Loading...

Κατηγορίες

Δευτέρα 29 Νοέ 2021
Η κανονικοποίηση της απανθρωπιάς
Κλίκ για μεγέθυνση






AP/PETROS GIANNAKOURIS



29.11.2021, 15:19

 

 

Επειτα από 40 χρόνια στην Αγγλία αισθάνομαι συχνά ντροπή για την πατρίδα μου στα νέα των 10 της αγγλικής τηλεόρασης. Επαναπροωθήσεις από το Λιμενικό στις βάρκες των προσφύγων, πυροβολισμοί και καταστολή στη θάλασσα και την ξηρά, φράγματα και αγριότητες στα σύνορα, ακροδεξιοί και νεοναζί στα νησιά και στη Θεσσαλονίκη. Ο Τζόνσον παίρνει μαθήματα από τον Μητσοτάκη για την αντιμετώπιση των προσφύγων στη Μάγχη και κάνει copy-paste τον νόμο Μηταράκη.

Αυτά που χτίσαμε ως χώρα από το 2015 ώς το 2019, η περηφάνια και οι έπαινοι για την αξιοπρέπεια του λαού μας βυθίζονται στα νερά του Αιγαίου. Μαζί με τους πάνω από 20.000 που έχασαν τη ζωή τους στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο τα τελευταία έξι χρόνια. Από θάλασσα των ιδεών και του εμπορίου, στο μέσον της γης, η Μεσόγειος έγινε πλωτό νεκροταφείο. Κι εμείς από Ελλάδα της αλληλεγγύης, της ανθρωπιάς και του ορθού λόγου γίναμε μέσα σε λίγους μήνες παράδειγμα προς αποφυγή. Η λέξη «Μόρια», πανευρωπαϊκό σύμβολο για την απανθρωπιά.

Αυτά μου έφερε στο μυαλό άρθρο του κ. Πρετεντέρη που, από θέση εξουσίας και ασφάλειας, καταγγέλλει στα «Νέα» όσους κάνουν λόγο για «ανθρωπιστική κρίση» στο προσφυγικό από «επαγγελματικό ανθρωπισμό». Η κυβερνητική πολιτική και οι προπαγανδιστές της στα ΜΜΕ εξασθενίζουν μια από τις μεγάλες αρετές του πολιτισμού μας: τη συμπόνια, την έγνοια γι’ αυτούς που υποφέρουν.

Οι πρόσφυγες απωθούνται, φυλακίζονται και δαιμονοποιούνται, οι προσωπικές επιθέσεις και ο λόγος του μίσους κινητοποιούνται εναντίον οποιουδήποτε βοηθάει τους κατατρεγμένους, οι εκατόμβες των νεκρών στην πανδημία γίνονται αριθμοί και στατιστικές, αδιάφορο κούνημα των ώμων. Ο πόνος των ανθρώπων γίνεται αποδεκτός ή εξαφανίζεται από τη δημόσια σφαίρα, συμφιλιώνοντας την κοινωνία με τη σκληρότητα. Η απανθρωπιά κανονικοποιείται.

Χρησιμοποιεί ο Ερντογάν τους κατατρεγμένους των πολέμων και της ανέχειας για να πιέσει την τουρκική «κοινή γνώμη», την κουρασμένη από τους πολέμους, την οικονομική αποτυχία, την καταπίεση. Και για να εκβιάσει την Ευρώπη. «Εργαλειοποίηση» ονομάζεται ο τρόπος με τον οποίο η κρατική εξουσία κάνει τους πιο ευάλωτους μέσο για τα σχέδιά της. Ο ίδιος ο Ερντογάν ισχυρίζεται ότι υποστηρίζει τα δικαιώματά τους τα οποία καταπατά η Ελλάδα, ότι θα την πάει στο δικαστήριο του Στρασβούργου.

Εκεί την έχουν πάει ήδη αυτοί που πραγματικά υποστηρίζουν τα δικαιώματα που καταπατούνται σε κάθε «επαναπροώθηση» προσφύγων, σε κάθε εγκλεισμό τους σε στρατόπεδα. Ο Ερντογάν, ο εκλεγμένος δικτάτορας, ο αποτυχημένος σουλτάνος, ο μεγαλομανής αναθεωρητής της Ιστορίας έχει επιβάλει μια μόνιμη κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» στη χώρα και αντιμετωπίζει τους Τούρκους πολίτες όπως και τους πρόσφυγες.

Αλλά και η δική μας κυβέρνηση «εργαλειοποιεί» τους κατατρεγμένους των πολέμων και της ανέχειας. Είναι «εισβολείς», «εχθροί», «βρισκόμαστε σε πόλεμο». Ο φτηνός εθνικισμός γίνεται εργαλείο περισπασμού από την πρωτοφανή αποτυχία στη διαχείριση της πανδημίας και την οικονομική κρίση. «Υπεράσπιση» της επικράτειας ονομάζουν τον τρόπο με τον οποίο κάνουν τους πιο ευάλωτους εξιλαστήρια θύματα. Και ταυτόχρονα υποστηρίζουν ότι τηρούν πλήρως τις νομικές τους υποχρεώσεις, ότι σέβονται τα δικαιώματα των προσφύγων, τα οποία παραβιάζει βάναυσα ο Ερντογάν.

Αλλά αναστέλλουν τη νόμιμη υποχρέωση να εξετάζουν τις αιτήσεις ασύλου, δικάζουν και διασύρουν ανθρώπους που σώζουν πρόσφυγες στη θάλασσα, εκδιώκουν άλλους από τα φτωχικά τους καταλύματα, διακόπτουν την πληρωμή του επιδόματος που δίνει η Υπατη Αρμοστεία σε όσους έχουν λάβει πολιτικό άσυλο. Η Ελλάδα έχει βάλει τους πρόσφυγες σε κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» για να παραπλανήσει την «κοινή γνώμη» και να πάρει οικονομική βοήθεια από την Ευρώπη.

Κυρίαρχος κατά κυριάρχου, εξουσία κατά εξουσίας. Ποιος φταίει περισσότερο; Ποιος μπορεί να κρίνει; Οι διεθνείς οργανισμοί; Σιωπούν. Η Ευρώπη; Το μόνο που την ενδιαφέρει είναι να μη φτάσουν στην καρδιά της οι κατατρεγμένοι των πολέμων και της ανέχειας. Το διεθνές δίκαιο; Παραβιάζεται και από τις δυο πλευρές. Αλλά μας δίνει τα εργαλεία για να κρίνουμε τις παραβιάσεις του. Οταν κάποιοι δημοσιογράφοι αποκαλύπτουν τις παραβιάσεις και τη σκληρότητα της εξουσίας, καταδικάζονται ως συκοφάντες και «πράκτορες» του εχθρού.

Τι γίνονται οι αναλώσιμοι άνθρωποι ανάμεσα στις δύο κυριαρχίες; Τι γίνονται τα ανθρώπινα δικαιώματά τους όταν ξεχάσουμε τις υποκριτικές δηλώσεις των δύο πλευρών; Τα δικαιώματα δίνονται στους ανθρώπους απλώς επειδή είναι άνθρωποι, υποστηρίζουν οι φιλελεύθεροι, προστατεύουν όσους δεν είναι πολίτες και δεν έχουν τα προνόμια που δίνει η υπηκοότητα. Αλλά αν αυτό ίσχυε, τότε οι πρόσφυγες στη Λέσβο, στη Σάμο και στον Εβρο θα έπρεπε να έχουν όλα τα βασικά δικαιώματα. Εχουν ελάχιστα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι αντιστρέψιμη παραχώρηση του κυρίαρχου. Τα σύνορα γίνονται ο τόπος όπου η εξουσία δείχνει τη δύναμή της χρησιμοποιώντας τους απελπισμένους της Γης ως σκηνογραφία και κομπάρσους της τραυματισμένης μεγαλοπρέπειάς της.

Αν κάποιος δεν έχει την προστασία της υπηκοότητας θα έπρεπε να προστατεύεται από τα δικαιώματα του ανθρώπου. Στην πραγματικότητα το αντίθετο συμβαίνει. Ενας άνθρωπος που δεν είναι πολίτης, συμπολίτης ή συντοπίτης, κάποιος που είναι τίποτε παραπάνω από άνθρωπος, έχει χάσει όλες τις ιδιότητες που κάνουν τους άλλους να τον αντιμετωπίζουν σαν συνάνθρωπο.

Οσα έγραφε η Χάνα Αρεντ για τη διαφορά μεταξύ ανθρώπου και πολίτη στον Μεσοπόλεμο ισχύουν και σήμερα. Οι πρόσφυγες και οι οικονομικοί μετανάστες «έχουν» τα δικαιώματα των διεθνών συνθηκών αλλά δεν είναι πολίτες των αντιμαχόμενων κυριάρχων. Επομένως, έχουν ελάχιστη προστασία. Αποτελούν «γυμνή ζωή», χωρίς νομική και κοινωνική αναγνώριση, αντικείμενο κάθε αγριότητας. Τα ανθρώπινα δικαιώματα λοιπόν δεν «ανήκουν» στους ανθρώπους. Αντίθετα, συνιστούν μια διαβαθμισμένη «ανθρωπότητα», με πλήρεις ανθρώπους στο ένα άκρο και τους αποκλεισμένους στο άλλο.

Οσο για την Ευρώπη; Και εδώ κατάσταση ανάγκης. Τέλος της αλληλεγγύης, τέλος της διαδικασίας πολιτικής ενοποίησης, τέλος της θεσμικής σύγκλισης. Αποφάσεις παίρνονται και ξεχνιούνται την επόμενη μέρα, η νεοαποικιοκρατία των μνημονίων επεκτείνεται στον νεοσυντηρητισμό των συνόρων. Μόνη σύγκλιση, η απόρριψη των προσφύγων με διάφορους τύπους επιχειρημάτων: τα απροκάλυπτα ρατσιστικά, τα ωφελιμιστικά («είμαστε πλήρεις, δεν υπάρχει χώρος»), τα πολιτισμικά («οι μουσουλμάνοι βάζουν σε κίνδυνο τον χριστιανικό ή κοσμικό χαρακτήρα του κράτους»). Η «Μαύρη Διεθνής», το άτυπο πανευρωπαϊκό ρατσιστικό κόμμα κατά της μετανάστευσης, είναι ο μεγάλος κερδισμένος. Η αντιμετώπιση των προσφύγων θα κρίνει λοιπόν αν αξίζει η Ενωση να επιβιώσει με την τωρινή της μορφή.

Η Ελλάδα μπορεί να είναι κράτος της Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλά έχει αντιμετωπιστεί από τις Βρυξέλλες ως «ασπίδα» στην οποία γίνεται το outsourcing της προστασίας των συνόρων. Το κάνανε στη Λιβύη, στον Νίγηρα, σε όλη τη Βόρεια Αφρική, εν μέρει στην Τουρκία. Ως υπεργολάβοι της ευρωπαϊκής ασφάλειας, γινόμαστε ένα τεράστιο στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου θα σαπίζουν οι μετανάστες για να μη γίνουν πρόβλημα για την Κεντρική Ευρώπη. Και εμείς θα κάνουμε outsourcing από τις ηπειρωτικές περιοχές στα νησιά για να επιβεβαιώσουμε την άποψη του Τζόρτζιο Αγκάμπεν ότι το στρατόπεδο είναι το σύμβολο της πολιτικής στην ύστερη νεωτερικότητα.

Χρειάζεται μια πανελλαδική εκστρατεία ανθρωπιάς, ανεξάρτητα από πολιτικές απόψεις, κομματική στράτευση και ιδεολογία. Πρέπει να σώσουμε για ακόμη μια φορά τη (χαμένη) τιμή Ελλάδας και Ευρώπης.

* Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, πρόεδρος του Ιδρύματος «Νίκος Πουλαντζάς»
πηγη: https://www.efsyn.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου