24.04.2022




Το να μην αποφεύγεις δύσκολα συναισθήματα μπορεί να σε βοηθήσει να βρεις το δρόμο προς τα εμπρός, σύμφωνα με όσα λέει ο Jamie Waters.

Πριν από οκτώ χρόνια, όταν η Whitney Goodman ήταν μια νεοεισερχόμενη θεραπεύτρια που συμβουλεύει καρκινοπαθείς, της έκανε εντύπωση ότι η θετική σκέψη «προωθούνταν πολύ», τόσο στο επάγγελμά της όσο και στην ευρύτερη κουλτούρα, ως τρόπος αντιμετώπισης των πραγμάτων. Δεν ήταν πεπεισμένη ότι κοινοτοπίες όπως «Κοιτάξτε τη φωτεινή πλευρά!» και «Όλα γίνονται για κάποιο λόγο!» δίνουν απαραίτητα λύσεις. Μεταξύ της ίδιας, των φίλων της και των ασθενών της, «Όλοι μας σκεφτόμασταν, πως το να είμαστε θετικοί είναι ο μόνος τρόπος για να ζήσουμε», αλλά στην πραγματικότητα μας έκανε να νιώθουμε αποκομμένοι και, τελικά, χειρότερα».

Το 2019, άνοιξε έναν λογαριασμό στο Instagram, @sitwithwhit, ως απάντηση. Οι αναρτήσεις της περιελάμβαναν: «Μερικές φορές τα πράγματα είναι δύσκολα επειδή είναι απλά δύσκολα και όχι επειδή είσαι ανίκανος…» και «είναι εντάξει να παραπονιέσαι για κάτι για το οποίο είσαι ευγνώμων». Ο «ειλικρινής» ψυχοθεραπευτής με έδρα το Μαϊάμι έχει πλέον περισσότερους από 500.000 φίλους.

Το νέο βιβλίο του Goodman, Toxic Positivity, καταπιάνεται με αυτή τη σκέψη, ασκώντας κριτική σε μια κουλτούρα –ιδιαίτερα διαδεδομένη στις ΗΠΑ και στη Δύση ευρύτερα– που μας έχει προγραμματίσει να πιστεύουμε ότι η αισιοδοξία είναι πάντα η καλύτερη. Η κουλτούρα αυτή έλκει τις ρίζες της στις ΗΠΑ στη θρησκεία του 19ου αιώνα, αλλά κυριαρχεί από τη δεκαετία του 1970, όταν οι επιστήμονες προσδιόρισαν την ευτυχία ως τον απώτερο στόχο της ζωής και άρχισαν να ερευνούν αυστηρά πώς να την επιτύχουν.

Όταν παρηγορούμε έναν φίλο, μετατρεπόμαστε σε σκληροτράχηλους κυνηγούς. Και κλειδώνουμε τις δικές μας δύσκολες σκέψεις μέσα σε μικροσκοπικά κουτιά σε μια γωνιά του εγκεφάλου μας, επειδή δεν είναι άνετο να τις αντιμετωπίσουμε και πιστεύουμε ότι το να είμαστε ανελέητα αισιόδοξοι είναι ο μόνος τρόπος για να προχωρήσουμε. Το να είσαι θετικός, λέει ο Goodman, έχει γίνει «στόχος και υποχρέωση».

Το Toxic Positivity συγκαταλέγεται σε ένα νέο κύμα βιβλίων που επιχειρούν να επανορθώσουν την ισορροπία της δύναμης των «αρνητικών» συναισθημάτων. Οι συγγραφείς τους δεν είναι σχεδόν μια ομάδα από γκρινιάριδες που υποστηρίζουν ότι είμαστε άθλιοι. Αλλά είναι πεπεισμένοι ότι η στάση αυτή αντί να καταπιέζει συναισθήματα, φέρνει μεγάλα οφέλη. Ο δρόμος για μια καλή ζωή, βλέπετε, είναι στρωμένος με δάκρυα και αυλάκια, όπως και με χαμόγελα και γέλια.

«Πιστεύω ότι πολλοί άνθρωποι που εστιάζουν στην ευτυχία και στη μεγάλη σημασία των θετικών συναισθημάτων, κάνουν λάθος την ανθρώπινη ψυχολογία», λέει ο Paul Bloom, καθηγητής ψυχολογίας στο Yale και συγγραφέας του The Sweet Spot., το οποίο διερευνά γιατί μερικοί άνθρωποι αναζητούν οδυνηρές εμπειρίες, όπως τρέξιμο σε υπερμαραθώνιους και παρακολούθηση ταινιών τρόμου. «Σε μια καλή ζωή, θα πρέπει να έχετε πολύ λιγότερα αρνητικά από τα θετικά συναισθήματα, αλλά δεν πρέπει να έχετε μηδενικά αρνητικά συναισθήματα», προσθέτει ο Daniel Pink, συγγραφέας του The Power of Regret . «Η απέλασή τους είναι μια κακή στρατηγική».

Ο φόβος και η θλίψη είναι μια φυσική απάντηση στον κόσμο αυτή τη στιγμή.

Αυτοί οι συγγραφείς θέλουν να ξέρετε ότι τα «αρνητικά» συναισθήματα είναι, στην πραγματικότητα, χρήσιμα. Ο Russell μιλάει για τη λύπη ότι είναι ένα συναίσθημα που «λύνει προβλήματα». Έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας δείχνει ότι μπορεί να βελτιώσει την προσοχή μας στη λεπτομέρεια, να αυξήσει την επιμονή, να προωθήσει τη γενναιοδωρία και να μας κάνει πιο ευγνώμονες για όσα έχουμε. «Είναι το συναίσθημα που μας βοηθά να συνδεθούμε με τους άλλους», προσθέτει. «Είμαστε πιο καλοί, καλύτεροι άνθρωποι κατά κάποιο τρόπο όταν είμαστε λυπημένοι».

Είναι πιο δύσκολο να βρεις επιχείρημα για τα οφέλη της λύπης, που μπορεί να είναι το πιο κακόβουλο συναίσθημα στον κόσμο. Από μικροί μας δίνουν οδηγίες να μην σπαταλάμε ποτέ ενέργεια σε τύψεις. Η φράση «Χωρίς τύψεις» είναι γραμμένη σε τατουάζ και σε μπλουζάκια.

«Ένα τατουάζ «Χωρίς τύψεις» είναι σαν να έχεις ένα τατουάζ που λέει «Χωρίς εκμάθηση», λέει ο Pink, ο οποίος ήταν επίσης συγγραφέας ομιλιών για τον Al Gore, μιλώντας από το Ντάλας του Τέξας. Ενδιαφέρθηκε για αυτό το θέμα επειδή δεν μπορούσε να ταράξει τις δικές του τύψεις για το γεγονός ότι, ενώ ήταν φοιτητής πανεπιστημίου, δεν ήταν ευγενικός με τους συμμαθητές του που αποκλείονταν από κοινωνικές εκδηλώσεις. «Αν με ενοχλούσε για ένα μήνα, ένα χρόνο, ή σε αυτήν την περίπτωση 20 χρόνια, αυτό μου λέει: ‘Ε, μπορεί να μην το καταλάβεις, αλλά σε νοιάζει η καλοσύνη’», λέει. «Οι τύψεις ξεκαθαρίζουν τι είναι σημαντικό για εμάς και μας διδάσκουν πώς να κάνουμε κάτι καλύτερα. Αυτή είναι η δύναμη αυτού του συναισθήματος – αν το αντιμετωπίσουμε σωστά».

Το πρόβλημα; Δεν έχουμε διδαχθεί πώς να επεξεργαζόμαστε αποτελεσματικά αυτά τα δύσκολα συναισθήματα. Ένα καλό σημείο εκκίνησης είναι να εξοικειωθούμε με αυτά τα συναισθήματα αναγνωρίζοντάς τα και ζώντας μαζί τους για λίγο. Αυτό θέλει εξάσκηση, λέει ο Goodman. «Μπορεί να περιλαμβάνει την εκμάθηση πώς νιώθετε τα συναισθήματά σας στο σώμα σας και πώς να τα ονομάσετε. Όταν μπορούμε να βάλουμε ένα όνομα σε ένα συναίσθημα, το κάνει λιγότερο τρομακτικό. Και όταν κάτι είναι γνωστό, μπορούμε να καταλάβουμε τι θέλουμε να κάνουμε με αυτό».

Όταν μπορούμε να βάλουμε ένα όνομα σε ένα συναίσθημα, το κάνει λιγότερο τρομακτικό

Το να το πείτε σε άλλους μειώνει το βάρος. Το παράπονο είναι απολύτως φυσικό, λέει ο Goodman. Και η άρθρωσή του μας βοηθά να εντοπίσουμε τι είναι αυτό που μας ενοχλεί, επειδή η γλώσσα μετατρέπει αυτό το «απειλητικό σύννεφο» σε «κάτι συγκεκριμένο», λέει ο Pink. Αυτή η αποκάλυψη μπορεί να γίνει σε φίλο, θεραπευτή ή εντελώς άγνωστο. Στην Έρευνα για τη λύπη, 18.000 άτομα μοιράστηκαν ανώνυμα τις μεγαλύτερες τύψεις τους, ενώ ο Russell προτείνει ένα σύστημα «φίλων», στο οποίο κάνετε μια αμοιβαία συμφωνία με κάποιον για να μιλήσετε για τις ανησυχίες σας χωρίς διακοπή. (Μια σημείωση, εάν παρηγορείτε έναν φίλο: ακούστε και κάντε ερωτήσεις αντί να πιάσετε αμέσως το χέρι)

Το επόμενο βήμα σας πιθανότατα θα εξαρτηθεί από τη φύση – και τη σοβαρότητα – του συναισθήματος. Οι πολιτιστικές αναζητήσεις μπορούν επίσης να βοηθήσουν. «Ακούγεται λίγο «πδερίεργο», αλλά υπάρχουν πολλές μελέτες σχετικά με την αποτελεσματικότητα της ανάγνωσης και της παρατήρησης ενός έργου τέχνης στο να αλλάξει τη διάθεσή μας. Η λυπημένη μουσική μπορεί να λειτουργήσει ως σύντροφος όταν νιώθουμε λυπημένοι, αντί να μας κάνει να νιώθουμε πιο κακόκεφοι. Πιστεύω ότι είναι λυτρωτικό όταν τελικά παραδίνεσαι σε όλα αυτά».

Το Pink, του οποίου η προσέγγιση είναι λίγο πιο δομημένη, διαφοροποιεί τις τύψεις για δράση (λάθη που έχετε διαπράξει) και την αδράνεια (ευκαιρίες που δεν εκμεταλλεύεστε). Και για τα δύο, πρέπει να παρηγορηθείτε με τη γνώση ότι όλοι έχουν μετανιώσει – και να αναγνωρίσετε ότι αυτό το μόνο πράγμα δεν σας καθορίζει. «Μην βλέπεις το λάθος σαν τον Άγιο Πέτρο στην πύλη που κρίνει την τελική κρίση για την αξία σου», λέει, αλλά ως «δάσκαλο που προσπαθεί να σε διδάξει». Συνιστά να βγείτε έξω από τον εαυτό σας και να σκεφτείτε τι θα προτείνατε σε έναν φίλο να κάνει σε μια παρόμοια κατάσταση, είτε πρόκειται για επανόρθωση για προηγούμενες πράξεις ή διασφάλιση ότι δεν θα κάνετε παρόμοιο λάθος στο μέλλον.

Το σημαντικότερο είναι ότι η επεξεργασία των αρνητικών συναισθημάτων «θα πρέπει όλα να αισθάνονται κάπως παραγωγικά στο τέλος», λέει ο Goodman. Σημασία: αντί να καταλήξετε σε με τα συναισθήματά σας να επαναλαμβάνονται διαρκώς, «να κάνετε συσχετίσεις και να ανακαλύπτετε τα πράγματα». Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να βγείτε από αυτό νιώθοντας ευτυχισμένοι ή με μια έτοιμη λύση. «Μερικές φορές φτάνεις σε ένα σημείο όπου λες, “Ήταν πολύ δύσκολο, και τώρα τελείωσε ή τώρα δεν ασχολούμαι πια με αυτό”, λέει ο Goodman. «Και αν μου ξανασυμβεί, θα το αντιμετωπίσω».

Οι αρνητικές σκέψεις θα πρέπει τελικά να σας αφήσεουν με μια αίσθηση ολοκλήρωσης. Ενώ μπορεί ενστικτωδώς να πιστεύουμε ότι το να γεμίζουμε τις μέρες μας αποκλειστικά με χαρά και ενθουσιασμό είναι το όνειρο, «αν θέλουμε να ζήσουμε μια ζωή με νόημα και σκοπό, θα είναι μέρος του πολύ πόνου», λέει ο Bloom. «Αυτό που θέλω πραγματικά είναι οι άνθρωποι να μπορούν να απολαμβάνουν όλο το φάσμα της ανθρώπινης εμπειρίας», προσθέτει ο Goodman. Οπλισμένοι με τη γνώση ότι μπορείτε να το κάνετε με μεθοδικό τρόπο, μην φοβάστε να αφήσετε το σκοτάδι να μπει.

Το Toxic Positivity της Whitney Goodman (Hachette) είναι διαθέσιμο από το guardianbookshop.com για 13,04 £

Πηγή: www.rosa.gr