο Δασκαλογιάννης, ο Κιώρος βάζει τα δέκα βήματα σε ανάμνηση της ημέρας κατά την οποία οι Σφακιανοί έλαβαν την απόφαση της Επανάστασης.  Της 10ης Οκτωβρίου (του 10ου μήνα, δηλαδή) του 1769. Επιπλέον, φτιάχνει έτσι τη μουσική ώστε να απαρτίζεται από δώδεκα παρτές (μουσικές φράσεις ή αν προτιμάτε γυρίσματα ή σκοπούς όπως τις λένε στην επαρχία του Κίσσαμου), προς τιμήν των δώδεκα ηγετών του ξεσηκωμού!

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως ακόμα και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960, στις επαρχίες Σελίνου και Κισάμου, όταν χόρευαν πεντοζάλι, στο άκουσμα κάθε σκοπού της μουσικής φώναζαν το όνομα του καπετάνιου στον οποίο αντιστοιχούσε ο σκοπός!

ΣΥΡΤΟΣ ΣΤΑ ΤΡΙΑ – Τρία μπαϊράκια

https://www.youtube.com/watch?v=nqAtiN_zLjo 1,07,30

Το επόμενο τραγούδι μας μεταφέρει και πάλι στο Σούλι κι αναφέρεται σε 3 μπαϊράκια.

Τρία μπαϊράκια στήσανε,
στο Σούλι στα πηγάδια.

Το ένα ήταν τ’ Αλή πασά,
τ’ άλλο του Βεληγκέκα.

Το τρίτο το καλύτερο,
του Μπότσαρη του Μάρκου.

Η λέξη «Μπαϊράκι» προέρχεται εκ της τουρκικής (bayrak) και αυτή εκ παραφθοράς εκ της περσικής: Μπαϊράκ, που σημαίνει μικρό λάβαρο ή σημαία μικρή, εξ ου και Μπαϊρακτάρης, ο Σημαιοφόρος.

«Μπαϊράκια» καλούνταν, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, ειδικοί στρατιωτικοί επισείοντες που χρησιμοποιήθηκαν έντονα από τα αντάρτικα σώματα, στην περίοδο της Εθνεγερσίας του 21, κυρίως ως διακριτικό ομάδων της κλεφτουριάς, αλλά και στα αρματολίκια.

Το τραγούδι που ακολουθεί αναφέρεται στην πρώτη εκστρατεία του Αλή Πασά κατά του Σουλίου, τον Ιούλιο του 1792 κι ήταν βέβαιος ότι θα καθυποτάξει τους Σουλιώτες, καταλαμβάνοντας τους ανύποπτους και απροετοίμαστους.

Προσποιήθηκε ότι εκστρατεύει κατά του Αργυροκάστρου και ζήτησε την συνδρομή των Σουλιωτών, οι οποίοι παραπλανήθηκαν από το λόγο του και απέστειλαν 70 επίλεκτους υπό τον Λάμπρο Τζαβέλα.

Αυτούς τους αφόπλισε και τους φυλάκισε, ο Αλής εστράφη κατά του Σουλίου, με δυναμη 12.000 περίπου πεζών και ιππέων.

Ο στρατός του Αλή συνετρίβη στα κλειστά του Σουλίου κι ο δε Αλής διεσώθη φεύγοντας στα Ιωάννινα.

και το τραγούδι καταλήγει:

Τι βάλθηκες Αλή πασά,
και πολεμάς το Σούλι.

Δεν είν’ εδώ τα Γιάννενα,
να περπατάς καβάλα.

Εδώ ειν’ το Σούλι το κακό,
Σούλι το κακοσούλι.

Σε πολεμά η Τζαβέλαινα,
κι η αδερφή μου η Λένη.

Για τη νίκη συνετέλεσαν οι Σουλιώτισσες, διότι τετρακόσιες περίπου υπό την αρχηγίαν της Μόσχως Τζαβέλαινας (γυναικα του Λάμπρου) οπλισμένες συμμετείχαν στην μάχη.

Μετά την ήττα ο Αλής αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει με τους Σουλιώτες.

Το επόμενο τραγούδι μας μεταφέρει και πάλι στο Σούλι κι αναφέρεται σε 3 μπαϊράκια.

Το πρώτο του Αλή πασά, τ΄ άλλο του Βεληγκέκα και το τρίτο του Μάρκου Μπότσαρη.

Ένα άλλο τραγούδι αναφέρεται στο ίδιο περιστατικό και είναι το ακόλουθο.

Τρία μπαϊράκια φαίνονται ποκάτω από το Σούλι.
Το ‘να ναι του Μουχτάρ πασά, τάλλο του Σελιχτάρη,
το τρίτο το καλύτερο είναι του Μιτσομπόνου.
Μια παπαδιά τ’ αγνάντεψε ναπό ψήλη ραχούλα.
«Πού στε του Λάμπρου τα παιδιά, πού ‘στε νοι Μποτσαραίοι;
Αρβανιτιά μας πλάκωσε, θέλει να μας σκλαβώση.
– Ας έρτουν οι παλιότουρκοι, τίποτε δε μας κάνουν
Ας έρτουν πόλεμο να ιδούν και Σουλιωτών τουφέκια,
να μάθουν Λάμπρου το σπαθί, Μπότσαρη το τουφέκι,
τ’ άρματα των Σουλιώτισσων, της ξακουσμένης Χάιδως».
Κι’ ο Κουτσονίκας φώναξεν από το μετερίζι,
«Παιδιά, σταθήτε στέρεα, σταθήτε αντροειωμένα,
γιατ’ έρχεται ο Μουχτάρ πασάς με δώδεκα χιλιάδες».

Ο πόλεμος αρχίνησε κι’ άναψαν τα τουφέκια.
Τον Ζέρβα και τον Μπότσαρη εφώναξε ο Τζαβέλας.
«Παιδιά μ’, ήρθ’ ώρα του σπαθιού κι’ ας πάψη το τουφέκι».
Κι’ όλοι έπιασαν και σπάσανε τοις θήκαις τω σπαθιώ τους,
τους Τούρκους βάνουνε μπροστά, τους βάνουν σαν κριάρια.
Άλλοι έφευγαν κι’ άλλοι έλεγαν «Πασά μου, ανάθεμα σε!
Μέγα κακό μας έφερες τούτο το καλοκαίρι,
εχάλασε τόση Τουρκιά, σπαΐδες κι’ Αρβανίταις.
Δεν είν’ εδώ το Χόρμοβο, δεν είν’ η Λαμποβίτσα,
εδώ είν’ το Σούλι το κακό, εδώ είν’ το Κακοσούλι,
που πολεμούν μικρά παιδιά, γυναίκες σαν τους άνδρες,
που πολεμάει η Τζαβέλαινα σαν άξιο παλληκάρι».
Κι’ ο Μπότσαρης εφώναξε με το σπαθί ‘ς το χέρι.
«Έλα, πασά, τι κάκιωσες και φεύγεις με μενζίλι;
Γύρισ’ εδώ ‘ς τον τόπο μας ‘ς την έρημη την Κιάφα,
εδώ να στήσης το θρονί, να γένης και σουλτάνος».

ΑΛΗ ΠΑΣΑΣ

Ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής, μουσουλμάνος Τουρκαλβανός στην καταγωγή και πασάς των Ιωαννίνων.

Ο Αλή γεννήθηκε στο Τεπελένι το 1744. Η μητέρα του λεγόταν Χάμκω, ήταν ελληνίδα στην καταγωγή και ελληνόγλωσση – δεύτερη γυναίκα του Βελή, κόρη του Μπέη της Κόνιτσας.

Το 1788 εκμεταλλευόμενος την απουσία του πασά των Ιωαννίνων, άρπαξε το πασαλίκι των Ιωαννίνων, πράξη την οποία τελικά ενέκρινε και η Υψηλή Πύλη, δίνοντας του μάλιστα δικαιοδοσία και στη Στερεά Ελλάδα.

Διαδραμάτισε για περισσότερα από 40 χρόνια σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Ηπείρου και όχι μόνο, από το 1788 όταν και διορίστηκε πασάς των Ιωαννίνων, μέχρι τις αρχές της Ελληνικής Επανάστασης.

Στο απόγειο της δόξας του κατείχε μια μεγάλη περιοχή του ελλαδικού χώρου της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Για τον τρόπο με τον οποίο διοίκησε το Πασαλίκι του αλλά και για τον χαρακτήρα του, έμεινε γνωστός σαν Ασλάνι (λιοντάρι) των Ιωαννίνων.

Ως πασάς των Ιωαννίνων συμμετείχε στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1787 – 1792, η συμμετοχή του όμως διεκόπη διότι αναγκάστηκε να εκστρατεύει το 1790 και το 1792 κατά των επαναστατημένων Σουλιωτών χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Το 1820, ύστερα από την αποκάλυψη ότι δυο Αλβανοί σταλμένοι από τον Αλή αποπειράθηκαν να δολοφονήσουν τον Πασόμπεη, ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β΄ ενοχλημένος από αυτό το γεγονός και θορυβημένος διότι ο Αλή ήταν εμπόδιο στο μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα και κίνδυνος για τη συνοχή της Αυτοκρατορίας του, διέταξε την απομάκρυνσή του από το Πασαλίκι των Ιωαννίνων με σκοπό να τον περιορίσει στο Τεπελένι.

Ο Αλή προσπάθησε να εξευμενίσει τον σουλτάνο, ζήτησε τη μεσολάβηση της Ρωσίας και της Αγγλίας ενώ κατέδωσε ακόμα και τη Φιλική Εταιρεία της οποίας την ύπαρξη γνώριζε από το 1819.

Τελικά η Πύλη τον κήρυξε ένοχο εσχάτης προδοσίας και τον κάλεσε να εμφανιστεί εντός 40 ημερών στην Κωνσταντινούπολη για να απολογηθεί. Εκείνος φυσικά αρνήθηκε, ερχόμενος σε σύγκρουση με τα στρατεύματα της Αυτοκρατορίας.

Ο Μαχμούτ Β΄ κινητοποίησε το καλοκαίρι του 1820 κατά του Αλή στράτευμα 80.000 ανδρών με αρχηγό στην αρχή τον Ισμαήλ Πασόμπεη και τον Χουρσίτ Πασά.

Ο Αλή βρέθηκε σε δεινή θέση καθώς αντιμετώπισε σημαντική διαρροή στρατευμάτων και οπλαρχηγών.

Τον Ιανουάριο του 1822 έπειτα από σκληρές διαπραγματεύσεις ο Αλή δέχτηκε να παραδοθεί με τον όρο να του δινόταν αμνηστία και κατέφυγε στο μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα που βρίσκεται στο νησί της λίμνης των Ιωαννίνων.

Εκεί, στις 17 ή 25 του ίδιου μήνα σκοτώθηκε μετά από σύντομη συμπλοκή, από τον απεσταλμένο του Χουρσίτ, Κιοσέ Μεχμέτ (κατά άλλους ήταν ο Αλή Χασάν), που είχε έρθει δήθεν με το χαρτί της αμνηστίας.

Το πτώμα του αποκεφαλίστηκε και το κεφάλι του στάλθηκε ταριχευμένο από τον Χουρσίτ στην Κωνσταντινούπολη,

Η φαινομενική ανεξιθρησκεία στην Αυλή του δεν τον εμπόδιζε να τιμωρεί με θάνατο Χριστιανούς αλλά και Μουσουλμάνους

Επί εποχής του, η κορυφαία μορφή ήταν αυτή του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, που έζησε στα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς. Ξεπετάχθηκε μέσα από τα σπλάγχνα του Ελληνικού λαού, την κατάλληλη στιγμή, με γονιμοποιημένη τη σκέψη από το ασκητικό ιδεώδες της Ορθοδοξίας. Πολλά έχουν γραφτεί για τις προφητικές του ικανότητες, κι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πως αυτές βρήκαν εφαρμογή σ’ ένα αιμοσταγή τύρρανο, όπως ο Αλή Πασάς.

Η συνάντηση των δύο ανδρών μαρτυρείται στο Τε­πε­λένι. Εκεί, όταν κάποιοι κινήθηκαν απειλητικά εναντίον του Αγίου διαλύοντας τη σύναξή του, εκείνος κα­τέ­φυγε στο αρχοντικό της Χάμκως, μητέρας του Αλή, η οποία τον προ­στάτεψε. Την ώρα του βραδινού φαγητού ο διορα­τι­κός επισκέπτης είπε στο νεαρό Τουρκαλβανό: «Θα γίνης μεγά­λος άν­θρω­πος· θα κυριεύ­σης όλη την Αρβα­νι­τιά· θα υπο­τά­ξης την Πρέ­βε­ζα, την Πάρ­­γα, το Σούλι, το Δέλβινο, το Γαρ­δί­κι και αυτό το τάχτι του Κουρτ Πα­σά. Θα αφήσης μεγάλο όνομα εις την Οι­κουμένην».

Και πρόσθεσε: «Αυτή είναι η θέλησις της Θείας Προνοίας. Ενθυ­μήσου όμως σε όλη τη διάρκεια της εξουσίας σου να αγαπάς τους Χριστια­νούς, αν θέλης να μείνη η εξουσία εις τους διαδόχους σου». Την άλλη μέ­ρα το πρωί ο παρορμητικός νεαρός ρώτησε τον άγιο, αν θα πάει στην Κωνσταντινού­πο­λη. Τότε ο προορατικός ιερομόναχος απάντησε: «Και στην Πόλιν θα πας, μα με κόκκινα γένεια!». Ο Αλής δεν πρόλαβε να διευ­κρι­νίσει, τι σή­μαινε η τε­λευ­ταία φράση. Όμως, εντυπωσιασμένος στην πορεία της ζωής του από την επα­λή­θευση των προρ­ρήσεων αλλά και την ανάμνηση της εμπνευσμένης δι­δα­χής του α­γί­ου, τον τίμησε υπερβαλλόντως. Όταν κατέλαβε το Μπε­ρά­τι, έδωσε εντο­λή στον Μη­­­τροπολίτη Βελεγρά­δων Ιωάσαφ να κάνει ανα­κο­μι­δή του λει­ψάνου του ­Αγίου και να κτισθεί ναός και μοναστήρι στο όνομά του το οποίο ενί­σχυσε οικονο­μι­κά και ο ίδιος.

Στη συνέχεια ο Αλή Πασάς εγκαινίασε την εκκλησία και όρισε τριή­μερη εμπορική πανήγυρη στο Κολικόντασι στις 23, 24 και 25 Αυ­γού­στου. ΄Ηδη από το 1815 καθιερώθηκε η εορτή του Αγίου «δια βεζυρικής διαταγής».

Δρα­μα­τικό λοιπόν ήταν το τέλος του Αλή. Όταν το 1822 επαναστάτησε εναντίον του Σουλτάνου, εκείνος διέταξε τον αποκεφαλισμό του. Το αιμό­φυρτο κε­φά­λι του μεταφέρθηκε στην Πόλη και επιβεβαιώθηκε έτσι η προφητεία του Πατροκοσμά, «ότι θα πάει στην Πόλη με κόκκινα γένια».

ΒΕΛΗΓΚΕΚΑΣ

Ο Βεληγκέκας  ήταν δερβέναγας αλβανικής καταγωγής, από την πόλη Σκόδρα, έμπιστος του Αλή Πασά. Υπήρξε ονομαστός τόσο για τη σκληρότητα, όσο και την ανδρεία του, την οποία είχε εκτιμήσει ο Αλής, προσλαμβάνοντάς τον στην υπηρεσία του. Έγινε πολύ γνωστός στη Θεσσαλία και τη Δυτική Στερεά -και αργότερα ευρύτερα- για την αγριότητα και την τραχύτητα που επέδειξε στην εκτέλεση των εντολών του Πασά.

Περί το 1808 ο Αλή Πασάς του ανέθεσε τη δίωξη όλων των κλεφτών των Αγράφων, μεταξύ των οποίων και την ομάδα του Κατσαντώνη. Ο Βεληγκέκας ξεκίνησε με ένα ασκέρι, για το μέγεθος του οποίου υπάρχουν κατά πολύ αντικρουόμενες πληροφορίες, για τα Άγραφα. Στην Κρύα Βρύση (στον Κλειτσό Ευρυτανίας), σύμφωνα με μια εκδοχή, προκλήθηκε από τον Κατσαντώνη σε μονομαχία, κατά την οποία τραυματίσθηκε θανάσιμα. Σύμφωνα με μια δημοτική παράδοση πολύ κοντινή στο γεγονός, ο ετοιμοθάνατος Βεληγκέκας καλούσε τους συντρόφους του να πάρουν το κεφάλι του, ώστε να μην πέσει στα χέρια των Ελλήνων κλεφτών.

ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ

Ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης από το Σούλι. Έδρασε κυρίως στη Δυτική Στερεά Ελλάδα και χαρακτηρίζεται από τους ιστορικούς ως μία από τις πιο αγνές μορφές του Αγώνα.

γεννήθηκε το 1790 και ήταν γιος του Κίτσου Μπότσαρη ηγετικής μορφής της φάρας των Μποτσαραίων. Μετά την κατάληψη του Σουλίου από τον Αλή Πασά το 1803 και τις διώξεις των Σουλιωτών που ακολούθησαν, κατέφυγε με τον πατέρα του και άλλους συμπατριώτες του πρώτα στην Πάργα και στη συνέχεια στην Κέρκυρα. Εκεί εντάχθηκε στο «Αλβανικό Σύνταγμα», που είχαν συγκροτήσει οι Γάλλοι κι έφθασε μέχρι το βαθμό του εκατόνταρχου.

Το 1813 επέστρεψε στην Ήπειρο και μετά τη δολοφονία του πατέρα του εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στον Κακόλακκο Πωγωνίου, όπου διορίστηκε αρχηγός της περιοχής από τον Αλή Πασά. Τον ίδιο χρόνο έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρίας.

Το 1822, με τη βοήθεια του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, προήχθη σε στρατηγό, προκαλώντας την αντίδραση των άλλων οπλαρχηγών. Η στάση τους τον εξόργισε και ενώπιόν τους έσκισε το χαρτί του διορισμού του, λέγοντας: «Όποιος είναι άξιος παίρνει το δίπλωμα μεθαύριο μπροστά στον εχθρό». Αυτή η μεγαλοπρεπής πράξη του αποδεικνύει την ανιδιοτέλειά του και την αγάπη του για την πατρίδα.

Είχε καθοριστική συνεισφορά στην αίσια έκβαση της πρώτης πολιορκίας του Μεσολογγίου (25 Οκτωβρίου – 31 Δεκεμβρίου 1822).

Το καλοκαίρι του 1823 ο Μάρκος Μπότσαρης προσπάθησε να ανακόψει το δρόμο στα τούρκικα στρατεύματα που επέδραμαν από τα Τρίκαλα προς τη δυτική Στερεά. Τη νύχτα της 8ης Αυγούστου, επικεφαλής 350 Σουλιωτών, επιτέθηκε κατά των 4.000 Τουρκαλβανών, που είχαν στρατοπεδεύσει στο Κεφαλόβρυσο του Καρπενησίου. Ο αιφνιδιασμός πέτυχε και ο Μπότσαρης, αν και πληγωμένος ελαφρά στην κοιλιά, προχώρησε προς τη σκηνή του Μουσταή Πασά, προκειμένου να τον αιχμαλωτίσει. Όμως, μία σφαίρα από έναν υπηρέτη του πασά τον βρήκε στο μάτι και τον τραυμάτισε σοβαρά. Εξέπνευσε λίγες ώρες αργότερα. Τότε, οι άνδρες του, αν και νικούσαν, διέκοψαν τη μάχη για να παραλάβουν τη σορό του αρχηγού τους και τα λάφυρα.

Κατεβάζοντας τη σωρό του τα παλικάρια του στο Μεσολόγγι πέρασαν κι από τον Προυσσό, όπου ο εκεί βρισκόμενος κατάκοιτος Καραϊσκάκης τον ασπάστηκε δακρυσμένος. Κηδεύτηκε με μεγάλες τιμές στο Μεσολόγγι. στις 10 Αυγούστου 1823.

ΠΩΓΩΝΙΣΙΟΣ – Δεροπολίτισσα

https://www.youtube.com/watch?v=nqAtiN_zLjo 1,10,42

 

Το τραγούδι αναφέρεται στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και στους βίαιους εξισλαμισμούς και τις κακουχίες που υπέστη ο Ελληνισμός από τις οθωμανικές πολιτικές στην περιοχή.

Ο πιο μεγάλος όμως σκληρός ψυχολογικός βιασμός ήρθε με Σουλτανικό Φιρμάνι, όπου διατάχθηκε η αποστέρηση κάθε περιουσίας σε όσους χριστιανούς ραγιάδες θα επέλεγαν να κρατήσουν την πίστη τους και θα αρνούνταν να προσκυνήσουν στα τζαμιά.

Έτσι, το κύμα του εξισλαμισμού σαρώνει τους χριστιανικούς πληθυσμούς.

Η περιοχή της Δερόπολης όμως αντιστέκεται και προτιμά να κρατήσει τη θρησκεία της και να δώσει την περιουσία της.

Το τραγούδι που ακολουθεί αναφέρεται στις κρυπτοχριστιανές που πλέον ζηλεύουν τη Δεροπολίτισσα, επειδή αυτή μπορεί να πάει στην εκκλησιά και της ζητούν να προσκυνήσει και γι αυτές και την οικογένειά τους, που όπως χαρακτηριστικά μας αναφέρει «τους πλάκωσε η Τουρκιά….!!!

Το τραγούδι είναι ένα μοιρολόι το οποίο αναφέρεται στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και στους βίαιους εξισλαμισμούς και τις κακουχίες που υπέστη ο Ελληνισμός από τις οθωμανικές πολιτικές στην περιοχή.

Μωρ’ Δεροπολίτισσα, μωρ’ καημένη
Βάλ’ το φέσι σου στραβά, ζηλεμένη.
Είντα πας στην εκκλησιά
Με λαμπάδες και κεριά
Και με μοσχοθυμιατά.
Για προσκύνα για τ’ εμάς,
για τ’ εμάς τους χριστιανούς.
Τι μας πλάκωσ’ η Τουρκιά
Και μας σφάξαν σαν τα’ αρνιά,
σαν τα’ αρνιά την Πασχαλιά,
τα κατσίκια τα’ Αγιωργιού».

ΚΑΓΚΕΛΑΡΗΣ – Δημάκης

https://www.youtube.com/watch?v=nqAtiN_zLjo 1,13,52

Ο Δημάκης ήταν προεστός της επαρχίας Ασπροποτάμου και καταγόταν από το χωριό Χαλίκι της Καλαμπάκας.

Η δράση του απλωνόταν ως την Ήπειρο και τη Ρούμελη.

Το 1770 μετά τις σφαγές που έγιναν στη Θεσσαλία ο Δημάκης κατέφυγε στο Μέτσοβο που για την εκεί παραμονή του μας μιλάει το επόμενο τραγούδι:

Αχός βαρύς ακούγεται και βρονταριά μεγάλη, Δημάκη μου λεβέντη.

Ούτε βουβάλια σφάζονται ούτε θεριά μαλώνουν

Ο Μπουκουβάλας πολεμάει με δυο με τρεις χιλιάδες

Πέφτουν τα βόλια σαν βροχή και οι σφαίρες σαν χαλάζι

Κι ένα πουλάκι φώναξε από ψηλή ραχούλα

Πάψτε παιδιά μ’ τον πόλεμο πάψτε το τουφεκίδι

Να μετρηθούνε τα παιδιά να δούμε ποιο μας λείπει Δημάκη μου λεβέντη.

ΚΑΓΚΕΛΕΥΤΟΣ ΙΕΡΙΣΣΟΥ

https://www.youtube.com/watch?v=nqAtiN_zLjo 1,19,16

Ο Καγκελευτός, είναι από τους πλέον χαρακτηριστικούς σκοπούς της Μακεδονίας και ειδικότερα την Ιερισσό της Χαλκιδικής και χορεύεται κάθε Τρίτη του Πάσχα στο Μαύρο Αλώνι της περιοχής.

Χορός αργόσυρτος, που αναπαριστά την σφαγή (αποκεφαλισμό) 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, σε διαταγή του Γιουσούφ Μπέη.

Η λαβή είναι «αγκαζέ» με το δεξί χέρι ενός χορευτή κάτω από το αριστερό χέρι του προηγούμενου και τα δάχτυλα πλεγμένα. Χορεύεται σε σχήμα σαλίγκαρου. Όταν φθάσουν οι δύο πρώτοι στο κέντρο ο πρωτοσυρτής και ο πρωτοκαγκελευτής, ενώ εξακολουθούν να χορεύουν, χωρίζονται και σχηματίζουν με τα χέρια τους ένα είδος καμάρας, μια αψίδα απ’ όπου περνούν οι υπόλοιποι από κάτω, αναπαριστώντας έτσι τα τεντωμένα σπαθιά των Τούρκων, κάτω από τα οποία έπρεπε να περάσουν οι κάτοικοι της Ιερισσού ως ένδειξη υποταγής. Αυτή ήταν και η αφορμή της σφαγής. Όσοι κάτοικοι δεν πέρασαν κάτω από τα σπαθιά, έπεσαν στο βωμό της ελευθερίας.

Κατά τον Λαογράφο Γιώργο Μαρίνο: “Όλα ξεκίνησαν όταν στην Ιερισσό επικράτησαν οι Τούρκοι λόγω υπεροπλίας. Τα γυναικόπαιδα πήγαν στην περιοχή του Αγίου Όρους. Άρχισαν οι διαβουλεύσεις μεταξύ Τούρκων και Ιεράς Κοινότητας, για να επιστρέψουν στις εστίες του με την υπόσχεση ότι δε θα βλάψουν κανέναν οι Τούρκοι.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μεταξύ των γυναικόπαιδων υπήρχαν και πολλοί επαναστάτες.

Το τραγούδι έχει αλληγορική σημασία, καθώς για πολλά χρόνια μετά, στη μνήμη των σφαγιασθέντων, ο χορός γινόταν παρουσία των Τούρκων, οι οποίοι δεν γνώριζαν τη σημασία του εθίμου.

Έτσι, σύμφωνα με τους στίχους του τραγουδιού, η «κόρη π’ αγαπά» ο Ιερισσιώτης είναι η πολυπόθητη ελευθερία, την οποία «κρατεί και χαίρεται» ο εχθρός.

Ο χορός είναι αργός συρτός και εκτελείται με τρόπο τελετουργικό.

«Στου μαύρου νιού –μάννα μ’- τ’αλώνι του μαρμαρινό.
Παίζουν ντουμάδα –παίζουν- γυιός κι βασιλιάς.
Κανείς κι δεν την παίζει σαν ντου Γιαννάκη».

Άκουσι συ Προυτουσυρτή κι συ Προυτουκαγκιλευτή!
Για βιργουλίγα ντου χουρό για βιργουκαγκιλέψτι τουν.

«Να διώ ψηλές, να διώ λιγνές, να διώ την κόρη π’αγαπώ
Του ποιος κρατεί του χέρι της, του ποιος την αρραβώνα της
Ένας οχτρός μου γείτονας, άς του κρατεί κι άς χαίριτι
Ως την απάνου Κυριακή, ώσπου ν’ αρραβουνιάσουμι»

(Μεταγραφή)

Στου μαύρου νιου -μάνα μ΄- τ αλώνι το μαρμάρινο
παίζουν ντουμάδα -παίζουν- γιος και βασιλιάς
κανείς δεν παίζει σαν το Γιαννάκη

Άκουσ’ εσύ Πρωτοσυρτή κι εσύ Πρωτοκαγκελευτή
Για βεργο-λύγα το χορό, για βεργο-καγκελέψτε τον

Να δω ψηλές, να δω λιγνές, να δω την κόρη π’ αγαπώ
το ποιος κρατεί το χέρι της, το πιος την αρραβώνα της
Ένας εχθρός μου γείτονας, ας το κρατεί κι ας χαίρεται
ως την απάνω Κυριακή, ώσπου ν’ αρραβωνιάσουμε.

 ΕΝΤΕΚΑ

https://www.youtube.com/watch?v=nqAtiN_zLjo 1,23,24

Χορός ελεύθερος, χωρίς συγκεκριμένη διάταξη στον χώρο, δίνοντας ελευθερία στον χορευτή. Χορεύεται αντικριστά σε ζευγάρια, συνήθως μεταξύ άντρα και γυναίκας.

Ο χορός Έντεκα ή Σκορπιός εντοπίζεται στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας.

Για την ονομασία του υποστηρίζεται κυρίως η ακόλουθη εκδοχή: Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι Τούρκοι επέβαλαν απαγόρευση στις μετακινήσεις από τις έντεκα το βράδυ και μετά.

Οι Έλληνες λοιπόν, φεύγοντας από τα καφενεία και διαλύοντας τις παρέες τους, αυτή την ώρα

χόρευαν αυτόν τον χορό ή τον παράγγελναν από τους μουσικούς για να κλείσουν το γλέντι τους και τον ονόμασαν «έντεκα».

Χορός ελεύθερος, χωρίς συγκεκριμένη διάταξη στον χώρο, δίνοντας ελευθερία στον χορευτή. Χορεύεται αντικριστά σε ζευγάρια, συνήθως μεταξύ άντρα και γυναίκας.

Ο χορός Έντεκα ή Σιατιστινός ή Αϊβασιλιάτικος ή Σκορπιός εντοπίζεται στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας και κυρίως στον νομό Κοζάνης. Παλαιότερα, χορευόταν σ’ όλα τα λαϊκά δρώμενα σε ανοικτούς χώρους γύρω από μεγάλες φωτιές κυρίως μέσα στο δωδεκαήμερο (από 25 Δεκεμβρίου μέχρι 6 Ιανουαρίου), για αυτό και κατά τόπους καλείται Αϊβασιλιάτικος. Σήμερα χορεύεται περισσότερο στις μεγάλες ετήσιες γιορτές των Αποκριών και σ’ όλα τα γεγονότα του κοινωνικού βίου.

Για την ονομασία του υποστηρίζεται κυρίως η ακόλουθη εκδοχή: Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι Τούρκοι επέβαλαν απαγόρευση στις μετακινήσεις από τις έντεκα το βράδυ και μετά. Οι Έλληνες, φεύγοντας από τα καφενεία και διαλύοντας τις παρέες τους, αυτή την ώρα χόρευαν αυτόν τον χορό ή τον παράγγελναν από τους μουσικούς για να κλείσουν το γλέντι τους και τον ονόμασαν «έντεκα».

Ακόμα, πολύ συχνά τον συναντάμε ως «σκορπιό» γιατί χορεύεται ελεύθερα ή σκόρπια αλλά και ως «ξετσάκωτο», γιατί χορεύεται χωρίς λαβή.

Πηγή: www.pemptousia.gr


ΗΛΙΑΣ ΛΙΑΜΗΣ

Ο Ηλίας Λιαμής γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Οικουμενικό Ινστιτούτο του Bossey. Συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου και άρχισε την εκπόνηση της διδακτορικής του διατριβής. Το 2002 αναγορεύτηκε διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο πεδίο της Νηπτικής Θεολογίας. Αμέσως μετά έγινες δεκτός ως υποψήφιος διδάκτωρ στο τμήμα Μουσικολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα τις σύγχρονες μουσικοπαιδαγωγικές μεθόδους. Παράλληλα με τις θεολογικές του σπουδές πήρες τα πτυχία πιάνου και ανώτερων θεωρητικών (αρμονίας, αντίστιξης και φούγκας) από το Ελληνικό Ωδείο, ενώ παρακολούθησε μεταπτυχιακά μαθήματα μουσικολογίας και διεύθυνσης χορωδίας και ορχήστρας στην Αγγλία και την Ουγγαρία. Ορίστηκε από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος μέλος της Συνολικής Επιτροπής Εορτασμού του Ιωβηλαίου Έτους (1998), μέλος της Συνοδικής Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων (2003), ενώ από το 2000 είναι μέλος της Συνοδικής Επιτροπής Χριστιανικής Αγωγής της Νεότητος και Πρόεδρος της Συνοδικής Υποεπιτροπής Καλλιτεχνικών Εκδηλώσεων. Υπό την τελευταία αυτή ιδιότητα, διοργάνωσε πλήθος εκδηλώσεων κα συνεδρίων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Είναι πρόεδρος και ιδρυτικός μέλος του Ερευνητικού Ιδρύματος Πολιτισμού και Εκπαίδευσης (Ε.Ι.Π.Ε.) το οποίο εκπονεί ελληνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας. Αποτελεί μόνιμο συνεργάτη του Γραφείου Νεότητας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος, ενώ μετέχει συστηματικά σε Σχολές Γονέων και σεμινάρια επιμόρφωσης κατηχητικών πολλών Ιερών Μητροπόλεων. Διδάσκει επί 25 έτη στην Ελληνογαλλική Σχολή "St Joseph", ως καθηγητής θεολόγος και μουσικός ενώ από το 2000 μέχρι το 2015 κατείχε την θέση του Υποδιευθυντή του Γυμνασίου. Ανέλαβε την αναδιοργάνωση της παιδικής χορωδίας της Σχολής η οποία συμμετείχε σε πλήθος εκδηλώσεων. Είναι συγγραφέας βιβλίων, κατηχητικών βοηθημάτων και θεατρικών παραστάσεων, οι οποίες έχουν παρουσιαστεί στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο Ίδρυμα "Μιχάλης Κακογιάννης", στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά κ.ά. Αρθρογραφεί συστηματικά, ενώ, επί εικοσιπενταετία, είναι και παραγωγός ραδιοφωνικών εκπομπών με θέμα την ανάλυση θεμάτων Βιβλικής και Πατερικής Θεολογίας σε σχέση με τη σύγχρονη πραγματικότητα.
 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου