Το κλίμα ήταν ιδιαίτερα φορτισμένο από πολύ νωρίς το πρωί, όταν έφτασε στο λιμάνι της Σούδας το πλοίο Blue Galaxy, που μετέφερε τη σορό του στον τόπο καταγωγής του. Από τα ξημερώματα, αρκετοί πολίτες είχαν συγκεντρωθεί στο λιμάνι ενώνοντας τις φωνές τους με άλλους που ταξίδεψαν με το ίδιο πλοίο από τον Πειραιά, ακολουθώντας το στερνό ταξίδι του μουσικοσυνθέτη, μεταξύ αυτών ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας αλλά και η προκάτοχός του Αλέκα Παπαρήγα.
Οπως ήταν η επιθυμία του, επανέλαβε κατά κάποιον τρόπο το ταξίδι που έκανε στις 23 Αυγούστου του 1949, όταν για πρώτη φορά σε ηλικία 24 ετών έφτασε με το ατμόπλοιο «Ελένη» στην Κρήτη. Εχοντας τα σημάδια από τα βασανιστήρια στη Μακρόνησο, βαριά τραυματισμένος, με πατερίτσες μέσα στο πλοίο ώστε να μπορεί να περπατά, περιγράφει στην αυτοβιογραφία του τα αισθήματα που τον κατέκλυσαν όταν ήδη από τα ανοιχτά της Σούδας είδε να ξεπροβάλλουν τα Λευκά Ορη. Σε αυτό τον ίδιο τόπο διάλεξε να παιχτεί η τελευταία πράξη του αποχαιρετισμού του.
Χιλιάδες «ευχαριστώ»
Η Κρήτη και οι άνθρωποί της σήκωσαν επάξια το βάρος της τιμής που τους έκανε. Τουλάχιστον 10.000 άνθρωποι έσπευσαν στη Μητρόπολη των Χανίων για το λαϊκό προσκύνημα στη σορό του, ενώ νωρίτερα είχαν κατακλύσει την Πλατεία της Δημοτικής Αγοράς, απ’ όπου με τη συνοδεία της Φιλαρμονικής του Δήμου Χανίων τον ακολούθησαν πεζή μέχρι τον μητροπολιτικό ναό.
Μια ομάδα περίπου 40 φοιτητών από το Πολυτεχνείο Κρήτης, το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο και την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης έμειναν ακούραστοι για τρεις ώρες, τραγουδώντας όρθιοι τα μεγάλα τραγούδια του, δίνοντας τον παλμό στον κόσμο που ήταν συγκεντρωμένος και που, όσο περνούσε η ώρα, αυξανόταν αντί να μειώνεται.
«Ηρθαμε εδώ για ένα μεγάλο “ευχαριστώ”», έλεγαν άνθρωποι στις τηλεοπτικές κάμερες που τους πλησίαζαν την ώρα που προσέρχονταν κατά κύματα στον ναό. Δεν είναι λίγοι αυτοί που τελικά δεν κατάφεραν να εισέλθουν στην εκκλησία παρόλο που δόθηκε και μικρή παράταση. Κατά την έξοδο της σορού, η πλατεία και η οδός Χάληδων σείστηκε από την ιαχή «αθάνατος» και το θερμό και παρατεταμένο χειροκρότημα.
Κατόπιν, στον Γαλατά Χανίων, λίγο μετά τη 1 το μεσημέρι, ξεκίνησε η νεκρώσιμη ακολουθία, παρουσία της πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας του τόπου. Το «παρών» έδωσαν η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο πρωθυπουργός, ο πρόεδρος της Βουλής, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και ο γραμματέας του ΚΚΕ, υπουργοί (Θεοδωρικάκος – Μενδώνη) και βουλευτές από όλα τα κόμματα. Επικήδειο εκφώνησε ο δήμαρχος Χανίων, Παναγιώτης Σημανδηράκης, αναφερόμενος στην προσωπικότητα του Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος «δεν συνεμορφώθη προς τα υποδείξεις», ενώ τόνισε τους δεσμούς του εκλιπόντος με την Κρήτη.
Ιδιαίτερα φορτισμένη στιγμή ήταν το τραγούδι της κόρης του Μίκη Θεοδωράκη, Μαργαρίτας, η οποία, αντί επικηδείου, αφιέρωσε στον πατέρα της το «Παλικάρι», σε δικούς του στίχους και μουσική, που είχε ερμηνεύσει ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Τελειώνοντας, η Μαργαρίτα Θεοδωράκη είπε προς τον πατέρα της «Θα είσαι πάντα ζωντανός στις καρδιές όλων των ανθρώπων, μα περισσότερο στη δική μου καρδιά».
Η συγκίνηση κορυφώθηκε μετά το πέρας της νεκρώσιμης ακολουθίας, όταν έξω από τον ναό του Αγίου Νικολάου στον Γαλατά περίπου είκοσι βρακοφόροι τραγούδησαν γύρω από τη σορό του εκλιπόντος το ριζίτικο τραγούδι «Τον αντρειωμένο μην τον κλαις». Η τελευταία πράξη παίχτηκε στο νεκροταφείο του Γαλατά, όπου έφτασε η σορός, ακολουθούμενη από ένα ποτάμι ανθρώπων που τραγουδούσε τα τραγούδια που έχουν ποτίσει τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας και τον λαό.
Τον έραιναν με λουλούδια
Στη διαδρομή των περίπου τριών χιλιομέτρων, άνθρωποι έραιναν από τα μπαλκόνια με λουλούδια τη νεκροφόρα και φώναζαν «σε ευχαριστούμε» προς τον μεγάλο δημιουργό. Οταν η σορός έφτασε στο μνήμα που είχε εδώ και καιρό επιμεληθεί και εγκρίνει ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης, μέλη της λαϊκής ορχήστρας που φέρει το όνομά του έπαιξαν τρία τραγούδια μπροστά στο μνήμα του. Το «Μάνα μου και Παναγιά» και το «Περιγιάλι το κρυφό», το οποίο τραγούδησαν αγκαλιασμένοι ο Δημήτρης Μπάσης, η Μελίνα Ασλανίδου και η Πέγκυ Ζήνα, αλλά και τη μουσική από το διάσημο έργο «Ζορμπάς», βασισμένο σε κρητικό μοτίβο του χανιώτικου συρτού χορού.
Από χθες, ο Μίκης Θεοδωράκης πέρασε στην αιωνιότητα με ένα τελετουργικό που ακολούθησε κατά γράμμα τις δικές του οδηγίες. Διακριτικά, σε μια γωνιά του νεκροταφείου έστεκαν οι δυο εκτελεστές των εντολών του, η γραμματέας του Ρένα Παρμενίδου και ο πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Μίκη Θεοδωράκη, Γιώργος Αγοραστάκης. Και οι δυο με έκδηλη την ικανοποίηση, καθώς επιτέλεσαν στο ακέραιο το χρέος τους, τη μεγαλύτερη τιμή που τους έγινε ποτέ, όπως δήλωσε ο κ. Αγοραστάκης, να τηρήσουν τη δέσμευση που ανέλαβαν απέναντι στον μεγάλο μουσικοσυνθέτη.
Το ριζίτικο που τον συνόδευσε
Ο «αντρειωμένος» είναι ένα από τα πιο γνωστά ριζίτικα τραγούδια της Κρήτης ενώ φέρεται πως ήταν και το αγαπημένο του Ελευθέριου Βενιζέλου. Οι στίχοι είναι οι εξής:
Tον αντρειωμένο μην τον κλαις όσο κι αν αστοχήσει,
μ’ αν αστοχήσει μια και δυο πάλι αντρειωμένος είναι,
πάντα ‘ν’ η πόρτα του ανοιχτή κι η τάβλα ντου στρωμένη
και καρτερεί τους φίλους του.
Tον αντρειωμένο μην τον κλαις όντε κι αν αστοχήσει,
μ’ αν αστοχήσει μια και δυο πάλι αντρειωμένος είναι,
πάντα ‘ναι η πόρτα ντου ανοιχτή κι η τάβλα ντου στρωμένη,
χαροκοπούν οι φίλοι ντου.
Το τραγούδι της Μαργαρίτας
Το παλικάρι
Κλαίνε τα δέντρα κλαίνε τα σύννεφα κι οι φίλοι σου κλαίνε.
Παλικάρι στη δουλειά στο σπίτι παλικάρι
μίλαγες κι η γειτονιά μας γέμιζε πουλιά.
Απλωνες το χέρι σου κι έκοβες το φεγγάρι
πώς σ’ έκοψε σα λούλουδο ο Χάρος μια νυχτιά.
Κλαίνε οι τράτες κλαίνε τα κύματα κι οι φίλοι σου κλαίνε.
Παλικάρι στα κουπιά στο γλέντι παλικάρι
οι κοπελιές κεντούσανε για σένανε κρυφά
κεντούσανε τα όνειρα, τον ήλιο, το φεγγάρι
κεντούσαν την αγάπη τους, της βάζανε πανιά.
Κλαίνε οι ναύτες κλαίνε τα σήμαντρα κι οι φίλοι σου κλαίνε.
Παλικάρι η μάνα σου τυλίχτηκε στα μαύρα
τους φίλους σου τους τύλιξε φουρτούνα, συννεφιά
το λιμανάκι ερήμωσε κι η θάλασσα ερημώθη
κι ο ήλιος εκαρφώθηκε και δε σαλεύει πια.
Η δήλωση Μητσοτάκη
Εξερχόμενος του ναού του Αγίου Νικολάου στον Γαλατά και μετά το πέρας της νεκρώσιμης ακολουθίας, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Η Κρήτη υποδέχεται σήμερα στο τελευταίο του ταξίδι τον μεγάλο οικουμενικό Ελληνα της Ρωμιοσύνης. Ο Μίκης Θεοδωράκης έζησε μια ζωή γεμάτη πάθος και ένταση.
Μετέτρεψε τη μουσική από ατομική εμπειρία σε πρόταγμα για συλλογική δράση. Υπηρέτησε με συνέπεια και πάθος τις αξίες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, αλλά προπάντων της ενότητας των Ελλήνων. Αποχαιρετούμε σήμερα, όπως του αξίζει, τον τελευταίο μεγάλο Ελληνα του 20ού αιώνα. Τα τραγούδια του θα τα σιγοψιθυρίζουμε και θα τα τραγουδάμε εμείς, τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας, σε ανάμνηση αυτού του μεγάλου, του σπουδαίου, του μοναδικού Ελληνα της Ρωμιοσύνης».
Αποδοκιμασίες ξανά
Για ακόμα μια φορά, έστω και σε μικρότερη έκταση, ο πρωθυπουργός και άλλα κυβερνητικά στελέχη έγιναν στόχος αποδοκιμασιών. Την ώρα που έφτανε στην εκκλησία του Γαλατά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, συνοδεύοντας την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ομάδα συγκεντρωμένων πολιτών προέβη σε γιουχαΐσματα εναντίον τους. Προς στιγμήν απειλήθηκε ένταση με την αστυνομία, η οποία προσπάθησε να περιορίσει την έκταση των αποδοκιμασιών, χωρίς ωστόσο να πάρει μεγαλύτερη έκταση το επεισόδιο.
Αποδοκιμασίες όμως υπήρξαν και στη Μητρόπολη Χανίων εναντίον του τέως υφυπουργού Παιδείας και βουλευτή Χανίων Βασίλη Διγαλάκη. Ο κ. Διγαλάκης έχει ταυτιστεί με την προσπάθεια ξενοδοχοποίησης του λόφου Καστέλλι και των ιστορικών κτιρίων της Μεραρχίας Κρητών, προκαλώντας συχνά αντιδράσεις και μόνο με την παρουσία του στην πόλη.
Ο πολύς Μαρινάκης
Εντύπωση προκάλεσε η παρουσία του επιχειρηματία Βαγγέλη Μαρινάκη στη νεκρώσιμη ακολουθία στον Γαλατά και μάλιστα η εμφάνισή του μέσα στον ναό, δίπλα στον πρωθυπουργό και την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τη στιγμή μάλιστα που, βάσει του πρωτοκόλλου, η είσοδος επρόκειτο να επιτραπεί μόνο στην οικογένεια του εκλιπόντος, στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τους αρχηγούς των κομμάτων και τους υπουργούς.
Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που αναρωτήθηκαν με ποια ιδιότητα εισήλθε στην εκκλησία ο κ. Μαρινάκης, δίπλα στους εκπροσώπους των θεσμών, ενώ το ίδιο ερώτημα αφορά και τον επίσης φίλο της οικογένειας Μητσοτάκη, Κρητικό καλλιτέχνη Μανώλη Κονταρό. Σύμφωνα με μαρτυρίες, όταν ο κ. Μαρινάκης πλησίασε στους εκπροσώπους της οργανωτικής επιτροπής, είπε απλά το επώνυμό του και εισήλθε στον ναό χωρίς να σταματήσει καθόλου.
πηγη: https://www.efsyn.gr