Το σχέδιο νόμου για την αποκοπή των πέντε Μεγάλων δημοσίων αρχαιολογικών Μουσείων από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, που κατατέθηκε χθες βράδυ (1/10/2023) στη Βουλή, σημαίνει τον ακρωτηριασμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, αυτής της Υπηρεσίας που η πολιτεία σήμερα κατακρεουργεί χωρίς έλεος αφαιρώντας αδίστακτα την ίδια τη ραχοκοκκαλιά της, τα δημόσια μουσεία της.

Ξεκινώντας από τα μεγαλύτερα, σύμβολα της πόλης τους και του τόπου με διεθνή ακτινοβολία για να συνεχίσει την αδηφάγο πολιτική της και με την άνευ όρων και ορίων παράδοση σε τοπικά μικροκομματικά συμφέροντα και των περιφερειακών κρατικών Μουσείων, λαμπρά και μοναδικά κι αυτά, για τη λειτουργία των οποίων δαπανήθηκαν δημόσια κονδύλια, ευρωπαϊκά προγράμματα και προσωπικός μόχθος των δημόσιων λειτουργών. Ποιός άραγε μπορεί να εγγυηθεί την τραγική συνέχεια που θα ακολουθήσει και με τους εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους;

Γιατί τι άλλο είναι τα δημόσια μουσεία για τον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας;

• Παρά η ραχοκοκκαλιά της;
• Παρά ζωντανοί οργανισμοί αναπόσπαστο μέρος του σώματός της, με τους ανεκτίμητους θησαυρούς τους, τροφοδοτούμενα συνεχώς από την Αρχαιολογική Υπηρεσία  και τα ευρήματα των ανασκαφών που ολοένα φέρνουν στο φως νέα ευρήματα,τα οποία πλουτίζουν στο διηνεκές την πολιτιστική κληρονομιά στον τόπο μας;

Τα δημόσια μουσεία, το καθένα με τη δική του μοναδική ιστορία, από το Ηράκλειο έως τη Θεσσαλονίκη, από την Αθήνα έως την Κέρκυρα, είναι το πρόσωπο της Υπηρεσίας προς τον κόσμο, η εξωστρέφειά της, η φωνή της  στα παιδιά, στους μαθητές, στους φοιτητές, στους εργαζόμενους και στους επισκέπτες του τόπου από όλον τον κόσμο.

Τα δημόσια  μουσεία, το καθένα με την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του, δεν είναι όπως τα μουσεία της Εσπερίας με τις κλεμμένες αρχαιότητες από άλλους πολιτισμούς, στολισμένα με έργα τέχνης χωρίς συνάφεια με τις ανασκαφές και χωρίς ενδείξεις προέλευσης.

Τα δημόσια  Μουσεία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας ερμηνεύουν τις αρχαιότητες στο ευρύτερο κοινό, τόποι ψυχαγωγίας, με την πραγματική έννοια της λέξης, είναι συγκοινωνούντα δοχεία γνώσης με τα σχολεία και τα πανεπιστήμια αλλά και με την καθημερινότητα του κόσμου.

Σε όλα τα δημόσια μουσεία οι εκθέσεις συνδυάζονται με ποικίλες εκδηλώσεις: μουσικές, ποιητικές, κινηματογραφικές,  αποτέλεσμα της ευρύτερης παιδείας των δημόσιων λειτουργών σε έναν συνεχή διάλογο με τους  χώρους του μουσείου,  τα εκθέματα, την προϊστορία και την ιστορία του τόπου αλλά και τους γειτονικούς αρχαιολογικούς χώρους, από τους οποίους ξεκινούν και καταλήγουν οι ιστορίες των εκθεμάτων.

Αυτόν τον συνεχή διάλογο των τόπων, των χώρων, των επιγραφών, των αρχαίων κειμένων, των ανασκαφών, σωστικών ή επιστημονικών τον βλέπουμε να αποτυπώνεται στις προθήκες των μουσείων και το εποπτικό υλικό που πολύ συχνά συνδυάζεται με τις πολυάριθμες και πρωτότυπες εκδηλώσεις των κρατικών μουσείων

Τόποι συλλογικής μνήμης για παιδιά και ενηλίκους τα δημόσια μουσεία κρατούν ζωντανές και σε εγρήγορση τις τοπικές κοινωνίες, ενώ διατηρούν άσβεστο και το ενδιαφέρον των ξένων επισκεπτών.

Μέσα από τα δημόσια  μουσεία τα εκθέματα φθάνουν συχνά  από την αρχαιολογική σκαπάνη απευθείας στην προθήκη, για να αφηγηθούν ιστορίες του κάτω κόσμου, πολέμων ή ευτυχισμένων στιγμών, αναπαριστούν συμπόσια, την καθημερινή ζωή αλλά μιλούν και για την ιστορία των τεχνών και των γραμμάτων, για εμπορικές συναλλαγές και ταξίδια.

Άλλοτε πάλι εκθέματα που βγαίνουν στο φως από τις σκοτεινές αποθήκες  εκπλήσσουν και παρηγορούν, εντυπωσιάζουν και διδάσκουν με τρόπους ευχάριστους και γοητευτικούς, σε βραδιές μαγικές με μουσικές και εικόνες, όπου όλα συνωμοτούν εδώ  και πολλά χρόνια ώστε η μνήμη των ανθρώπων, δικών μας και ξένων, να παραμένει αιώνια, συλλογική και προπαντός κτήμα όλων, στο δικό τους μουσείο που δεν είναι το ψυχρό και αφιλόξενο όπως η δημόσια υπηρεσία αλλά φωτεινό και επιθυμητό όπως η νοσταλγία.

Σήμερα τα δημόσια μουσεία μπορούν να προσφέρουν τη μαγεία του χρόνου συνδέοντας το σήμερα με το χτες, μέσα από σύντομα φυλλάδια, μεγάλους αναλυτικούς και επιστημονικούς οδηγούς αλλά και κείμενα για το ευρύ κοινό, αρχαιολογικές ταινίες  μικρού ή μεγάλου μήκους.

Παράλληλα, οι αρχαιολόγοι της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας προσφέρουν αφιλοκερδώς, με κάθε ευκαιρία που τους δίνει η πόλη, οι επέτειοί της, οι ανάγκες της, ξεναγήσεις που ζωντανεύουν τα εκθέματα μέσα από αυθεντικά σενάρια.

Όλα αυτά τα προσφέρουν τα δημόσια  μουσεία έχοντας αποδείξει ότι η δομή τους, ακόμη και με την ελάχιστη χρηματοδότηση λειτουργεί και κρατιέται ζωντανή στο πλαίσιο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, μη έχοντας καμία ανάγκη να ζηλέψει σχήματα όπως Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου με διορισμένα διοικητικά στελέχη, εξωυπηρεσιακούς παράγοντες  και διευθυντές τύπου manager (!).

Τα κρατικά μουσεία ενσωματωμένα στον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας όχι μόνον δεν έχουν να ζηλέψουν σε τίποτα μουσεία σε μορφή ΝΠΔΔ,όπως λ.χ. το Μουσείο της Ακρόπολης, διάφορα ιδιωτικά μουσεία ή μουσεία του εξωτερικού.

Η μακρόχρονη πορεία στον χρόνο, από τον καιρό του Χρήστου και της Σέμνης Καρούζου, που διαφύλαξαν με τρόπο θαυμαστό τους θησαυρούς του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου για να μην πέσουν στα χέρια των Ναζί, έως σήμερα με άξιους διευθυντές  και αρχαιολόγους που συνεχώς ανανεώνουν και αναδιοοργανώνουν τα κρατικά μουσεία, στο πλαίσιο μιας σειρά πετυχημένων επανεκθέσεων, περιοδικών εκθέσεων, για τις οποίες μιλούν από μόνοι τους οι πολυσέλιδοι κατάλογοι, καρπός καθημερινού μόχθου των αρχαιολόγων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και οι ιστορίες των μουσείων, θα έπρεπε να είναι γνωστή στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, ακόμη και από τα πολυάριθμα πολυτελή συνήθως εγκαίνια, στα οποία καμαρώνουν, φωτογραφίζονται αλλά ξεχνούν οι εγκαινιάζοντες Υπουργοί και οι παράγοντες του τόπου.

Για τις εκθέσεις μιλούν από μόνα τους τα εκατοντάδες εκπαιδευτικά προγράμματα, τα εκθέματα του μήνα, το αθέατο μουσείο και οι άνθρωποί του που ξεναγούν με πρωτότυπους τρόπους και ει μη τί άλλο με ευχάριστες περιηγήσεις τον κόσμο. Τόσα και τόσα άλλα θαυμαστά έργα για το ευρύ αλλά και το υποψιασμένο κοινό, για τα οποία σήμερα, αντί να αναφέρει ή έστω να θυμάται ευγνωμονούσα η σημερινή κυβέρνηση έρχεται δήθεν να απαξιώσει για να διαμοιράσει τα ιερά και τα όσια σε ημέτερα διοικητικά συμβούλια που θα διορίζει και θα παύει κατά το δοκούν.

Η βίαιη απόσπαση των μεγάλων δημόσιων μουσείων, τα οποία εκτός των άλλων στηρίζουν οικονομικά και τα άλλα μουσεία των πόλεων και της επαρχίας, το ανοικτό παράθυρο του πολιτισμού προς τον κόσμο, το θησαυροφυλάκιο της πολιτιστικής κληρονομιάς στον συνεχή του διάλογο με τη συλλογική μνήμη του τόπου, τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τις γειτονιές, τα παιδιά, τις οικογένειες στη μονότονη καθημερινότητα αλλά και στις γιορτές και τις σχόλες, αποτελεί εθνική προδοσία σε καιρό ειρήνης!

* Τούλα Μαρκέτου, αρχαιολόγος, πρώην πρόεδρος ΣΕΑ

πηγη: https://tvxs.gr